V
A
B
C
D
Frecutyfri Eftfiofi M _________________________
tus fuceeffibusfaftigium vfurpauit Augufti: & mox itali-
am, Illyricnrnque pcruadcns, Conftantium.Parthicis prar-
liis occuparum regni parte priuauit. Hinc Conftantius
vrgerelegationibus, vt in ftatum, nomerique priftinum
reuertatur, monuita Iulianiis manciatis molliori,biis rerert
fefub nomine Gelfi imperii mnlto officiofius pàriturum.
Conftantius Iuliani fcelere comperto » dimiflà expedi-
tione Panhorum, ditm ad ciuiie bellumreuertimr, ia innere
inter Ciliciam, Cappadociamque defundlus eft. Ita
die, quidifciflapàce & ynitate fidei catholic«, Chriftia-
nosaduerfusChriftianos armans, ciuili ( vtita dicam)
bello ecclefiæ membra dilaceraueiat, totuminquieti tem-
usimperiimoleftiffimunafpaciumvitapfii« bellis ciüili-
us etiam propinquos & ronfenguineos excitatis, exer-
cuit,exegit, expendit. Imperauit autem annos viginti-
quatuor, menfes quinque cum fratribus Conftantino at-
' que Gonflante. Quibus mortuis, Magnentio, cæterifqué
tyrannis extin&is, gubernacula totiusorbis Romani eius
diriorii fubmiiTa flint.
Memoria nobiliumferiptorum ae mirabilium patratorum, quieo
* tempore claruerunt. .
C a p . , V I I I .
QV o imperante claruerunt viri eruditi, quorum feri-
bendo extant monumenta: Antonius monachus,cu-
ius vitam Athanafius epifcopus Alexandrin« ecclefîæ in-
; figni volumine profècunisèft. Mifit Aegyptiacæ ad diuer- i
iamonafteria,apoftolico feniu, ièrmoneque epiftolas fe-
ptem,quæin Græcam linguam translata: funt : quarum
præcipua eft ad Arfetas. Floruit præcipue Conftantino, &
j filiis eiusregnantibus. Q u i de Paulo quodam Thebeo^
miræbeatitudinisviroad fe venfençib.us plurima référé-’
bat', cuius exirum Hieronymus breui libello explicuit.
Baffin s Ancyranus epifcopus artis medicinæ, fcripfit con-. I
tra Marcellum de virginitate libru.m, M nonnulla alia : & '
fub ÇcgeConftanriohlacedoniæ partis cumEuftafio Seba-
fteho fuit. Theodörus Heracliæ Thraeiarum epifcopus,
fuit, eleganris, npertique fermonis, & magis hiftoricæ in-
telligc-ntiæ -, ædiditîibrum fùb Conftantioprincipe ,*Sç
commentarios in Matthæum, & inIohannem, 4^ in A y
poftolum , & in Pfâlterium Triphiltis.Cypriledenfisfi-,
uèLéocotheon epifcopus eloquentiffimus fuæætatis., &
fub rege Conftantio celeberrimus fuit. Leguntur in Can- ,
ticum Canticorum commentarii ejus, & multa alia com-.
pofaiffefer&nrur, quae in noftras manusminime perue-
netunt. Donatus , àquoDonatianipcr Aphricamfub
Conftantino & Conftantio. ptin.cipibus, afferens à no-
ftris fcripturas in peifecurione ethnic« traditas , totam
peneAphricam , *& maxime Numidiamfiia perfijafione
decepit. Extant eius multa ad fiiam hærefîm pertinentia,
de fpiritu fanftoliber Arriano dogmaticongruens. Aftc-
rius Arrianæ philofophus fa£Honis,fcripfitrëgnanteÇon-
ftantino in epiftolam ad Romanos, & in Euangelia, & in
Pfalmo s commentarios. & multa alia,quæà fiiæ partis lio-
; minibusftiidiofè leguntur. Lucifer Caralitanus epifco-
I puscumPancratio& Hilario Romanæecclefiæ clericis,
a Conftantio imperatorefub Liberio epifcopo pro fide in
exiliufhpulfùs, cum nolletfub notpme AthanafîL Nicæ-
namdamnare fidem , & in Paleftinam relegatus, miræ
ccnftantiæ animi , & præparatus ad martyrium contra
Conftantium.imperatorem- fcripfit librum, eiqufe legen-:
dum mifit, ac non multo poft fub Iuliano principe reuer-
fus eft Caralis, Valentinianoregnante, obiit. Eulebius na-
tioneSarduSj&exledore vrbis Romæ Vercellenfis epifcopus,
ob confefïïonem fidei à Conftantio principe Scy-
thopolim &inde Cappadpciani relegatus: fub Iuliano imperatore
ad ecclefîam fuam reuerfus, ædidit in Pfâlmos
commentarios Eufèbii Cæfarienfîs, quos de Græco in Là-,
tinum vcrterat: 8c mortuus cftfub Valcntiniano & Valente
regnantibu s. For tunatus natione Apher, Aquilcien fi s
epifcopus, imperante Conftantio, in Euangelio titulis pi-
diîutis breui lermoneac ruftico fcripfit commentarios:
(k in hoc habetur deteftabilis, quod Liberium Romanæ
vrbis epifeopum pro fide in hoc tempore ad exrfium per.
gentem primus folicitauit 3c fregit: $£ ad fubferiptipnem
eum harrefeos compulit. Acatius,.quem quia lufcui ërat,
Auoni, baron nuncupabant, Cæfàriénfis in Paleftihae-
pifeopus, lib. in Ecclefiafticen, x. & v i i . vëluminà: 8c
mifttos præterea , diuerfofque traftatus compofiiit. In
tantum autem fub Conftantio imperatore claruit: vt ki Li-
berii locum Romæ Félicem epifeopum cohftiruerit; Se-
rapion Thimeus epifcopus qui od elegarltiam ihgehii
cognomen feholaftidmeruiti charus Antonio monacho:
ædidit aduerlîim(Manichæum egregium iibrum , & de
Pfàlmorum titulis alium, & ad diuérfbs v tiles epiftolas, &
fiib Conftantio principe incly tus fuin C^a etiam tefiipe-
ftate lacobus Iufibenus epifcopus, qui multis claruit mi-
rabilibus fuir, Inter cætera per eum patrata miracula, dum
NifibinvaftatàMefbpotamiaàSapore Perfàrum'rege ci-
uicas obfideretur, cum ingentibus copiis diebus l x x. ac
deinceps, murusimpetu fluminis, quern exercitus inter-
pofitiscataradisartificiofe fufpendcrat, atque inuaderc
retro coegerat.
Qdibusfublatis,vimnonfuflFerens,corruit murus i ip-
film vero murumfacris orationibusfiiis vir Dei n o d e in-
i terpofita ad integrum reftaurauit : ' Sapora die fequenti
dum per alueum fluminis atque murorumruinam ciuita-
. teminuaderefe credcret, vidensmurum cum repugna-
culis reftitutum: quem cum fibi affiftentibus non folum
reftaurario muri terruit, fed etiam'alia vifio perturbauit.
'Vidit enim ftantem fupra murum quendam imperiali
1 fell emate circumamidum, & tarn purpura quam diade mate
relplendere. Arbitratus autem effe R.omanorum ipipe-
ratorem, mortem roinatus e fteis , qui nunciauerantnon
eurmiliic effe præfentem. Qmbus, affirmantibus vera fe
dixifie, & Conftantium Antiochiæ çonimbràri,' ex' vul-
tu quem videbat, agnouit eorum vérbaeffe veracià, &ait:
Deum bella gererepro Romanis. Attamen talibus fignis
cognitis, ab obfidione miriimërecèdebât. Igitur prædi-
&usepifcopus 'hprta.ni' obfeflbrum ad murum accedens,
v t Perfàrum caftra afpiciendo malediçeret : Quibus aliam
nonintulit maledidtionem, nifi cyniphes & culices in eas
vt immitteret Dominus, y tp e r parua animalia fupernam
virtutenipotuiffentagnofeere. Cuiusorationem tantæ ne-
bulæ fiibfecutæ cyniphum & culicum, replentcs caftra
Perfarum, vt e le p h a n te s ,eq u i vim nonferentes, earum
acies perturbarent, & caftra confunderent, atquein diuet-1
fà difeurren dp defertapererent. Talibus rcxpotentilfimus
cuminnumerabihexercitii perterritus, obfidione foluta
re ce flit confufus. Hie nanque lacobus vnus ex eorum nu-
merofuit confeflbrum, qui fîib Maximiano perfecutore
claruerunt, & qui in Nicæna fynodo Acrianum dogma
damnauerunt. Scripfit enim x x .& y i. libros Syro fermo-
ne, id eft, aduerfùs omnes hærefes, de charitate generali,
deieiiMiio,deoratione,dedileâdone ergaproximum, de
refurreclione, de vita pofi mortem: de humilitate, de pce-
nitepria, de.fàtisfaâiqne, 4« virginitate, de fenfu animæ,
de circuncdione, dcaânonc benedidtionis, quodin llàia
legitur, nonexterminatus botrus ; d^Chrifto quod fiii-
us Dei fit, confubftantialis patri, de câftitate, contra gen-*
tes, de côftruâjione tabernaculi,de gentium conuerfatio-
ne,de rqgno.Periàrum, d e perfecutione^Chriftianorum
compofuit &f. chroniço%^nindris quidem Græcorum
curiolitatis , fed jnaioris fiduciæ: quia diuinarum tantum
feripturarum authoritate conftrucftum, comprimic
oraeorum.quipræftimptnofàfiifpitione deaduenjtu Chri-
fti domini noftri inaniter philofophantur. Moritur hie
vir Conftantii temporibus, & iuxta præceptum patris
eius Conftantini , inaramuri Nifibin fepeliturf ob cu-
flodiam videlicet ciuitatis; quod, fecundum fidem Con-
ftantini euenit. Nam poft multos annos ingrefliis Iulia-
nusNifibin,v.& v e lg lo r iæ fepultimuidens , v e l , fidei
Conftantii, cuius ob id domum perfequebatur , iufEt
efferri de ciuitate fàn â i corpus ,” & p o ft paucos rtienfes
confiilendæ licet Reipublicæ Iouinianus imperator, qui
Iuliano fucc&fferat tradidit Barbaris ciuitatem. Hinc Sa*
pora Perfarum rex Chriftianos. perfequitur. Corlftan-
tio igitur imperante, v t ad ordinem hiftoriæ redeamus-
F
G a l l u s
Chronic. T o w . 1 1. Lib. I V .
noftemmilkibus
arma ail v fqatad iiinuxiatn *u cem &ciuita-
^ * “ £ 2 , T y te riad em ,& Diofpblim,
" l rbnaaüé oppidaigni tradidit fnM no lli h a b i li ta An-
V,tTG a ltó in ter fe ffi. Tytiantts'tanci vit cloquens,,
Pi„n jR h e to r& Donams gamMatlcus præceptores Hie-
^ ao raæ iBfisn e sh ab cnm tjèq .u iW V .iaoE in u » « -
«W ™ oldhmdiabusrelidüi.
5 t f :
Chriftum DeifiHm îifct« t.qu ibu s l)gMs tnmi d d a fle - ;
rnnt.Ieiranmpcratm dadmn ftddaaa p a^ ita rém m om -
ni fualitionedilatare.gcauiterferebaf: vidc-ns Chriftianos
potius appro bari: arb imtu .e ft ftatum « v ita b om Sc con-
uerfatiônc « É hA w W couii(tae;ftudu,tvbiquc tem-
pla paganoiam conftmdtioM & ordine Chnftian* rdi-
eibnis oenare, ledibus arque [iroccirionibus, paganorumquedogniatibusatqucnionitionibus.
leéloresmçfiipetm^
A . I . ur hrtras rerrns&dieS
teuamibfdroTraianimeruit Quibusdicbusra q t «rationes folenniter obferuarent, præcipiens pariter 'Lu Timothei Conltantinopohm m ueft*. M M ; & ,orltlonci ‘°. “ . „ à , c ^Aariiaminfbro 1 raianiniciuii 1 a^ r to lb T irbo the iConftann no^bn inu eä^Co^ft^n",;
tio veto Roman, Kri „ 0ram &paupem,n,aliaqueprooedemiacirc4ïgenos
« enangelite à Çondapanopohmp« « f ' hlbita P o w n relig,one.compo8ere , & pletans
fufeepta. HiUnus «aque cum aP” d, F ™ „ . 'r JL ; haberenomen. SiquisantemfpontevelinUituspeccaret,
B » lW p r o fe C on ib h n o p o r r ^ f e ad G a ^ s , , « p o f t
redibquireucrfus Anmenfis perndiæ dolos m Gal ptt„itentiam niediocrem iuftinercntcorredbonem. Hæc
poenitenciam lUediocren, (uftinerent corredbonem 9
iraqiré faciens imperator ad defttuaionem Chrdhanb
rum, neque fnadere-fubieftis ptæqaluit, &aperte y,m Uv
I -ferrepaiamembuit. Habens itaque Zulianus plunmum va-
ne g lL æ vitium cunaos ante fe principes laceramt in ora-
w WTfJk. r- v .,.„ 1 deftcuélionêrfi Chnfmnö -
QuobterJulianus » Chriflianifm a i iioliUmamfit
S R coHueffiu, aciuftasdemumluitpanas.
B . rv. kibMiqiia iTideG ïC itibu s fc iipiiti& ipfepo ft Iiÿumim-
C A P . IX .
, rt. mrirrra morte Conftantii, imperijviùmniam I pe»toremprimiisinfenitu,qiia:commentarasfiiérabre-
TVlßrtqseoinperHtMrreC^^ l> ä ^ c l riftianami,:?iB „ i t .Ha « rgoanogan naro otas^amconu .Ch nftia -
Vc'l „o s eonfcripf,t lib ro s ..v te tg o cocos «q u e t o n t e s e*-
religionem arte potius. ^mim p I „ e iieK taepalatio. opnsphilofoplunontamemmpcrt
" r “ • dnrius quam poteftate infedatus. Vc „o s eonlcnpiit UMos. veetgo ---------
teligiopem arte p o t i^ . Ç cnitus fdfdperetur, ! pelleret de palatio, opns philofophi non tarnen imperato
„egaremt cogere ftu-iris egitiVt auren, detraiieret atqne laeerarer, neque philohonoribns
mapsprouoe«e q ^ A r f f t fa . ! fopfi-n eq .« ptincpisfnit. Q a i poft örunia contra Om-
E T H h e r S i l n t o t ó Profeifor eiret. ; ftiL o s argumemadiaboliaciuæ.iaWitamper Romanu
nus’dbcendoram bberalfum ltaa L k ____ 0m - -otbeni diipPlita.iiimisgloiiae cupldus(iUunienim M -
à tarnen iicntamaioriDUS cumpetu.« «----------
...svbique propemoduinpr^tepticondittonesptTipiexati
officium quam hdem déierete maluerunt. Mulu etiam
ebriftianoinm tune Uonbfes a,ub,endo jP °n“
runt Hic namque Iubanus.qul dudum ffierat Chtlftla
“ us. & poftea ptoditor eft eff. a u s , dum effet muenodus,
tonfus monaftlcam finnilabac yitam, & latentst qmdem
exetcebatur in phi.lofopbia,m mamfefto autem t e a s
Chtiftiänbtumlegebat libtos. Deniquem.ecelefia.Nieo-
medüe le fto t eft c o n f t i t u t u s & tab hoc habitu futo-
rem dectiuauit imperatorisvHacc quidem pro timotc faciebat,
quia yetebatur Conftantium impetatoiem^uifta-
I Conftantitim imperatoremyrquifra- foils atquejjffuper labor« arenaruiu
I. .■ Är ff fliflieiäumaDUUfeumnoörDenl
diipoiita, ^
tas fl.igrantiór peruicetac) helium aduerfum Patthos parans'
eum Romanas yii'es contraftas yndiquead deftlnatam
ieciim itaherettraditionem, Chtlftlanoturo fahgm
nem dus fuisvouic,-palam perfecuturusecclefiasifiyiao'
riampotuilïcc adipdii. Nam & ampitheatmm Hierofo
lymis extrui iuffit, in quo teuerfus 4 Patthts.epifcopos,
monachós omnefqiie.einslocifin&os, beftus etiam arte
quadamfeuiorihmobiiceret,fpeiftaretquelaniaBdos.?»-
que poftquam 4 Theiiphonte caftta m o u it, d o lo cum f
-dam tiamfiK® in defertapetduam( cum vtfiris& atdore
folisatquedfciuperlaboreateiutam ponfeaus penreter-
__ i_rsnfhrprnni nericulo anxius .dum oei
erçiins.impér.itot tantotetom penculoanxius,dumpi
erçiUis. 'impcr.vcüi r— ■ ----- — r -
yaft-i deieiu.inoautiu's cu-igatltsàluorum erratet agtninl-
buSj ab obuiq quodam hoftium équ ité ,couto ilia iä u s ,
intenit. Q u i accepto lfctali yulnere .ftngoinem proprium
ipargem in aera, damauit: y i c l s t i g a c i J, a b b , v ic ia it .
Solicus qiiippeerat Chtiftia*os vocate Galil*os. Sictnife-
ticotsDensiropiaconffiiaimpij morte diliqluir : quia
dDcum aurhorem omnium lponte defêruir , nefatiis
- confilus attibus magioisfiue lehitatispemlanna, quafi
omnibus audariof cunaos anteierit, méritas luitpeenas.
Non enim decet Iropetatorem audaciaaliis ptatferri.fetl
modecatione & falubribus eonftliis. Cuius ialns propria
cum fempec ad fecuritatem omnium , in beilo maxime,
jconlèïuaiwlaeft. ’
trememsGaltamoccideta, p i^P vaft., defeix,.in«ntius cu.,garus4fuotum trem eius Gaiium occiaciAt,^ r V i “f f l > ettaret agmui
uerat-Legebatitaque apud paganotüncphilo.ophps.quD-
runi ittftdian ccppit impetialia feeptra defiderare, Qjtam-w
obrem difcuttens vniuetfam Helladam vates quscebat,
refpobfateddentes, confblens: fiad impenum petueimer,i
in L i t o u e vitum , qui ei: defiderata fe-dlcere fttetetnr.
Is eum petducens P M B f r idolorutirlcicum, & m u o -
mietfens-in adytum,ieduil:qres dremones euocaiut-Quibiis
folennitet appatentibus.tettpre compelhtut IUlianusip
fronte fua ctucis fotmarefignaculum.! Tune dimones
trophad doUiinici figutam telpicieiites ,& fuae xecocdati
M l , repentedifpatuerunt.' Quodagnolcens n a -
CaUit, «cerucis fedixit obftupuifle y,rtntem,eo,quuu.vi-
dentes hoc figttum daAones, euanuetunt. Porto niagus: =
Uonhocfulptaens,inquit,pbonevir,quiatimuetiii«dicut
ais.fed abominatihoc fignum potius abfeiretium. Et tu
Spions m ifetum.pdiorepleuit Chnft.am f.gnacuUIut.a-1
nüm.Poft haicigitutImperatoreuocauirIutianum,&con- |
ftitnit Gaeßitcm, danfque ei comugetti Conftant.am loto-
reni foatn-, contra Batbaros eum deftmamt ad Galiias.
vt iii fuperiötibus dixittius. Igitur Iulianus « foius ob.
fiuuit prihdtAtumptimUmvefut atgueuspetpetamgefta
e S n t i f t S f c u p ^ i i u b « de exffiis relaxat,: poft yeto
aduerfum nofttostota nocend! arte contatgit.Quiciimäffi
«Usatqumffidusefedeceptor,ludzosobCbriftianotttmädiuWHietbfölymatUvndiqiConueiJireiubens.&
ex
püblicoeisexpenfaslatginpratjpiens.vtcempliimreaidificarent,
& ibi hoftias legales iramolatemrvt ftc fairem
Ghrffilanifmum abblöte pöilet.Sed miradiijieiätione ma-
drrtaparsIudatoruril, qmiliuc conuencrant, tettxmotu
DepaUgogo Cbriftiano & lu lum Sali.qmimpijluium
. Cdfaru afui Ptrjidm prdm rm t
ptrittioncm. -
QVa etiam tempeftate in Antiorhia vir qùidam dpri-
mus padagogus adolefcenlium habitabar, eratq; illi«
famofiffimus fophifta Ubanius impius , expeäanfque
Iuliani viftoriam habetts præ ocul; s eius minas. Interrog»
uit ergo pædagogum’ , quafi noftram deridendo religio-
nem:Nuuc,inquit,6bri filius quidputas U M p quod
poft paùltilum Contigit,ïmpletusgratia diuma p rxdiat.
Refponditenim : O lophifta : creator oinmu, que tu fabn
ffilium nominafti, löcellum fepultura Iiiliarto componit.
Poft paucos enim dies mors illius nuntiatuy en on e i, bc
locello pofttus ,eft adueftus, minatumque timoreua-
. m __T..1Î.M,,« relininnnimiK mm»n-
«**«<*-
1 memo b a b a ^ u n ta ta u s j i^ lj m^luasjte