Magna fe-
culatiü po-
teftatum
diucifitas.
fcx in Ec-
cleiia fumonarcha.
c
slofit.
i.
Ruth. 4.
ludit.6.'
Alii Patriarchs.
culares &
EccleGàfti-
966 V y alafridi Styaboms L ib er
De aquajparfionis.
C A R . X X IX .
'aam fparfionis cum fide benedici, 8c ill habiraculis
plent*Ferturenim in Oricncis parti bus,pet' fingulas vrbes
& prafeifturas, fingulas efle Epifcoporum gubernationcs;
Sicuttribuni m ilitibusprxerant, ita Abbatcs MOnachis,
athletis fpiritalibus præeffe nofeûcur. Quemadmodü func
in palatijsprxceptores vel comités palatij, qui fecularium
fidcliü fpargi, Alexander Papa conftituit. Sicut enim caufas ventilant, ita filnt & illi,quos fummos Capellanos
populusprior legalibusinfticutisdeferuiens, fànguine lu- Franciappellant,Clericorumcaufisprxlati.Capellanimi-
ftrabatur: ita nouus Chriftianorum populus, Baptifmi Sacramento
renatus, digne aqua benediifta adfpergitur, vt
ficut languis agni iu-poftibus ad repellendum percuflo-
rem pone bat ur, ita myfterium aqux, corpora&locamu-
niatrenatorum.
De bcmdittwne cerei.
C A P . X X X .
CEreum autem benedid ,non folnm in principalibuS
Ecelefiis, Fed etiam in parochiis Zolimus PapacÖfti-
tuit.Quodipfiim ConcilipT oletano oftendicur,qupfdam
Hilpanorum obferualfe,quofdam neglexiflc.
Comparatio Eccleftafiicorum ordinum & fecularium.
C A P . X X X I .
Circa harum calcem rerum placet, inferere quandam
fecularium ato; Ecclefiafticarum coparationem di-
gnitatem.-quamuis non nefciam,oi dinationes poteftatum
& officiorum, tanta diuerfitate pro varietategentium, I0-,
corum & temporumperplexaSjVtdeeis vixaliquidcerti
pofEtexponi.Quotus enim quifq; eft,qui fe fcire fateatur,
quibus, (non dico Aflyriorum, Medorum & Macedonia,
fed vel Romanorum,quod notius & proximius nobis ell)
Imperium diftributum fuerit &ordinatum adminiftratio-
nibus 8c officijs: cum per longitudinem temporum, alias
po tefta tes, a lijs mutatx fint,alix fubditx, alias addicts, v.t
ipfa in lbbilitate rerum, humanum efle & ternporarium
comprobetur,quod quadam incönftantia, & in maius extendi
tu r, & in minus contrahitur? Omiffis ergo incerris,
qu¬iorafunt, inuicem comparemus; vtoftendamus
ordinationes mundanas fapientix} in fpiritalem Ecclefix
vniuerlalis rempublica facris diftin&ionibus cómutatas,
infimilitudinemantiquxhiftorix, quavelpecunix AEgy-
ptiornm.in vium tabemaculi,vel Cedri de Libano,c£h,in
templiardificationem profecifle.Raabquoqne&Ruth&
Achior,in numerum popuii Dei t ranslati narrantur.Sicut
autem gensKomanorum totius orbis monarchiam tenu-
ifle ferturrita fummus Pontifex in fedeRomana,vicebeati
Petrigerens,, totius Ecclefix apice fublimatur. D e q u o
Sardicenli Concilio ftatuitur,cumftorum ftatuta ad eü re-
ferri de bere,id que obferuand um,quod ipfe flat u eri t:Sicut
veto fummus fxculi principatus, non tatumapud Roma-
nos, verum etiam a pud aliarum part iüm gentes interdum
fu it: ita & alix Ecclefix,digni rati lèdis Romanx confocia-
tur,ideft,Anrioéhenfisin A lia, Alexandrinain Africa.In
Concilio enim Niceno, harum trium priuilegiu Ecclelia-
rum, cxteris omnibus an referendum oftéditunfed poteft
trium locorum eminentia, ad vna dignitaté referri: Quia
in duobus harum ipfe Petrus ledic,Tertium n ihilominus,
id eft, Alexandrian),per March filjum fuum & Euangeliu,
quod ex ore eiusipfe Marcus cfcfcripferat, fuam eftecerat
fedem. Similiter intelligendum de Principatibus feculi,
quod quamuis in diuerfis orbis partibus, per tempora fua
fulferint, tame ad ius Romanum, quail vnum apicem po-
ftremo omnes pene relati flint. Góparerur ergo P©pa R.o-
rrianus Auguftis & Cxfaribus. Patriarchxvero Patriciis,
nores ita funt* ficut h i , quos Va flos Dom'nicosGallica i
cofuetudine nominamus. Diiftifunt a fit primitus Capel-
lani.a cappa beati Martini,quä Reges F rancoü , ob âdiu-
torium v iâo riæ, in prælijs fbleban t fecum habere: quam
(«rentes & cuftodientes, cum cxteris Samftorû reliquijs
Clerici, capcllani ccepcrunt vocari. Porroficut Comités
quidam miflbs fuos prçponunt popularibus,qui minores
caufas déterminent,ipnsmaiorareferuent: ita quidäEpi-
fcopi coepi (copos h abenr,qui in rebus fibi cogruentib us,
quxintunguntu^emciUnt.Centcnarij.qui¢enario-i |
nes, vel vitarij, qui per pagos ftatutifnnt.Presbyterisple-
bium,qui Baptifmales Ecclefias tenent,& minoribusPre-
fbyteris prçlîint,conferri queunt.Decuriones vel Decani,
quifùb'ipfisvicarijsquxdam minora exercent, minoribus
Presbyteristitulorû poffuntcôparari. Subipfis miniftris
cenrenariorum,funradhuc minores,qui Colle6tarij qua-
cerniones, vel duumuiri poflunt appellari:qüia colligunt
populum, & ipfo numero oftendunt fe Decanis minores.
Sunt autem ipfa vocabula, ab antiqua confuetudine mu-
tuata,in qua officia prxlatoru, dicebantur ex numéro lubie
ftorü: Vtfunt Chiliarchi Graîce,Latine millenarij, cé-
renarij vel cenruriones.Pentacôtarchi, vel quinquagena-
nj.Decani, vel decuriones, Quaterniones duumuiri. A d
horum hmilitudinéfunt Diaconi & fubdiaconi, Piesby-
rerorum adiutoresiti vêrbo, Baptifmo & quotidiano om-
cio.Sunt etiamarchipresbyten, in Epifcopis Canonico-
rum curam gerentes. Habent & poteftates feculi confilia-
rios in domefticis,&liberorum Pxdagogos fuoru habent
iplî procu ratores rei fàmiliàris.-Similiter in quibufdam Ec-
clefiis Archidiaconos,quosfamilix refpicit gubernatio.
Sunt in (ècularibus quçmonarij,id eft,qui reos examinât,
Sun tin Ecclefia Exorciftæ, dxmonum exdufores. Habet
aulxpotentium iânitores, habet&domus Dei oftiarios:
Habet mundus veredarios, commentarienfesj ludorum
exhibitors, carmin ü pompaticos relatores, habet Ecclefia
acolytosjle&ores.cantores,arque Pfàlmiftas.Csterum
ex vtrinfq; ordinis coniu nâ ione & diledlione; vna domus
Dei conftruitur, vnum corpus Chrifti efficitur.cunâis
membrisofficiorum fiiorum fructus mutux vtilitaticon-
ferentibus, du m oculus eft in fipiêntibus, qui veram lucé
& pei cipiunt&infinuant:osin doôtoribus,auris in bene-
uolis and itoribu s , nafus in diferetioni s amatorib us, manu*
in operatoribus, pedes in profioientibus, venter in
compatientibus , humeri in laBorum toleratoribus,&
cundla in cxteris:vt non fît feifmain corpore,fed fi gloria-
tur vnum membrum, congaudeant omnia membra: fi
contriftatur vnum, cuntfta condolcant. Ifta cônuenientia
eoufq;tenenda e f t , donee dccurramus omnes in virum
perfeâum, vt fit Deus omniain omnibus.
CO N C L V S IO 11 BELLI, 1,
O Raùi pondéré tan dem folutus, & vtinam tam profe-
VJ (âuo lb qu ammag flo ,in fîne conclufionis leduros
obteftor,nequodobedientiafubij,ifti tribuanttemerariç
ppxfumptionis.Fateor eniiji',me necreperiflè cunda,que
dilucidarecupiui, neccunâa pofuiffe, quærepcri : cum &
rerom magnitudo fciédi cupidiratem fuccederet,&diuer-
fîtatum confufiofaftidij nimietatem prxbefet. Habebif
CaP«Uahi!
yndc diâL
Grxcarum
potcftaruB
nomina.
Vtriufqnc *
p'oteftatis
qui primi poft Cæfarès, in Imperiis fuiflè videntur: Ita & tarnen in his leétoris me4 curiofa veftigatio & fi nonco
ifti,qui fatis paucifunt, primi poft trium fedium prxfules piam fatietatis qua deled e tur, qualemcunque tarnen
habentur.Deinde Archiepifcopos,qui ipfis Metropolit:
inquifitionis, qua melius exereeatur.
nis prxminenc,Regibus conferamus.Mc tropolicanos aüt
ducibus comparemus. Qdiaficut duces fingularum funt
Explicit V Valafridi Strabotiis liber de Ecclefiaftica*
prouinciat û , ita & illi in fmgulis prouin dis finguli ponu-
rum rerum exordiis & mere-
tur.Vndein Chalcedonéfi Concilio iabetur. N e vna pro-
uinciain duos Metropolitanos^ diuidatur. Quod Comités
vel perfe&i in fi-culo, hoc Epifcopi exteriin Ecclefia excaufam
V V A L A -
pe Subuerponelerufakrrh
f A L A F R E D I
AB BAT I S
Strfttofeu T r act at it/., DE SVBVERSIONE
H IE R V .S A L E M . ■
In Cap. XIX. Euangeltj S . Lucre.
Ex
MernbranU celeberrim i M on a ßerlj S. Galli
<nuncprimum in lucem erutus,ab
Henr.Canifio.
L E C T O R I .
Odex calamo exaratus Auttorem ifium
V Valafredum Abbatem: quern non dubito
fuiffe VValafridum celebrem ilium Jcripto-
rem, dequo Tritbemius in lib.de illußrib.virü
Germania, & in Catalogo feriptorumEccle-
ßaßieorum ,nam & Indue eiufilem Co diets,
vbißoillatim percenfetur, qua monument a in
eocontineantur,difefiefcriptum e]l: V V alafridi A bbatis. Cuius
exfiant aliquot itifignia monument a, exßabuntcfe vtjpero, &no-
ftra, & aliorum ope & opera, propediemplura.
DE SVBVERSIONE
H I E R V S A L E M J A -
L A D F R E D I A B B A T I S .
S K V a n t v MDominus omnipotens de profe-
m dtuhominum gaudeat,quantumvede illoru
S, ruina cqdoleat, ex multis locis Scnpcurx fac
rx , prxeipue tamé ex prxfcntileórione co-
gnofeere, poifumus.Deniq; cum Iudxi vel-
lentFilium interficere.&de eins i nteritu cra6tarent,ipfe vt
pius pater eorum perditionem deflebat. Nam çuxi Dominus
Iudæos fè quxrentes interficeredefier, patulooften-
dit,quantum de profeófcu hümani generis gaudeat,qui tûc
de futura longe poft nece Iudxorum dolebat. Narrat fu-
perius Euangelij textus quomodo D ei fiftus miferitdifei-
pulos pro pullo afînx cutinfidçs Hieru{àlé,yenerit,quanT
do coeperunt omnes tutbx defeendentiu gaudentes lau-
dare Dominum vovce magna, fiiper omnib. quas viderant
virtutibus dicentcs: Bcnediäus qui venir Rex in nomine Domine,
paxincalo, & gloria in excelfis. Et quidam Pharifeorum
.dix er un t ad ilium: Magifier increpa difcipulos tuos: Quibus i-
pfe nk:Dico vobis,quiafihi tacuerint, lapides clamabunt. Iuxta
hxc verba, fubiungit Lucas Euangelifta:£r vtappropinqua-
uit lefts Hier ufalem ,videns ciuitatemfleuit fupcrilUm, dicens:
Quiaficognouijfes & tu, condolebat Dominus inceritü per-
fidx ciukatis, quem nefeiebat ipfà fibi efle vehturum.^Jo
ex iftimandum eft,quod fleueritDo minus pulchra meenia
ciuitatis,aut çdificia murorum,aut all itudinis turrium,(ed
permetaphoram habitatores delletciuitaris. E ftautémeta
p hora tropus , v t Grx co r um ac Datinorum d ocet peri-
tia, per quemScriptura plerumqu« 1 oqui videtur 5 fcilicet
per^-inhabitantem ad habitantem ,.per inrationalem ,ad
rationalem, per inanimalem ad animalem. Omiccamus
cxtera.dicendo de prælèntibuSjPer^inhabitanretnad ha-
bitanrem»ficut.hoc in loco: & ficut alibi Dominus dicit.*
Hier ufalem, qtuoccidis Prophet as, & lapidas eos, qui ad te mißt
funt.Sicut enim ibi,ita & hic, non fuper Hierulalem fleuit,
fed fuper habitatores eiuldë ciuitatis, quibus à flente D o mino
dicitur ; Quiaßcognouiffes & tu, fubauditiir-^fm. Et
quid?in hac die tua, qua ad pace tibi,nunc au fern abfeonditafunt
ab oculistuis. In die enim fua peruerfa ciuitas,ea,quxad pa-
cemfibicrant,habebat,«|uia extollebaturin honoribus,
gl oriabatur in facültatibus, lx tabatur in diuitiis, in abun-
dantia rerum, infoecunditate prolis, 8c in fanitate corporum.
Et quia,quç ad pace pr^fentem pertinebant, habe b-at7 |
futura fixam non prxuidebat.Vnde & rcóte fubdïcur:N«c 1
auiem abfeonditafunt ab oculistuis, Prxfensquippcgaudium
fururä tribulationem afferebat. D e qua tribulatione reifte
fubinfertiir; Quia ventent dies inte, & ctr cum dabunt te ir.tmici,
tut vallo, & ctr cum dabUnt te, & coangufiabunt te vnd/qae ad
terraprofternent te,&filtos tuos qui in tefiint: Et non relinquZt in
te lapide, fuper lapideco quodno cognoueris tf pus vtfitationis tua.
Qualker autem hxc verba iuxta lire > am impie ca fint, in
fubuerfione eiufHêm c:uitaris,& popuii ludaici, Ioféphus
Hiftoriographusplenicernarrat,quiimer exteraquoque
commémorât,qualiter venerunt duo PrincipesRomano-
rum, Vefpafianus, & T itu s , pater, & fijius cfi man« bellica
ad fubueifioné eiufclimciuiratis,quadragefimofecun-
doanno poft Dominirefurreiftionem arqjeius gloriofifmam
afienfionem.Er reifte ac merito, vc qui Pattern Deu,
& Filium den.egauc rant, à pâtre & filio necarentur, Expe-
iftauit enim Dominus populum Iudxorum, poftpaffiö-
nem fuam qqadraginta & & duobus annis ad peenitentiä,
fed magna ex parte noluerunt com*erti, & proinde tam
durosincurrerunt; hoftes.Namcum populus Romanor.
omnem circa regionem igne combureret,&omnis populus
cum mulierib. & pi roulis, quafi vir vnus ciititatem in-
grederctur indie folenni Pafchxad celebrandum Pafcha
repente vrbs obfidione circudata eft, ita vt nullus ingredi,
yelegredi poflet. Quod n u tu Dei aiftu m e ft, vc qui in folenni
diePalehx Filium Dei cruci crudt liter affixerant, in
eadem dieab hoftib. oppreffi affligerentur : in tantum, vt
ita dira fames incerius vifeera ëorum torqueret,exëepco,
quod gladius eosexterius aftligebat, vtnonnullinecabi-
pfiscalceamcntisfeabftinerent,ficutidçm Iofephus'dicic.
Alij reliquiasfeeni veteris, & pu5gamentafrtimemî,&pa-
leas rutnmabant;nopnulli veto kidumenta portarum de-
trahencesjdenrib ea conficienda, trahebant. In hac necef-
fitate, & omnis pudot & verecundiaab eis receflerat,quia
totum fibi valida fames vendicauerat. Nam & mulieres i
virorutn manibus & pueril parentibus 8c quod infilicius
eft, ipfx matresà filionim dentibuscibuin incomeftuin
abftrahebant, mulieres fparfis crinibus trahebantur.vt ci-
bos abfeonditps detegeient, erga caniciem fcßumnulla
teuere tia, nullaeiga paruulos miferatio fefuabatur. Super
hxc omniaprxdones inter eosfiirrexei ät, qurpraüius eos
interiusaffligebant, quam ab hoftibns exterius affligeré-
tur. Namficuiuslibet fores claufàsvidiffent,indicmcrar,
quod intus pofici ederent, & continuo confraiftis fóribus
cibumde ipforó manib. abfttahebant. Mfenfam igitur iu-
xta.morem nullus ponereaudebat, fed propria quafi fuf-
tiuaedebant-Frumentum in ciuitate deerat, & fiqu is pro
colligendis herbis egredi voluiflec ftacim ab eis, qui intus
erantjdetincbatur,quafi cum Romano exercitu pacéface-
revellet. Iacebant igitur corpora Iuaenum per plateas ciuitatis,
magis,fame,quam xtatedefeda.NulIus iuxta mo-
rem fepeliebacur,quia nec multitudo moriencium,nec vi-
rium débilitas hoc finebar. Nonnullicorpora caroröfuö-
rum fepelirecurantes ,fuper ipforum rumuios fpiriuam
emittebant.Cumq; cabo magrius &intoIerabilisfxtor effet
in ciuirate, cxperunt corpora mortuorum extra muros
jpiiceie : intatu vc corpora ipfis mûris coxquai i viderétur.
Quadam autém die Titus ciuitatem cum föris gyrarcc,
(nam Vefpafianus pater i|fn, propter imperiü Romaperrexerat)
vidensq; pés vallos'iiuitatis.cadauenb.moTtuotö
plenos, & morienciu co 1 pora pene ipfis mûriscoxqua-i,
teftem Deum inuocabat hoc opus fim non cfll* : eleuanfq;
oculos in ccelum, cum ingenfi gemitu fercur dixifle: O ci-
ues Ro«ani,no cunda’bor referre, quod fentio; arbicror,
quodfiabhac pe/Hlcnriffima vrbe exercitus Roinanorö
paulifperabfeederet, habitatoreseius aut hiatu terrxab-
iörberentur,aut ignibus S ».lomitanis excuterentur,aut a-
quisdilimij nccarentun Hx c dices,cu fortaffisin craftino
I repaufetürUs effet cxercirii, ilico miiices armat, Cuftodias
pcnit,&ccepir itcrom ciuitatem poffidere.Merito ergo a-
troci fame torquebantur-, qui panem vitx nccauerant.
! Narracetiäidem Iofephus facinus inauditum in ea pef-
I pétratum , videl. quod effet quxdam mulier nomine Mä-
riafiliaEleazarpxxdiues valde,nobiligenere exorta, qux
Mm n
1