786
B
MMtth.J.
AngfUm Strem au
CA P. VI.
d: dxeruntque autemfiliiprophetarumadElifaum: Eccelocusin
quohab'ttamus coram te, angufiuscftnobü. Eamusvfqutad
lordanem, & tollantfingulidefyluamatertxsfingulas, &adtfi-
cemutnobis ibi locum ad habitandum. Quidtxif Etattvnus
ex iÜû : Vent ergo & tu, cum feruistuù. Rejpondit egoveniam,
Etablit cum eu. Cum que venijfent ad lordanem , cadebant ligna.
Asciditautem,vtcum vnusmateriam fuccidi/fet,çaderetftrrum
fecuris in aquam. Exclamauitque tilt, & ait : Heu heu beu domine
mi, & hocipfum muttio acceperam. Dixit autem homo Dei, Vbt
eecidit? AtïUe monßrauitei locum. Pracidit ergo lignum, & mißt
tüuc. tJatauitfiferrum,&ait: Tolle.Qui extenditmanum,&tu-
Ittälud.] Hæc itaque a&io bene redemptorinoftio contient
per fignificarionem. Cum igitur fèeuribus ligna ca-
derentur, de ligno ferrum exilicns in profundum fluminis
merfum eft,atque inlignumdefiiperab Elifao proiedum,
reuerfum eft: ita etiam cum peratapIafèntiaChri^Ü,tariirqàpui^pisn fIul^ddaueqos^,à psearr cboorrpeussc ao--
deret, qùia de illa Iohanhes jdixerat : Ecceficuris ad radicem
arborumpofitaeß. Abeis , interuenieritepaflipne coqms ip-
fum déférait , profunda defcendic , quçcj in fepultu-,
radepofitum »tanquam ad manubrium, fpiricu redcunce
refurrexit. Alirer: Eermm in manubrio, donum intelie-
éhis in corde eft. Ligna ve ro per hoc cacdere eft,praue agîtes
increpare. Quod nonnunquam dum fi uxe agi tu r, dum
lapfusvanæ gloriaein accepta eadem feientianonvitatur,
fèrrum in aqua perditur, quia ex diftoluto opere» intellige -
tiafatuatur. Quamprofedointelligentiam,ad hocnoui-
mus darf, y tante dantis oculos, exbonadebeacadiöne re-
ftituti. Vnde & rede,is qui ferrum amifèrat,clamaban Heu
beu beudominemi > &boc ipfum tnutuo acceperam. ] Habente-
nim hoc eledB propriü, u quando eis infua fcientia furtiüe
vanagloriaiculpa farrepit, àd cor velociter redeät: & quic-
quidinfe ante diftridi iudicis oculos damnabile inueni-
unt,lachrymis infequuntur. Qui fiehtestoonfolum caute
infpiciunt, qua malacommiferunt,fêdexaçcepto munéré
qua reddere eriam bona debuerant : qui njmirum unto ft
amplius pcccatores fentiunr , quanto ex ,neglcdis bonis
qua agére poterant debitores tenentur. Reifte ergo qui
ferrum perdidit, damat : [Heu heu heu & hoc ipfum mutuo acceperam.]
Ac ft die at : Illud per diflblutionem negligentia
perdidi, quod vt per bona opera redderem ex gratia créditons
accepi. Sed nunquam Deus mentem deferit, qua in
peCcätis feveraciteragnofcit. [ Vnde&mox Elißtus veniens,
lignum deorfum mißt,& ferrum in fuperficiem attulit. ] quia vi-
delicetredemptor nofter pie nos refpiciens, cor peceacoris
humiliât, Sc earn quam amiferat, intelligendam reformat..
[lignum crigit& ferrum in fuperßeien attulit quia videlicet
redemptor nofter, & feientiam reparat,ßc cor datum
in cogitatione humiliât. Vnde bene in alia transbtiohe
diciturQ Quodconfregit lignum atque iaftauit, &ßc ferrum
fuftulit.j Lignum nanque cpnfringereeft,corab elatione
conterçre. Lignum ad ima ia&are eft, eleuatum cor inco-
gnitione ( vtdiximus) propria infirmitatishumiliare. A t-
qutilicoferrum adfuperficiem redit, quiaad vfum exerci-
tationispriftma intelligentia recurrit. Igitur quoniam
donum intelleiäus quod accipitur, vix cum tot dimcultati-
bus cuftoditur, curandumvalde^eft, ne otio torpeat,cu-
rândum rie irteitatione operis vitio elationis cuanefcat.
Samfti nanque viri minime exultant, cum cognofcuntqua
feciunt. Sed cum fàçiunt qua cognouerunt, etfiintelligen-
dp largius congaudent à munere largitoris, méventes tarnen
confiderantch bitum operis: vt videlicet adione per-
fbluant, quod eis prarogatum eft in cognitione. Stultus
nanque eft debitor , qui gaüdens pecunias mutuas accipit,
&tempusquo reddere debeat non attendit. Moderatur
autemlatitiaaccipiendi, quando fblerti prouidentiaétiam
conftitutum tempus reddendi cogitatur. [ Rex autem Syria
pügnabat contra ifrael, confit tum que inijt cumferuisfitis, dicensi
In loco illo & illo pommusinfidias. Mifititaquevir Deiadregem
ifrael dicens: Gauene tranfeasinlocumillum,quiaibiSyriinin-
ßdiisfunt. Mißt itaque rex Ifrael ad locum quem di xerat ei vir
Dei,& praoccupautt eum & obferuautt feibi. Et rciiqua.]
Quem congruentius hie rex Syria, quam poteftatém
fignificat tcircnam ? qua (ape fuperba ientiens populum
Dci, hoceftfilios lucis perfequitur,, (edipfi per yeri Elilai
domini videlicet noftri doiftrinam infidias inimicorum
pracauere ed ocentur Vt eft illud, Eflöte (inquit) prudentes
ficutferpentei, & fimplices vt columba. Et item : Cauete autem
abhomin bus. Et alibi : Attendue (ait;) afalßs prophètes,
Hoc quippe agnolcens mundana .potentia, ipium pro-
phetam interficeredilponit,cum Çhriftum in cordibus
eledorûextinguerefeftinânt.J Mifitergo illucrexSyriaequos
& cuir us dyrobur exercitus. Quicumvenißint nolle, ctrcunde-
deruntciuit.item.] Omnis ergöq nequitiaarmis confidens,
Chrifti ^mulis infidias praparat ,noifte perfidiacxcaca-
tus, bellum contra ecclefiam geiit. [ Confmgens autem di-
luculo,mimfter viri Dei egïejftucfi. Viditque exordium in ctr-
cuitu citiitatis & equos & ciuvus. NUntiauitqueei, dicens: Heu
beudominemiiq idfacimtis} j Hacfententiadénotâtillqs,
qui propter pudllanimitarem cordis fui, poenasverentur
corporales, quibus propheta reipondit : No'i timere ,plu-
resenim nobtfeumfunt, quam cuin illis. Etialuator difeipulis
ait: in msmSoprejfurdmbabeyttu\fedConßdite,qu‘.a ego vici mun-
dutprEz item: Nolue timere eos (inquitj quioccidunt corpus, &
pofi bacnonhabentquidfacientvobis: qumpotius eumtïmere, qui
poteß& animant & corpus perdere 'tn gehennam, & Petro, dominus
in paflione fua ait : Anputas quia non pojfum rogarepa-
tremmeum, &exhtbebit mihi plus quam duodecim Itgiones an-
! gelorum} [Cumque or affet Ehßeus ait: Domine, aperi oculos huitu
vtv'sdiat. Etaperuit dominw, oculos pueri, &vidit: & ecce
monsplenus e quor um & curruum igneorum in circuitu Elim
E.t valdeneç:e flè efet *vt:Elifâus nofter, aperiat oculos cordis
noftri, vtconfideremüs & agnofeamus, qâia omnes
qui confidunt in ilium, non coufundentur. [ PorroEli-,
feus orauit dominum, dice ns : Percute obfecro gentetn banc ça-
citate. Percußtrque eos dominus ne vidèrent iuxta ver bum Eli-
i fai:f Bonum ergo illis eft , quos oculus fiius fcandalizat,
vferuatur& ptpiieiatur ab eis , qdatenus intuitus ma-
lijia & fuperbia, obturetur, & oculus fana fideiac
fimplicitatis aperiatur. Vnde dicit Apoftolus :• Siquis
inter vos vidstur fapiens eße,ßultus fiat vt fitfapiens. [Dixit-
que rex lfraelad Elifaum cumvidijfet eos : Nunquidpercutiam
eos pater mi ? Et ille ait : Nonpercuties. JSeque enm cepifit eor
\g'adto,aut arcutuovt per cuti as. Sed pone panem & aquam
coram eis vt comedant & libant, & vadant ad domum füam.
[Et reliqua.] Poftquam ergo Elifaus hoftes adduxitin
Samariam , non eos occidi permifit, fed refe^bonem
magnani dborum illis praparans , dimifit eos in {nee.
Et Saulum diu centra ftimulum caleitrantem , primum
dominus excacauit, deinde fcientia fpirituali magnifiée
repleuit, atque ad pradicandum fuiseuangelium in gem
tibusdirexit. Nobilque pracepit, ita dicens : Diligireinï
mi: osvefiros, & benefacite his qui oderunt Vos, vtfitis filii pa-
; tris veftriquiincalls eft. [ l 'aâumeft autem pofi hoc congregauit
Benedadrex Syria vniuerfum exercitum juum,& afcendit&
obfide at Samarium, fattaque eft fames magnain Samaria &c]
Narratfcriptura quod Benedad rex Syria : obfideret Sa
mariam:fà(fta autem fame, afflidus eft populus valde-
fed domino mifèrànte,reuclatum eft Elifao verbum do-
mini, & pradixit populo folatia ventura, iia dicens :Hac dicit
dominas.
CA P. VII.
Mattki I
TN tempore hoc eras modius fimila, vno ftatere erit :& duo modii
a. hordes,ft at ere vno in porta Samaria. Quod cum non creie-
ret, vnus de ducibus fuper cuius manum rex incumbebat,
homini Dei ait: Si dominus fecerit etiam catatattas in calo,
nunquid potent ejfe quod loqueris? Qui ait: Videbis oculistuis ,&
inde non comedes. J Poteft hoc loco Benedab cum fuo
exercitu, diabolus m y ft ice accipi, quià corda iniquorum
per inuidiam contra ecclefiâm bellum gerere excitât. Sub
I hoc quidem rege, funtmodofiilfi Iudai, de quibus in
Pfalm.i
Matth.y
Matth ^
1ifUt»*j»f..
Apocalypfi feriptun? eftïquidicubt.fe Iudaoseflè&non
flint, fed luntfynagoga fatana. Sub hoc rege funt pagani^
funt&hafetici: fatfta ergo perfecutione ab antique hofte,
per tales affligitur populus Dei, qui eft pofitus in Satnaria,
hoc eftincuftodia legisdiuitla:fitque fames valida,Cum
noil permittitur dodoribus libere verbum Dei pradica-
rf ,.Sed Elifao reuelante, hoc eft .redfemptore noftro, per
euangelium indican ce, falus qua a peccatotibus longe eft,
dmentibus Deumprope efle dinofeitur. Dicitenim Do-
minus nofter ad feruos fuos: [ Ititepore hoc,eras modius fimila
vnoftatere er.it, & duo modij hordei,ftatere vno in porta Samaria.] Quid enim modius fimila,nih perfedam menfuramdi-
uinafapientia,qua eft in nouo teftamento ? & quod duo
modij hordei, nifi feientiam legis & prophetaramfignifi-
cant ? qui comparantur ftatere vno, hoc eft fide catholica.
In porta Samaria, in pradicatione videlicet apoftolica,per
quam intratur in eedefiam. [ In tempore (inquit )hoc eras,
modi sis,fimila, vnoftatere erit. & reliqQ Ac fi dixiflet »ceflante
turbine periecutionis, qua fit hodie, dabit Dominus eras,
hoc eft, tempore, futuro, quieté & tranquillitatem, vt praconculcatùs,
hoc eft, examihe.iùfti iüdicis damhaths, perpétuas
mittetur in tenebras.Nam&Dofninusin euangeliö
ait: Sifaleuanuertt ad nihil valet vitra, ntfi vt mit futur foras &
concu Icetur ab h minibus.
^ A Pi l îx .
autem prophètes ,Vocàuii vnïim Jefiltjs prop^etarum,
^ & a k iüi:Accirig(\lumbos tuos,&t olle ienticulam olei in manu
tua, & vade in Ramoth Gqlaàth. Cum que xeneyis illuc, videbis
1 ehu filium Iofaphath yfilij Natnfi. Et ingrejfus füfcitabis eum de
me diofratrumfuorum, &intr'oduces in intersus i ubicUlum tenesfa
Ienticulam oieifundesfuper caput eius, &dicef:H*c diett Dominus:
Vnxi te in rege fuper lfrael,ôc reliq.| Dehinc r efertur in hifto-
ria hac regum, qualiter Iehu Dominus ordimuerit ad ex-
tirpandam domum Achab, & fàcerddtes Baalinterficien*
dos. Q|ii& pereuflit toram regem Ifrael,& Ahaziamregem
lutta,& Iezabel impijflimam reginam de palarioin
Iezra,elpræcipitari fecit. Iehu enim typice poteft defigria-
( re principatura gentium, quem Dominus ac redemptor
dicatioeuangelij perfede credentibus compleatur. Fuit n. nofterdeftinauk, vt ihfàcrilegaciuitace, quaprophètesôc
tempore paffionisdominicæ quafi famés verbi domini, ipfum dominum prophetaruin occidit,& Apoftoloseius
cumapoftoÜrelidoomneseorageruntj&domifèpropter perfecutaeft,iudicia exerceret, & eam vlrioneiuftaperi-
metum ludaorum inclufèrunt Et iterum feriptü eft: Quia meret, atque fàcerdotum vanum,quod poftChnftiaduen-
nemodeillopalamaufuseftloqui Sedrelucentedierefur- j tum inaniter habuerat,deftrueiet, templumque fubuer-
redionis, iam ader^t tempus quo comités Chrifti ilium terer, neenon & impiam lynagogam, qnafànguinem fan-
videntesviuere, &pofttnodum etiam calos afçendere, dorum fèmperfitiebat,de regniculminepracipitaret,ac
Mattè.
percepta fpiritus fandi gratia, libere verbum Dejpradica-
bant, tam Iudais quara etiam gentibus. Etimpletumeft
illud vaticinium Ifàiæ : Quia feiffa funt in deferto aqua, & tor-
rentes in folitudine, & qua erat arida inftagnum, &fit tens in
fontesaqu trum. Vnde Dominus per ipfum prophetam lo-
quetis ait: Omnesfitientes venite ad aquas,&qui non habetis argentum^
proper ate, emite, '& corne dite. Venite emite abfa argents,
redores illiusimerficerer.
C A P. XL
A Thalia vero mater Aha&a, xid.ns mortuum filium fuutii,
£*-furrexit&tnterfait omneferne regtum.Sed hfabafilia régis
■loram,foror Ahazja loas filium AhauU tollens,fur ata eft de me- &abfque vlla commutation vinum&lac. Quart appenditu ar- ; diojiltorum reguqùi mteïficiebuntur, &abfcondtt eum d facie
gentumnonin panibus &hboretn veftrum non mfaturitstet Audi- | Athalia, vt nonmierficeretur, erdtquecum ea in domo do ins
tedudientesme, &comedite bonurn & delettabitur incraßitudi- ; clamfex annis, quialojaba vxoreratioiadapontificis. ] Athalia
anima veft ra. Inclinâte aurem veftram, & venite adme.
dite, & viiiet anima veftra. Perturbatis hofttbus Sc in fùgam
verfîsjfùbiungit feriptura: [quodquatuor viri leprofiabijfint in
caftraSyrioruini& nullum ibt reperientes,comederint & biberint.
igitur hac, qua fernen Dauid extingtiere molhbatur, 6c regiam ftirpem delete* béne impiecateraexprimit fÿnago-
ga,qua per nequitiam mentjs , feminis Dauid hoc eft,
Chtifti infidiatrbf erat, & odium contra eum femperin
Ablatüque inde auro & argento aeveftibus & abfeonfu, poftea corde gerebar, quaäliquandoregnare videbacur, cumle-
compuntti, in ciuitatem hoc ännuntiauerint, atque falutishuius gis ceremomas temppralicer obferuabat. Interpretatur
indiciapraftiterint.] Qui ergo fùnt 1 eprofi ifti, nÛî qui varijs Athalia temporalis domini. Sed Iofaba ftrenuitate qua
vitijs'dediri,veldiuerliserroribus impliciti, fceditateuiex ! interpretatur fàturitas domini,ideft ecclefia,inquavera
( interna pefte educen tes oftendunt in cute < H ö s Dominus lune délit ia) fèruatur loas, qui interpretatur memoria do-
lape conuertens ad fidcm.&muüdans aber rorc & vitijs, I mini,Chriftiisvidelicetinquo memoria eft nominis do-
Veræ fâluris nuntios efficir. [ingreßi itaque leprofi incaftra Sy-
mim,neper crudeliuté fauientis hoflis interimatur in cordibus
riorum, comederunt & biberunt,&aurum atque atgentum inde
elédorum, magifque nutrirar in domo Ioiada pon-
aJportauerunt.^Ctim defpedi iftius mundi,medication! phi-
lofophiæ operam dances, & Cenfiis, fiibtilitatem -,tificis, qui diiedus domini fonac, dé quo patris vox, ait:Hic
& locu-
eftfiliusmeus dileitus,in quo mihi bene complacuit.Cuius domus
tionis venuftatem,acquirunt: vnde ecclefiavfibus bene
eft lànda ecclefia , vbiin fànda fide éleâorum manen s,
inftradideferairepomm;. FrequenterergotalibusDomi-
quotidie fàcit^ugmentum corporis fui, donee rempo-
nusj&ingenijacumen, 5c vera fapientia donum, largi-.
re iudicïj, feeptrum regni & potentiam aduerfûseos excollet
tur. Qui bene quatuor eflè memo ran tur, vtà quatuor e-
, qui eum deprimerè cogitabant, & intcrfe&ricem fan-
uangeliorum eruditiouc imbuti, in quatuo^mundi par*
âorum »«ternis deputauerit poenis. [ Anno autem feptimo
tibusfidei veritatempradicent. Legitur enim in euange-
mijit Ioiada, & ajfumens centuriones & milites, introduxitad ft
lio, quod Dominus cum publicanis & peccatoribus man-
in templum domini, pepigttquc cum eisfoedus. btadiuransin domo
ducaret, & mulier qua erat in ciuitacepcccatrix, lachtymis
domini eos,vftendit eufilium regis, &pracepit illis,.dicens: Ifte
eius lauaret pedes,& capillis fuis tergeret,& vnguento vn-
eft ferme quemfacere debetu^Terttà pars veftrum introeatfab-
gèret, Matthäum ex publicano, apoftoium & cuangeli-
bato,&obferuet excubitum.domus regis. Tertia autan par sfit ad
ftam fecit. Apparuitque poft refurredionem füam, primo
portam Seir, &tertia parsadportum qua est poft habitaculuin
Maria Magdalena, de qua eiecerat féptem damonia, illa
fcutariorum,&euftodietis excubitum domus Mejfa. Dua vero partes
vadens nuhtiauit his -qui cum «a fuerant lugentibus &
ducem tüum,fuper cuius manum rex incubue-
è vobis, omnes egredientes fabbato, euftodiant excubias domus
flen ti bus. Porto rat, &propheta [ verùisdiffidebat, conftitutum adporram ,concul-
domini ?rcum regem , & vallabitis eum habentes armain .
t am tur b a in introitu, & mortuus eft, iuxta quodlocutusfusrat
vir Bei. ] Dux ifte typum tenet feribarum & pharifæorum,
qui habentes dauern fcientia, necipfi introicrunt per fidem
in ecclefiàm catholicam, & eos qui introire volebant
prohibuerant. Ad quos ipfâveritasait:F^ vobe feriba &pha-f
riftibypocrira, quiclauditisregnum caler urn ante homines, vo
enim non intratis.necaltos ïntroeuntesftnttU inirare.[Quem con~
culcauit fi«V<Hp0rt4>]quiainutilioerante©ftiumhcleifta-
bat, & greflumintroeuntmm impediebat. Vndcmerito
manibus veftris. Si\quis autem ingrejfusfueritfeptatempli,inter*.
ficiatur. Eritisque cum regeintroeunte & egredtente : Etfecerunt
centuriones iuxta omnia qua praceperat eis Ioiadafacer dos. Et ajfu-
mentesfinguli virosfuos, quiiagrediebantur fabbatum, cübis qui
egredtebuntur afabbato, veneruntaà Ioiada facerdotem: qui dédit
eis haftas & arma regis Dauid, quaerant in domo domini. Etftete-
runtfinguli habentes arma in manufua à parte templi dextra, v f
que ad par tan JiniJham altar is & adis circum regem. ] Hæc autem
quomodo fada fint & in quibus locis, fi quisea qua
fuperius de atrijs domus domini dida funt, bene comme