Car Paulus
inuifit
Petrum
duo teflamenta i Vnum qutdemin monte Syna in feruitutem gene*
ram,quaeft Agar. Syna enim nions eft in Arabia, qui coniun&m
eftei.qiiitnumeftlerufalem. Et docet Vécus Teftamentum,
hoceft,ancillæfilium,in Arabia,quæinterpretaturhumi-
lis ,& O cciduo conftitutum. Stacim itaque, ytcredidft
Paulus,ad legem & Prophetas, ad veteris Teftamenti iam
in O c c id u o ,pofitifàçramcntaconuerfus, quæfiuit in eis
Ghriftum,quemiuflus fueratintfjentib, predicate. Etre-
pe rtbillo , noneftibidiutiuscommoratus, ftdreuerfus
Damafcum,hoceft,adfanguinem, & ad paflione.m Chrifti.
Ecinde prophcticaleteione firmatus,pergit Hierofoly-
mam,locum vifionis & pacis. N on tarn difcirurus aliqu id
ab A poftölis, quàm cum cis Euangelium,quod docuerat,
coliaturus.
d eindepo ft annos tresveniHierofolymamvidere Fetrum.
Si cum euangelizaflet Paulus in Arabia,pbfteavidit Petrum
: N o n id eo ,v tp e r ip fum PetrumdifceretEuangeli-
um,qui tribusiam annis docuerat. Sed vtfraternam cha-
ritatem et iam corporali notitia cumularet. Q u od fi cui
non videtur, cumluperiori fenfii iungat haec o m nia: qu od
ftihil fibi Apoftoli contulerint", quod iuflus fit ire Hie-
ro/plymam,ad hoce(le,vt videret Apoftolum : turn intelr
ligeret,eo Paülum noniuiflc difcendi ftudio, qui & ipfe e-
undem prædicationis haberetauteorem, led. honoris priori
Apoftolo defcrendi.
Er manfitaptid eum diebus quindecim. Propterea quindecim
ponit dieSjVt ofteridatfho faille grande tempùs,quo poru-
erit aliquid à Petro difcere : vt adilhïrn fenfum, àqüo coe-
pir^chncfta i eferat, Ce non àb homine d o d u éfle.fedà Dèo.
Alium autem Apofloluni vidi neminem, nifilacobum fratrem
Domini, la cobu tn y i d i t Hier b fi) ly m æ,q uiaibi er at confié
tutus ab Apoftölis Epifcopiis. Fratrem Domini çonfobri-
nunieius debêmus intelligere. Negat le itaque préter hos
queriquam Apoftolorum vidilïè, ne occfelta contradidio
nafcererur,etiamfi à Petro non es doétus,alios habuifti A -
pbftblôipræëeptotes.Non viditautem eos,non quocon-
^ teropruiducerec, fed quia iili adEuangeliumprædican-
tiieiara-*' dum toto fuerant orbe dilpèrfi.
Paulus - ; Qu* autemfcribo vobis, eue coram dm , quia non mentior.
dereden- Quodadcomroendationem eiuspértinec locuturus, te-
Ilern De um dat,quia ira fe^iaben t,quæ didurus eft,ne forte
viderétur corapofitum cum perfonæ eius nonconueniat
aliquid fingere: led cùmfecorçmendat, hos vult
profitere.Cbmmendatiô enim hæciftis proficit,vtfciant
ea,quæ ab hoc dieun tur,efle verillinia : qui d ic it, ecce coram
Deo,rion mentior. Iurat vtiqi: Et quid landius hac
Matth.y iuràcione ? Sed non eft contra præceptum Domini ifta iu-
i ratio,in quo a it;Sitfermoyefter,eft,eft,non, non. Quod autem
ampliut eft, à malo eft, quantum ergoiniplb eft,n o n iurat A -
poftolus. non enim appétit iurationem cupidirateautde-
ledattQne iurandi,quod ex malo e ft, fed in firm iras & in-
çredulitas hoc exigiteotum , qui aliter non mouenturad
fid.em. Hoc autem non Iblùm de his,quæ nuncfcribitad
Galatas,poteft accipi:, fed Se generaliter de omnibus Epi-
ftolis, quia non funt fa lia quae fcribat>& epr eius verbaque
P J nondilcrepent. ^
R J Deindeveni in partes Syria & Çilicia. Poft Hierololymæyiiiiodo^
u- ß ° lKm venicadSyriam i quæ nobisdiciturexcêlfaarque
rcrprcca ;,fiiblimis,&inde tranfijt ad C ilic iy n , quamin fide Chrifti
cupiebat adfumere, euangelizans eis vocationem poeni-
tentiaç.Çilicia quippe interpretaturadfumptio,fiue voca-
tiolamencabilis.
Eratn autem ignotusfacte^ccleßis Iudaa, qua in Cbrifto funt.
Animaduertendum, non m fola Hierololyma Iudxos in
Chrifto credidillc, nee tarn paucos fuifie, v t ecclefiis gentium
milcerenturi led etiam multos,vt exillis ecclefi^fie-
rent. ■
Tantum autem auditum bahebant, quod quiperfequebatur nos
aüquando, nunc euangeltzatfidem, quam aliquando expugnabat,
& in meglorificabant Deum. H oc dicit,quia cum ludaifinum
defenderet,contrafidem,ficut&ijy?dquibus G alarafue-
ranteuerfi.a Deoeleteusell:,& dobius dilfimularealuda-
ifmo,& nouam legem prsdicare. Ita vtgauderent in
! Galatç circüüentos fe,vt lub nomineCiirilli Iudços le pro-
fiterentur, circumcidehtes carnem præputij fuï,eum Ghri
fio lex aliud im pleret, quam Iudailmus. Illic enim cir
cumcifio carnis e ftjhiccoi'dis.IllincfubelemenriS lerui-
tur neomenijs,te fabbato: hic foliDeo in fpiritu.quia corde
creditur.Illicconditio eftcaufapeccati, hiclibertas ex
temiflionepeccatbrum. Multaitaqidiftantiacll.
I N C A P V T I Ï.
« Ebincpoft annos quatuordecim rurfum afeendi Hierofoly•
mam,cum Barnaba adfumpto & Tito.
Afccndit igitur pöft quatuordecim annos Hierofoly»
mam & quipriùs ad videndum tantum perreXerat Petrum
,& diebus quindecim manierat apud eum, nunc ft
dicit ideo perrexillc,vt conferret cum Apoftolis Euange-
lium. Adfumpto Barnaba circumcilo, & T itoex gentibus
haben te prreputium , vt fub ore duorum vel trium teßiumßaret
omneverbum.
Afeendi autem fecundum reuelationem, N e mouereteos,
quare vel tuncafeenderit, qub tarn diu non afeenderat;
quapropter fiex reuelatione äfeendit, turtc proderat, vt
afeenderet: quoniam multo tempore famacius crebré-
Iccbat apùd omnes Iudæos : facie autem non videbatur«
Perambulabat enim fimdare & roborare Ecdefias folita
con fiantia inter genres. A Iudæis autem eau là legis mala
illifiebat opinio , quafi dilcordaret d prædicatione eæte-
rorum Apoftolorum : & hiefiebat multis fcrupulus,itavt
& gentespolïèntperturbari,ne in aliud ducerenturab eo,
quàm rradebant Apoftoli , qui cum Domino fueranr.
Nam ip fapccafione fubuerfi funt Galatæ à Iudæis dicen-
tibus,quiaaliud traderet Paulus, quàm Petrus. Hincfa-
d um e ft, vt admonitus reuelatione D om in i, afeenderet'
Hierofolymam , cum teftibusprædicationisfiiæ, id eft,
B a rn a b a& T ito , v n o e x lu dæ o , & alte roe xg en tili: vt
û quod de eo haberent feandalum , horum teftimonio
tolleretur, aperiens illis fenlümprædicationis fuæ, cum
Apoftolis verb fècreto contulit, v t (cirent non ilium dil-
cordare à régula Euangelica, ho c eft, ne putarent in vacuum
currere, aut cucurrilfe, ficut æftimabantaliquantiex
Iudæis credentibus. Née enim aliquid ab eis difcere p o t- .
erat, qui à Deo fuerat inftrubfcüs : fed propter concördi-
am & pacem Dei notum fadfcumi eft,vt tolleretur fcrupu-
lus aut fufpiciô fratribus, autcoapoftolis : & vtgentibus
prodeflet cqgnolcentibus,quia coricordàbat Euangelium
eius cum Apoftolts.
Et contuli cum eis Euangelium, quodpradico ingentibus.
Aliud eft autem conferre, aliud difcere. Inter cbnfe-
•gis&tiingclli.
F
Deut.ij.
Alhid corentes
Apoftolis
côtùlenc.
xqualitas eft : inter docentem & dilccntem minor
eftillequidifcit. In principio fidci in tranfitu Apoftolos
vidit. Pollannos,vt ipfe ait,dece&leptem plene cum eis (Duplex
loquitur,te fehumiliat,&ne forte in vacuum curreret,aut caola, cur
cucurrifler, inquiritduplicem ob caufam , q u b& hümili- cum a,lis
täs oftendereturPauli, qui doblorin to to orbegentium
ad prazcelTores Apoftolos cucurriflet, & G a la ts difeerenr,
non reproballe Euangelium eiuseos q u o q j, qu iin lu d sa
Eeclefijs prsfidebant. Simul autem & illud docet, quod
pro Chrifti fide & Euangebj libertate ad cos ipfos, qui de
eo plurafalsb cognouerant, quod legem infringeret,Mo-
ylendeftrueret, circumcifionem penitüs auferret. A ulus
fitducere Titumhomintmincircumcilum , & ip tantam
multitudinem Iuda:orum,&inimicos fuos, qui quafi ob
zelum legfis fanguinem eiqs haurire cupiebant. Necipfe
tarnen, nc cT itu s aliqqo fint terrore fuperati neceffitati
c edere, q u sp o tu it habere veniam . vel pro loco , vel pro
auteoritate maiorum, vcl pro numero tccleliaru m,quaj ex
Iudaris in Chrifto credebant: vel pro tempore, ne tantam
fimul inuidiam fuftinerenc. Totumautem quod a it, illud
eft,vt doceatle nunquam deperlecutore apud eos ipfos,
quos prius perlecutus fuerat, potuifie exifteregloriof'um,
nifi prsdicatioeius eorum quoque, qui ante eum male
ex|noueran^,efletiudiciocomprobata, & a d propofitum oc-
Iudæis credentcs,quos pridéperfèquebatur, D e o agentes 1 culte redit, täbreue tempus (e in Iudæafbciflè côfirmans,
gracias,quideperfecutore fecitdefenfi)ré:vtperindefcirét l vt etiam vultu credentibus çfîèt igUotus, ex quo oftendit
non Petrum,non iacobum, nonloanhem fè habuifl'e do-
btores : led Chriftum,qui fibi Euangelium reuelalTet. $1-;.
mul autem notandum,quód luprà dicit,Ecclefiarfi expu-
gnaire,hicfidem: homines,hiçrem : v t nec opportuniùs
inferretur,ibi euangelizat fidem -, quam aliquandó expu-
gnàbaç. De Ëcclefiaenimfimiliter fonare non poterat.
Seorfim autem bisquiv,i4^bantur,nefortèinvacuum cumrem,
atitcucurrijfem. Q uod (eorfum expofuic Euangelium eis,
quieniiqebantinEcclefia,!cùmiamjlludexpofuîfretco.-
ram omnibus,nouideofateum eft,quôdaliquafalfà dixerat,
vt feorfum potioribus vera diceret, fedaliqUa tacue-
- _ _7£
tra dubitatio circumcifionis omiftle , .cura Apoftolorum
cfle^literis imperatum,iugum legis ab ijs,qui in Chriftum
ex gentibus crediderant, au fe ren d um .S c ien d um verb,
quod,autem ,conhin<ftio , qusinpraefentilocopbnitur,,
propter fubintrodu^los autem falfbsfratres fuperflua fit:
Etfi legatur, nonhabeat quod ei refpondeat, illamque
concludati Sedhuncefle ordinem leólionisSc fenlus:
Sed neque T itus, qüi mecj\m erat, cum elletex Gentibusi
compullus eft circumcidi, ftatimque fubiungat , qua:
caufafuerit, vt ad circumcifionem impelleretur inuitus:'
propter ftibintroduftos autemfratres, quifubintrqierunt explbrare
rat,quaeadhucparuuliportare nonpoteranti qualibuS fed Itbèrtatemnofiram,quamhabemusin ChrifioUfa, vtnosinferui-
adCoririthiós läc dicitdediffe , nonefeäm. Falfum e- ! tutemredigerent. ideft,illiquilubintroierunt explorareli-.
nim dicere nihil licet. Poteft autem hoc,quod ait: C on- ; bertatem noftra,m,vehementer obferuabanc,&cupiebapy
tuli cum cis Euangelium,quod prasdiep in Gentibus, Se» | circumcidi Titum , vt iam circumcifionem, etiam ipfius
orfurn autem his qui vide bant ur, ne?fprt|in vacuum cur- j Paulia,tteftationc & conlenfioneftanquamfaluti he^fla-
rercm,aut cucurriflem, & fic in tellig i; quod abfeonditè j riam, prsdicarent: & fie eos in feruitUtem redigereht, id
cum Apoftolis Gentium cuangelicslrbertaris Sc legis ab- eft , fub opera legis feruiiiarèuócarcnt. quibu^fe nec ad
o lits vetuftatem cpntulcric , propter multitudincm cre- |\horam,id cft^ nec ad tempus cedille dicit fubieetioni) vt
dentium Iudaeorum , qui necdum pdterant Chriftum ad | veritas Euangelij permaneret apud Gentes ■, qui cum mi-
impletionem & finem legis audire , qui & abfente Paulo j nn, terrore,multitudineyel]enrnós a libertate Chrifti in
Hierofolyma: iabtauerant, frultra eum currere,aut cucurr legis traducere fer.uitutem»nec ad tempus quidemeis cef-
rifle,qui putartet legem veterem non fequendam. N o n ' fimus,vt circumcideremus T itum: maxime cum & aliqua
qub Paulus timuerit, ne per decern & feptem annoisfal- pb Ecclefiafticam pacem potuerit nos necelfitas excufare.
fum in Gentibus Euangelium prsdicaflet: fed v t oftende- &hoc^otufecimus,vtvobisnullafieretoCcafio,abEuan-
ret prxeefloribus fuis , non fe in vacuum currcre, aut cu-1 gelij gratia recedendi. Si igitur Hierofplymis inter tan-
currifle,ficut putauerantignorantes. I tosjudaeos, imminentibushinc ind dalfis ftatribus , &
I Sed nequeTitus,qui mecum er at,cum ejfetex Gentibus-,compul- his qui maiores erant,aliqua ex parte Cphibentibus > nul-
fus eft circumcidi: propter fubintroduftosautemftatresfalfos, qui \ lapotiiimus yiac ratione cpmpelli,;vt obferuaremuscir^
fubintroierunt explorare iibertatem nofiram, quam babemus in cümciuonem, qqam fëiebamós'effefinftami:: Vos.ex gen»
iCbrifiolèfu, vtposinferuitutemredtgerent-.quibusadhoramceßi- tibus,vo sinG alatia,v o s ,quibusvis nulla inferripoteft,
mm fubieftioni,vt vestas Euungclq permanent apudyes.SiTftub7 vitro agraria recedehtes ad legis iam ab olitx tranfeende-
cüm.eflèt.exgentibus , nulip pptuit terrore compclli, v t tis vetuftatem ?.
circumcideretur HierofoJymis, Iudarorum metropoli ci- Ab his autem j qui videbanturejfealiquid^qualesaliquanuitate,
in qua tanta Paulus blafphcmiae,in Mpyfen flagra- j do fuerint, nihil mea intereft. Deus perfonam hominis non ac-
bac inuidia, v t poltéa pene a ludxis in terfeteus iit,quando j cipit.
' Tribuno liberatus,& Romain vinteus ad C *farem mit- J Licet,inquit, Petrurn &Ioannem DomihUs .fttum Atitur.
Q u id eft, y t vos circumcidamini, cum Titus ab A-
poftólis, qui videbantur aliquid efle., non eft compullus
circumcidi, fed fufeeptus eft incircumcifus. hoc in totp
lerm onis fui contextu ägit, vt doteat fe Hebramm ex He-
braysjbmniä quondamlegis opera feruantem, Circumci-1
fum obtaua die,fecundum legerh Pharißeum : Nihilomi»
nus tarnen obCHnfti gratiamvniuéifacbntéranere.Nam
eüm lflet Hierofolymam, & falli fratres, quiexcircumci-
fione crediderant,eum vellentimpellere, vt circumcide-
rec T itum : nec Titam,nec le eelfifle violenris,qtiominuS
eultodirent Euangelij veritatem; Q np d fi dicit, fëqecel-
ficate füperatum, v t circümcideret T itum,quonVodo Ga-
latas rcuocat a cireumcilione,aqua necTituro, qui lecUm
hierat ex gentibus Hietofolymis potuit exculaie i Itaque
aut iuxta Graicos codices eft legendum, Quibus neque ad horam
ceßimusfubiectioni, , y t 'conlëqüenter poflitintelligi, Vt.
veritäs Euangelij permaneat apud vos. Au tfiLa tiniex-
emplatis älicur ndes p la ce t, fecundum fiipèriorem fetts
fe,m accipere debemus,vtadhoram celfio non circumci-
d en d iT itum , ledeundi Hierölolyniamfueriti -
k ilie e t idcirco fubieäioni eéflèrint Paulus & Barnabas e-
undiHierofolymamjièd ition e ob legem Antiochitecpn-
citata,vt perEpiftolam Apoftoloruuifua fententia fir mare
tur,temauétet apud Galatas EuangelijveritaSjqute non
eilet lil litefa,fed in Spiritu,hó in carnali fenfu,fed in inteU
ligentu ipiritali ;necin;manifeftoIudailmojfedin pecul-
tö. Qu id amp oft quatuordecim aünoseumHierpföly-
mam afcendifle, tune dieunt j quando in Atejbus Apoftolorum
de quseftioüibus obferuandte vel pratermitrenda:
legisiutcrcedenteSj'Antiochiaeortadiflenlioeftitepläeuit
ire Hierdlplytóam j & fententiam maiörum praelloiari:
quando ipfe quoque Paulus & Barnabas niifli funt: 6c
lipc-efleyquodln eodicibus legatui LatiniS, quibüs ad horam
eeftimuslubieciioni, vt Yeritas Euangelij perfeuefa-
retapud vps.- Q u od fcilicet propterea Paulus & Barnabas
de re mamfefta, quali dhbia le rnittipalfi funt Hiero-
folymam 3 tmaiorum qupque iudicio Euangelij gratia
cohfirmatateedentibusprobaretUt> 6c nullirehdersi vlpoftolos
habuerit, & transfiguratum eum in monte vide-
tin t, & lüper ipfos Ecclefiæ litpofitumfundamentumjni-
hil mea intereft, quiànonàduerfumebs loq uo r, quieö
tempore Dominum fequëbàntur, fedadüçrlus ebs , qui
hunc legem proponunt gratiæ. Æec detraho præceflori-
buSinccinaliquaparteacGufo maiores, fedhocdico,quia
beus perfonam homini» Yionaccipit j id eftyfineperfoflarum acr
ceptione ad falutem vocauit, non reputans illis delict a eorum.
Etideoabfentibusillis j q u iprioresfatei erant Apoftoli j
Paulus à Domino perfe&us eft, vt quando cum eiseön-1
tulitidihil eflét,q[u6d perfeöUöniejtis adderbht.i fed po»
tius vidèrent curidem Dominum Iefum Chnftum-, qui fine
perfbnarumacceptiöhefeluos fecit,hqcdediflèPàulô,
vt mimftraret gentibus,qubd etiam Petro dederat -, vt mir
niftraret Iüdaeis; Non ergo ihueuy funt in aliquö dif-
fentite äb illo j Vt cum ille feperfeteum Euangelium -, àè-
cepifle diceretj illi negarent -, & aliquid veilentj tanquam
imperfedtö j addere : fed e eontrariö pro reprehenlori r
bus imperfediötys approbatores perfefftionis fuerünt :
& dedérunt dexträs focietatis i id ie ft, eonfenferuht in
locietatem , & paruerutlt.voiuntati Domini j confehti-
entcsyVr Paulus & Barnabas ireht ad gentes : ipfi äutem
in circumcifionej qùæpr »putio ^id eft,gentibus contraria
videtur:
Mihi autem quividebantur, nihil contukrunt. Nihil feäi-/
eit ab Apoftolis ad feeutu m, fed à Dèo ; quia qui imperitis
l’enfùm tribuit difciplinæ Ghrifti'jnæ, ip fe& mihi j inqüit,
cùm eflèm legis peritu s dignatus eft impartite fenfu m ra-
tionis huiusmopi. Qupmodo ergo fieri poterat, v t hic àb
hls dilceret^que ni pent um iniienic ns péri ti brem te eitgra -
cia Chrifti ? lpfe fuperius ciimilfis cOhtulir^dc limita ad e-
osreculic, qùæingentibùsperpetrafat; Illi nihil coritule-^
runt eij fed tantummodà, quæ ab eo diéta flitit, compta-
bantesi dextras dedêrè conlortij, & vnum fuum Paulique
Euangelium firmaiièr un t* • \ • X
Sed contra, cùm vidtfcnt, quod creditum eft mihi Euangelium
prapulijficut&Fetrocircumcifionis. T dtumauté, quôd dicitj
j lioeefty vnum arqué idem mihi Euangelium præputij,
r7 | ! S WË 1 Petro
Deus ßfeib
rbnam
hominis