49* TVecuïphi Epijcopi}
üotióhe (ftcatafitfDe kis etiam lariusfcriberë ftatui.Eufè- i
bius iril. libro Hiftori« Ëcclef. dicit: Dcniquepóft|refor-
redionëm atque afeë'rifionem dptpin'i ad cüelös, Thomas
apoftolus ex commohitiorié diuina,Tfiaddafumquetidam
vftuiha ex'LXx/dilcipulis ad Edëflenam ciuitatem eiïangeli-
Jfem,&pKédicatorëm'VêtbiDeimittit fitÜbl & q u « a d o -
fnino promilLiFüërarit ,'itnpletürurn. Hstc in archiüo püb-
licoEdefien« duitatis, in qua turip fopradidus Abgarüs
tegnauit, ita defcripta reppërimüs,in bis chartis, qüa? ge-
ttaregisAbgari ferüata afttiqükus èóntinebant. Ét v té-
üidéns di&öcum VetitasfiatjiplarümëXèmplafia'epiftóla-
'riimab Abgaro’ad (alüarbrem, & (aluatpris adèundem rë-
g em ,& qualiter h«c gëfta fint, pienter in i. libro Eufebii
l&clèfiéftiC« hifto.riséohrinehtür.
Dt perfecutione prima ecclefia^qua occafione verbum
Dei adgentes peruenir. Ex quibus jÈthio-
p'taiüudpnmumfujce-
14
YNtérea pérfecutioprima adiierfornecclefiam t>ei ,"qu«
■ *eratHiërofolymis,fob pntnomartyre Stephan 0,0m nes
difcipulos, eXceptis X L'per vniueriâm Iudæam Samari-
amqiie difperfit/fèti potius, Vt fenda feriptura ihdicat, fè-
ffiiöäuibExquibüinöhhul^ad PhmniceriPvique & C y -
prum atque Antiochiam deuenemnt. Q u i gentibus qtii-
deiri credere myfterium fidei nondum audebant, Iiidads'
tam^n^^dicabaiiqïbterea Paulus adhuc vaftabat'eëdefi-
am, ingrediens doniös , & pertrahéns VïfoS ac mulieres,
tradebarincarccrem. Sed Philippus , qui erat vnusdefe^--I
ptemcupî Stephano diaconis ordinatus, defeendit Saraa-
riàmvimitedominirepïetùs.&prçdicabatprimus verbum
Dei Samaritan« genti. In quo tanta erat diuin« gratiæ
efficatfen vt étiaïh Sïmeoneïn magum lifts pîædicationïbus
cbhfterharet. 'Qui per idem tempus celébris fam«apud
Samariranorum populos habebatür,- ità vt virtus D ei magna
elTeputaferur.Sed is cum vidrfïèt ligna Sc miracülà,
qiiae à Pnilippo pérdimnægratiæpoteftatemfiebant, ob-
ftupefadusSc térritüs cem tï exedete fe in "Chriftum,
rfquequoétiam baptifmum acciperet, fi tpulauit/
Verttin per fingulqs dies augefcente prædicàtione Vetbi
diumi V per Dei prouidenriam exÆthiopiæ regiombus àd
eftqtfidâm, tanquâm vota in Hierofolymis redditurus, fe-
ginæ géntis illius prepofitus.Moris quippe eft illi natïôni,
etiam mine à foeminisregi.H aie Philip pus reiponfis làn&i
Ipiritus rafltis,primo ex omnibusgentiDusmyfteriiim fid’ei
Sc lâcramentufn baptilmi tradèdit, & veltït quafdam ëum
De o primitjas omnium confccratnationum. Hune opinio
tenet ad. patriafn tetram regrefium, fçientiam Dei fomtûi
& falutàrçdomini noftri indigenis gentibus, ficut fibi tra-
ditumfuerat,prædicaflè. In qùo rébus ipfis compléta eft
per eum prophetia quæ dicit: Aethropia perueniet manuS
eins D eo. Dumhæe ita aguntur: Paulus vas eleëtionis
hbn exhominibüs neque per hominem, fèd per reuela-
tionem domini noftri lelu Chrifti, & De i patris, qui eu'fn
lüfcitauit à mortuisinapoftol^um voeâtur: coelefti ad iè
Vocedelata.
Qualiter Vihtus Tj/befïb & Senatui reßrreäionem domini,
& miracülà eius&quod Déus effet
nunciauit.
C ap. IXk
INterëà ctïm peromnem iam locum dé jeiürreftione&r
mirabilibus domini noftri Ieïu Ghri'fti'Ôede afcenfibne
eiusadcoelumfelixfàmaloqueretur, ac per omnium antes
beati huius rumoris^volueretur opinio, & qüoniam
antiqui moris erat apùd Romanos , vt prouiheiatum
iudiccs fiquid forte noui in his , quas gerebant proüîn-
ciis , accidiflèt v id vel principi vel Senatui riunéiarentj
quo nihil ex his quæ gerebantur > ignorare aliquid viderentut,
de refurre'àione à môtfuis domini & (aluatbris ttb - 1
ftri lèfu C h r if t iq u æ Sam ih othnem locum fuetat per-
uulgâta, Pilatus Tyberio principi reïert, fed & de cæcéris
tnirabilibu'S eiuts ,Ï5C v tpô ft mortem cum refurrexiiïc-t, à
quamplurimis iàm DeUs elfe crederetur. Ty'benûs quæ
cômpererajt, retulit ad Senatum ^enatus aurefn qjreuiiîe
dicitur, pro eo quod non priüs fibi huius reiindicium'fue-
rit dtlatum »fèdauthoritatém fuam præuenerit vulgi len-
tentia. LeX etenim eratantiqiritusdefignaca , nequis a*
pud Romanes Deus haberetur, nifi Senatusdeôreto&
lententia corifirmatus. 'Porro autèm prô vero 'hoc> erat
quod âgebatur i lie diuina viïtüs humanis putaretur af-
Jftrtôribus indigete. CuraqUè fecundum e a , quæfüpra
diximüs , tenuîflèt Senatus , Tyberiustamentenuit fèn-
tenciam (uam, né quid adüerliim doéttinam Chrifti coh-
trarium moliretur, comminatus periculummorcis aecu-
làtoribus Ghriftianorum Hæc T ertnlfiamis.Quod profe-
£to diuina prouidèiitiaita tune Gæiatis féhfibus ingeflit, vt
Æfquévllo obftacuio in ipfis dumtaxatiniriis Euàngelii
ffermo vfquequaqiïe percurrerec.V nde & faâaim eft, v-c repente
qüafi ccblitus lumen oftënfmn.aut radius quidam fobs
erùm'peas,fétu m érbem claritate foperniluminis iHu-
ftrarec, v t compleretur & ilia prophetia, quæ' dixerat. In o-
mnem terram exiuit fonus eorîim, euangeliftarum dumtaxat&
apoftdlorum.&infineséibisterrç^erbaeorum.Ex
quo & per omnes ciuita:res ac viens immenlæ multitudi-
ïïe s , velut meffiomtempotefrurnenta ad areas, ira ad ec-
clefiam populi congregabantur.
De bit a éraftibus Tÿberit. Et qualiter in Antiochia ecrtefiaCtirifti
tum mirabuiterfloruit.Vbt&primum Chrijliàrii nuncupa-
ri funt, & datera, quaea tempejlate
Cvntigerunt. <
-C a p . ' X .
TGiturTyberiusèæfàr, fiib quogefta font , q u i ptæmi-
AfirtHiSjiatis prudens in armis , iàtifque fortunatus ante
fomptum imperium fob ÀÜgnfto Fuit% Inérat eifoieh-
tia literartimmufta: elo quio clarror,fedingenio péïîimo at?-
que infidiofo, fimulans éa^è v élle, quæjiollet,his quafi
infenfos, quibus confokum cupiebat : his vero quos
dderirt, qtiafi beneuohis apparèns ; srèpentinis telpon-
fronibus aut confiliis melior, quafo meditatis^ifie iam
i imperatot per ièmeripfom nulla bella geffit .fed tamen ali-
: quantis ïn lo cis , præcoghitos citogéntium tumores p «
i legacos çomprcfRc. Sane quarto iniperii ëiüsanno ,Ger-
maniciiS Druli films Caligulæ patér deGermanis,ad quos
ab Augùfto (enemilïhs ftiéràc, triumphauit. Ipfe autem
Tyberius plp ri m a impe rii lui parte , cum màgna & graui
mbdeftia Rcipublicæ præfuit.-adeo,vtquibufda'm præ-
fidibus^iaugenda'prouinciis trrbuta foadentibiJ sforipleiit,
boni paftôjjs efietoUdere pecuS, non deglubdre; Itaque
paulanm immurata eft ilia Tyberii Gæfaris laudariffima
riiodeftia in poenam contradiflroris lènatus, arque ex man-
focriifimo principe, læuiffimabeftia exarfit.-
Nam plurimos lènùtôrum proïcripfit, & ad mortem
edegit: X X. fibi patricios yiros corifilii caulâ legerat, ho-
rumvixtr. incoiumësréliquir: cæterbs dinerfiscaüus ne-
cauit.Seiahum præfedbtim fuumres nouas molienrem in-
térfecif : mérité , quia obftinatiflime religioni Cliriftia-
norum contradixit. Filios foos Dtufom & Germànicum
qiiorarri Drnfos naturalis i Germanitus adbptiuus erat),
Trianifeftis venen'i fignis perdidit^ filios Germanici filii foi
interlècit. Referre fingulatim taéta edus horret, pudet-
que. Tanta libidinis & crudelitatis rabie ëfferbuit': vt
qui foreUérant Chrifto rege ÛItérai, rege Cælàre puni-
fentur. Qu o etiam imperante , Agrippa cognomento
Herodes , filius Ariftob oli, fihi Herdchs regis > acenlà-
tor Herodis Tertatchæ Romam proféctus à T yb e r io in
vinCüla edniieitur : vbrplurimoslibi afciuit ad amiéidarn,
& maxime^ Germanici filium G. Hoc etiam tempore
•paflîm per omnes gentilium populos profufius cum
cfFcthderetuî: diuina dignario : primus apud Çæïàream
Chrorf. Tom* J f. Liber / . 497
palæftinævrbem Cornélius cum omni domô foa ad fiçlëm
Chrifti, Petro miniftrante perducitur. ïam inde quam
plurimiIdahï ex gentibus apud Antiochiam àd fidem ve-
niunt eorum prædicatione pertradi., quos pro^îtione
aduerfus Stephanum commota, diflèminatos eftè per
omnem locum fuperius edocuimus t pet quqs & apùd
Antiochia flôrentiflîmacongregâtureccléfia. In quaeranç i
etiam prophcticid'rdinis viri qUanj plurimi^cùra^üipùs j
& Barnabas & Paulus , quibus omnibus pariter m gratia
Dei & vnanimitate degentibus , ibi primüm difcipùlie
perenni fonte fompto vdcàbulo, appellati font Chrifti-
ani. Qmbùsdiebus Ouidius poetain exilio diemobiit*
Quiàb Augufto fene daniiatùs fùérat, propter libros à»
matoriæ arris quos compofoerac. Liuius hiftoriogra-
phus Patauii moritur. Philippus Tetrarchæ Peneadem,
in qua plurimas, ædés conftruxerat, Gaclàrèam Philippi
vocauit: & Iuliamaliam ciuitatem.; Igitur Tyberius multos
reges aduocauit pet blanditiâs,quosnunquam ad pr§»
priaremifit. Ex quibus & Archelaum Cappadocum, cuius
regno in prouinciam verfo ,M a z ’acham nobiliffimam
ciuitatem, Cælareamappellariiuffit.Multos'etiamlèna-
torum & equiram Romandrum interfêcit, demum & ip -
foin Campania moritur*
De Pbitone, qui Gaii laudibus Eçclefiam exornauit. Et
quanta ludai malafub eodem principe funtperpeß ob
vindittant crue is.
C a ?. X L
PÖft Tyberium. G. Caligula imperium fufoepit. Qui
continuo ludæorüm printipamm tradidir Agrippæ,
qui & Hérodés vocabatur : liberans eüm de vinculis,
& dédit Philippi ac Lylàniæ tëtràrehias. Ipfom vero Hero-
1 dem, qui vfcl lohannis necis author extiterat, vel irt paffio-
ne domini interfueratj rhültis èxcrutiarum modis, æterno
idiamnatexilio,ficutîôïephus Icfibit. Huiüs temporibus
Philo inlïgnillîmus lcripçprum fldtebat : quindh folum
ih hdftra veriim & in ôhbeorum phïldfophià primus intër
primos hâbëbatur, Hic àùtem genere qùidém à proauiS
Hebræis: apud Alexandriam vero omnibus claris Ôino-
bilibus viris , clariorac nobilior état, itidfoinis ättfoihr
legibus , &patriis ihftitutis qùantus qUalilque fueritî
ëxhis quæ riobis libërdrum foorum tradidir monumert-
tisi omnibus clârlitri eft* Quis enihi digne valeat ëXpli-
care,qiiantaciindiberàlibùs liteeris fùerït inftitùtiô, quanta
fuiflè ecclefiàm, qüales nunc mbna'chi imifontur&cupi-
unt.-vt nihil cuiqùam proprium fit;-nullus inter ebs ai-
ues, nullus pauper : patrimonia égeritibris diuiduntur : o-
ratiohi vacantes & plàlmis ; dodrinæ quoque & continent
in philofophicis î quàntulque màxiiheirt Platdnicis ÔC
Pÿthagôricis fùerit diiçiplinis i Vt omnes qui iectim flô-
ruerant, pene Sc qui ptæcëïïèrant, foperatët. Hic igitur
ipfe temporibus Gaii quanta Iudæis àcciderint mala i
Vi vbluminibus exponit : fed & de eiüfdem Gaii mëtitiS
ihlània commémorât i quod intaiitum foperbiæ èlatus
fit, vtDeum fe vbluèric appellari» Tnipfis autem vbi de.
iüdæorüm clàdihùs rëfert,(üâm qhoqùë iegâtiônëm,qüani
pro coritribülibUs fois Iudari^detulit äd vrbe^n Romàm,
dfcfcribit, Sc quod peroràns apud Gaiùrft prb patriislëgi-.
feus, niHil amplius quàm irrifionem rètiileritdomum,imo
.&pëHë periCu'.ummohisincùrrériti Sed&IÖfephustrie-
Ihinithorüm, in X v m i librd Ânriquitatiihi.''Iticét edg-
lefcadrcîti'llicoë cdnlpètftli Gaij ciimiriiutiaelfoeie&tim.
fegréflus autem Philo ait àd Iudæos, qiii fibi àftaBant ; Bo^
hôàniniâ hbs ëfiëoportët £ quibus itacus eft GaiiiS -, qjità
iiecelie èft adeflè diûinum, vbi Kumanum ceiïat âûxilium»
ËuidentereHirti in lüdæos diuinàm pro piacùlis, quæàd-
ùérfiitii Chriftuni äiifo riëfariq'cötnmiferant,mänifeftät:
Vhiönfelh. IpFùm çnim Pliilöherh j cùm fecundà Vice ve-
bilïet Aornam j legatiohem gentisiuæad Claudiüm de1
ferens jirifeadem vrbelôcucüm elle cunl Pëtrb âpôftoldi'’
eiulqiic habuilleamicitias tradünr:&ob hanc Caulàmec-
clefiam Marei difeipuli Pétri apud Alexandriam ornaflè
laudibus fuis. Q u i etiârtt libmmdecohuerfetione&vita
noftrorum feribir* Vbinpnfolûin Alexandria,fedin mul-
tis quoqueprouinciii elle memorans huius feftæ.»tam vi-
_ros,quam& mulieres Sc habitacula ebrum, diccns mo
uaiteria. Ex quo apparat talem iprimo credentiam Chrifto
- ■ Biblioth. Vet Patr. Tom.?. ___ _____ i___
»«. Tales eos aflerùit quales & Lucas referf, primùm
Hierofolymæ fuiffe credëntës. Igitur lüdæos pro com-
miflp feelere in Saluatorem vltio diuina damnabat, vc
idem author atque lofephus fob tradunt hiftoriis ofteh-
densqnidemeuidëntibus verbis, qûod ëx àdmiflifecri-
legii tempore nuhquam ab eîs feditïénum iforbr, niin-
quam bella mortefquë ceflaUerunt vfquéquo vlcimtim &
exitialemalüm, temporibusVeipafiani eos obfidibniin-
clufit. Primqm fob Tyberio, dëqub inpafîibne domini
clamabànti Non habemus rëgera nifi Cælàrem i qüan-
cas pertulerint clades , partim v t füpradidi pro'dpntfcri-
ptores , quia impoflibile erat bmnia corùm d prafoido
temporë feribere, quæ eis acciderantihftanciffimèhialà:
dum verfiin feditionëni prbpter pëcùhiâs ex febrârio,.
quod corbanan vocadt, in àquædudum à Pilàtô expen-
las : quibus modis affli&iatquë contriti fint; ne'c lion no-
d u Pilatus imagines Cæfaris vela’tàs inferri Hierofoly-
mam iubet, a'c itatui. Quod vbi dieâ ëXortus ëft ; magnam
perturbationem ludæorum bbpnlis excitaùit: ftupenri-
bus &perturbatis adnouam faciéhirerum. Cbniiciebah't;
namque ex h o c , quod ipernërehtur ÔC conculcarentur
iamlegesXuæ, & omnia inftitutâ maibrumiqüibttónihil
Cale haberi incira moenià vrbis illipS fâs ërat; Sed Hocëft
nimirum. in quo eos impiæ pirofeuionis foæ,vëlqxvih-
d id a damnauic. Igitur Gaius fuprâ omnë genüs homi-
num) lüdæos habe bat exdfoi. Qui ïpèciali quàdam ïæ-
üitia loca eorum > quæ in diuinis habentur fuppliëàrioni-
bùsconfecrata, incipiens ab Alexandria; diripii&cbhtfo
reiigionem mbrëi^ue gencis profahâri iuBétiftàbiisfùis
Sc iignisea atque imaginibùs replensi Témplùtn quo-
quciàndæ ciüitatis, quod folum manebat totius profan«
contagionis intadùm, Sc màioribüs përduràuërât àfylum
commutare in templum proprii nominis àufoseft :Vt æ-
dis louis nébilifiimi Dei nouiGaij vocaréflih Sed &alias
inhumerai'dàdfes & vitra Ômnes tragicos lu d ü s ; apud
Alexandriam Iud«is irrogatas eïlë fob Gâio ; infoper toto
orbe Rbiiian’p , ficutPhiiô feribit, & lofephus in iyhago-
gis ludæorum ; ftatuæ & imagines & kræ Gaij Cæiaris cori-
iecratæ.
De Her ode & P dato qui iuftds tuerunt pCenas > ac dè
nefarïis aclibus Gaij Caligula*
c a p i x i r :
H Erodes Tetraircha, & ipfe Gsij amicitiam petens;
cogente Herbdiade Romam venir. Sed accufetus
àb Agrippa i etiam tetrarchiam perdidit : fùgieniqiieirt-
Hifpaiiiamcuih Herodiàde mdêroré pèriiri Sed & Pilà-
5 tUs qui in Sàlùatbrèm iniqui iüdicii fondus offiçib éft.‘
iifdemcëittpbribüsGaij, tantis ac talibiis ifiàrdfiithcladi-
bu s excrüciàtiis ëft § vf propria fe manu trànfoerbèrafle, &
nefariàm Vitàm vi abiëciile referatuL Nëë ériim potèrât
tanti piaétili minifter iniptiriitus euàderè » ficut ih iiiftô-
iriis Gtæcbrum rëperimùs : eorum dumta&at ^ùi Olympi-
âdas fenbuhe î & ahnâlë^terUm geftarum hbrqs;àdpb-
‘ftèritatiS mënioriàm fconduiit; Gaiusaiitërtl edgnomen-
tb Caligula, Impèrauit ahnos i n i i qui ante principa-
tum Ptanibüs tharus aëceptufqüé fuit ; iii prlncipatave.^
ro tâlis, verioftimmetito vulgatetiir, attbciorem illod o -’
minum non fiiifls. Deniqiife rres fotores foas ftüproma-
culaüic ; ac deinde exilió infolarum condemnauir* Itaque
in palatid matronas nobiles public« libidini fobiécit t pri-
tnüs C ifa rum diadematë impofitO, dominum feiüffit
appellari ,& vcDeümcoh.HiCeciamMemmiiReguli vxo-
iem duxit,impelletls eum, vt fe elfe vxoris foæ patrem feri-
beret,& patrimonia fua ei traderet.Hinc omnes exules iüffit
interficLplurimofquënobilium Romanorum : fed non
vt voluit,fertur emm exclamalTeî Vcinam populus Roma-
nuS vriam ceruicém habuiflèc. Ipfe autem à protedonbus
fois in palatio occifos eft, anno «taris x x i x . , ____
— ........ ■ " ~ T t y ' Dm «/-