Weculphi Epi fi opt
primus* La rgiu s,( al. Marcus Yalertuo.) magi der equitum i ipfi&prouincia vbcitantur-Iudxi* X. aütcm tribusyqug
Spiritus Cafiius fuit. Tune HeÜanicns hiftoriographus, & j priusIn captiuitatcm duétx (unt,& vocabantur Ifrael, ba*.
Democrerius philoibphus & Heraclitus cognomento j ótenustransEufrarencommorariprobantur. Efdrasvero
Tdiebrofus& Anaxagoras "Piiyficus clari habentur. P.y- ' & qui cum eo reuercebantur,poftquam votaperfècerrtnr,
thagoras vèro mforitur, Efehilus tragcediarum feripïor a- ab Eufrate (urgentes, die duodecimo primi menfisfepti-
gnofeitur. 'Tüncëtiam be llum, quod ift Marathoniagé- . mo imperii anno-, XtrxisadHierofblymamperüenerunt,
Hum eft, vtprxmifi, & ëa quie de Melchiade feribuntur & | quinto menie eiulHemanni, ferentes lëcum facras <pccu-
Ariftide,fuiflefcribunmr. T un c R omx virgo * PorApilia nias, argenti talentafexcenta quinquaginta,vaia argentea
(i/.Ptfïpiyrw.Jdeprehenlain’ftupro,viuadefofïaeft.Igicur talcntorumcentum ,vafaaureacalentorumviginti, Scva(a
Anaxagoras auditor Anaxamenis,rerum omnium quas vi- area auro meliora,habentia pondo talentaXl 1. H x c nandertius
a effedtorem diuirium animum fen fit, Scdixie, ex in-
finita materia con flare omnia: fimilibus inter fe par ticuli s,
quibus fuis propnis fingula fierent, fed animo facientcdi-
uino. Diogenes quoque illiusfocius aeremquidem dixit
reruthdle materiam, de quo omniafierent, fed eum ef-
fe cprhpdteiri during raribnisyfirie qua nihil ex eo fieri
pofiet.
DeMelcbo rege Carthagmmjium^ quiinfeliciter in Sic'tliadi-
micauit, dom unique reuerfus propria manujc
intermit.
querex&confiliarii eius & Ifradjtx Babylonix habitantes
donauerunt% quæ Efdras fàcerdotibus ac rempli eufto-
dibus tradidit. Prxcepit etiam rex Efclræ,quem in lege Dei
iàpientifiimum deprehenderat* v t Iüdxos erudiret : ne m
aliquo .per ignorantiam in legibus paternis delinque-
De Neemia, qui readifieauit muros Uierufakm, &ineahabita-
torescongregauit.
C A P . V'.
6 AP. l i t '
MÈlchorexCarthaginenlîum, cum in Sicilia belliffft
gercret, repente horribili pefte exercitum ami (it.
Née mora, moi bo populo carematim cadcntc ; cito quif-
qüecorrentus, mox morraus iam nfeçfepeiiebatur. Cuius
maK nuntius cum attonitam repentino lu€tu CartliAgi-
némrepiéüiffet : non (ecus aefi capta eÈet , turbata eiuitas
fuit. Oniniavlulafibus perfonabant, daufifc vbjqueîanuæ
cunctæprinata, publicaqüe officia damnata ; vniuerfi ad
portum decurrùnt , egrcdientcfqüe de hauibus paucos, '
qui clïdi fupcrfiierant, de mis percontantur. Poftquam
aè clade fuorUm , tacentibus illis vel gementibus, "mi (en
intelligent tunc toto littore plangenrium voces, turfe in-
felicium matrum vlulatus&flebiles querelæ àùdiebantim
Inter fixe prôcedit 8c ipfè de naui (ua imperator, fotdici a,
teruilique tunica dilcindlùs : ad cuîùs confpedtum plan-,
gèritikiùngüntür agmina. Ip(c quoque manus ad cceium
tendens, nuncfùam, mine publicam inFclicitatem accu-
(at & deflet.Adpoftremum vocifcransper.vrbem, tapdern
ingrelfiis domum, çun&os qui lachr’ymontés, profèque-
bahtur, vTfirnô dimifit alloquio. Àc deinde obleratis ia-
nuisjcxclufifque ctiamfihis, gladio dolorem >Vicamque n - .
riiuit. y p
ï)e Efdra, qualitergratiani, Xerxii regis adeptUs^ierofoïymam
cum magna iitrba ludtorum & mumribuspîun-
msfitriitcrfuï.
C ap. IV>
Y Entes Darió patri in regnum Æcëedefts annis 3Ô t im-
-é^-perauit,juxta hïfloriamlofephi3(XV. A rexdificatio-,
nëverorempli Hierololyrois erat annusX X V I I * Eßras.
aütem-ÄcrxiS âdèptùs gratïàm, cum munificentilïïmaii-j
ÜtÏ5 largitâtë âtqûc amicorum eius dirigitur Idieroiply-
mam > èc pet éuin hmlta a regt mittunrur ad tempîum
munera : infîiper conce’ilît rex , Vt o'mnës quicunqhe vcl-
lent Iudæi m eius habitantes re^nô, reuerti ctim feoHiero-
(oiymàmiàd patriurtiquclblum, mjllo prohiberire eôs,li-
çe're cum omnibus quæpolîîdere videbantür, regredi.
Exemplar êtiamepiftôlæ, ih qua hx c contincbantur, ad
Hraelitàs Media habitantes tranfmiïït. Ht vero cogno-
feentesrégis circa D e v m piefcatëm, & feuorein j quem
in ÎEfdra Habebat, multi fiquidëm facilitates iuaS déport
tantes àd Babyloniam veneriint » Vf afiiendereht Hicro-
folymam cüm Èfdra, pariterqüë ïàccrdotes & Leuitx àc
ianitores, cantorefque a t lètui làcri. Q uqs congregan’s
decaptiüitate, transËuFratefhtribusdiebùsmoratus,ie-
iuniaeis^mpofuit, vc D i ö vota pro falüte folueret, ne-
qttid in Via paterentur aduerfum. Hx nanque dux tri—
bus ,.qUx per Nabuthodonofpr captiuitatem fiint per-
peflx , ÏÙb prxdiftis pnncîpibus in ludxain finir rëuerfie.
Ex quo videlufët tempore , d Éabylone profeéli funt, %
EÔ ten^îore loachim defonélo principe (àcerdotum,
filius eius Eliafippus in prinçipatum iâceidotalem fuc-
ceffit. NeemiasetiamXerxispincerna auxiliante 4omino
meruit obtinerç.vt cum honore ad patriâ reuèrteretur ma-
g n o . & ciuita.tetr/rexdificaret dkutam. Q u i veniens Hie^
Tofôlymamcummultafuorum turba, muros ciuitatis rc-
ftaurauiteueifos, populumqueineacongregans, liiabe-
neuolentia habitare fecit,vir benignusergapropriam gen-
tem.Subhoctempore *Pompilia {al.Porphyrin) v itgoob
ciimehîlupri'Romxviüâ'defcAià elt. Efchilus^ Pindaras,
Sophocles,ôêTuripides tragcediarum feriptores cclebran-
turinfignes, Herodotus quoque hilloriarum (criptor, &
•Zeuxis JiiSloragnofcüntur. ' v
Quatittr Xerxes de regntffcptïifgermi miliaarhiatorum, & deau-
xihis CCC.roftratas etiam naucs mille CC. oner aras vero tria mil •
Hia hàbuiffe in exercituftrtur, eut Ltonidafy/irtatforuni dux cum
quatuor milibus ovjhtit i &pene eumvicit. Dei'nde Tenùjlocles A-
tbenienfium dux nauahpretlio exercitum eius fuperauit*
Xcrxes viïtus,a\riifsï$ cofûs turpi fer refugit
inpatrtam.
. . Ç A P . l V I .
Îtîttur&efeés fexïifigehta milia armatorüm de regno &
trecénta dëauidliis iproftratas etiain haues nïillë'ddccn-
tas, onerarias autem tria milia nuuîefdliabuifïe narracur:
Vt merito inopihato exercitu immenlxque clalli vix ad po-
tum fliunina, vix terras adjngrellum, vix maria ad curium
lufFecilfe memoratum fit. iiu îc tamenincredibili tempo-*
nbusnollris agmini, cuius numerum mine difficilius efl
aftruï, quam tune fuit vihei : LeOrtida r'cx Sparianoium
c&mquaqjpr milibus hofniUürft ÎA ânguftiis Thennopi--
larum jobftitit. Xerxes autëm cbntëmpfU pàtlcitattkooie^
élæ iniri pugnain, con/eii manum irtiperat. Porro ilh,
quorum cpgnati èc cominanipulates ki campis Maratho-
nüs occubuerant Lv & certain mis fimul ôc cladis extiterî
prihcipiùhi.Deindç fucçëdehs fîbi turba tnaïor àtfëgn ior,
cum iam heque au prôcûrrëndum libéra^ neqüe ad pu-
giiandbm êxpedita,, n’ëquë ad fugienduïrt prompta, lolis
mortibus ïubjgërëtur, triduo continué hôn duoruiri ptl-
gna, ïèd cxdis vniuspopuli fuit. Quarto autem die cüm
viderct beonida yndique b b fltm circumfUndiVhbrtatut
flùxiliares (qcios, v t’lubcraherent (ep u gn x , in cacumctt
rmbritis euadant, aelead mefiora te'm'p'ora rfcfènjem, fibi
Veto cum SBartariis luls.aliàm lbrtem êflefùbeundâ, plus
fe patrité, quamvltæ.Dimiïïis fofiis, SpattanoS adïhonct
de gloria plurimûmdevtta hifiil lperandam, neqttcëJcp^*
«Slandum vël hollem Vêt die, fed bccafibne noélis pèrrum-
pendq cadra cô Uiïïçen da arm à, conturbanda, agïn îh'a foi e:
humqamViélofeshohcftiüs, qiiam incadrishodiumelîè
periruros. Ferfiiafilgîrurmori malle, in vltiorieibïulftfi*
morris armàn tur» tan quam lp|i interitum fuu 8c çxigei ct 2c
vindithrox.
Tùrt. ï. Lîk l i t m
vTndicarént :milumdi£hifcxccnti viri caftrafçxcentorum
millium ittumpunt. Tumultustotiscaflris oritur. Perfæ
quoque ipfi 'Spartahos adiuuantmutuis cçdibus fuis*Spaiv
taniquxtentes regem nec inuenientes cxdunt dernunt-
quebmnia,ca'Ara peruagantur vntue.rfa, & inter dénias
fttüeS corporum ,raros homines vix fequautur,vi<dores fi-1
ne dubio,nifi mori elcgiflënt. Prxliumk principio noÔis,'
jh maiotem partem diei ttadlum, ad podremum vincendo
fatigati) vbi qulfquè eorum deficientibus membris vifüs
ed iibi mortis fux vltidhe faciatus, ibi impedimenta cada-
uetum, ccafïo & femigelato fangüine palpitando lapfus &
niortuus eft. Xérxes bis vi&usin terra» nauale prxlium pa-
rat. S e i Themiuoclçs dux Athenienfium cum intellexif-
fct jtonas quibus dum auxilium fuperiore belloprxbet.irî
fe Perfarum impetum verterât j in aüxilium Xerxis indru-
<Stam claftèm deducere,folicitare ebspartihodiquefub*
trahtie datuit> & quia colloquendi façultas fignknegabat,
locis quibus Iones accefïuri nauibus videbantür proçoni
fymbolosfàxifque affîgiiubet, focios quondam & participes
peticulorum.nuncauteminiude defidesapta inctepa-
fuifle coirimiffum»in A ua füeridianis horis filb eademdie !
tantis Ipaciis maris terrxque interiaccntibus nüntiatum 1
ed.
tione cortipicns, atque ad antiquotum iura & foedera reli-
giolà adhortatione perfuadens, prxcipuequc admonens
vti çommiflbprxlio, çxdcurium vicum inhibeaut remo^»
féfequé bêilo auferant. Igimr rex pattern ttaüiütû fîbi dètinens,(
pe<Slatorpugnx in littore manet. Contra-autem Ar-
cemidorartgina Halicarn is ,q u x in auxiliUfti XcrXi Vené-
1 rat, inter primos duces acertime bcllo immifçetur.itâvç
verfà vice in viro feeminea Caùtëlâ, in fefemina virilis attda-
ciafpedarëtur. Cüm autem anceps pugna effet,Iones iu-
xta prxc ptum Themiftoclis paülàtim le cëttamini fùb
trahere coeperunt. Quorum dereélio Periâsd parte fugere
perfuafit.in quatrepidatibuè, miiltx naues mcrlx captxq;
finit. Plurestamcnfieuiliam fegis velut immanitatem ho-
dis tîmentesiper domos dilâb.untut. Ergo anxium tôt ma*
lis regem Matdoniusaggreditur,fnadcs regem integnüm
redireoportere, priufquam adueifà famanolias resdpmi
m oliretu r,(c âutemfi refidux iî^pi copix trâdtrentur,& vl-
tionem ab hode exabfurum, & ignominiam domcdicam
propulfàturum, autli aduerfàbelli pétfeueraffent,cedurum
fè quidc-m hodi,fed tamen fine te gis ilifainia, probat p
confilio exerciths *Mardonib traditur. RexAbidum, vbi
pontemveluti Victor mâris cbnfemetat» cum paiicis profi-
cifcitur.Sed cum Potitém hybernis tempedatiblis diffolu-
tumoffendifïet,pifiàtoria fçàpha ttepidus tirànfiit. Erat fane
quod fpeâare humanum geftits » & dolore debuerir,
mutationes terum hac vel maxime varietate permctiens>
exiguo conteritiua latere nauigio, fubquo ipfum pelagus
àntelatuiffétj&iugum câpriuitatis fux vinttô primé pbr*
•taflètjviliflimo vnius feruuliegere miniderib > cüiuspo*
tentix dum montes exciduntuv, valles replentut,aftiires
exhauriuntür,ip(âetiamrérumnaturaceflirtét. Pededres
quoque copix qu x ducibus co.mmiïïx fneranri laboreffa*-
mc,ac metu tabuertiht3 & cïUdefcente morbo tanta pëdis
tantaque feditas morientium'exorta eft , vt v ix cadaueri-
bus replerenturrdirxctiam alites atque improb^bedix e*
fbituniillecebris folicitatxmoribundutn fcquefcnturéx-
ereicum.At vero Mardonius,cüi rëliqüa bella commidrat
Xerxes, afflatusptimum fiicceffirbreüi,moxin exttema
deiectused. Olyntumfiqtlidcm CrædxoppidumeXpU-
gnauir. Athenicnfes Varia folicitatione adducëtfc in Ipcm
pads aggrellust vbi inexpugnable m eorum libéi tatein vider
, incenfâ vrbis parte, in Boctiam ômnem belli âppara-
tu m dcducit. Illuc quoque eum çentum milia Grxcotum
I infècuta funt,& commillo fille mbrâ p txlio 1 Matdoiliùm
! deleris copiis ipflus,velut è naufragib nudum cUmpaücis
fugere compulerunr. Cadra regiis ôplbus rëfcïta^icepe-
runt non panto quidem antiqux irtdndrix damUo.uNam
!' p0 d idius prædx dhiifibttem aütumiyerficüiff prima Grx-
| cixj/irtutis corruptiofuit. Vrgetigitur inceptus niileros
J extrema perditio. Nam fortè ébdem die, qub ht Boetia
j Mardoniicopix deletx finit, pars Perfici cxcrcicus in Afia
| iùb monté Micalenaüali prxîio dimicabat* lbinouus re*
pente rumor vtriufque claflis & populi impleuit aüres
i - Mardonii èxtinâas copias,Grxcos extitifle vidores.Mira
diuini iudicii ofdinatio, in Boetia oriente fub fble bellum
Quirumorvel maxims tei addipulatuS edtquodPer-i
fas audita clade foeiorumprimum dolore, dehinc defpe-
rationecorreptos, nec belloexpeditos, nec fuge habiles
reddidit, atque ita condernatos profiigatolque condan-
tio r fa ilus hodis fucceffu felicitatis,inualm Xerxes bello
infelicitergedo,conten)ptibilis-fuis fadfcus.-per Artabanum
prsfedlum fiium in regia circumuentus occiditur. Q u o in
tempore Diogenes agnofeitur, &(e&atores eius phyfici
philofbphi. Tnemidocies autem inPerfas fugit, Pindarus
clarus habetur,Sophocles tragcediarum feriptor»Sc Euripides
clari habentur, Herodotus hidoriarum feriptor a-
gnofcicur, Bachilides & Diagorasplurimo fermone ccle-
brantur*
Artaxerxe rognante librjPytbagart invenfi funt ab Athénien*
fibtu.Et memoriale phtlofophorum qui tunefuerunt,
id eß,Milefii,Hippocrutismedici aeSo-
erat is.
A l
C a p . V IL
Rtaxerxes,qui Machir dicebatur, regnaüitartnis XL.
pod Arcabanum,qui V I L menfes regnauerat:ab re-
ædificafione vero rempli annus qttadragelimus feptimus
erat. Q u o régnante^ Hezdras facerdos ebrus apud He-
brxos habebatur, magidef ómniumquippe in legibus (a-
cris,quircgrëffi fuerantin Iudxam de captiuitate. Nee-
mia vero muros ciuitatis Hierofolymorum perfecit. Pontifex
verö maximus rempli fuit ioachini ,Elia(ippi filius,
quem Iofephus ïiidam nomina uDefundto autem & hoC)
Iohannes hlius eiushonorem fufeepit (acetdotalcm. Q u o
etiam in tempore Ariffarchustraggediogtaphus,CratinuS]
Sc Plato, comoediarum feriptores, Zenon ôc Heraclitus
agnoicumuiY Ferecides lècundus hidoriarum feriptor arqué
Sophoclcs,& Àrtophanes tragcediarum feriptores fia-
bitifunt.
Herodotus vero cum Athenis libres fuos in concilio
legifièc,honoratuscd. Pÿchagorxautem fophidxlibros
decrétopublicoÂthenienfes combuflèrunt;eo quod ma-
gicas artes, atque nicromantiam in eis reperifient. Empedocles
autem atque Parmenides philofbphi, Milefius etiam
phyficus clati habentur. Ide autem Thales, v t fuccef-
fores etiam propagaret,ferum naturam ferutatus > fuafque
difputationes literis mandansenmninit: maximeque ad-
mirabilisextitit,quodadtologix numeris comprehends,
defetdus fo lis & ïunx etiam prxdicercpotüit. Àqùahvta*
men putauit rerum effeprincipium j & h in c omnia de*
me n ta mündi» ipfiimque muUdum ôc quæ in co iunguntur
exldere: nihil autem huic operi,quod m undo conûdetato,
tam mirabile afpicimus, diiünx menti prxpofuit. Zeuxis
autem prxclams pidor agnofeitur.Ex cunis nomiulli ima-
ginibus, quas plurimas apud diueriqs feccrat, lauacrem
Byeantiorum arbitrantur appellatum. Quibus diebus
prinçipium iûbilei feptua.gdimi erat fecundum He*
brxps..
Tunelapisecceloru it,in fluuium Ægis. Hippocrates
quoque medicus, ac So câtes philofbphus, inlignes habentur,
Sophocles poeta tragicus, atque Dcmocritusa-
gnofcuntui jPindaru^ etiam tunc innocuité
De 'tlanïlio duce Tnjculano>qm Latinos fubegït,ac de l. Ago ne Ro-
waatto&de magna,pejliUnfta qua Romanos viresfereeon-
fump[erat>&cotera qux tunegefiafunt apud
Romanos,
C a p . V I I L
QVibus diebus a Mammilio Tufculano duce , Lati-
ni apud Regilli lacum expugnantur, vincuncur atque
fivbiiciuncur ; èxtant & parta deontia ipolia > tune ôc A-
gon Romx, clarus habebatur primus. Romæ ergo lu-
lpenfo ad modicum bello grauis pedilentia fùbfequicur,
Pp 4 qnæper