A
G«*. 41.
B
i n • __________ _______, _ _ _ _ _ ___
guftinu m,cum eo tepore quo aliquid tale aliquis vidit igno-
raret hocAuguftinus. Vfqueaddo manifeftum eft,no ipfos
homines,led imagines eoru videti.Et Pharao (picas (e dixit
vidillein fomniis & boues, non fpicarum aut bourn ima-
giiws.Siigitur conftatliquido, nominib. earumreruquaru
imagines (imt, eafdem imagines appellaritnon mirum eft
quod fcripcura dicitSamuelem vifum: etiam fi forte imago
Samuelis apparuit per fida machinamenta,cius qui transfi-
gurans (e velurangelum lucis, & miniftrosfuos fubornat
velutminiftiosiultiti.T.Iam vcrofi illud, inquit,vos mouet,
qtiomodoa maligno Ipintuiiauii prxdida funt :.potcft&
illud mirum viderfiquomodo darmones agnoueruntChri-
ftum,quern Iudaii non agnofcebant. Cum enim vultDeus
etiam infirmos lpirit is aiiqiiaveracognolcerej temporalia
duntaxat,adiftam mortahtatem pertinencia,facile eft & no
incongruum,vt omnipotent &iyftns ad eorum pcenam,
quibus ifta prxdicantur, (vc malum quod eis imminet.an-
tequamveniar, pnenoftendo patiantur) occulto apparatu
mylteriorum (iiorum, etiam fpiritibus talibus aliquid diui-
hationis impertiat, & quod audiunt ab angelis,pramuntiet
hominibus. Tantum autem audiunt, quantum omnium
dominus atq; moderator iubet vel finic.Vnde edam phito-
nilfi m adlib us apoftolorum atceftantc Paulo apollolo,&
euangelifta conatur elle.MiHent tarn cn lfti fallaeias, & ve-
rum quod nolle potuerunt, non docendi magis, quam de-
cipiendi fine pronuntiant: & foite hoc eft quodcum illa
imago SamuelisSaulempi ^dicaretmorituriam dixit etiam
fecujn elle futurum. Quod vtique fa 1 Him eft: Magno quip-
peinceruallopoft moitem feparari bonos ineuangeliole-
gimus : cum inter luperbum ilium diuitem cum iam apud
inferos tormenta pateretur, & ill am qui ad eiusianuam
hulcerolus iacebar,iam in requiem conftitutum, magnum
chaos interiedum elle teftatur. Aut fi propterea Samuel ei
dixit,mecumeris, vcnonad quahtaremfelicitatis, led ad
parem conditionem mortis referattur:quod ycerque homo
Jhcrit, &vterq; mori potuerit, iamquemortuus,mortem
viuo praenuntiabat. Secundum vtrumq, igirur in telle dum
habere exitum hcec lediopoteft,qui non fit contra (idem:
Nil! forteprofundioiiinquifitioneinueniaturad liquidu,
vel pofte vel no pofte,animahumana,cu ex haevita migra-
.ueritjmagicis carminib. euocari,& viuorum apparcre con-
(pedibus, etiam corporis liniamenta geftantem:vt non fo-
1 tun videri valcat, fed etiam, agno(ci:& fi poteft,vtrum etia
iufti animanon quidem coga tiir magicis lacris.led dignetur
oftendi, occultiorib. myftcriislumm*iegis obtemperans:
vt fi fieri non polle claruerit, v t n on v cerq; lenfus hums feri-
pturat tradarione admitcatur, fed illo exclul’o , imaginaria
fimilitudo Samuelis, diabolico ritu (ada intelligatur. Sed
quoniafiueillud fieri polIif,fiue no pollit, came iallaciala--
ran$ atq;imag:nu fimulandaru callidaoperatio,decipiendis
leuiib. humanis multiformis inuig lat.Tacec!um nunc quidem
jne-inquifitionibus diligentioribus pr«elcribamus,led
potius exiitimemus tale aliquid fadum maligno (piritu
phitonilfie illiusminifteri.o,quam diu nobis aliquid ampli-
us excogitate,atque explicate no datur.Hxcfunt qiue tunc
dephitonifta, &Samuclelcripfitbeatiffimus Auguftinus.
Sed quia hoc genus magic# pnantafi# crebro in hoclibro
legitur, dicendum eft vnde nomen acceperit: Nonnulliij.
ab Apolline Py thio repertum atque ab eius cognomine fie
dicunt elle vocat.um. Sed 8c Hebraeum nomen inquiunt
congrui t:Qui phitonaabilli dicunt, vnde & phitoniftam Sc
phitonesiegendum putant. Quod Sc nos diligenter inuc-
ftigante s.fic in antiquis.ima&modernis voliimimbtis (cri-
ptum reperimus.Alnvcroalerpente,qui phyt^ndidus eft,
de cuius pelle din inabant, didtumallecunr. vnde &pnyto-
niflam & phytones legunt. Quod nos arbimo prudentis
le«ftoris derelinquimus, quid lfiagis eligere placuerit.Hrec
enim fentCntia iuxta hilVoriam iupeVion lementi# poftpo-
fita eft.Quod nos Ideo lacimus,v t totum de Saule & phito-
nifla pariter negotium comprehcndamus.
cap. xxxr.
I Giturexorto pralio ,percujferunt Pbihftim Jfraelplaga magna,
cerrueruntque in pralio Saul & Ion at lus &c. vlque quo ait,dr,
am'iger eius ipfe (orruitfttper gladiumfuum V & mortutuejl cum
«*.] Armigerum iftumHebrau Doegidumaeum dicunt fuif.
fe, qui cernens Saul mortuum, feipfiim ob mettini Dauid
interemit. [_ Mortuuseft Saul & iresfilii eius & armtger V.lm <&
vmuerft virt eius.'] Viri ifti, pileri domeftici eius intelligeiidi
fimt.Hi tres fiUi Saul cum eo interfe&i lunt,IonathasiAbi-
nadab,qui&Iefiii&: Melchiiua Isbofeth autism domierati
qui anno quo Saul rex conftitutuieft , hatusfiiifledicitur,
qui etiam. XL.annoru fuille legitur cum regnare ccepiftet;
Vnde colligiturSaul.X L.annis regnafte. Quasrendum cur
ali bi legatur Iefiii,&alibi Abinadat>:Ielui en m inteapreta-
tiir jeqiialis. Aequalis ideo dicitur,quia asqualis meriti fuille
cum patre filii memorantur. Abinadab interpreratur pater
meus Iponte. Spontfi etenim liiapater eius Saul male
agendo adquiliuic , vt taliter vna cumfiliisperimere-
A N G E L O M I
LEXSeOcuVnIdEi RNeSguISm StIrNom aLtIaB, RI Præfatio. ,
? ERVM quoniam fauente diuina gratia (quan-
« quam fortaflis indoifte) primumhbrumhuius
^ hiftoriæ digellimus,& quafi vnionem Ipiritalis
intelligentiæ, quodammodo in conchulisma--
^^ris,huius videlicet volummis latitantsm, ve-
lut al ta pelagi,ly ntre no ft rx iuueftigationis, im mergendo
ad lucem produximus, In quo quidem, euidentiflime ( vt
pote prælibauimus ) imutatiolàcerdotii ludxorum , acre-
pulfio lynagog# ,in verum Chriftifacerdotitun& colledtio
fuidæ ecclefiæ ex gentibus,aliaq; plurima làcramcn ta, quæ
fuballegoriarum figuris contineriprobauimus. Nunciplo
infpirante,in quo funt omnes thelauri làpientiæ Sc Icientix
recondiri, fecundum librum præfatæ hiftoriæ aggredimur,
8c lympida Chrifti eccldfiarque panderelàcramenta,co-
nabnnur : Etfiextantaptofunditate,aurumproduceread
lucem non poftùmus optimum , auc carbunculum ex Phi-
Ion fluuio ,non qniinus abftraherelapidem magnifi'cum,
(altem quoque margaritum fulgcns , poffimus exhau-
tirede gurgite : Aut fi etiam , ex gemmis renitentibus,
non yalemus optimam fabricare coronam, quodammodo
ex flonbus., amoenitatis diuinarum (cripturarum cen-
tabimus conponere ferta , neexpaupertateingenii, in-
gratus vidcar à Domino , « fed potius fua dementia,
dum cernit ftudium , adaugeat vires in pondéré , ne
fradus inuçpiar preflùlque niolç tantæ magnitudiriis.Nam
fèquitur;
CAP. I.
F Aâutn eft aufem poftquam mortuus eß Saul, Vf Dauid reuer-
tereturttcadeAmàleC) &manerétinSicelecduos dies. Indie
autem tertio, apparu, t II mo Am alec hires, venions de cajiris Saul,
6c reliqita. J Homo ifte qui ad Dauid veniens , mortem
Saillis nuntiauerat, qui etiam mentiens , Saulinterfccif
(e le dixérat : prælèrtim cum fuperius legatur irruifte
Sàulfuper gladium fuum , & mortuus eflè , ipfe lärm iger
eius, in monte Gelboe. Qui pÉ>prereaà Dauit inter-
hei iufluscft, coquoddixerit (einterfecifte, Sf nontimu-
ille mittete manum fiiatn in Chriftum Domini, qui 8c Amalechlces didus eft. Hebræi provt in quodani vo-
luminelcgi, filium Doegldumæitradunt, fuiflè.Amale-
chircs enun 8c Idumæus, vnum finit,fitutfeperi,quiafili-
us primogenitus Elàuqni& Edom, Çliphaziüit, &hu-1
iusfilius Amalec cxtirit. Vnde diadema 8c axmillà quæ
Dauid deculit, à patre Doeg coin mendata filio fuiilè, nonnulli
nuîli Hebræorum perhibent. Vnde inquiunt non efle
credendnm , vt Saiil cam in prælium detuliflèt , (ed
Doeg amicolùo commendauerat , àquo ip(eacceperat.
Atvero, ficui credibilç videtut * quod Saul in prælium
detuliflèt, & à. eapite eius, fco mortuo, &àbrachiisab-
ftuliflèt, & Dauid cau(à adulationis & gratis detuliflèt,
nonrefragamus ae inhibemus , fed potius (uo arbittio derelinquimus.
Sed altiori intelledu repetamus quod eft
quod ille Amalechites qui ie lînxit coram Dauid Saul
regem interfeciflè, ab eo vltionis pcenam multatusacce-
pit,nifi quod omnis qui proximo (uo machinatur malum,
vel de eius gaudet intérim, iuftæ retribntionis poenam j à
(ùperno iudice recipiet ? Iuxtailliid quod feriptum eft:
Omnis enim qui fodit foueam , incidet in dlam. Et quiper-
cujfcrit gladio perihit. Et iterum : Os quod mentitur , occi-
dit animant. His expletis , (èquitur hiftotia quid Dauid
egerit. Ait enim , Planxit autem Dauid planiium huiufee-
modi fuper Saul & fuper lonatham filium eius. Et pracepit vt
docefent filios luda carmen , ficut feriptum eft in libro iufto-
rum &c. ] In Hebræo & in veris exemplaribus non ha-
betur carmen v fed arcum : quod noftris do&oribus i-
tem melius videtur. Nam quod feriptum eft, qubniam
phngebat interfc&os Saul &Ionathan [ & pracepit vt dotèrent
fiüos luda ar um ] hoc ideo fecit, quia Philiftæos
(àgittàriis abundare , iam nouerac. Alitcti^ Practpit Dauid
vt doce ent filios luda arcum hoc eft vt reges luda, doce-
rent fortitudinem : (cilicet, vt fortes &intenti eflènt in
timoré domini , & in præceptis Dei : lie per inobedi-
entiam , à fortitudine & timoré domini fient Saul rece-
derent : & eo modo quo ille perierat, périrent, & vnde
Saul maxime horum uftibus perièrac , eandem bellandi
artem, & fui milites ad reui.icendos eos, diicerenc.Quod
veto fèquitur., [ ficut feriptum eft in libro iuftorum. ] Ipium
librum hodie nulquam, neque apud iplos Hebræos in-
ueniri poflè, aflèuerantficut nec librum beliorum do-
mini, cuius in libro Numerorum mentio eft,neque car-
minaSalomonis, neque difputaciones eiusfapiennflîmas
de lignorum natura, herbarumqjomnium, totorumque
iumentorum , v.olucruin,reptiliüm, & pilcium. Vel quod
in libro verborum dicitur. Reliqua vero operum Salo-
monis priorum 8c noui(fimorü,fcripta firnt in vefbis Nathan
prophets , &in libris Ahiæ Silonids , inyifione
quoque Iaddo videntis contra Ieroboam filium Nabat,
& multa huiufmodi volumina , quæ (criptura. quidem
fuifle probat, fed hodie confiât non elle. Vaftata nam-
que h Chaldæis Indæa , etiam bibliotheca quæ eft anti-
quitus congregata , inter alias prouinciæ opes , hoftili
igné confumpta eft , ex qua -pauci qui nunc in (àndta
(criptura continèntur libri , poftmodum Ezræ ponfifi-
cis & prophetæ fiuit induftria reftaurati. Vnde fcripmm
eft de eo: Afendit Ezras de Baby lone, & ipfe fcribaveloxinicge
Mojfi.
Velox videlicet, quia promptiores literarum figuras,
quam eatenus Hebræi habebant, reperit. Et in epiftola
regis. Perlàrum legitur : Artaxerxesrex regum Ezjafàcerdoti,
;crtba legis Deudi docltfimo , Salutem. Sunt tamen qui di-
ciint.hunc librum iuftorum intelligi debere, ipium librum
Regum,vbicontinenturprophetæ iufti, Samuel videlicet,
Gad & Nathan,in quo (criptum eft, qualiter Saul receden*
à timoré Dei per inobedientiaui fuam periit. £ inclyti tut
Ifrael fuper montes tuos interfetti funt. ] In Hebræo habetur,
fuper excella tua, &eft(ènfus : O Saul fuper excella tua,
gloriofi Ifrael interfe&i finit : quia in peccato inobedien-
tiæ tuæ, vna tecum perierunr.Inqbedientianamque pro i-
dolis id eft excelfis, reputata eft, fient eft illud in libro Sa-,
muelis : Melior eft enim obedientia ,quam vittima : (jrauftultare
magis, quam offerte a f ym arietunt.Quoniam quafi pecca-
tum ariolandi eftrepugnare , & quafi (celus idololatriæ,
nolle acquielcere.
Sed quod ait, Nolite annuntiare in Geth, neque annun-
tietis in compitis Afcalonis &c. ] Obftupelcens prophetaj in-
gemit fubitaneum cafum principum populi fui, & prohibée
ne vllus laâetur in tali calii, neque fama hoc di-
uulgec in ciuitates inimicor uni. Geth enim 8c Afcalon,vr-
bes funt Allophylorum.
Hadtenilshiftotiarh j riunc quid allegdrlce fignifî. et;
(ubiungamus. Aic,namque [ ty pucepit Dauid vt doter, nt
filios ludtt. Et reliqila. ] Filii luda intëlliguncur fidèles in
eedefia, Chriftum Deum confitenres. : de quibus verus
Dauid id eft manu forcis * dominas præcepit -, vt areu
diuinæ intelligentiæ fint muniti : ne aut iguorantiæ cæ-
citate decepti , in itnpietate ruant, aut certe ignaiii ac
diüoluciin conlpciftu hoftium (uorum , hoc eft immun-
dorum (pirituum perquodlibet vitium decepti, fuccum-
bant : & in pçrpetuo in mortem anirnæ irreparabiliter
cadant. £ Noltte*annuntiare n Geth &c. ] Geth quæ in-
terprecatur totcular , fignificat ter renam lerulàlem ciui-
tatem , quæ occidit prophetas , & iapidauit eos qui ad
iplam miflîfuerant. Cuius ciuibus , id eft , Iudæis in-
credulis , mors domini atque lanôorum apoftolorum
in derilum fuic : & ob hoc præcipit.ir à vèro Dauid,
Chrifto videlicet domino , vt paflio eius per euangeli-
cos prædicatores j eis.minime debeat annuntiari : qui
infiiltacores crucis Chrifti maluerunt elle quam vene-
ratores.
Scquitur î [ Et ait Dauid : Montes Gelboe , née vos, ne’c
pluuia veniat fuper vos, & reliqua. ] Propter caftim for-
tium , & ruinam populi lui , qua fi indignans loquitur
ad ipium locum interfedfcionis , abominans (àdtum quod
in eo fuerat geftum , ficut cuidam videtyr, tamen non
fine myfterio præiâgandi , ficut paulo poft oftendetur>
beato papa Gregorio propalante. [ Sagitta lonatha nun-
quam abiit retrorfum , &g!adius Saul non eft reuerfus ina-
nis. ] Hoc vult infinuare, quod Ionathas & Saul tem-
porib.fuis bellicofilfimi &fortilîimi fuecintin præliis.[Srf«(
& lonath.u amabi'es & dec or i in vita fua,in morte quoque non
funt diuifi. Aqàlis veiociores , leombus for tiares. Laudat de-
corem formæ , laudat & conftantiam animi: adiungens
per hyperbolem rropum , fimilitudinem aquilæ atque
leonis. [ Edit ifael, fuper Saul flete, qui veftiebat vos'.oc-
cino in deliciis , qui prdébat ornament a aurea cultui veftto. 1
videlicet & de prædis hoftium quas agebac. [ Ouomodo
ceciderunt fortes in pralio ? } Subauditur in peccato (ùo.
[ionathas & Saul, in excelfis tuisoccifus es, J ficut (uperius
diximus. •
Ideo ô Saul & Ionathanin excelfis cuis , hoc eft , in
peccato inobedi entiæ tuæ occifus , fubaudftur es. Ec-
ce hiftoriam. .Cæterum (piritalicer quid eft , quod Da-
uid qui retribuentibus mala, non reddidit , cum Saul
& Ionathan bello occumberent, Gelboe montibus ma-
ledicit , dicens •• [ Montes Gelboe, ( inquic ) nec rognée
pluuid , venunt fuper vos. Neque fint agri primitiarum, quia
ibi abieftus eft clypeus fortium, clypeus Saul , qu.fi non effet
vnttus oleo. ] Quid ergo montes Gelboe , Saul morien-
te , deliquerunc ; quatenusin eis nec ros, nec pluuia ca-
deret, 8c ab omni eos viriditatis germine, (èntentiælèr-
mo,ficciret? Sed quia Gelboe incerpretatur decurfiis per
Saul autem vn&um 8c mortuum, mors mtftri mediatoris
exprimiciuyion immerito per Gelboe montes,(ùperba Iu-
dæorum corda,fignantur,quæ dum in huius mundidefide-
riis deflutmt,inÇhiifti,id'çft vn«fti,(e morte mifeuerunt. Et
quia in eis, yy&jgf rex eorpo iaiiter moritur,ipfi ab omni gra-
tiærore,ficcantur.Dequib.& bene dicitur, [agri primittaru
ejfenon po 'lient ]Superbæ quippe Hebræorum mentes, pri-
mitiuos frudus nonferuurj||uia in redemptoris aduencu,
ex paire maxima,in perfidia rémanentes,priniordiafidei(è-
qui noluerunt.Sandta nanq; ecclefia in primitiis fiiis, mul-
tftudine gentium foecundata,vixinmûdifine,Iudæo> quos*
inuenerit fulcipit , & extrema colligens', eos quafi pio
reliquiis fruges ponit. De quibus nimirum reliquiis I(a-
i ks dicit : Si ftient numéros filiorum ifrael quaftarena maris, ;
reliquia fallu fient. Poflunc namque idcirco Gelboe montes
ore prôphetæ maledici , vt dum fru&us exarefeeyte
terra moritur , polleflbres terræ, fterilitatis danmofe-
riantur, quacenus ipfi maledidionis (èntentiam accipc-
rent , qui apud (è mortem regis (uicipere , iniquitate
(ùa exigente , meruiflènt. Aliter vero Dauid in perlo-1
na (àndorum déplorât quolciam de ecclefia , qui per
fuperbiam mentes, atq; cum labentibus , vitæ præfends
ftadiü decurrctes.ab (piritali luce (èclufi,Iubricati,id eft,ex .
Matt.i f .
Ifa.ro.
Rom.9.