71*
cóftat.g,Dauid earn in Iemfalë adduieric ciilum de domo 1 iuftitia&vcritateiudicaret,&film™pradétn euhcrnaie> A m i n a r l d k i n i lU r » n k i l u n . r V ' ___ _____________ Aminadab, in q nó illata eflè.phibetur, rcftat intelligi, quia : 1 C______ r r P
in diebu|$auli$ relata de caftris, & in præfata remSfit illata
ciuitate.Vnde denuo régnante Dauid,afFeretur in Ierufelé.
Eli ergo fenfiis memoratæ fentétiæ, quia ex qua die mande
area in Çariatharim,erat ann*yicefimus cum eä inde trant
ferri t cporibusSaulcaulà belli cbntingeret.Deniq>yicefimo
pado anno » translata èft à Samuele in Malphac.Ec de Mat
phat tranftulerunt ea, Samuel & Saul in Galgalä.Inde tranf-
lataeftà Saul in Nobee, de Nobee in Gabaa, de Gabaa ad
Ca?terumquidfigurafignificet intimarebreuiter aggredi-1
mur.Malphat enim quo eogregatus eft Iftael, vbi & aquam |
haulit, in confpe&u domini: interpretatur intentio, fen-
dam fignificans ecclefiam, vbi veraeft intend©, qua: melius
poteftper ipfum Maiphat intelligi, in vnitate fidei, fub
nouoiacerdotio.colle&am: aquas lachrymarum hauriens,
&per fetisfa&ionem posnicenti®, eas in confpe&u domini
effundens. Quod autem Samuel propheta in eodem loco
hoc eft inMaiphat.populum Iftaeliticum iudicabat,hoc iniefephut.
Aiad domum Obededo' m■ . . Inde trenftI-u--li tin 'S i—on .,- D--e- Sion- dicaiTe videtuc.quod ohmis pxniLeAdiw'ciautiouat uip luinutiiadlUisd, [e)onOs f€i dIIeI*- 1
tranftulit eä Salomon inSandb fanäorum.vel cerre vicefc J les maxime docereftudet, qnos in intencioné contempla-
mns erat annus,cfi adhuc pmnis domus Ifrael qeuilTec poft j tionis atq; adamorem patriae cae leftis, inten tos gftk perlbe-
dnm.abitdtisidolisvideiieet.lllifolifcruiens..Quodinfe- | xeaifßtifccxitruntfAtrxpxrhilißiiurumxdlftxel: £miacm
fqtruuetner$ubnutdsodmiciniotwfo.lAi.b]JQhnkomiemxffialidi!tafrieitet!oBtoMtelpmo&te/pftimulba,t&na l[ MadlSifMftUmcßlfctmlft.NMclc,tnJmfampruoniitoifliaücc'luammfmtixmdDruomm:mDuimxcDrcttummqnxoc-
Samac!is,q(Iofephoteile) duodecim arrnis cöpletusc(l>& ] ftmm.vtfttluctmi demanu Phihftinorum. Tulit aufm Samuel
W - Siprimotépore
regni Saul,qui(eodé hifforico af&rmante)yi-
gintiannis tenuit > nullus fenóbe hiftoriæ curioftis ignorât.
Nanq;poftmodum cum reèeffiflèt ipintus dniàSaule,&a-
gitaret eum fpiricus neq, maxime adperfequendum Dauid
ipv.
tfidm.71
Augufi.
Coring. c_
ngnum UBentcm vnum,& ob tutti ilium holocauftumimtgnm
domino.'] Agnus hic in txpooblatuS populo Dei viâoriam
pratftidt, quia videlicet per paflionem Chrifti immundis
-m noxium & mftum, necefle• era,t par»t emjn*■il iti* vel -p leb. is icprhahitiifbtuorsifau fpucbriautnisg.pitauxr,r ePdadlittuame itlf fti deregloi bcuums. VSanmduee&l oifneiràre-t
eiusnulla,malitiçültusextitiirecôplicem.Hisiuxtahiiloriâ j holoctuftumdomim,PbiliftimmmpriliumcontralfrMl.lmo-
pralibaris.qnid mj'fticeiignificet.q area venir inCariathia- j mit m m domnm ftaimmagnoiiidictUa fuper Fbiliftim,&
rim,&intuleruntea indomu Aminadab in Gabaa.&ex qua . exterruit eos d-reliq.] Tune n. dominusfragoremaeno’in-
diemanntibimultiplicati font dies, enucleareçonabimur- tonuit.quandoperfanaosapoftqlos/onumprediratiouis
Aminadabn.incui9domuuenitarca,parermeusipôtaneus emifit.Iuxtaquodicriptumeft.m/eBdirdrcatedom««,, &
înterpretatut.SigmfîcacpppuUigentiu^cuidomiiius parer MfimmtkStrtcmfeum. Seddumiftaintonuitdominus
gratia teftameti côtulit. Qui eu Plâlmiiladiçerepoteft: Vu- ext^rruitPhiliftim, &cæfi funtàfilüs Ifrael. Quia videlicet
lunutriefacrificabotih& coftteli.r mmini tuodomine,quonium immundilpiritus,pnedicationibu5fanâorumcedentes.à
bouum eft. Gabaa vero colhs dicitunanimas lîgnificat humi- Acie eorum difeefferunt, quod plenius in ecdefiafticà hi- P t ”
liü. Ve qmb.dicimt: Suftipintmont s puce populo,& collegia. ftoriadeclaratur.VndeBethcharvbicçfirunt.interpretatur i± £ |
_/lïfW.Montesn.fAuguftmotefte)maioresanimæfunucol. domusagmtionis,fiuedomusagni,(ecdeiiainpr!efigura-
ies uero minores. Seuetiâ Gabaa, vbi Eleazar filius Amina, uitjillius de quoïbhannes ait : tcceamm Dei, ecu quitollit
dab iàcerdos côftnmtur.vt euftodiat arcï domini, interpre- peceata mttndi.ln qua,6e à qua ecdefia.domino fâuente im-
taturcoUls,veliublimitas.Eleâzaradiutoriudicitur:6ebene mundi fpirims.iuperatiiunt. Étbeneait, Uerrecutifuntees
quieuftoditarcâdm.adiutormm interpretatur,quiafandi, rfaudlocumquieratfuper Betbchur,Tquæ interpretatur do-
vVmndqeu Aicpqoufldtoblouns :i hFaibielcniat, tnaolennat hdaibee,lmemdapedrd Cnbmritfeturmer audn Dtueirl., qmuuosu alqg;n oimtionnisis e.qrruoira e txapnudriug aprreætudri,c 6acto vreerse pDeerufesc auetln ofiixcnet-,
nonquodfufficientesfimmcoguarealiquidùnolm,qu4 texnobû, enut.Seqmtetxî]TulitautcmSamuellapidemvmm,%tofuit
JcdfuffictenttamftraexDceeft,6crelia,VerumCariarhiarim, eummterMaflhat&mterSen,&eocuuHnomeutim,Upiead.
eqxin mteurletrictutadtiunrey gilelnàtfiyulmua cruomlle,&üganmm. Icna qtiuàan p£olafmtqeucadme tieiafmta-, p»h»artj,'qjéu-ære ilniqte.rJpXre^tpaitsuern inimteinfttieo.:f q&u SeemnS, qaumoude dliicnitteurrM deanr--
mentummanfit, multiplicatinintiufti , quiabipfovelut tium,ob%numvi^oriæporuit; que-aliumnindominum
diesîllummaulunt.Baalim,habentes,uueafeendentes,aut noftrumlefum Ghriftumprifigurain't^quirecunclum di-
^UPCIA^L 6s i”terpretatur>qué filii proiecerunt pari ter da prophetarum inter inuentionem veteris teffamenti, &
cum Aitarotn,idola gentium ligninçat, q proiecerunt ere- euangeliiprædicationem,poritus,fidelibusruis,contraad-
dentes exgentibus,poftfufcepnonemarcaçteftamcnti.Seu uerfariaspoteftates,dimicantibus,auxilium præftar. Ipfen.
qui vécus Iirael eft. rvirvldens Deum.aufertàfepmnem'. pnefigurabaturin lapide . propterfinnitatem • ipfe L n i
radturâ malignos ipirituum, hoc n. interefetanir Aftaroth. cahatur in agno , propret innocentiam • fine quia
Auferriauannamatqjihperbiam.dcücicruicDeoioli,quia pronobiseftimmolatus. Quodautemait hucurquexuxi-
nuüafoctetaseftlucu,adtembrae,necvüaconuenmcbrtftiaiBert- 6ar»e/»0Jfed«iB«»,.]Oftendit,quiaquicunauehostermi-
al.\pK«autSxmueltÇpngregatcmi«erfitml[raelmmfthat,n nostranfcendüc,fircuthæretici)auxiliumDeinonmerenaoqreumampr,
o &vo ebfufuddoemvutnnut tmnf.oEntJepoetiBuue dnoemruinntim,SMc cacfltihquSt.]h}aiiucfntr.u inîptq*j ^| timn f.Qiitiuiolodiunmteellmigaeitte,[dearbaattpuarx,q inutiear p Ioftfateqluéa'Amm poertr puaufmlioJnUeomc
iumpuo non videatur (quia non plenmsjntelügimus) quid [domini aér&poteftares viâæ cellerut,vfq: poonlus ex cir-
eft, quod aquam hauferun t & effuderqnt in conipedèu do- j; çuncifîqne videiieet 6c praeputio credens in'cilhtate fidei
rmni.quidHebræorumtradiaoftnuat.ficutinqnibui'darnlfi.bi.concordauit.AmorKusinterpretaturamarus.vdloftnguine
Chrtftç Ipfe eft enim pax noftra, quifecit vtraque vnum,
^'reliqua.Ifte eft Samuel quiinuocauitDcum, lient iniè-
nqsu>enptliubmusalmegimiepuer.teraxuaiut.dPiluuiuteiaunm. iDne fuesn,6âcis i nlc treipmtuproisr,ev merbeaf
lunt euageliijfîue Icgis. Sicut & Moy fes dicit: Expctteturfic-
i‘‘g.tiptulu ru palucluoiqaumiu dmédmitt« mmu,n&ddoe Gftehnrdiaftnutsfiicnu ttermospteorrbea mmeefalî, sH,i idc
ëft, quando genres colligi oportebat.vtficut frumentum
horreis,hc intra ecdelîæ finum congregarentur. [ ludicauit
Samuel Ifiae! cunclü dtebus viufiuy & ibatperfmgulos anm cïr-
cumuenienf Bethel, &Galgd ,& Majphat, & iudicabatîfuelin
Ju^atUuûlocii^onn.\&c^myÇicno quod Samuel in lu-
Cpram domino in eadem aqua, maledifltacongeftalint, &
llcut in l ege mulier zelotypa,hfafta aqua probabatur,ita Sc
hie i dololat rae, hac aqua p robat i funt. Hi videlicet, qui ie
idola coluifle penitus denegabant. Traduntctiam, q>jjui
cunq;[idololatra hancaquamguftaflet, labiaeius itafibiad-
h?rerent,vt nequaquam ea ab inuicem iepararfpoltet.Hoc
indicio idololatria depxehendebatur, & interficiebatur.
Quod & lequenna dembnftrant, in.eo quod ait: iuchcauit^
Samuel jilios ifrael in Majphat.] Iudicarehocin loco, idolola-
trasfecundum legem morti tradere dicit, liicunt.et quod
hoe modo Moyfesidololatras, quivitulum fecerant, p » -
bauerir.quando arapuit vitulum & combuffit, contriuitq,-
nhnIfrael.NMiamilIorumdeftramentaomittentes:^quiai teuuitdoûorum&mâa ecclefia, dcvthocmanifcftiuspa-
vtrumremmfitignoramus)fimpli^terrotelhgimus,quoil reat,rpanifeftemusclarius : B ed ie liiq iw im om e iró irio -
tam£ uaovno conu g veb at,vtplebfefibiçpmmftfinî,in | g us Dpi » figiifiuac ecclefiam qmedomus b e i
dicitür
iL.i tCtit-n i*é
A >
I
I ii
K ffitlm.i,
dicitUK _> inquaDominusiuagratiavidelicetüvmentibus
eleftorum habitaredignat?^ft luxta quod ait:£f inajnbuhbo
& mheibitabo4n4UWa&§£ Galgaliquæ interpretatucieuela-*
ti0jeandé iîgnifîcatecclefiâ,dequa dominus dicit} Vbifue-
rittt duo velites eogregati in nomine meo, ifnfurti inm edioeorii vi-
delicgtner gr^tid liiae reuelationis,ac plentia üùçdiuinitatis.
Et Ma{phar,quç interpretatur intentio, bene fequituriquia
videlicetin rupradida ecclefiafenéta Dei, eft pura in men-
tibus elcdqrum intentio, qua Temper efurit, & anhelacad
X)eu.In qua Samuel propheta iudicat filios Iftael, videlicet
Sc doctor fidelis^ fideles in ecclefta decernit. Vnde bene
dicitur i<|uod. reuertens habitat in Rama Samuel , vbi erat
domuseius,quia videlicet hoeindicaflèvidetur, quod om-
nis ecclefiafticus dodtor, vir Ipintalis in ecclefia,licet fem-
per in altitudin ecôtemplationis, {hoc enim fignificat Ra-
ma4qu£e interpretatur excelfe mente. ) habltare dele«ftetur,
per aâiones tamen côpaffionum, ad in fîrma mébra eccle-
fiæ condelcendere, non renuit, & quafi populumdftael iudicat,
dum creditam fibi plebem» ad tenendam vnitatem fidei,
& exteras yirtutes operâdas,fiia exhortatipne inftituit
& docet.-lèu qui iudexalieni delicti efficitur, be iudicium
exercet indomo Dei; no propterea & maleuolamente, led
ftcundumquodfecralcnptura reuelat, agere debec: ad da-
mum proprij pedoris &.çpnlçientiæ tandemredire,& ho-
ftias bonae voluntatis Deo immolare.
» . , C A P, VII. G OngregatiergovniuerJimaiores natulfrad, venermt ad Sa-
tnuelem in Ramatha,d:xeruntque ei : Eccetu fenuijli,
tut non ambulant in vjjstuis, conjhtue nobit regem, vt iudi et nos,
&c.} Quid enim fignificabaé quodfbniores Ilirael repro-
bato Samuele propheta, regem fibi petierunt : nifi hoc, q>
in aduentu feluatorrs impletum eflè cognofeimus: quando
jeribæ & pharifesi,rçpullb domino Iefii Qhrifto. ■veto fecer-
dote.peccatiregemfibi eIegeiunt,cIamante.s:«ô7;^^wjKir«-
gm nifi Ge/4rem.VndeSamuci,quiinterpretaturnome eius
pens, reprobatus à feiiioribu&iftaely dominum ac redem-,
ptprem ngiiificat. Saul yero ( qui dicitur petitusièttpetitio,
eo quçd àpop.ulo poftulatus iegitur)Barabbas intelligitut,
quern dimicti fibi petierqnt: qui Saul filius.Cis, filius Abiel
fuiflèlegitur. Çis enim interpretatur durm vel vomens. i
Abi,el yero pater meus dicitur, quorumnominû interpre-
tationçs , ad duritiem, & ad vomitum malidæ Iudæorum
pertinent: qui Deum patrem confiten tes, filiumin paffior
ne negauerunt:Dicentes,T ollehunc, & dimitte nobis Ba-
rabbain: non intelligentes, quia qui negat filium, negat &
pattern, qui mifit ilium. t
•C A P. IX. & X.
T -1 Vlit autem Samuel lenticula olei, & effudit fuper caput eius,
& deofculatus éjl eum, & aiuEcce vnxit te Domius fuper bandit
atemfuam inprincipem. ] Sciendum eft, quod Saul non
vnius iemper pedonægeftauit figuram : led aliquando Iu-
daeorum typum,‘ob fiîperbiâ, & aduerfûs. Deu inuidenciâ,
fiçut fuperius tetigimiis,&infuturo demonftrabimus.Ali-
quandodomini noftri Iefii Chrifti, propter vnéfcionem regni,
arque altitudineftatur£, & propter prinematû De quo
Ifeias ait; Talius ejlprincipatus eius fuper burner um eius. Aliquâ-
vero principemieculihaius, propter elationem cordis &
humilium opprelïïonem : ficutin fcquétibus declarabi tut.
Sedin hoclpço,ybiàSamuele.yn<ftus legitur, ipfum Chri-
ftum dominum Icilicétfeluatorédefignatc»Sicutenim Saul
cum afinas patris fiii, quæ deerât quæreret,in regno aflum-
ptus eft: fimili quoque modo Dominus & làluator nofter,
poftquam à patre fiio mifliis,ad oues quæ perierànt domus
Iftael ».venire dignatus eft: ftiper cundtum populum fiium,
ab eo in regem tantum conftituçus eft Sic ipfe a jt:E^o autem
conjlitittus fum rex ab eo) fuper Sion montent fmetum eius : hoc e-
nim præfigurabatur per afinas propter fimplicitatem, q> &
per oues^pter innocentiâ. Armus que Saulaccepit,(ficut
fliperi9 legitqrjprjncipatu fignificatDni noftri que accepit.
Qui à Samuele vneftus dicitur,qa aDeopatre vnigenitus filius
(piritali vn&ione, delib u t ii s legitur: De quo. Pfelmifta:
Bropterea vnxit teDeus, Deus .&rel jq. Om nes n.retro olim
reges Iftael,obyn(ftionisfecramentum,intypofeluatoris,
Cnrifti ftmt appellati. Vnde & Dauid ai t ad earn qui fe fin-
xeratSauloccidifle : Quomodo nontimuijli rnanum tuammitterete
chttfhttit'dtôutet} 'HtiBIfôlîir*.
gentiamiqaiacaputnöftfürh furfilin eft fbpra no'siqdod eft
©hriftus.'Et benediâum [Woherat meïtir ^cPialir.ifta
f>uis in nubibus aquibitur, aut quiz firnm eiir Öeofilibs Det? Hie 1 hßl.H.
enim non feriem hiftoriæ fteuci, fëd Ipifcitafis intelligentiæ
ienfum continua tim delcHbérecon'àtdfiiihi4S.'
Cæterumquia pärum hiftotiam prætetmifimüi jâd'eî
infinuandam apoftrophen faeere decreuimus? ait enim fe-
crahiftoria, [Dixit%Smladpûérumfuum,Ecce ibirnus. Quid
feremusadvirübetitk reliqua.JNô n. putabat Saul fibi afinas
à Samuele aliter indicari,nifi jStio dibiriâtiorii^dè qtio puer
ait: ( cü à Saule audiflet, pams defecii ih fitarchijs riöftrisl j
[Ecee inuenta eft in manü mea quart a partftdteris argenti, demus
hominïDet] I deo ait, quid feremUsadvirü Dei ? Quodaute
Sauli inquirenri de Vide'nte, reipon der u n t,dic été Si [hftina
nmCqhodieenim venitin ciuitait, quiafttcriftciu eftbodie pbpuliin
excelfo. 3 Sacrificiü in hoc loco, prbut aliduiintélbglvolüt,
prandium intelligitut, qubd pparauerat Samufelpopulo in
Calédis,quia fequitur:[.Né^ enim comftürut eft populus,donee
ille veniat,qüia ipfe beneduet boftï&,&'deinceps c orne dent cj yocatt
ftint,^Cæterü fi quis fimpliciter dë hoftijs imm61atis{ac iâ-
crificijs intelligere voluerit, noshô ihhibèmus. Dîxitque
Samuel ad SauXi'Jtfcehdeante mein excelfum, vt comed.itmecu
&dimittâ te muni, & omnia qua funt in corde tuo, indicabo tibi.]
Hicn.finondi(plicüerit(ficuti‘ft:riptümüenimüs)traditio-
néludæorûinfererepræfumimusÆratenimmcôrdeSaul
(«eut ipfi tradörjquöd rex futurus eflet, ^avidefatrpvilum
fe in vertice aiboiirfcollocaii, q vifio fignu régale erat. De-
niq; no tatummodô deafinisquas perdideiat ih Corde tra-
<ftabat,quia cum di6t5 fît, ömhia q luritln corde tuo indicabo
tibijStatimpei'parte "coniuniftioriis copplatiuä, &
diftinguendo copulauit,diceiis:[c^de a finis quas perdidijli m-
diuftertius nefilïcitusftis',qMa inuenta funt. [Et illud î Etcümt-
runt optima quafelffaéltnohe tibi&omhttymul patris fuit f t a-
les n.&huiufmodittaditiôés ludæorü.de apôcrÿphis libris
eorum jplatæ fîintjquos fecum reêoditos habet,q in nbftris
non habentur. Et ideo à qulbuftiarecipiuritur, hôjppterea
vtillosapprobent, fèd e.iqneceflamlunt, ad cOhrirman-
dum recipiunt: Quod& Pâùlus Apbftolusih epifloîls fiïis
no folum de Hebræorum libris apocryphis,verumecîam ex
poetarum ac comicorum geritilium, vbi oportunum vidit,
exemplajptulit. No vt omnia eorum comenta approbarer,
fèd oportuna vbi neceflàriumvidit,infèruit. Hinc eft ç Iu-
das apoftolus inepiftdla ftia exiifHc libri s, exéplum intulit,
dicens'.frophe auitautëde bisfeptimus ab Ada Enoch, dices: Ecce Iujgt x
ventt Dominus in fanäis milhbusfuis faeere indicium cSt fa omnes.
Quod ex pdiâis libris fiimptum eft, fèd qà vèruiîïçfl,non
eft reijciendü.Nôtn omnia approbandalunt,fèd heceflaria
accipiéda.Sicéttraditiones honullo bportünæ âfliimendç
Cant._Cumq3 abierisinde,&vltrariafteris:&te\iqùzvlî(\\iec[\io
ait\inuenient te trèhiri aftedentes ad Deu inBetbeLHi viri caufe
orationibus ibâtin Bethel, vbi Iacoblapidéerexerat. [Poft
hac ventes adcoïïeDci ,vbi eft ftatio Philiftincrü.~\ Collis Dei locus
erat, vbi^pphetæhabitabant.^ EtcÜ ihgrcjfusfUeris, invr-
bëpobuiâ habebisgreg:prophetaru deftendentiu de excelfo, ipfojque
probet antes, & injilietin teJpiritus Domini, & prophet abis eu eis,
& mut aber is in vtrit aim. Quando ergo euenerinifigna hac omnia
tibi,fac quacuncfe imeneritmanus tua, quia Dominus fecit eft i &
inftlietin teJpiritus Domini, if prophetabis cit «*.] Prophetaflè
eum ibi Iudæidicunr.-de futûro fèculo.&de Gog& Magog,
&de pmiisiuftorurn,& poenaimpiorum.Nâ qa (piritudo-
mini impulftis r>phetauit,de aduentu Chrifti, &ialute ho-
minu,jpphetafle non,dubium eft, [ quads ergo venerintftgna
hac omnia tiJifacqUacutiefe inuenerit manus tua,qaDeus tecu rilf\
Acfidiceretjhis fignis hoffe poteris,quia Deus teregë fieri
voluit.&idcircoad omnia q tibi ageda fiint,regaliter age,qa
Deus tecû eft. Vident es ante omnes qui nouer at eum hen er nu-
diuftertius, effet citprophet is &profbetarct, dixerunt adinuice,
Quana resacciditfilio GisïNü &Saul inter prophetdsiRejpondtt^
alius ad alteram-, dicensiEt quis pater eorum ?& reliqua]Bene ait
Saule prophetante cum cæteris, [Er quis pater eorum ? 3 Ac-
fi diceret,& quis maiör il lo in dignitate & fepiétiafoptime
enim poteft inter prophetasverferi, &patèr eorum, id oft,
magifter vocari, qui tam doéhis & fepiens eft. Pater,
i m
i n
mil