Expoßtto Chnßiani Gramm At.
I quiäDeuslèxdiebus mundtim perfecit. Et quinq; per fex | tremvado&quodpetteritisybocfaciam. Etdltumparaelytum.]
! mukipliccnrurvtlexper Euangelium impleaturi quiafe^ } Hoceft v t plus Habeänt. [Rógabópatrom.] Pet hurnani-
1 xies quino; xxx.faciunr. Venn Chriftus.] Ptimo fummatim tatem: dabo per diüinkatem. [Egoviuo:] Moxperrefuir- 1 dicic,pofiea récapitulât quomodo vencrit;&öftedit:quia |re&iÖhemiihmörtalis[Ef vor immottales;
I pcdib.ipfum mate tr‘anfijt,hö per main\.[Deus paterfigna- I [Qui habet mandata mea.] Ideftinhaembrk. [Etferuat:]
lût,.]Sienumpohere,confignare^DixeruntIudaei.Moyfes ldeft in opere. [D'tlgam eunu] Hocellvtperttfcniätadvi>
dcdic manna,tiahordeû; [Opine tbdat mihi patcr,noneijiiam fiônëm véritatis. [Etmatiifeftâboeimetpfùm.] Subauditur
• ~ A 1 per eandemchdritatem.[Eifermoqui tpß'eSt, \Pacem.] In
prima non dhcic meam,fcd in fecundä; & ifta eft mtindana;
illa,perpctua. • <
[Proprer verbum quod locutus fum vobis,] hoe eft creduli-
tatis. quialine verbo,nihileftbiaptifmus^ Manere nos in
ChriftÖ, & Chriftiiin in nobis,hóe éft hobis prodeft, nota
ilii. [Praceptapairù fcruaui.] Hoceft vt morerer pró ho-
mihibus. [Gaudium veftrum tmpleatur]Hoc eft haberé cori-
(orciuin cum ipiö. Aliud eft elfe feruum timóris : aliud a-
rhbris; [Ohmia not a feci vobis. ] Signiiicat quod lefeiebat ef-
fefödurum; _ ; .. s -...
I Eatisvolendo:frudurn afferatisopérande. [Sinon ve-
hijfempeccatum non haberent.] Hoc eit pectatum incrcdu-
liedtis quö deipexerunt credere in eiim ; videlicet hornici-
dij, qüo cum occiderunt.;[jl patre procedit& ego mittam.]
Vnuin elhquiaprocedit à patte & filio, & vèhit (ua Ipo«-
forat^ De ilia vitaæternavnde didum eft: intra ingaudju
Domini. [Qutmanducat carnem mea&bibitßtnguinim meu.]
Hoc eft qui manet in,me, & ego in eo: [t um videriiisfiliu
hominis afendenttm vbi erat. ] T une intelligins nbn de eatne
corporis dixifle,quiacaro hominis ad manducahdum n ihil
prodeft. Manetquisin D eo,cuiusmèmbriim ëfti maner
ïple iiiuobis, cum fumus teariplufti eius. Q ü i perfe-
I uerauric, bic faluii'. ent. Nolebat am bu lare in ludaam.]B.x-
empinm præbebat luis. [Tewpusmeum mndum nduenit.]
^ T c mpusex ultationi*., quod erit in die iudifcij vel tempus
I pailionis. [Aàdtemfejium hune ] Vbi gloriam htimana qtiæ-
! I a cis. Sctuftegia eft in iftomundbtanquaiti mdeferto:
I ie c.hrillus latet. [Vbifum voshoH pöteßtsv nire.J Non dixit
Vb 1 cio : led vbHum per diüiilitatem. [Siquisßtitßtieniaa-
! qttd vraa. J Chaiifniatanii dona vel cliaritäs intelligiiur.
i NondivniTpiritusdatusiicpi'oftiie,iïéutp'bftreiVie4 *Ö"
ïi ftiam» qüià charitas Dei diffufaeftiri U, )Uaiu)HuiAu i4iu « x ,v u n .u ,a v ,l ^ vcvor.udi.bUtuisJ ünlo--f-t-r-i-s|;.v. [PcrBibèbitsUmé^Mocd t t t fe t ia t éös credëré.............
r Sp.ritain ian<ftum,qui datus eft nobis. Quarcpoftre- • [Micdbihitionon dixi.^ Hoc eft de promiflÏöne iàmftilpi-
ectiqnem.?quiaperrt<2:ióreserant A p öft li ad cu ft o- i ritùS,vcl deeXpiiUÏohe iynagogæ; videlicet de occifione:
ridnm Ipiritum: vt injeiutreßione noiira fldgrct. [Otftf j & teliqùà. [llUdfguet inundutfi.'] Arguetillè(pirifcus verita-
■ rocem nu am dudiunt.^Vio, c eftqui perlèuerauerit:& re- j tis de his mundufti : fed Iblùmmodo Iudxairi : tanquam fi
i liqua.[^ttve«ivrvir4?»fo<iio4r<efor»4.j IngtfedientesinEc-
I clefiam : vt abunda ntius habeant_in vita ætèrna. Ingrêdi-
ùnttirperßderÄinEçclefiato; égredietur, ad vitam *ter-
1° hoc côftat
qui cognolco patrem & eôguofcoràpaire.[Q«i44»i?«4
mc.vnponop ro ouibiispieu.'] Id bit ea charitatc qua pro ouib.
diceret.ille infuhdet in veftris ebrdibus charitatem. [f?4-
tus eft homo in mundutri.'] SiiBaudiehdum e ft, vel Chriflus
iurrexit, vel Ecclefia parturiec filios in vitam atem5.[^e
non rogabitis.’] Id eft non intetrogabitis. (‘flbn jeiijiisquic-
quam.J Hoceftquiain nomine Iefii non petie.unt. |_Atoh
rogabitis.] Hocdefuturo dixit qui lufficieftter Habebunt.
meismorior, quan.arapatrethdiligäofteridö. [faftafitnt j [Quiavosmeamaßis^] Subauditur. Paterprius amatilt graencama.]
Per tres vices celebiabâtludæi encoenioru diem;
Vnum, qn Salomon dedicâuit terhpluna in menfeOóto-
bn , decimb die ciufdem ménfis. Secundói qrt ab hisdedi-
cauimeftquideBabylonevéricrât. T cnio,qnaIudaMa-
chabæoiterumdedicatu eft ; id ëft inDeccmbri vigéfimâ
quinta die eiuldem menfts< [Pater clarificafiiiüm tüùm.] Si-
nnlitudihe dedic nobis: in temptarione qüidàgerc & dice-
re debeamus! [fir clarificdui.] Hoc eft ante ieCpla, & e f t qn
Itellam magi adçum denióftrandum videtimi: Ôccüm Ipi-
ritusin ip. d e columbæ laper eum appahiit:&cum in mote
tr an s h gu ra c use ft^, [Çlanficdbo.] Cum rêfiitgét & àlcéri-
.det in coelum. [Nuncludk turn eft mundi. j Iudicium hie dif-
cre;ionis accipitur: vtPlalmifta. [ Nunc prince,'s hüius mun-
di ] Id eft diabolus. [EijcietarforasT] Videlicet dedprdibus
eledocuni nmkprum. [ Omniatrahani admeip/iim.] IcLeft
ómhia de quibus diabolus erit eieétus. Noii dixit om-.
ncs; Si omnia, corpus & animant, & reliqba omnia p r i -
deftinaca,:> vel ele£ta. [Si exalt at us fuero.} Si, pro cunl;
[Quts est ijle film hominis. j Supetius dixir.tenithoravtglö-
toçetur hliushominis: & dixit. [Adhuc modicum lumen iti
vobis eft. j Quafi dixerit Chriftus in domo manet in aeter-
num. [Ne tenebraros comprehendant.] Hoc eft fi negaué-
ritiseius humanitatem. Propterea non poterant credere.
V b i inteliigendum eft, quia nolebant : quertiadmo-
dumdiôum eft Domino, fi nopj^redimus illi ,.ille fidelis
eft, negare leipfiim non pocei^,non quia murari homines,
fedquod vitalia iapiunt, non poifunt credere. [ Ego non iu-
dico quern quam.] Hoc eft modo. [Verbum quodlolutusfum.]
Id elt meipfum{Deditfiho vitam,j id eft gignendo. [N«»e
clartfcatui eftfilm hommis. j Quiaexeunce immurdo, ocs
R u n d i reuianlerunc. [Etcontinuoclariftcabit eum.~\ Scilicet
pafiione & relurreótione fua. [Quaritu me,&ficut dixit luttais,
quo ego vadorVosnon poteftis tinne, & vobis duo titodo.] lu-
d*is autem non dixit, modo iubaudicurt [5< quommus di-
xijfem•] Hoc eft fialicubi nifi indomopatris mei fuiflènt
niultæ manliones paratæ : dixïilêm vobis. Parauit nobis
dum pro nobis mortuus eft. [5/ a iero. j Hoc eft per car-
nisablênuam.»[Philtppequi vider we.] Tanquam melior
lie pater : cupicoac vidcre lubaudnur. [Maiora faciet.]
tuitu : & effecit vr credercnt in filium : &amarenteum.
[Exiiti apatre. ] Subaudiendum eft: quia in ea forma qua
æqùàiis eft patri : & in afliimpta creatura minor apparuir.
[Er veiii intnundum,] hoc eftin forma ferùi: huius mundi a-
ftiatoribus pfabùir; [Reltqùi miiiiduiH.]l& éft humanitatem
ad patMä maieftatemadduxit.[Ec««««^p4/(i>« loqUeris. Pub
tabant Apöftöli àdhuc rudës palam jfÖiflè : <qûià prpfiin-
ditatem datoruriicapérenöh vaiebaiit. [Nuncfiimmj]Dö-
ftlinuâ leiens cogitationeseöru, löcutiiseft de his q q fiin-
tèrrógdtévolébanr. [Modo crédita inqitii ïefuèi ecce veÜifkor
ra, & tam ventt i vt diff ergaóim ymfquis’% in propria.] Hoc
fùbaudiéndum ; ininhde lira tis timorem. [I» nfepacemha-
bëaiis.] i. e; fideirinphdefidêratis:,veletiam inter liiÖs pa-
cem haheant, & fèamchr. [Clarita: em quamdedifttmthididi
eis,] Hoe eft cognitionem omhipötentis partis in filio.
[Ttanstorréniem Cedroh.] Cëdronj gèhititliisGrécus pluralis
éft:quödpöteft dici cxdrórum. [Âutad fequentesdies
pósdfcetidite,égo non àfcendahi]màc\\cttd.à ifttirii piimüalcé-
diti [Venivtqui nönvidentvideaht.] Et qui vidébaht. i. e. vi-
dere pütabaftt,noluétiirit in éüm crcderé:& ideó cocci pér-
manlèiüm. Monumentum Dei dicitür ab Euangeliftis lo cus
rótuhdiïsiad cuiils oftium aduölufus fuit lapis. Sepul-
chrum Vero dicitur locus ih iplö tugurio,in aquilohari parte
mónümentii’in quo Dottiihicum Corpusquiçuit: Lapis
reiiolutus diuifus eft t & duo altarid defuper fada
fiant* - t
Sepulchrum landæ Maiiæeft in ra lle Iolàphâti in ba-
lïlica in qua aliquando fepplta fuit. Scd de eodetn lèpul-
chro quomodo vel quo tempore,an à quib. perlbhis làn-
ftum corpufcufculum eius fit ablatum, nullus pôteft referre
pro ce im ;
Corpus Simeonis Ôt Iolèph Baioli Domini in ipfà val-
le,inalia Balilicafepultafunt intermontem Syon& montera
Oliueti, in vaile lolaphat.
Saite ræ dicitur : qui in terra inuenitur,^ nô,fit de aqua.
Vnde Dominus. Vos eftis lài terra:.
In Draconitida regione eft fonscui nomen Fiala; vnde
oriuntur fontes lùbterranei,centum vigifiti ltadij • vfq; ad
Cælaream Phiiippiiqua: & Paneas di&aeit à Pauiomon-
Etiam in lalute gentium quo lacerénc dixic. [Quut ad pa- j tervbidiuifi oriantur Io r,& Dan . Etpoftpaululum ium
guntur & ht fiuuiuscentum viginti ftadiis vlq; ad Vibem
Iuliam :& tune ftcitlacum Gcnefar , qui & chennereth
vocatuf. De locuftrs : & mel filuefirc. Locuftæ lu nt in ipfa
terra minimum genus:quarum corpufcula in modum di-
gitimanus exilia &breuiafunt. Ec quia earum breuiselt
volatüs, fimiles funt laltibus leuium ranarum : & facile ih
herbis r^piuntur, & coift^in oléo vidum præbentpaupe-
rum. De melle vero filueftrivSunt arbores paï uæ, lata &
rotunda habentes folia, la&eum colorehï , 8c Gporem
mellci : qti orum foliorum natura h agilis val de.eft : & qui
voluntcomedereea,primum manibuscônfrleant, dein-
d ecomedunt:&hoc eftmelfilueftré in filais repertiun.
Locus vbi dominus quinque milita hoininum pauit, c»
tramareGalileaeeft: & poil aitatum habens fontem ; de
quobibuutipfi qui funt capharnaum, (ecus lacum chennereth.
Mons T hab or, triginta ftadiis fublimatur : fuper
latus viginti quatuor fubauditur ftadiis.
Explicitfuper iohanneitr.-
HomeliaincaputXI II. Matthseî.
GVmq} dormirent homines,venit inimicus, & fuperfeminauit
Zïfaniam m medio tritiçi,&abijt.]Cam vero riegligen-
tiusagerentpræpoiici cccleliæ:aut dormitionem mortis
accipercntapoftoli: venic diabolusôc fupcrfcminauiteos
quosmàlosfiliosdominusinterpretatur.Sed redequeri-
tur,vtrum h*reticifint : an male viuentes cathblici ? Pofi-
fiantenim dicimalifiliietfamhæretici, quiaex eodem fe-
mine Euange{ii& Chriftinomine procrcati.-prauis opi-
nionibusadfallàdogmataconuertuntur, Sed quoddicit
cos in medio triticifeminatos;quafi videntur illi fignifica-
ri,qui vniuseommunionis funt. Veruncamen quia dominus
agrum ipfum non ecclefiam ipia.cn, lèd hune munv
duminterptetatus eft ; bene intelliguntur hæretici, qui
noniocietatevnius ecclefiæ vel yniusfidei;{èdlbciètate
vnius nominis Chriftiani,in hoc mundopetmifeeturbo-
nis:vtilii qui in eadem mall funt;palea potius quam Zizania
deputentur : quia paica etiam fundamentum ipfum
habetcumfrumcnto.radicemq; communem-In ilia enim
plane fagena quaconduduntur bonipilces, & mali : non
abfutdçmali catholici intelliguntur. Aliud enim eft mare,
quod magis mundum iftum fignificat; aliud làgena quod
vnius fidei yel vnius ecclefiæ communionçm videtur o -
ftendere.Inter hæreticos&malos catholièos hoc filtered:
quodhsrcticifallàcrcduntiilli autem ver a credçntes,non
viuunt ita v t crediant.
Solet aütem quærfietia fcilmatici quomodo abhsereti-
cis diflent:& hocinueniri eu Icifmaticos non fides diuerfa
faciat : led communionis difrupta focictas. Sed vtrum inter
Zizania numerandi fint, dubitari poteft. Magis enim
Ipicis corruptis videntur elle fimiliorès, licut lcriptum eft.
Vento autem corrumpetur filius iniquus,vel plateisarifta-
rum fraâisjvel fcilTîs:& de fege te abreptis. Q u o enim al-
ciores,i.fuperbiores:eo fragiliores funr. N ec tarn en confe-
quenseft, vt omnis hæreticus aut fcifmatieus ab ecclefia
, CQrporaliter lèparetUE.Si enim falla de Deo credit, velde
aliqua parte do&rinxq; ad fidei perd n.et ædificationé, ita
vtnonquærentiscuntftatibnetempcatus fit, fedincôcuf-
fe credentis:nec om nino feientis opinîone atq-, errore dif-
cordansîhæreticuseftj&foriseftanimo, quamuisintus,
corporalitervideatur. Multos enim taies portât ecclefia;
quia non ita defendunt falfitatemlententix fuæ, vt inteii-'
tam multitudinem faciant. Qu od fi feçerinç, tune peiluji-
tur. Item quicunq; inuident bonis, ita vt quærant ex eufa-
tionesexcludeudi eosautdegtadandi : vel crimina luafie
defendete parant: fi obieftavel prodifa fuerint, vt etiam
conuenticulorumïègregationes vel ecclelfic perturbatio-
nes cogitent excitare,iam fcilmatici funt, ab vnitatein
corde difcilfi;etiam fi non inuentis cxculationibus aut oc-
cultatis fa â is fuis, làcramento ecclefiæ corporalieonuer-
fatione focientur. Qua'propter illi foli catholici mali rede
deputantur.-quia quamuis veracredât,qiiç,ad fidei dod ri-
nam pertinent:&n quidforte nelciunt & quçrendum ex-
iftimantlÀluapictatedifcutiuntfinealiquqprçiudiciove-
ritatis:& bonos,vel quosbonos putant, amant, atque ho-
noranc, quantum polfunt: tamen façinorofe&flagitiofe
949
vittunt ; contra quam viuendum çft,credunt. T aies enim,
etiam fi prodantur aut accufentur ; pro difeiplina ecçlefiæ
lalutifque fuæ corredi vel àcommunione fufpenfi, nullo
modorecedëdum hçitumfibi elfe à communione catho-
lica çftimenrfed quocumq; permiffi fuerint lâtisfàdionis
quærent es locum ; & aliquando per poeniccntiâ in frumé-
tum mutantur, fiue corrediautremoti, (lueetiam verbo
Dei nullo nominatim acculante au t inçrepante perterri ti.
Aliquandoautem,eti|lubnomine pcenitenciæitaviuunt
vt fulent:autnon multo minus ; quidam ctiâ ampliusmul-
10 modo tamçn àcatholica vnitate difeedunt. Quibus ita
viuentibus fi mors obrepferit,palea:deputantur vfq; irifi-
nqm.Hpc etiam ipfi credunt. Nam fi aliter credunt,&in-
conculIètenent:iam inter hæreticos numerandi funt : pü-
tantes Deum çtiam omni bus in magna iniquitate vlq; in
finem vitæ perlèuerahtibus;tainen quia vnitatem ecclefiæ
non fincera diledione vt bene viucrent, fed magis peçria-
rum timorem tenuerint,vehiam daturu.lfti ergo non hqc
credunt,vel non firmiter opinantur ; fed fi adhueforiitian
quærunt.led magis eos decipitlp.es dilationis,dum fe diu-
tiusvidurosputant:&perditosmoresaliquarido in melius
mutaturoi. Gontra quos dicitur. Ne tardes côüerti ad
Deum : neq; différas de dieîn diç. Subito enim vçnietira
eius.&in tempore vindidædifperdecte.Illienim comtes
tuntur:quirede viuereincipiunt. Ho c eft enim redire ad
Deum. Q ui autem concupifeentias lirasperlèueranterlè-
quuntur dorfum quodammodoad Deum habéne; quant*
pis in vnitate pofiti, læpe iftü tetro collo conenruralpicc-
re.^rgo &iftiiuxta prophetam caro fuiat fpiritüSîàttiblilâs
& nonreuertens.Sedtamenvçdidumeft, proptfereaiidé
vnitatem atq; fidein ecclefiæ,neq; inter zizania : quonfèm
ilia ex terra radicata fiint : neque inter ariftartim paleam;
qua: le etiam frumentis gaudetafperadilîènfione,8^fragi-
11 clatione fiiper imponere.Sed quamuis lubieda frumeh-
tis.tamen inter paleam quae vltima ventilatiohe feparanda
eft numerantur.Boniaut catholici fiant : quiScfidem ince-
gram fequuntur,& bonos mores : & quod ad fidei dodri-
nam perrinet, itaquæruntfi quod quærendum habënçvç
abfit conccrtatio periculofii : vel quærenti vel cum qüo
quæritur vel eis qui djflèrentes audiunt. Ita autem docent;
fi quod docendum ha be n t vt vlîtara, vr cqn fiVindtil lèçu-
rilfime 8ç fidçntiflime & lenalfime vt polïunt ifcfinjuërit.
Infinuata vero(etiam fiveritatis manifcftatiôrie liqüidiflî-
ma perceperunç^ quærçndi potius quam præcipiëndi, aile
affirmandi modo propter audientis infirmitatem: Si'ënim
tantum habetpondusaliquodverum , vt vires dilçëtiséx-
cedat.-fulpendendum eft,vtexcendat crelccntem.-nonim-
ponendum vtobteratparuulum, Idcftilluddomihi. $ed
filiushominiscum venerit, putasinueniet fidclùperter-
ram. Aliquando autem & occultandum eft : lèdcum Ipe
hortatoiia,vt non faciat dèlperatio fragiliofesrlcd defide-
riumcapaciores,IiideefteiultJcmdomini. Mulràhabeo
vobisidicerc,led nôpoteftis ilia po.tare modo: Q uod ve-
road mores pei tinet.-hoc bene & breuîter dicitur. Auccô-
fligendum eltamore temporalium bonoi um vt non vin-
càt,aut etiam edomitus fubditulq; elle debet ; vt cum fiir-
gere epeperit,facile reprimatur,au t ita extindus, vt fe om^
nino nulla ex parpe commoueat.Et quo fir, vt ipfàtn etiam
mortem pi opter veritate alii fortiter obcineant,alii çqua-
nimiter,aliilibencer. Q>^ criageneta frudus funt fertilis
■ rerrç, tricenifldexageni&8enteni.In horum qûoq;gene-
re inueniendus ëft tempore morris fiiæ, fi quis de hac Vira
rede cogitât emigrat e. Toleranda funtautem pon lolùm
zizania vfq; ad melTem.-qnæ tune diabolus afperfis prauis
çrrorib^sfalfilqueopinionibuslüperlèmirialTetjhocëft,
præcedcnte nomine Çhrifti hærefis fqpëriecifièt, magis
îpfelatuit,atqueocçulrilfimusfaduseft, hoceft enim : &
abiit. Sed etiam palea, vfq vad ventfiationé. Nec probatur
fortiusgrauitas frumëcorum, nifi paleç pet turbationibus.
quas comprimerçnon potuerir,veritate défi flà,çeflêrît v-
nitate feruata. Quamquam in haç pu abokdomitius ficut
expofitione conclulit.-non quçdam fed omnia lcandala:&
| eosquifaciuntiniquitatem, zizanio um nomine fignifi-
cafle in telligu ur. [Cum autem creuijfet herba, &fruttumfècif-
' Jit : tunc apparuerunt zizania.] Cu enim fpirit.il i s homo ef