, 'ƒ“ *«)•
PftLu.
>/tti44-
lean. 14.",
Pfd.7?.
lean.19.
Pafch'aßi Ritbért.
5®
fans & bc'.lus meui’âeduànsdjakm ] Torcülàfîtaq;,iuxta feri-
pturæ lànâæ coiifuetddinem imerdufnfprô vtrione «que
tuppticiis pecca@frum,intefdum in’ côngregâtione noua-
Vum frùgùm,pro poénis ponitur arquetormerftisyVti eft in
præïèntiatum, quod Ieremias plangeiis“éuerfionenrIem-
ialém,ait:[T0rai/<*F edeiuit ÙoütinWvifgimfiltk Tilda ,]id eb
egoplotb. Quod & Ilàîam‘cu'm Do'minus tjuafi cælosa-
ïcendensâb Angelisinferrogarettfr: Quarerubrumeft indumentum
tuum,& veftintehtuih tuuhifictif calchritium in torcttla-
rtîRefpondilie fertunTmrcular catcdtiifotusy& degentibus Hon
‘ç/îi^r^aw.Hocïiamqùëtôrculai-jiliquo & malis fiippli-
■ cla,'& bofiis præmiacalcantuî, fblus ip(è ealcauit Dotni-
nus,qui niiltùm habuitâài'ùtoi’em.Neq; n. Angel9 ,aut Ar-
'changelus ,*¥hroni veldominationes. aut vllus éæleftium
pôteftatumjcorptfs human iim alTurnpfit,& pro n o b isp a t
(hs'elt,'& conculcauitaduerlarias fortifudints & epntriilit,
nifi ille qui loquitur in Pfàlmo:&t/ow» mefac Domine quonta
’defecitfanftus.Et hoe itaque;[Tijrctf/ar cafcauit Dvmdnus vtrgi-
nifitm iuda] in die pàffionis luæ, v t & credfcrttibus premia,
noncrcdentibus vero & ptrlequenubiis ac crucifigentU-
bus,vlrio perpétuas captiuitatip, &lupplicia ætemæ dam-
nationis manerent. Calcauicergo hoc torcular, quia cun-
dtaaduerfantiain fua redegitpotelhte.Sed vides Prophe-
tadurkiam cotdis iildatorum?plor^nsgémit, «^uotl Calca-
itericci iàhiacor vlrgini filiæ luda torèplàr aduerlàriæ op-
preffiomslùæâdUberanduiTï.' Iplàvefbtè contrario de remédié
fbfmenta fit« ram êxfremæ captiuitatis, quam &
perpetuæ damjsationis ingelïit. E tideo in quit e t perfona
ipiius lynagogæ, [ftgoplorâns. &ocu!usmtusdedùctns lachp-
mas.qv.ia factus eft ante longe coft) tutor .conuertensanima mea. j
Quam longe autem aludæis faiStus fitconfolâtor, tonuer-
rens ariimara corum,nofipfi probamùs fqtfi durîtiam cor-
disePrumfæpe aggredimur:quia quanto prope eftDortti-
ftüs omnibüs iiiuocantibus éum in veritate, tanto elonga-
bitur à b hi s qui fi été quærunt eum, & nolunt récipereve*
ritatem:oppido,quia Chriftus veritas eft. Et hoetotiim eft
quod Prophèta plangit i fèruahs mçraphoram : quiavinea
quam ex Ægypto plantaueratDominüâ,ipfa vero dîu fte4
rilis & infrùttuolà permànehs,dicitut, quod expeétaui vt
fàceret viiasdëçicautém labrulcasi Vnde DominuS torcu-
lar quod indidit>calcauk, & quali peflimis acinis, capriui-
tacem pelïimæ inueétionis, preparauit. A llegorice autem,
[TorcularcalcauïtDominus rrginifilta Irda-. ] quando Eccle.-1
liæ per paffionem lüam iornnes ei aërias pPteftates ilibie-
cir.Iplaeft namquevirgofilia Tudæ, ex qua orra eft Efccle-
fia.quia desion exibiilex & ver bum Domini delerüjàlem. Cui
calcauit Dominus totciilarfolus.peflîmæ oppreffionis iu-,
gum jVt elîèt libéra. Sed quia C h ^ o calcanteiilüd > multi
itlbeoredeüntin àmurcam , ideo plangchs Propheta,0-
cülus(inqtiir)rheus dedücitaquàm.Propterea & A r n He-‘
bretim ânteponitur quod fon!s vel ocdlus interprerârar. :
Qui himirum fbni, quando prelùm etneis prelîïtjde Chri-
fti latere manauit,& quo(tefté^^an^Ufta)OTi>r fanguis <&a-
qua fX'j«ihDèquo (âne ^pnte'j (pbhiâ (mitiftihon (olitm rt~
naicitiir,verum Sgdita@ir.lple rrarrtque iiobis eft fons vitç,
in morte- Chrifti releratus i de quo Huuntomnes rheiàuri
làpientiæ Dei Italie fcientiæ.Et quia Ain etïam ocuiiis in»
terpretari dicitur:nec immèrito defonreinebriatus dedii'-
certs aqua m lachr^maru mplangi tuc^; [efuia faétus eft à me
( in qu it ) longe conlblator^îonuertens animamméam.J
Quotiens ergo Ecclelia rribidationibus aftei tur.quotie nsa
auxilio.delolatur diuino,adlachrymas qüâmàd• conlùët
retiuritarma. Et notâqdiini, quotiens tioft conüertitur,
d e â o re monentejëxtenus, quia longe eft abëa paracletus
foiritus,qui|àminftru,at&érüdilt intrinlècas. Idcirco' Ôc
nlîieius quam’ læpe nunt perditi. Proptereà quifquis do»
étoris oftîcium vfllt'éxplere,qàotiensEcclcfîam fibi com-
miftàm minu s videdt^)nuertenreru,de fonte hauriata*
moris vndelachrymas prPducàr^donec conlolanrèm côv
uertehtemq;adubcei|paracletum IpiritntUi AHoquin qua-
din, olfenlb Deo j érigitUr inimicus & extqllitur : fil« qui*
needum funtablaétati,ne,q;polEintin virùm perfedhuii
"3:iim gignenti,Dômihüs torcular calcat, quàndoëàm pfb
ftetilitatelîia& otîofitateinimicapoenas condignæ vin4i-
Ôcx lucre cogit.Hiik quoq; lècundum Ibperioris iqrèrmi-
nabilerti lamenti lutftum,oculus quam diftriëte dedUcita-
qü^m, confehtit le amifto cpwfolafbre corde impcenyenrî
ad ëa mere indefinenter, qiio fletus ocùiorum & ifridot
dentiüm pronuntiatur Ex quo fletus ingens anima: dolen-
tis deferibitur, vt fciat.quod poft vanam læticia’rqhuius
mÜndi,o’mnis confofatio prefeiiüs v ire , illieft auferendai
fruëtus vterilùi,ntalqruVn IcHicetöperum, diftîpabirur, ôc
fölus ihimicus inter tormenta varia illius doçninabitur.
Ëxpandit S fan minusJwts, non eft qui coHfoleiur earn. Àïanda*
ait Dominusaduerfiimlacol^inchxuïtû&us boftts eiuî. fàttaeft
lerufalmquafi pollurà menftruis inter èos. Qjàod aùtem excèn-
dilîp manus luas Sion plangitur, dolores quafi parturîentis
infinuat.Vnde'& alibuSicut expandit natansad natadum manusfinis
,fic & Sion int. r angttftias. Et Ilàiaii Angufiia(me^nt)
pojfedit me,freut anguftiapartü tenth Quæ nimuum angultiâ
cordis eft»&in manibus exclaftiatio oris.Ideoque P h e in
principio verfiis feribiturPlie hàmqué oris interpretat ur.
Quia nimimm dùm Sion èxpandic manus luas interangu-
ftiâs,fignu m eft oris no n valens voce lups pronùn tiare ge»
mitus, quia fîhe êottfolante multö'dolörepremitur. Prok
pterea &Propheta alius: Recedtte à me ( inquit )amarefiet>Oi
Nolitejmumbcre.vt coiifoletmni me fitter v afin ate vel contntiorit
filta populimei. Q uod dicit, quia [mandatât Dominus aduer-
fum forofrQ-oftendit quod iplè Dominus adduxeri'c fiiper:
earn non minuspoftea Romanos quam & prius Chaldços.
Èx quP patet lenlus, quod nunquam non dico aduerlus
cam,verum neque gentem illam aduerlus àliâm coplurgc-
.te,nifi precipiente Deo iufto veroque lub iiidicio.^t t facta
eft leru]alemyquafipoUuta menftruis inter eos. [Q u ia lieu t èxe-
crabilis eft mulier eo tempore quo menftrua patiturdta Sc
illiexecrabiles étant Iudæi, & funt vlq; hodie tain nobis
quam & hoftrbus luis. Cætcrum noftra lemlàlém, quotiens
hære tico t um vallatur exercitu,nouerimHs quia Dominus
àduclriùm Iacob mandaui t, fcilice t aduerlus Ecclefiam,
quæ debuit vitia fupplantarc & dodrinam peruerfi do-
gmatiSjVt circundaretur obfidiohe hæreticomm : quiaeö-
lölatorciii amifi-t fpiritum landum, & d od orem fine quo
nnliusadveram eruditurfidcm,nullus releuatur a vitiis,
nullus poterit conlolari inter hoftes. Etideo expandit ma»
nus luas quafi ad preces,inter dolores & preftucas, nec eft
ei vlla vox oris dignà qiiâ poftit hoftes reuincere, Tuaque
defendere dogmata. Vnde lit quamiçpe quafi poilu ta ptO”
pter foeditates carnalium operum, languinolentaque ille-
ceb ris vitæ d e 1 ideria inter hoftes,a quibus itltus Forifve im-
pugnatur.Et ideo Dominus.de talibus, Va prägnant/bus &
nutrientibus in ilia die. P orto m oral i ter anima er e den tis,qu ç
quondam erarlpeculum D r i tte lupplantatrix vitiorum,
cum pro malisadibus luis rraditur ipiritualibus nequitiis,
fruftra q merit con/blatorem extriniecus, quæ Ipirituàlem
perdidit conlolationcin interius s & ideo quam condignë
mandauit Dominus aduerlus Iacob, quondam lupplan-
tantem vitia* Nuncyéro lolo nomine aduerlus animam
eodem decoratara vocabulo: quianoluitfubefle D e o , c-
iulque obedire mandatis,vt in clrcuitueius, vndiq; hoftes
; eius earn o bfident,ne polsit efFugere.Vnde quam fiepe yi-
•dens fe vallatam,expandit manus luas inter anguftias cogi-
r tatipnüln,neeeft vox bris, neeyllacexulatm lermonis.nifi
quia mda çft quafi poilu ta menftruis internoftes, fcilicet
cruentis operiDüs maculâta. Qjfibus profedo menlhuis
animaquomodocareat, prælètcim cura Prophera dicat,
quod o m nés iuftïtiæhomæ fiêfint coram D e o , quafi pan-
nus menftiuatæ.Sequitur.
f $ A D È 4
Iliftnieft poibinus,qùuosriusàd iractmdiani jftouocaw. Ait-
dITebbfecro vniuerfrfipuli,&videte dolorem meum,\ hgiriés mea
' i# iuiifnfit ni pi .lUiovuinr m r r" T« „ jli: . o • ■
faite :
lfaia » 3
tranfire,perduntur & alliduntur»qüoulq$ d Dei rçFopean-J
cur & confolen tor fpiriw.TropologiçeVero’/«nimæ virtu- ; litcra exponiiür,quæ iuftitiç intcrpretât^Sç idco,qiiià iü- •
tibusinfôScundæ, ^b&nis operibus VàcOæ, nec fideifm- V ftitiæDnireàk credilnhit.Bene q%od iuftus eftDbns pi&-
Jn Lamentât, lerem. ü b e r L i f
Sîçatur: qüi^ihqûit) os eius ad iracundiam prouocaui.-O -
tishuideth iudiciümpriori vërlu ex Phe litèra ifi fte pcrtuli,
& idëo Sâdèrcilicét iuftitiaeius : quiæiüftus eft Dominus,
fcorifiteri non diftuli,qjiià os eius ad iracundiatn prouocani..
Supra ëti'amprbuocaiti. Supra étiàmëos, qui trenfetuiî per
viam fcilicet, quafipauciores : nuncvero adconfideran-
dum Ierufalem vel Pi;bphetâ dolorem fu.ü indifferenter tu
ôbfécratibne vniuërfos infiitat,quatenuVqüos yna'-condi- j
d o ligat nature,vnâ fiat vaftitatis ëiiis coppalïio: Nam fil»
pra virÿnes fquälidäS lugçt,ôC paruulos dudos ,eïïè tapti-
uos:n@hcVérb fobuftiores quoique iuuenes & virgines cà- j
ptiuàtas plorat.Idcirco quantum accreuit malum, tantum
& dolorUm gëmitus multiplicantür. yr idehonquibulïi-
bet dicit, via Eegia gradientibus, verum ornnes .ad lattieîl-
tum inuitat. Audtte\ inquit ) ob'eçro vmuerfipopult & Videte
dôloremmeùm.\Jquoniam non abfque màgno intuituftc co-
fiderationë difeerni. poteft. Myftiçe autem Ecclelia fupra
quam rede oris ifidicium pertulit:quia.os D omini ,.in icri- l
jptUrisfacris,adiracupdliamprquQcauit. Quo nimirumiü-'
1 diciö coheda,didicir itomino c6nfiteri: Iuftus eft,inqiiit,
I Dominus,(][uiaÔs éiusad irapiiridiam prquocauimtrs.Per- I ducirut hamqiie, querela tan.ti difcriminis äd agnitiopem I
1 fententiæiùfti' iudicis ,* yt addifeant cùndi*£ n?hilfit fine ‘
caufa fiiperrerranVquod fpönfa Chrifti pretiofo redempta
fanguine, non fine Dèi proüidënria tantis tunditur tenta-
tionum flûdfbfe&'iihpugnatur ab hoftibus.Eteôim con-
Étetar,quia os DominiidjrâcündjaŸnprbtlôcquitnonbuodm'é-
bra hominis Deum dQceat hâberèV led fîcut aftedus hu-
manî tropice alcribuntur eidta & inembraiquia i!ludincir-
cumfcriptum lumen, & immènlà Dei maieftàs, liheamen-
tacorporis non nouit habere,,fedperqs\verbumde orepa-;
tris prqgenitum, fe ad iracundiam pioubcaflè confitettir.
À c li dicatur: M eis präuis adibus,iuftùm proüocaui iudi-
cem,atquecqmpulinatùradementem, duir^rn contta me
ferre fentëntiam.-Iddrco [ audite bbfecro v.niuerfipopulh&vir]
detedoloremmeum.~\ Omnesad Videndüm dolorem fiiunr1
>inuirat,quia calamit^temiüam multiplicem&inæftimapi-
lemperpenlât,vt alioxum compafliohe, anxietatem lùam
quodamm odo aUeueqDe qbo fane fenfu iam'fuprâ dïxiftc
fplficiat,nifi qüqd iuue@es'aç virgines àbiilTe in captiuimîe
hoc ampliirs deplorat»Denique iuuenes quos dé fonte ba
ptifinarisÉGclefia ediditj&Yitgines quas immorta^JlbnioJ
Ghriftq fid^otffedäUitiquotienfaut hçretisiofumpraui-
tatè.Corrumpuntur,ac yinorum wbuscqnftuprantur: non I
loqojled mente inBabylonem i. eftin cor) fufi o n em pecca-
,ti çaptiuanturiQ^qniam qui meretriçi çoniungituts ynu corpus
efficiturÊt inde eft quod tantus ludus & dolor adhibetur^
vtyix- ab vniuerfis.etia vidëri vel intelligi credatuiâQætêrü,
anima quæ iam iam ex oris iudicio iu ppliciis caftigatur, iure
confite tur,quod iuftus eft Dominus pi iis quæ p'atitut:quia
prius'ptauis illedadelideriis^ os Domini^,vt.dignam pro
poena pe.ccati lente ntiam coritra earn proferret] ad iracun-
diain prquqçaun^Nonqnimallter poteft , quia iuftus eft in
omnibus yiis luis, atquè operibus mis. Qua ergo lèntentia
cônfufioiiis fuæanimaopprobrioj.'erfuia,nqnaudet ocu-
)o$ aqte iuftum iudicemiquem adiracundiam prouocauit,
erigere,led ad vniuërfos lui çonlortes clamarç non j celïat,
v t eius dolorem audi ant,eiulque ludum videaiit. Deniq;,
quiatalis eft nature noftræ affedus', vel doloris noftri yel
gaudii, vt alios quærâm.us quaiæpecôparricipelquatenus
eorum folarione fiiffulti, pondus mftiti^yël gaudii Iplçn-
dorem,leuius iucundiulqùe feramûs. Vndë ille in Euange-
lio, quiouem perdita requifiuit: vel mulier, quæ drachma
adinuenic.LConuoçantamicos & vicinas, vqièntes habere
comparticipes gaudii ïùi,& confortes lætitiæc Quanto ma-
gis anima debet conuocare omnes., qqæ^os non âude t o-
culos erigefe, pudore cbnfufiônis fuæ öpprella-ad Deum,
quem malis füis ad iracundiam conduxera^vtapud clemé-
tem iudicëm interceirores,per corapalïionemdqlor^&a-
mqris,exiftant? Q uod autem iuuenes eius& virgiqes capti-
tiantur, oftenditfè mams ihdë d ö k r e , dqm viaeri|: robq-
ftiorescôfdis eius affeâus,.velvirgineascogitatidnës,in
tonfufionem ire milèræ captiuicatis, Ç e vteri fui ab hofti-
bug yiolarfi^rofèdo, quia quando qüilque vident fbbolé
deperirëfua,certus eftlpé future gencrationis fuæamifilfe.
C O P H.
. Vocaui amicos meos, & ipft dcceperunt me. Sacerdotesmêi, &
fenes mei,in vrbe confumptifitnt: quia quafierunt cibumjibi, vt re-
focillarent animamfuamÿtimnm ergo C p p h , quærendum
quod interpretetur, C oph quidem vo catio dicitur. Vnde
coritinuo quafi alludensad literam.[ Vocaut(inxq\x\t) amicos
btebi^ ipft deceperunt me. ] Ægy prios volés fignificare,quorum
lèmjjqr vfi lîint Iudæi amiciciis. Sed in temporë primæ
capciuitatis, aut vltimæ lub Romanis, ipfi deceperuntillos
quando vocantes eos, in quibus(tefte lfaia) maximeconfi-
debant,nullum præbueruntauxiliUm.Hoc&Rabfaceu in
èodem Prophetæ libre tlamaffe legimiis, quod multam
inèis fiduciatrf habuennt. Sed quomodo ëos deéeperint
Vocâti, Ifaias prodit: Quia erit (inquit ) terra luda Ægfptù in
dievaftatipnis eorum,informidine & pàüorf: omnisqui illiusfue-
ù t recordatus, pauebità facie confilït Domini exercituum, quod
tpfe cogttauitfuper eafn. Éxqub iure decèpti dicuritür; quia
magis Iperauerilnt in eis derelnfti Dei auxilio : ex quibus
non dico quod eisâuxiliufuerint,verum exindé magis b fife
nlo De o , etiam eis formido atquè paiiof pro reebrdatio-
he.eorum açcreuerit; Q u od autem làcetdotes éc fches, in
vrbe confumpti planguntur,hullidubiumqqin liib Baby-
. loniis & lù b Romanis id àccidiflc, iukta anagpgen vero,
Ëccléfia votât fepe amicos, ebs videlicet quos in fide iô-
tios habere pucat. Ipfi Verb eam detfpiuüt, corrupd hde
intus,quia latent,certéaùtforisdum ex nobis exièrunt, è
cbntraqùiapjugnanti Necnon & mali Chriftiani quilibet
lubliniioris præfeifturçinfelcibùs conftituti,quorum fçpe
vtirurEcclelia amicitiis,interdumeam decipiunt quibufi
libet prâuicatis luæ ingeniis,vel illecebrolæ vire exemplisî
non quod amici lint hi, Ipd iuxtaantiphrafin veq quod lint
quafi focii mer\læ,lcelerati fide,& operibus E Cclefiæ déce»
j Et ptores. quod peiüs eft tunc tales contra eos crudelius^fie-
uiunt, cum làçerdotes & lên e s (quos Græci vo*
cant )in nobis fame yerbi Dei confumpti laborant: præ-
! ferrim, quialèéfcatttes carnalis vire lucra,magis quærüut
ci bum quqmifèram fefocillent vitam, ( v t iam lùpra expo *
I fuimus )quam epulas illa§ cæleftes de ferculo Salbmonis,
I & ex pràndio quod paratum in Euangelio prædicatur, là-
pSqn tiæq; conuiùio,ad quod omnium vocatio C op h litera
Jdefignatur,quæ( vtdiximus) voeatia interpretatur.Vocat
autë & anima moralker amicos fiios dulces videlicet lua-
uelque carnis fuæaffettusrlêd ipfi quorum çkim fruitur a-
miatiis,moxeam decipiunt:& quæ regale lacerdorium efi
fe débüir,vblupratibus & defideriis illetta, quafi pro cibo
adrefocillandas carnis fiiæ concupifcentias laborat. Q u ibus
confumpta dignitatem kcerdotii,& maturitatem con-
filiijperindigentiam fëpientiæ , & inopiam virtutum per-;
dit. Ægyptus vaneqüidem auxtliabitur : qüiamundus tranftt, &
omnis concupifcentia eius. Eft autem baculus arundineus arque
con fraâu s , idcirco potiusfiiper le innitentes, latèrat
ac manus perforât, nec vnquam luis amatoribus perfettam
prolperitatemconferrepoceft.
R E S .
Vide Dotnine, quoniamtribulof * Venter meus conturbatus eft,
fubuerfum eft cormeum in niemeùpfa. Nunc Ierulalem pudore
confunditur, necaudetoculqs leuâfead Deum ,.nunclpe
vcniælubleuatur,&de mileticordia præ/umic. Idcirco vide
D omjne ('inquitjquoniam tribuloi, qua tenu s pium iu-
dicerqqniciatus flettarad clemetiam, & pud or ad veniam.
Nam ventrem quo d o le t, forrnam exprimic mulieris in
vteropericlitancis: [ quiarepletafum(inqnit)dmaritudine.'] ;
Ex quo noiii ex parte leta âam infinuat,led replecam omni
amaritudine doloris & mcerbtis,cbteiulq j lubuerlum po-
dere tribulationis deflet y eoqiiodfbris délæuiat glàdius
pèrleçùtorissintusverombrsfiniilis pro amaritudine tri-’
b ulacionis. Et vt ad anagogen veniatur, R ë S litera quid in-
nuatjVideamus.Siquidem R es capitis interpréteur. CoA-
turbatioa.ventris, vel fiibuerfio cordis,raenris eft gemitus.
Mens vero cuiuslibecanimæ,caput eft,acperliociure,per-
turb atio Capitis 6c iubuef fio dicitur ipla, du repletur amari-,
tudine mülris fuorum cafibus vulnerata.Nec du bium quin
'' O %- dolo«
lfa ia io .
lfa ia \6 ..
lfa.19.
Gant.%.
M a tth .11.
than. 4.
hQ.19.