confulacum popofcit. Contradi£tum eft a Matgello confu-
le, annitente Pompeio.Deinde decretum eft à§enatu,vt iii
vrbem Cæfàr non riifi dimifTo exercitii venires Et ex Maj^.
celli confixlisauthoritate adlegiones, qua: apud Luceriam
crant, Pompeiuseum imperio mifiiis eft. Cæfàr Rauen-
nam fefe contulic, Marcus Antonius, & P. Caflius tribuni
plebis, pro Cxfare interdfedentes, Lentulo confixle curia
'oroque prohibithad Cæfàrem profe&i font, Curiohefi-
mulCelioque comitantibus. Cæfàr Rub icon é flutnine
tranfmeato,moxvt AriminuvenitjV.cohortes:quastunc
lolas habebat cum quibus ( vtaitLiuius ) orbem terrarum
adortus eft: quid fo&o opus eflet,edocuit : depforansiniu-
rias fixas, caufàm belliCiuiHs proreftituendis inpatriam
tribunisell'e teftatus eft.Inde per Antonium VII. cohortes
qua: apud Sulmonem morabantur, à Lucretio recepit 111,
legiones, quae cum Domitio apud Cornificiummorabah-
tur,ad fixas partes tranfilUxit.Pompeius arque omnisSena-
tus crefoenrib.Cæ&ris viribustrepidi,tanquam Italiap ulfi, :
in Græciam tranfoedli , Duracnium gerendibelli fedem
delegerunt. Cæfàr Romamvenit, negatamquclibi exse-
rario pecuniam fra&is foribus inuafit, protulitque ex eo
auri pondo IV. milia, CX X X . & VI. A rgeriti pondo pro-
p eD C C C C . milia. Inde digrefïixs Arimihum ad legiones
moxalpes tranfixeäus,Mafliliam venit.ad quam oppugnä-
dam cum réceptusnon eflet,T rebonxum cum iV.legiorii-
bus relinquons, ad Hifpanias contêndit. Quas Lucius A-
{»hranius, & M. Petreius,& M. Varrp Pompeiam duces,cü
egionibusobtinebant.îbiïhultispræliis Petrcium, Afra- j
niumq-, fixperatos,compofita pa&ione dimific.In vlteriore !
vero Hifpania. II. legiones à M.VarronefiifcepinSimiliter
deduces eius, hoc eft, Curio Catonem Sicilia expülit, Valerius
Cottam Sardinia,T uberoneniAphrica Varus eiecit.
Cæfàr Maffiliam rédiens obfidione doroitam, vita tarnen
& libertate conceflà : cæteris rebus abrafit. A t Vero Dolo- ;
bella partium Cæfàmin Illyricö per Oâauium & Libioné |
vitäus, copiifqueexutus, ad Antonium fngit. ßalilius & Sa-
luftius cum fingulis legionibus quibus præctanr, fimiliter
& Antonius Hortenfius quoque ab infimo mari cum claflè
concurrentes,omnefq;parireraduerfixs Oâauium & Bibu- '
lonem p rofeäi & vidi font. A ntonius cum le O â a u io , eu
XV. conortibusdediflèt ,omnesad Pompeiumà Libione
deduâifont. Cürio ex Sicilia in Aphricam cumexercitu
tranfgrefluseft,quem Iuba rex continuo exceptum,cu omnibus
copiis trucidauit, Odauius Solonas oppugnare co-
natur,omnes penecopias,quas duxit, amifit. Celius defei- j
uitàCæfrre,acfeMiloniexuliiunxit. Cumqueambofer- I
uorum manuCapuam oppugnare moliretur,extinäi funt.
De pralijs inter Cafarem & Pompeiumgefiis, ac de viftoria
C afar is & nece Pompeii. Dereliquis etiam beliis cttii-
libustperlV.annosgeftisacdemumde
inter feet.one lulij Cafaris.
C A P . IX.
F
Nterea apud Dirachium multi Oriends reges ad Pom-
peium cum auxiliis conuenerunt Q u o cum Cçfàr v eh it
fet, Pompeidm obfidione fruftracinxit jpfeterram quin-,
dedm milia pafliium folia præftruens, cumilli Xnaria pate-
rent.Pompeius caftellü quoddam propinquum mari,quod
Marcellinus tuebatur,euerritpræfidiaq)ue Cæfàrismuæ ibidem
morabantur,occidit. Cæfàr itaque Torqua tum, legi o~
nemque vnam,vt expugnaret, aggreflus eft. Ho c periculö
fbeiorum Pom peius cognito, omneseo copias traxit. In
queni feilicö Cæfàr omiftà obfidione conuertit. Torqua-
tus c veftigio erumpens,aüerfixm infècutus eft. Ita Cæfàris
nxilites ancipiti periculo territi, ip fb Gæfàre fruftra obfi-
J fterite fugerunt. Pomp eius veto C çfàri s quoqueteftimonio
’ v id o r perfequentem reuocauir exercitum'. Quatuor milia
milimm Cælaris, çenturipnes XXH.«quites Roma com-
plüres in eo prçlio cæfi funt. Cæfàr inde citato agmine, per
EpimminTheflàliam perrexitPompeïus cum maximis
copiisiè&tus, belluroque commifïixm efti Itaque inftrui-
tur vtrinque actes.Pompeius L X X X. & V I I 1. cohortes
tfiplici ordine locauit, fueruntautem pcditum X L . M.e-
quites in finiftrocornu D C . indexcfo D . Præterea reges
multi, lènatores, equitefque plurimi Romani, abfque le-
uiumarmaturarum magna copia Cæfrr fimiliter L X X X .
cohortes, triplici ordine difpofuit.Cuifîierunt non minus
quam XXX. M. peditu,équités mille.Videreibi & gemere
erat,contractas Romanorum virés in càmpis Pharfajicis ad
occifionemmutuameonûitillè, quàs fi cônCordiarexiflèr,
nulli p*opuli,nulli rege s ferre potuifiènt Prima côgreffione
equitarus Pompei pulfuSjfiniftralateranudauit.Deinde eu
diuvtrinq;dubia forte cæderentur,atqueexalia parte Pompeius
inter hortandumdiccret:Parce ciuibus,nec tarnen
ràcere t:ex àlia vero Cæfàr hoc faceret, quo d vrgeret dicés,
0 miles freiem fed intuere r tandem vniuerfits Pompei digit
exercitus, caftraque direpta.fixnt.Cæfà funt in ( o prælio
Pompeianömm X V. milia., centuriones XJBCpl. Hicexi-
tuspugnæ adPaleopharfalum fuit. Pompoms fugiensj in
öftio Peneiamnis oncrariam nauerh nadhj^fin Afiamtran-
fiit.Inde per Cyprum in Ægyptum venjfsibique mox vt lit-
tus attigit,iitflu Ptholômæi adolefceMns i n gratiamCæfar is
vidoris occifus eft. Pompei vxor filiique fugerunt : cætçra
Pompeianæclaflis direptafunt,omnibus qui ih eaerant
cr udeli lfime trucidatisribique & Pompei us By t hinicus oc-
1 cifus eftXentulus verovirconfiilaris apud Pelufium inter-
! feduseft. Cæfàr compofitis apud Theflàliam rebus Ale-
I xandriam venir,perlatoq;adfèacvifo Pompeicapiteanuloque
fleuit. Cumque fein regiamrecepiflet, eludebatur
a tutoribus,quo miijuspecuniam acciperetitempla fua aftu
fpoliantibus v t & regios thefauros vacuos efle oftende-
. rent,&.ininuidiam Cæfàrispopulura concitarent. Praetor
Achillas duxregius, imbutus femel Pompei fànguine,Cæ-
fàrisquoq-, necem meditabatur. Nam iufiiis exercitum di-
mittere cui præerat X X. milibus armatorum : non modo
fpreuitimperium,verum & adem direxit. In ipfb prælio
regia claffis forte fubdùda, iubetur incendi. Ea flamma
cum pattern quoque vrbisinuafiflèt C C C C . milia, libroru
proximis forte ædibus condita exuflit:fingulareprofedo
monumentum ftudii curæq; maior u m, çjtot tantaq;il lu ftriu
ingeniorum opéra congeflerant, Çæfar poftea in fii lam, v bi
Pharus erat,cepit: eo Achillas cum Gabinianis miktibus
venit: Ingens pugnacommifïa eft: magna ibi Cæfrnanorfi
militum mulritudo cecidit,omnes etiam interfèdores PÔ-
pei interfedi funt. Cæfàr vi infiftentium hoftium pfefiixs
îcaphain afcendit:quæ mox pondéré grauata, ac merfa fixb-
fequenrium per C C . paflus ad nauem vna manu eleuata
qua Chartas tenebat,hando peruenit. Moxnauali certami-
nepulfàtus, magna felidtate clafiem.regiam, aut depteffit
aut accepit. Alexandrinis regem petendbus reddiditmoni-
tum vt àmagis amicitiam quam arma experiri ftuderer.Qui
tamenilico vt liberfuit bellum intulit, fèd continuo cum
toto exercitu fixo & ipfe delecus eft.Nam X X . miliafaomi-
num ih eobeilo cæfà referuntur.Duodecim milia cû LXX.
longîs nauibus dcdita.Q^inquaginta ex vidorib9 cecidifle
dicuntur. Rex ipfe adolefcens, lcapha exceptus vt fùgereCj
mulris in earn iriifilientibus merfixs necatufq; eft, & corpus
cius ad tetifedeuolutum iudicio loricæ aureæcognitu mit. •
Qua Cæfàr A lexandriam præmillà, Alexandrihos omnes
ad dedirionem defpératione compulit »regnumq; Ægypti
Cleopa træ deditlnde Syriam peruagatus Pharnacéinpôte
vicit, Poftea vero quam Rpmam venir, didator & confhl
creatus in Aphricam tiahfiit,& apudThapfum cum Iubadc
Scipione pugnauitimaximamq; ibi hominum mulutudiné
i nter fi cir,& caftra vtriufque direpta fixntXX. elephànti ca-
pri. Cato fefe apud Vticam occidit,Iubapercufiori iugulu
precio dato præbuit. Petreius eodé fc gladio perfodit.Sci-
pio in naui qua adHifpaniam fugere côténdens vento coa-
d u s in Aphricam redierat,femeripfiim iugulauit.In eadem
naui etia Tftus Torquaras occifus çft. Cæfàr Pompei Ma-
gni nepotes,fiIiam Pompeiam fimulque cum his Fauftùm
(ScSyllam, & Aphranium & Petreium, iuffitocddi. Inde
quatupr triumphis vrbem ingrefiùs, diipôfito recuperato-
qjxe Reipu blicæ ftatu,continuo in Hifpaniam contraPom-
peiosPompei filios profedus : fèpdma décima qua egref-
fus fixerai ab vcbe die, Saguntum peruenit Stadmquead-
uerlus Pompeios ,duos&Labienuhi,atq; Arium Varum
multa bella ôc varia forte geffit.; Vldroum bellum apud
_________ ■ Mundam
nutaque cædes cil ad a , vt Cæfàr quoque v^erani? etiam
fois cederenon erubefceiKibus.cu'Ti.çædicogique aciem
foainccrnaer,præuenire morte fatu rumyididedecusçoffit
irct-, cîijmfuoito vevfiis in fiigam Pompeiorumçelflt exerçais.
S q u id em eo die hpcfrellum eft, quoÇom:
neius pater ab vrbe bellum geftuius aufugprat quâtuqi;r
que amiis hoc bellum ^Çiuile indefinenter toto orbe
tonuic.fitus tabienqs^& ■ teim Varus înàpie c?efi luiit,,G.
Pompeiuscum cetefimoequiteaufugit: fiater eiqsSextUS
Pompeiuscontrada celeùcernon parua Luficanoruin ma-
nu,cfoH Çefoniq cpngrcfTu$ & vidus fugienfq} mterfedus
efthîuda ciuitas çpm immçfà hominum ça^de,Cælare oppu2n^
ntevix,captaeftÇæfarI^omamredut,ybjdumReipublicaîftatum
contra maiorumexemplaçjçmcter inftaur
rat,authoribusBt^to & caffio.confcipetiamplurimo lena-
tu,in curia X X .& I 11. vidneribus confoirus interiit.Iri qua
coniui^tione fuifTe amplius L X. çonfeios ferut.Duo Bcuri,
& G. Caffius^aliique focij.ftridis pugionibus in Çapitoliu
feceflèmnt. Diu delibeiatum eft,ytrumCapitolium cum
authpr Jjus cædis opoxteret jncendi. i Corpus eiusraptum
pppfilttS dolpreftimuiatfis,in fpto fragmentistribunalium
açrubfelliprum cremauit. Sedquæ^ræi^ifimus duin apud
Rotnanpsgererenturjhæciaterim in luda:aada funtquæ
fequqntw* jj 1
QuaUterAntipatergrat'im Cafamfitnieptusieut efiam nudato
corpore vulnera qua pro eo acceperat ofiend it, dumaft Anff', ,,
gono 4ççufaretur:&aoc?ptampotcjlatem ludapinter
. . o C A R X.
T Vlius ergo Cæfàr (vt paulifper repetamus qgægefta font
ipriiis) Ariftobolum Rp iç^ yindixm reperic?.eu^q; piox
abfpîuit. Leuatum autem a- euftodia, trmutia militaribus
epam niunçrahs »in S.ypam direxit, vt ludæam fibiadiunr I
geret 3 P Qmpeiumqueàtergo vtgetet. Sed in exordio ten-
tâtn.entorum vbiad lpcixm peruenit0 yenenp intMeiTiptus
infe.dupiteliquit negotium, (^ o . eproperto Pompefos,
qupd Ariftobplusin ludæa.redxuiua fibibplla præparare
tentaue.rat, etiam fîliuinéius Alexandrurn iugqlapi foffit.
Poftea vero ex Pompei pleiifque faimliaribus amicitiam
Cæfàris expete.utibus præc>pueq;ini:redibilem in moduml
Antipatro amicitiam foain aftedandp ttibuit : &h,pf;ita
contigit. Etenim .PchplqijîaçuS; Ægypprex ^dem.læjerat
prpmifl^v.&^blpfb jCæjàtpbefosgratitffiinis premeba
nnquaihfocumdu^eracvtauxiliaC^fori^e^beretjaPelufiafis
repulfos obûacuUs ,inyibe Afcale xelèdecat, defpera
to ttâfitu&conatu irritp. I^eciam fè.cpi^^ifterfi'bellp au-l
débat, loçis.iniquiorihus ,,$f h^parviribqs.,Ç.ui.Antipater
Àvabas piimp inauxilium afciuit : defodetria milia Iudæo-
cnra axm vaildànttanu &.m^u,taafmisfeçum perduxit.Çprl
mouit eciam Sytiæ potentes fo adiuinentuinipftus,
freti focietate çriam afo pqpuliad belfotnaefiPpfa
ixusadfondis viribus fie tu s Mftridates ^eiu ßum açee(n|. | it cuin.tranfitpprphi|5eretur,9bfidionçmadorfos eft-Qgp j
.oco Antipatcrprædai;uminfotiæcfocuineqtu.m de4ÿ * ^ “ j
îjuidem refiftentibus pppidanis cu^fopipia yiy.triinq; de-
çertaretur, primtxs,cum fois dixqpta; nyo^fontorum ,p.arte,
inquafofepf^habacur,yrbe^>irrupit,eainqfiecepit. Neçtarnen
hiçnnislaborum adfomentiquefuit:fodetiamcuin
introtfum exercitus peigercct^c.cirf aeam quæappellatpr
Ôniæ regio ^igyptij vedlent refiftere qpp iutetdud«eqt
qui arma
pfiitæ quoque a pradioxeup^ri font,
^ tu s Io iteo ram c x e td t^ p g c I lsb a iw ,ftK n u cd e^ cm -
»uic adeo vt ntoetupto fefe.pçàculo daret,acpenp e s t in it e
fo n t , m f rÆ t ip am W W ^ °P im’
dextmmcotnflà coh çtte.ïtg çri, exalta qpP9“ e pMt,ef f i
iluinilK-, ne.: vllimi r.-,i-. iiiliti-nri.lcli?à
cornu finiftro, fttpereos qiu Mniidarenl ccdpntçm perte,
quebantur. Quoscourqueinfèitacua c'ft.doLiecOiiînis Kü-
ftiiimpopuliisO xtîbgüeÆtur. É p p iiUaL ^ X X , Amipapræceifpenicu.
ilcnc.Àrq1hæcviiamoincotocladçs(eçu-
taeft. Ai)tiparernniltisvuliienbuscoLpdiisexceptis,egre-
giumvituuis Tuai tHUmomUmâpudCærçremiiiucnir.Mi-
tridate. vt pialèrum nonlolüm luæ abfolucionislnrerpref
i t deledatus, in honotem Antipâttum, vtoportcbat.in-
tet amies reqepit, Romanæ eum Rcipublicæiionoribuèaf-
fecit, cætetaquevt proWofibiviro^ gratiss iüapigfto ta im-
p'f rouit. îdircatio etiam fuitimum ficcrdotiufflpet fedten-
tiam Antipatti yolens fîimauit.Quiedamab Antigônû A-
iïqboli fiiio apujl Casiàiem çü accUiàretur, qupd plus psft-
tibûs Pompei iàueret, non verbotum Antipater refereus
vicem,ièdverbôtûii^rtiqueinïcibifvéftpm,&nii^indûmentbriijplenus
vnînei ü, diioiicato amlflujoculiscitcum-
fentiu inditia virtutis.-En inquit.tnabuolentiæ meæ itlCæ-
iàte teftimonia défendant tçum,q tamquam lutriina animi
mfeant.Has ergoçicitrices tibi Cçforvolütatisintetnæqb-
(idestribuo.Hæc ego fidei m e * deppno pignota, St biferi-
ptos apicesgeroâ Si ciuibus ,non eje^itur : boites interro;
gentut pro quo viiln,età ilia (iiiceperim. Quiet y i me aiiud
nififidem quant tibidefeEebam pettcqUebantur. Atobie-
dtat mihi Pompe, gratiani. Et fateot Çæfar me non homi-
ni, fednominl Romane ami cum tuifle, idque itLiduiüèegregie.
vtv-.ftrareipublicæmeaodiciaimpenderentur.Militauiitàquenohvni.
fed qmnibur.Fiietit mibi claarus Ppxl
peius/edance miîu (ample illeetTeamiciis,quam C *iân e fT
iètinimicus, eiTetin partibps IirieeæiuUt,vtRpmanuro tmperatptptn,
UontameneaptplttoVquseptptçeicegii^lnitbnyfbl^P^
pentb vadesmortbi&idïustéiprunipxcqpibpiblium.Vbi
Antipater finemdïcçndi
magis iàcerdôtib Hitcaniim yûeri: Antipatro autem detu-
iitpateftatis cleaioncm.
notis & moderator cm expereqs atquein cum, qui m.-
notemdajet,ponens menturam !iQn.gris,aftutelaris,b:Xe>
reçùnde deó^s'retuiit,«ù^5e}ne®um pptenoæ. 'Tôbiûs,
qui beUodiruti étant, reidï^Carte fe*tà ntumqinegot-
uumdaci’fidei, (ècutus ScpoftiiKutJsHmpp tbuitpa^e:
vtmoriserat RoinaiiiXiiiperatoribusarbitrioÇ.fB:isin
g S * j mjrjM&jiia. Mlièuy B c fc r i jÆ jB b P lP “ ,
vlii poitericasquoqtcôgnidoniindiciaextarenr Antipater
deitruxeratjn veterCmitatum reforinaurt.DeludcIndæO'
1 Çommifit Itaque FafelUm
rofolymis Se ducem militire conftituit. Herodem quqqué
minorent natu, atqne admodum.adoiefcenternparihonoaSjimtiEaJCnatnni
acrior,ad obéunda jiegbtîa,lhfim ingenio fno^ matetiàm
indenitlabofebateniip Siçiàà.fcchiælattonis inçùtfioa
iiihus, quibus illaiprxdatoua: manu? ptrinceps totaminfe-
ftabatprpflineiafu, arque 'onmiËu^lpeisMenlnsadetat-.
W * î f e : ' Ws'ïPflîiP
interemit,quodetmàximam vircuri?glorianr peperit,
vbetem apud SyrqSgratiam.
'~ W h t k y a J 4tr.f°m.s>.
De nece Antipulrigenitoris lîcrçdk#f qUittitergl'ftiiim Afr* J
CAP. XI.
T"7 Odcmtemporebeiruminter Rojnanosconfiacut,dc 1-a ip Caffij &.E.tuti, Cæfite inçerfeiâo qiiipgqatum:^ r
Itaque Caflius Syriam
îelcente & Antonio cunt Btitjo & Cafltp b ç t e .g e f e n t i -
r a ? Marcus Sc Ó JB u a fóÈ c& ifeS y tfe <9pfl»tô,ç.mus
maena pars vbi vfnspopoiat, Herodesfott, rpfum qq id e*
i ? . 1 I S f 3 * tôtiüs