Ecclefiæ.cum in præfentitempore necellàcia tribuunt, & (
de rebus Tuis fblacia przbcnt. De blijs au tem Iirael,hoc eft,1
qui non ancillæ filij iunt,fed liberç.quos iple filius Dei (an-(
guine (uo liberauit,non conftituitSalomon nofter feruire
quempiam : quianeminem cogit ritu gentili viuere,neminem
ceremonias veteris legis temporibus noui reftamenri
feruare.Sed viros bellatotes eflè,qui cótra (piritales ncqui-
tias (cuto fideij&gladio fpiritus dimicent,& miniftros (uos
fieri,hoe eft,(pidtale obfèquium in bonis operibus (ibi prç-
bere.Et principes & duces (cilicet,vt bene (ibi principétur»
& icarnis:Iafciuiam doment, (iuevt fubditos(ibi bene re-
gant,& in (èmitaiuftitiz ducant. Quod autem fequitur,[E-
rant principes fuper omnia opera Salomon« prapofiti quingenti
quïnquagtnta,qui babebant falieftum popul im, &fiatutis operib. imperabant."] Quidfignificat, nifiquodhi qui (piritulfan-
<fti gratia legis domini (cientiam habere merentur, ip(i &
femetipfos & alios bene regere poflunt ? Quinquagefimo
ergo die poft pafcha in veteri teftamento, lex in monte Sina
tributa eft.Et in nouofiiper Apoftoios, dreos quicum
ipfis eranr fpiritus paracletus venir, [offne bat quoique rex Sa-
lomontribusvicibmperannosßngulosholocaufta & pacißcas v'ù\
ftiinasfuper altare,quodadificauerat domino,&adohbatthy>nia-
w<îwr<*wjdfl»MMo.]OfFertquoquepacificusnofter tribus vi-
cibus per annos fingulos holocaufta domino, in membris,
cum per (ànéhe trinitatis (idem hoftiam acceptabilem exhiber
Deo. Offert enfin vnulquilque fidelis holocaufta domino,
cumcorpus fuum caftigando macerat,& tota defide-
riacarnis igné fpirituflàn&i con (innere feftinat. Offert pa-
fi cas hoftiaSjCum bonorum op er uni mu nus exhibe t, Of-
Auftri qu* ^ finibusextremis,cxcitata veniens.Salpmonix
audire (apientiam concupiuit,iam tune venturäm de genti-;
bus Ecclefiam defiderantenvChdftum figurabat, quxiu-
xta prophetiam circumamhftä eft varietate in "veffijif de-
aurato, 8c pöpuli (iii & paternz domus oblita currebat
barbara gente nonanimo, quz in aperto peregrina mit,
fed in loco culto (an&oruih fieri eiuis optabat. Vnde non
(blumczleftiprzmiorefiirre6ti©nisbeata,fed etiam pote-
ftate apoftolica, de Iudaisadulteris iudicandis, ip(iusiu-
dicijsdignacen(etur,qiiiaChriftum-in Salomonen! mira-
ta, verumreginxczleftis aff £fumimagine myfticaEccle-
(iae prouidentis impleuerat. Hinc ipßregina Saba vifoSa-
lomone & gloria eius, ftupens liiper prudenti am eins , dixit:
£ Verus eßfermo ,quem audiui in terra mea fnper fermombus
tuis & fuperfapientia tua,& non credebam naydmibus tiiihiydo-
nec ipfaveni,& vidi oculismeis, & probaui quod mediapars mihi
nuntiatanonfuerit. Harnes fapientia tua & Opera tua.quatnru*
mor quem audiuifi Quod benc conucnit (än&z F.cdefi*,
qüäeaüditismiracülisChrifti, prouocataeftad qüasrendum
eum.Sed poftquam ad ipfiirn peruenit per bapri(muro<& fi-
dem,confideratis(än£he feripturae teftirtvonijs>diuinitati$'
eius potentiam agnöfcens, parum ei videtur efle ömne
quod fibi anteade eo narratum eft,in comparationem percepts
gratis. V nde & admirando in laudem eius erampit,
8iccns:[Beativiri tut,&bcati feruituiquiftant cor am tefemper
& audiuntfapientiam tUam.Sit Dominus Deus tuus benediftus cut
complacuifliy &pofuittefuper thronum lfr del, eo quoddilexerit
Dominus lfrael infempiternum, & (onßttuit te regem, vifacer es
iudieiüm&mßitam. ]His quoque fimilia de Pfaim.in defi-
derioregni fen viÄimas,cum vota labioru fiiorum in laudem Domini cieleftisexardefeens ex perfona eorüm protuexpedit.
Ethsc omnia(uper altare q? sdificauerat domino ! lit,dicens: OuamamabiliafunttabernacuLi tuaDominevtrtutu,-
mim.%
onerre debet,quia in ara cordisjv bi decetigne diuinum (em I concupifcit &deficitanima mea in atrta Domim.Cor meum & ca-
perardere,hoceft,flämam char itatis (emper fernere, qcqd to mea exult auerüttnDeum viH«ry. Et paulöp oft.-Be^rifait) qui
inabftinetiaquicquidinbonaoperatione,quicquid in gra^ habitant in domo tua,iTfeculum ficuli /<*«.tr.Illi vero beatisüt,
tiamm adioneelaborät,iuftum eft,vt totum fuauitate ipi» ; quorum rex eft Ghriftus: &qiiiasterfia vifiorie eius per^
ritullamfti offeratDeo. Sicque adolebit thymiama coram hui merentur,&gloriam eius quam habet cum patttf &lpi-
domino, quando orationem puram in cordis(ecreto prs- ritulandto confpifcere>&(apientiam perquam iplemundus
parat Deo, Sc eaquaefimt Deo digna & placita poftulat; j corde dignatur ie onderesperpetualiter perciperelstantur.
Csterum qui tranfitoria pofcit,&qus ad luxum (eculi per-’ i Sicque probabuntverum efle hoc quod fcriptum eft : quia
dnent,non coram Dominoadolere thymiama didtur, quia necoculusvi.nec am is au. nec in cor hominis afcen.quaprapärauit
noninpuraconlcientia orate comprobatur. [ Clajfem quo- 1 Deus diligentibus fe. [ Rex autemSalomondeditregina omniaqua
que fecit rex Salonion in Afiongaber, queteß iuxta titv/lam in lit- volnit &petiuit ab eo exceptü his qua vitro obtulcrat ei mumere re-
tore marts rubri in terra Idumaa. Mißtque Hirdmin clajfe illafer~ Quia pacificus nofter, vera: reginae'Ecclefiai videliuosfuosvirosnauticos
»&gnarosmarts,cumferuis Salomonis. Qm cet (u*,omhiaqu« penr,dabir.pequb (c'riptümefl::D(/?de-
cumvenijfent in Opbir, fmptuminde aurum quairingentorum rium cordis eius tributjHei,& vchntatelabiorumeius nonfrduda-
viginti talentorum detulerunt ad regem Salomonem, ] Afionga- ßieam.Ez in euangeliö ipfe dicit: Quxcumque petieritu paireht
ber fertur efle infiila’ haudprocul ab Haylain rubro mari, in no.meo dabit Vobis.Non (olum autem eaqua*petimuSjimo
vbiclaflis lofephatvitempeftatis attritaeft. Ophir aütem etiam illa qu£ehumanafragilitas,autnefcitjaur non praem-
nomen prouindae ex Ophir vno de pofteris Eber no- j mft'petere,gratuitomunerelargitur.[Fe<:if^refl:delfgnü tints
minatam, ex cüius ftirpeveniens a fluuio Cophne, vfque fulcra Domus Domini, &Domus regia&cithäras lyrnsqfcantorib.
adregionem Indiz, quzvocatur Hierum habhafte refe- j Ns»funtallatabuiufeemodiliguatina^e^vifavffe inprkfentem
runturivt IoHephus narrat. Claftis itaque quam fecit Salo- ’ di««.]De quo lofephus itanarrat:Eodem vero tepore dela-
mon in Afiongaber, quz feftinantes, autfoites, fiueviri- i ti funt regi.ä terra qu* vocatur aurea,lapides pretiofi,&li-
literihterpretatur, nonaliam efle puto, quam Ecclefiam 1 gnatina,quibus vfiiseft adfortitudine templi doinuumq}
fideliü, quzinrmariiftiusmundipofita ftudiumimpendit! regdium,dcafiinftnraientä müfi(^^,"ftciti^dithäraS’&
the&ttfosfepientiae &(cientiz,opcsq;virtunpn acquirere, n«ülas,vtdicerenthymnuDeoleuirz.Ömhjfiv^ro renini
vbi fiint (erui Hiram nautici &gnari mans cumleruis Salö- qui; fuetunt quocumqj tenipoWf regi delata tuq ill<> die!de‘-
mo.t.i is..i du.m. gern tiles feculari (apienria eruditi, cum” h i$ j Nßtuallluuastiig.mituar^afrtbuidtri^nteimir,& qpuüiallcihgnnatttridnianqeumje hpürzntcepllceobpatnbtr.
ptetiura vdidentium ficappd!ahtür,älis'dcihä:(hm lltä^fi-
ö[uidcm vifione rotunda quafi pfnea fünf,fed'rriüli» candi-
diora & valde fulgenria. Hoc aütem didivtriullusnäcurahi
ver* pinus ighöraret. Sunt enim fficut in cüiuföättt-VÖlu-
raine legi) imputtibilia Sc ^ ihofi, in ^ihtüdmernälb*
vlquehodieiudzis incbgnita.Beneäuterhdidhlrij
quod rex Salomon delignis pretiöfis nimis fecerit fiildra
dbmusDomini & tfomus regiae, & citharaslyrasqüecah-
toribus:quiaconditor nofter ligna pretiofä, hoc eft, dolores
landufubhquorum viror nunquam decrelcit fidei,
ffalm,.
lohan.
nec folia verborum decidunt: fed qui fruÄum bonorum
operum r eddun t temporibus (uis,ad munimendohiüsDei
& ‘domus tegiz, hoc eftadcoiifirmationem Ecclefiziuz
ponit vteorumvndique vaUata do&rinis & exemplis,rui-
nam eöfum fcelerum no (entiat.Talesque viri mefi£ö vthi^'
tharz & lyrae ad laudandum dominum febricati dicuntur:
Wpßfhii
qui iri lëge Moyfi peüti (üht,in vnitate fidei fociantur. Hos
ergtf Salomon noftér im Ophir^' qiiae interpretatur in-
firmans )-mittit, vtlamptüm inde aurum ad fe déférant,
cüm in vilitate liiteræ (ènfum pretiofum habet quaerere.
Etficacceptafiimmaquadringentbruravigihtiralentorum
aùri adregem déférant, cüm fenfiim pretiofuiti hiftoria:
aliegorice & tropologice exponunt, arque anagogpnïn
duob us teftameiiris inueniunt,& eum fapiemi* i & confi-
Ho diuino aferibentes tribuunt.
• CAP. X. -
SEd & regma Saba,auditafama Salomonis, in nomine Domini
venit tentare eum m anigmatibus. Et ingreffa lerufalem cum
rmuumltion fcionmituïtmatnui &mi ds,i&kigtiejms,m caamsperleistpioofratsa ny tvibe'nüista ardo mSaaltoam, &onaemu-,
ér'.ocutaeftei vnitierfa qua habebatïn cordcfuo.[ Regina aucérix’
A
RM*
ujsrd 9-
M k
\\
y«».-.
quoniamquzcünqvfecerint, profpefàbuntur l & laüdem
domini inter aduerlà & profpcra, corde,ore,fimul 8c opere
pronunciare non Cedant. Hi quicquid agunt in verbo aut
opere,omnia in gloriam üei faciunt.De quibus ex perfona
Dom iniper prophetam dicitur: Super mur os hrufalem conjli-
ttii cüfiodesy tota dte ér totd nofîcrion tacebunt laudare nomen do-
mini fpecit quoçk Salomon ducentafcüta de auropuro. SexcentoS
aurtfichsd-. dit inlaminasfcmi vnius & trecéntas pelt as ex auro
probato Treceta enim minaauri vnampeltam veJliebant.Pofuit%
ids reX in domofylualibant.^ln verbis quoq‘, dierum ita (cri-
ptunveftiFi’cif igitur rex Salomon duc entas haflaé aüreds defum-
tna fexcèntorum dureotum, qui in baftis fingulis expendebdn-
tur. f recent a quoq^fcutaattrea trecentorum aureorum, quibus te-
gebanturfeuta fingulai Pofuitfa ea rex in armamentartum,quod e-
ratconfmrn nemore. Scuraergo fimul & haft* aurez quibus
vtgbaütur (-(ientirt fequentib.oftedi tur) d ùces qui excuba^
bant ante oftium domus regis:quid lîgnificant nifiarmatu-
ram (piri tualem ,qua hàbent pi ædicatores (àn«fti,qui eufto-
diunt domum Dni,&excubant ad oftia eius,vt calîidis infi-
diatoribus intercludantaditum, ne decipiant innocentes,
de quibus in Cantico canticor.fcriptum eft; : Lectulum Salomonsfexagintafortesambiuntexforttftmis
lfrdel i omnestenen-
tesgladios, & ad belladocHfmi,quiu & prçfenté ecélefi® quie-
tem ac pacem p r*dicatores'fànéti,conÉra hzreticor u m tu-
entur incurfus,de internam cceleftispatriz requiem perfe-
«ftiores quoq; fixâintentione (peculantur.Bene autem ite-
rando £diungu\it,[ejifortipmis ifrael.] Iftael quippe, virvi-
dens Deum interpretatur. Omnes quidein qui ad diuinz
vifionis gaudia tendant, re&e Ifraelnomine cenfentur. Sed
fortiifimi^inquitjin eis funt vtiqj illi,qui-fiue coelellis do-
no (peculations fublimantur, (eu przdicationis minifteriû
rire peragendum fuicipiunt. Qui & apte (èxagenario (tint
numerode(îgnati,quiatalesnimirum denarium zternç re-
tributionis pro perfecHone bonæ operarionis expédiante
[Omnestenentesgladtos&ad beüadoftifiimi.^Üiosxemtes gla-
dios,dè quibus dicit Apoftolus: &galeamfatutisajfumite,&
gladiumfpiritus,quodeilverbum Dei. Adillabella dodiiïîmi,
de quibusidem adm o ne t,dices : Induit e vos arm aturam Dei,vt
p of ms jlareaduerfus ïnfidtas diaboli. Quia noneihtobkcolluftat'iO
aduerfus carnem & f anguine, fed aduerfus principes &poteJlates,
&c. Étredfce do6tj(fimd:quiabéilindimagna arte indigét,
quicarneitfclufi,in terris pofiti, contra ipiritalia nequitiæ
in coeleftib.cei tant. Magna arte,imo magna Dei gratia indigent,
Cumcontraarchangelum tôt millibus annorum ad
bèllaexercitatum, carnisfragilitav pugnat. Rcdjteergo du-
centz haftæ de fumma (éxeentorû liclorum fadlç (unt, quia
vtrtüftp teftamenti-dobfcrina & ©peratione perfedti efte no-
(cuntur,cum quicquid fèrmone docuetint bonis exem plis
jpbauerunt.Necnon & ducen ta (cuta quorfi fingula trecéti
aürei veftiebant,perfedlam fidem eotmn fignificant,q inS.
Trinitatis côfçflione babebant. Bene ergo euftodes dom®
Dei haftas & (cutaaurea por tant, quia (àniti prædicatores,
qui (unt ecclefiz (andlz cuftodes,dari tate fuper næ (àpien-
tiæfplendentes, & verborum îaculisinimicosconfodiunt,
& feuto (àcri fidei tela nequiftlmi ignea repeLWnces extin
guunrî Qupd autem adiungitur, Pofuitea rex in domo Jylua
Libanif] apte huic myfterio congruit. Quid ergo (yluaiiba-
ni,nifi gentium ecclefiam (ignincat, quæde faftju fiipërbiz •
ablci(a,infabricadomusDei conuenienceraptatur? Vnde
& per Plàl.dicitur: Ecceaudiuimus earn in Ephrata,inuenimus ea:
incampisJÿluoyôcc.[Fecitergo rex Salomon thronu deeboregrant-
dem>&vejhuit eu aurofuluonmis,qut habebatfcxgradus.Etfum-
mitasthroni rotunda er at inparte pofieriori, & dux maruu bine
at indetenentesfedile, & duo leonesJlabant tuxta man us Jingu--
las:&duodecimleunculijlantes fuperfexgradusbine atcfeindef]
Solium ergo quod rex Salomon fecit, belie ecclefia (àndta
intelligitur,in qua pacificus nofter regnans, indicia, filafà-
cere dinofeitunquia anima iuftijfides elifapientix.f.t bene de
ebore illud fadbum e(fe mem oratur,q> non ad (bias diui tias
intelligamus aptatum,fed quoniam elephas cuius hæcolla
funt nimizxafticatis afléritur,qui inter quadrupedia &fen-
fuplurimum valet,&temperanter miftetur foeminæ fiuæ:
&coniuge(ècundanonvtitur.Hocpudicisanimab.decen-
ter aptatufti eft,ouia- illzeburfûiflè nofi:untur,quz per ca-
ftitatemChrifti aniprzceptalecutzfimt.Hancveftiuitauto
fultio nimis, quia fplendorem glóriz (tizinea éuttfcctc
fecit,cüm per figna & miracula maieftatis fuse potehtiam
often dir. Habebat au tern thronus ifte (ex gradus.Quid per
fenariumnumerun^nifi bouoi'um opcriim perfedtto defi-
gnatur? Sex Aiebusperfects mundt ornatum,&feptimo riquieutt
db operib.fuis. Siquidcm & fenarius piimus eft numerusjqUi
fuis partib.petfedluseflè d i iiolcit ur. Habet n. medietatem j
tria,certiam partem duo,(èxtam vnum'.vnutn vfetü, duo,&!
triajfex fiunr. Igitur quia 6c fcx ztatib. mundus conftat, in
quibus licet opcrari quifquis ad c&leftem patriam pcrue-
nire defiderat,bonis openb.akéd ere fellinet, qilia nifi bonis
adlib.afeendatur,illuc minmie v>ttuzimm.[Et fummitsU
tbroni rotunda état in partépoflerioti. J Quid h.fótüdifaS thro-
ni inparte pofteriori, uili requié z ter nam, q poft hanc vita
(àndlis f u tu ra eft»fignifie^fcur/vbiqui(quis Inc. bene laborafc
mercedeoperis ibi w^wneratusjipeiséijiqiiiete^perfrtieïiir.i
Vnde Sc in Gant canckoF.de boesipfbfhrdno fub, alio exë-
plo comémoratur vbi dicijut; Feuulum fecit fibi rex Salomon
de ligw libaniyColumnds eius fait afgenieas, Recltnatorium dureu,
afcenjum purpureum jmedta (baritatecouflra/tii. Fetcululn iii-
dedidlum,q)yelreiidentium&difcumbenriüinconuiaiOl
corpora ferat, vel ipfii m de locoad locum folear^: teporis
oportunitate ciicum fer n.Cui merito S. Ecclefia cóparatur,
qüz credent es ad æterjiæ vitz refedlioiiem pdicarorS fno-l
•ruin myfterio circumfeic.FerdtjUirh iraq^regisnoftti,S.Ec-ï
clefiaeft,quzde for ti b.przdicaton b. quafi lighis.qedrims,
jmputribilib.mentibuseftcönftrudia: Quz redte fiïlrculü
dicitur,quia ipiefert quotidieanimas ad ztcrnu conuiuiü
conditoris (iii. Coi ferculo colûnæ argentez fecftZ/(un^c(a
przdicatores (andti,eloquij luce reiplendénÈftaStCotónis
argcceis reclinatorium aureus quiaper hot? q? àfendtiSprz-
dicatorib. lucide dicitur,mëtbs aiidientiü fiilgoré claritati s
ifnertcimuloe mfec qiut,ac uremc lltpnée pneturrp,eintuuçeqnuiuientti.s i ftiedmeli rbe.^dminiafittó:Ttidu/fitiii-
te,(\ncpü\t)iugum mtufuper vos,fpdifcii e d rne,quiatnitisfUmï&
humi'is cordedinuenietis requiem ammab veflris. Ef hoé r6cli- j
natotift fecit aureum, quia requié nobis ztc'ruam diuinz
fuæ vi bonis gloria corulca ppacauit Et oon ni(îpûrpùreuS1
ad hoe fercqlu afcenfus inuenitur,quja nullus ecclefia (nifi
(icramentis diîicç palîionis imbutiisfihgreditur.Vnde iple
ziv.Nifimandu.carnemfiltjhominky&biieiusfang.mn babebitis
vitam in vobisi Qui mandu. means c a r bibitmeumfang.babet
vttam£!ema,&egorefiifcttabo eUmtnnouifimodte.Mcdhchi-
ri täte conftrauic jppter riiias Ierufiilê. Ea iplâ videlcbarita-
te,qua pro nobis paftus eft-Maiotem n.hacciiadtacé nemö
habet,vc animafüam ponat qs pro àmicis fuis. Echoe eft cp
addidit propter filias Iera(âlé*i. e.,propter animas coeleftiû
defiderio flagiantes. Quanto n.maioré Deus chariracem
(uamnobispxonobis patiendo cómen danit, tanto plures
anudsfbei nrecc altaqmfinadnedteünaecnptersof(eèd.iplea.tj iQenudiuda epregeor diduitz. ;m[ €afnc udus xte mnae--
tes (edile Salomonis fignificant, nifi folatia diuinz gratiæ,
quæS.Ecclefiam adcoelefte regmun prouehunt? Ethæca-
ptc perbinarium numerum deicripta fiint,quia in vtroquë'
teftamento hocprædicatur,hoc maximecómendatur,quia
non nifi per diuinftadiutorium aliqf bpiii perfici pot. Vnde
ip(à veritas dicit: Sinemenibtl poteßü facere. [ & duo leonesfia*
bant iuxta manusfinguUsf] Quid per leones>ni(i patres vtd-
ii(qjteftamendfigurantur,qui perfbxtitudinéanimi&fibi
Sc aliis dnan bene didiceriJtt? Duo ergo leones iuxta ma-
nus ftabant, quiainlegc Sc in etiangelro S.Patres quicquid
bonifeceruut,noufibi,(êd Deo deputâuerunr. Vnde&
P(âl.dicit: Nonnobtsdomine nonnobüffsd no.tuodaglo. Super
miferiçordii tua&'Yedtate tua.. Et Apoftolus: Gratia (in*
quit)Deifum idquodfum. Et item: Quigloriatur, in Domino
glortetur. [&duodecnn leunculiflantes fupergradus fex bine atéfe
inde. J Quid per duodecim leuaculos, nifi prædicatoi û or-
do,qui Apoftölicam doéldnam fequitur, fignificatur. Hi
ergo fupralex gradus hinc atq; inde ftant, quia bonorum
operum geefloshinc &-inde^fnisdo(ftrinis atque cxemplis
munire cenât,ne pius labor beneincipientiû in operando
Vacillet,fed re<ftitudinem habeat ingreftiivittutum. Hinc
fedptum e ft: Fortitudinem & decor indumentum eius, & rtdebit
iniäe nouißimo. Surrexeruntfilij eius &pradtcauerunt,beatißima
vir eius,& laudabit earn. Malta filia congregauetunt diuitias ,tu
lohan.
Pfal.iif.