7 7 4 Angelomi i
fupergrtffaesvniuerfas Sequitur: [Sed& omnia vafa de quibtu
potabatnx Salomon erantaurea, &vniuerfa fupeüexdomusfitU
tus libani de auro purißimo: non erat argent um,nec alicuius pretij
putabarur in dieb. Salomonisf\ Omnia vafa qu* pacifici noftri
minifteriofunguntur,aurea fiant: quia oés anim* ftndfco- j
mm qu* fane vaft Dei,vt voluntati defendant diuinæ fplc-
dore lapienti* & diledtionis nitentes, eotinent potum qui
vit* eft,& fit in eis fonsaqu* ftlientis invita æternam.Nec
•alicuius pretij argentum putabatur in dieb.Salomonis, qa
ftcundum A poftol. N? cïl infermone verbum Deified in vir tute.
EtpradicattoEuangelij non in perfuafibilib. humant faptentia
verbis confifiitfiedin oftenfionejpiritus & virtutis, vtfides nofira
nößt infapietttia homihum,fed in virtute Dei.V ndeipfa veritas
ait;Nonomnis qui dicit mïhi Domine, domine,intra.in reg.coe.Scc.
Et item: Quifoliierit vnum de mandatis ißis minimis,& docuerit
fie homines,minim us vc cabitur in regcael. [ Deftrebant ergo salo-
moniaurum de Tharfis & argentum,denteselephantorum,&fi-
miast&pauos.'] Quid aurum argentum ve fignificet, notum
eft Caeterum dentes elephantorum poffuntdodkores,for-
tes, propter nitorem fapientiæ defignari.Dequibus.fpon-
fie dicitur: Collum tuum ficut turriseburnea. Per fimias veroq
adtus humanos imi tari videntur,fed beftiali ter v iuun t, eos
qui ad fidem ex gen tibus veniunt.qui fidem tener&viden-
,tur,& operibus fidem negant. Per pauos quippe quorum
caro fiftceatafueritjimpütribilis permanere dicitur,q pen-
narum pulchritudine veftiuntur.perfedosignecribulatio-
ms decodos,adeo,vt variis virtutib. decorentur, &incor-
ruptionem fidei ac mentis retineant. Quanqfrad virgines
refer r i yel int,acciperepofTùm u s hæ de Tarfis fortitcr eon-
ftriiec. Quod autem fundi tur: ; No» cJffaftum tale opus in v-
niuerfis regnisP] Apte S. Ecclefi* conuenft:de qua feripeu eft,
videl. defalfis amarisq; fludib.huius fecuU ad Salomonem
noftrum defemntur. Tharfis,exploratio-gaudijdicitur.
[Magnificatus eUrex Salomon fuperomnes reget terra diuitiis ,&
faptentia,& vntuerfa terra defiderabat videre vultum Salomonis,
vt aitdiret fapienriam eius,quam dederat Deus in cor eius. Etfingu-
li defer ebantei munera,vafa argentea&aurea,veftes &arma bellica,
See. ] Bene ergo didfcumeft, q? magnificatus fit rex Salo-
mon fuper omnes reges terra:quiapactficusjofterfuper omnem cel-
fitudinemfanclorum,quireges vere dicuittur,exaltantur,& nuüus
eicoaquaripoteft.Quoniamqua in nub b.aquabitur Domino,aut
quit fimilis erit Deo interßios Dei? Deus qui glorifient ur in confilio
fan£torum,magnus & metuendus fuperomnes qui in circuitu eius
funt. Et item: Magnus Dominus nofier&magnavirtus eius, &
faptentia eius non eft numerus.V nde Sc Iohan.dicit: Et vidimus
gtoriam eius,gloriam quad vnigeniti a patre,plenum gratia & ve-
ritate.Et vniuerjatetradefiderat videre vultum régis noftri:
quia y niuerft.ecclefia ftndtorum hoc folummodo appétit,
vtad confpedtumglorixeiusperueniat.Cum perprophe-
tam dicitur: Tibi dixit cor meum, quxfiuivultum tuum,vultum
tuumdominerequiram. Et alibi : Sicutceruus (mquit) d fiderat
adfontes aquarum, it a defiderat anima meaad te Deus.Et fingu-
lideferunt eimuncra,dumvnufquifqi fecundum id quod
vices fibi fuppetunt,in verbo feu fadtis,obi'equnim ftudent
præftareDeo.
C A P . XI. & XII.
R Ex autem Salomon amauit mulieres alienigenas multas, fi-
liam quo<fcPharaonis,& Moabitidas & Ammonitidas, Idu-
mxas,&Sidonias,&Heth<eaf.degefiibus fuper quib us dixit Dominus
filiis ffiael: Non ingrediemmi ad eas,nccfede illis ingredientur
adveftras,Screliq. ] lam porro de cæteris operib. Salomonis,
quid dicam,quem vehementer arguit S.Scriptura,atq;
condemnat: nihilq; de poenitentia eius, vel de ^ldulgentia
Dei omninoc6memorat,nec prorfusoccurrit,quid ad fa-
lutein allegoria boni fignificet,hæceft,flenda vorago fub-
mer fi onis. Nifi forte dicat quis mulieres alienigenas, qua-
rum am ore exarferat,fignincare ecclefias eledtas ex gen tibus.
Poflet hoc fortaflc non abfurde intelligi,fiillæ propter
Salomonem defererent deos fuos, & cole rent Deum eius.
Cum vero ipfe propter illas offendit Deum fuum,&coluit
deos earum,non eft quid inde boni conieäari pofiit. Nee
tarnen nihil arbi tror fignificare, fed malum, ficut de vxore
filiabusq; Lot diximus. Apparetenim in perfonaSalomonis
mira excellentia,& mira fubmerfio.C^üod igitur iniilo,
diuerfis temporibusexfitit,pnUs bonum & pofterius nia j
lum: hoc in ecclefia in ifto ad hue feculo fimul yno tempore
oftenditur. Nam bona illius, bonoseedefiae: mala autem
illius, malos eeclefiae fignificare puto,tanquam invni-
tateilliusareæ. Sicut inillq vno homine bonos in granis,
malos in paleis: aut in vnitate vnius fegetis, bonos in triti-
eo, malos inzizaniis: fFaäum eft igitur m temporeillo, vtle*
roboam egrederetur delerufalem,&inuenit eum Ahias Silonttes
prophet a in via> opcrtuspallio nouo. Er ant autem duo tantum in
agro.Apprebendis<j3Ahiapalliumfuum nouum quo opertus fuerat,
feiditin duodecimpartes, & ait ad l eroboam: Tolle tibi decern fiif
fur as. Hac enimdicitDominus Deus ifirael: Ecceegofcindamregnn
de manu Salomonis,&dabo tibi decern tribus. Porro vna tribus re ■
manebit ei propter-fetuum meum Dautd, & lerufalem nuitatem,
quant elegi ex omnibus tr.buslfrael,Scc.~\ Illud quod poft mortem
Salomonis deçem tribusà domo Dautd, & à templo
fèparatæfunt& duæ reli&æ, fàtis indicat quod de tom ilia
gente Apoftolusait :JReliquia propter eleftionem gratia falua.
fa£la funt. Ieroboam veroqui decern tribus à domo Dauid
& a templo Dei feparans ad idololatrij perduxit, fignificat
hasreticólqui diffenfionem amant,&ynitatem fideicatho-
licæ hxrefib. lei ndunc, ac fic cultui malignorum fpirituum
fubfequentes tradunt. InterpretatorIeroboam, diiudicans
populu. Nam & hæreticidiiudicare populum videntur,cfi
erroris fui fequacem faciunt. Cui rei bene conueniunt.ycr-
ba prophétie AhiæSiloniris,quimifIus eft ad Ieroboam, i-
tadicens: [Tolletibideccm feiffmas. Hacn.dicit Dominus Deus
ifraeh Ecceegofeindam regnum Salomonis,&dabo tibi decern tribus.
Porro vna tribus remanebit ei propter feruum meum Dauid,&
lerufalem ciuttatem,qu.im e'egt ex omnibus tribub.ljraelJ] De-
I cemn.fcifluras Ieroboam accepit^cum legis pcaeccpta.vio-
! landa corripuic. Et vna tribus cum fbbole Dauid remànfit,
* dum fbrs elettorum iuxta Apoftol.dotftrinam, in régula fi
1 deicatholicxremanfic. Quia vnusdomintUjVnafides,vnum &
■ baptifma. Deniq; Roboam filius Salomonis,qui vrili fenio-
; rum confilio relióto, adolefcen tium co nfilium fecutus eft,
licet de domo Dauidfuerit, tnin via eius non gradiebatut.
Fecit n.Iudas (feripturatefteJin illis diebus malum coram
! Dno,&irricauerunt eum fuper omnib.quçfecerant patres
eocum in peccatis fuis quç peccauerant.Ædificauerunt autem
Sc ipfi fibi aras & ftatuas Sc lucos fiipèr omaem colic
excelfum,& fubtet omnem atborem frondofàm.Sed & ef-
feeminati fuerunt in terra, fecemntqj omnes abominatio-
nes gentium,quas ataiuit Dns ante faciem filiorum Ifrael.
Significat igitur malos redores in ecclefia, qui cerrenis cu-
piditatib, dediti, negligunt curam habere fubditorum, &
dele ôtantes in multicudine fibi obfequentium,nec tarnen
condignamhabentfolicitudinemfibi eommiflorum. In-
terpretatur autem Roboam latitudopopuli. Et bene lari*
tudo populinominari polîùnt,qui latam ôdpatiofàm viam
gradien tes.pe r qua multi vadunc ad mortem, anguftä viam
quæ paucorum eft,& ad æternam vitam ducit, ingredi de-
treôtant: reliôtoq; fànôtorum Patrum confilio,quotum di-
. ôta&exemplaadcelfitudinem tendunt perfetftionis, eli-
gunt iuuenum obtemperare prxeepti s,hoc eft; eorum qui
iuuenilibusdefideriismancipatilaudibusiniquis &adula-
I tionibus eos grauant,& fit in eis quod per prophetam di-
1 ót\x. Qualispopulus,talis eft&façerdos. Omnes enim aminimo
vfcfcad maximum auaritiaftudent, à" cact cacis ducat urn praben-
tcsytnfoueam perdttionis par iter cadunt. Quibuscomminatur
làpientia Dei,dicens: Va tibi terra cuius rex puer ell, &cuius
principes manecomedunt. Et ec-ontrario de fânôtorum popu-
pulo, & rege eorum Chrifto laudando fubfequi tur,dicens:
Beat a terra cuius eft rex nobtlil, & cuius principes vefeuntur in tempore
fuo,quia omnia quacun^fecermt profiter abuntur.
C A P. X I I I.
E CcevirDeivenit deluda in fermone Domini in Bethel, Jeroboam
fiantefuper altafe, &thus iaciente. Et exclamauit contra
altare in fermone Domini, & air. Altäre,altare, hac dicit Dominus:
Eccefilius nafeetur Domini Dauid loft as nomine, & immo-
labit fuper tefacer do tes excelforum, qui nunc in te tbura fucten-
dunt,&ojfa hom'tnum incendetfuper te,Sc reliqua.] Igitur pro-
phera qui à Deo miifiis fuerat in Bethel, vt increparet lc-
roboam fuper idololatria quamgeffic, &à falfo prophets
fedu-
Ep/uf.i.
j-X*S if
Matth, j.
In Lib. Regum lll.Cap. XIV .
féduôtus,cdméditribi <Sc bibicconirà ^rajceptütrf dbnïiiil,&
propÉerêa àlëohe inViàJoçcifii$ eft : quid ugdificâthifî qui
ni prbfperi/eleuatur cdrdeîltâvt ptæcejitadomini ’cfcSncë-
nat ]^ieôtièqüi,Ch^ediht^insqùârènl'^tmdeùoret,denïtpcr^
cit«r:ac per hocheéefîariurn eft fifmpër quxrerfe auxiliuhi
bïhnipbtenïis Deiiafq; defenfiofifem ipfius, 'èx tocéc'ôrdé?
fpëtareiiiinifèricordîà èius. Quid eriim ëlthomo ctfiùsli-
bet fil merîri,ficonditbTfs fiti proteÔtidnë de fèràtât?:Qua:
rtimiruthproteiftl^mirius necéflaria Ctedifuf;fi fèrtiper ha-»
beaturiftd'Vrilitef plëKtïiqvfhbtrahîtürvt fibimèt^fi hb-
nib,qüa fiftë illà ninil fcit,oftendàturiManus igitur Dei ali-
quaiido nbsnobisper adùerfàinfinuat,qUænefcientes nos
i n prolpcris portât, quia defticu ti dum Cadere in cipimus,'&
tamèn adiUtiretinemur,&doôtriHafit,^uod in japfiitrepi-
dàriit’iSj&cuftodiaquôd in ftatùpèrmanetrius.Nenlo ergo
fëalfcuius virtutis æftimèt, etianvCiim quid fortiter poeê-
rit,quiafi diuina eum proteâio defèrar,ibi repente enerui-
terobruiturvbi (e valenter (tare gîoriatur.Qufd eft n.quod
vh Dei contra altare Bethel ad prophetandû diretftus ipræ-
iente rege,autÔritatem liber* vocis exefeuit, eiuftlémquc
regis extenfum brachiü in rigore mirabiliter aftrinxir,quod
tamen mox mifèricorditcr faluti refti tuit,cuius in domo in*
uitatus cômederë noluit,qüia ne in Via comedereti prohi^
bitionisrflomïnicæprécepta férùauit. Qui cameri in cadem
via & fèdu£t9c6mèdit & paftus ihteriit.Qua in re quid fub-
tili cbhfidédriûhe colhgimiis,quid(vt itâ dixerim)forman-
duhi fufpicàmür,hifi qiiod forfitanapùd fènieti pfumtacii9,
8c pro præceptisdtiminicis regern ftcotempfifle gloriatus,
ab interna m'bx fblidttàte quallàtus eft, 3c iridé et '
- 7 7 9 peósaur èdslfudifeterat Saloinon,pro quibusfecit réx<èneor.& tra'
m a m ttyó perfigüranotiftfinuar,quodprbpter péc-
cätu RolVbSSefäcrcxifigypÜde dbmb dni f'lïélhrösibftii-;,
litji& thefaurbs regiös nili ^ mali re&6rf1 pro ptëf n egligf-*
tiamfüarb'regfi€gypti;hbceft)tuïafë tjfp tdfrr bröubcant ih etc lpèrfiitaKiti ipV^icdéënliecbérta fiiubii ncSiinfoIiefc-
famjybii^ïi adtépus dómmari'VrdéiVtciri qtiitKefäUtbsÄ,
mus dömihi & rhéfauibs regios auferr,cüniJfaënriahi fan^
«ftamtfrfbripmr^hmfimul &opera Virtuturn ab incautis Sc
defidióïïsabftt,ahit?Sefacergb, by flus ciliciffiue gaud iüfti
eilfcïi»ikï|ferprecataivÊtquiaBylTïislubtilitacéïïghiScatïciii-
ciurfivèro,q)decapraruin fetiic6ficitur,peccata,<juidrnë-
lms in bjHïb cilicii,qua Vetfutia fraudïs diabblfca^iri pérfua-
fionepeccatoru acapipoteft?Sefac n.Ietöfblymitahas opek
aufért,cum diabolus quicallide dedpic,& gaüdetin multi-
tudine peccatorum.ecclefiafticos quofqjkfcientia fpirifda-
li,&bpere virtütum dbpr*dat,eöfqj qui videbäntutméc-
cléfia deebri efïe,fpoliatps fècum in barathrum petditipms
fua*,demefgk,necnon & illud qiiod idé rex fcuta auréa qu^
feCcrat rex Salomo abftii!it,pf o quiRfecït rexRobóam fciiV
ta *rea. & tradidit ea in manu ducum fcütafibfüm, ad eun-
dem fènfum refpicit.Salomon h.fcuta aiirèa condens euftè-
dib. domus fu* dedif,cum redemptof nofter fpiricualëfcf-
entiam per-duo‘ teftamertta dodtorib'. ccclefiae ad tuelidkfti
plebem fuam cótnendaüit.Haiïcahtiquus hoftis, {iéHhcu- -
riam redtorum abftrahft,ijüiä cüm intenti fitlnt reb.terrëhis
minusq; curam de caclèftib. officio priffinp&fcientiä 'cle-
riüdatos,quafiin domb propriaopib.fpoliatos, déreliqüit.
Deniqj tales ébm fehfïi fpiritali priuatos ft confpiciuht,për
eloqucntiam verbbrum cbpiam qu*runt,quatenus èocuift
fonoritate,velüt fcHtoru aereöi u nrmiçâte.turamé cöträ firi
opere
ciilpafurripuit,vndefibigloriaincordefürrepfit ? vtpro-
phe.tófiilfi verbti déceptus'difceret,qnianequaquâprtfpriç -
förrimdinis fuerir.qitod ad régis verba reftitiflet. Bene aüt ! ftes pro fiibicdtis fibi oppönar.Sed quScb *s eft vili9 metal-
&çius Pre mortis fehtentiamjrdcepit i: cuius fedudfctone à loaùritàntoinferior éft vanàèlöquentia, ver* elöquenti*
vit* praccéptis dèuiaùitjVt hidepoeriâmveradterfumerec, | frudtu. Vridëper qtiettdkm fipientem déel.ööuentia di'èi-
•viïdecuÏpamnegHgshtèfâdrtfififFecv Hrcaöt manifefteo- j tur:VbiplurimaVerbàjbifrequemerageftds• Ecinpfalrnisita
fteiiditur,q> peecatum inobèdienti* inlpfa fherit morte k- ^ legitur: fapiènxatum
, quia idem leb qtïiyiuentem pr*fumpfit occidere, \ jtkita ô 'omniâ qua
aufus cbntingerenoneftocdfiim. Qui h occiden^i habuit1 nguudo dterum in dextêpoteftatenijdebecifi
cadauerc comedendi licentiam nó ac- raeius,mfnftraill4i< diuitia&glord. Qui vero oportuném
cëpït.Qutaiscuiculpaihvitafuèritpunita,eratiam iuft9ex defenfionemecclëfîævultexhiberecontrahæreticos$cco-
morte.In höc fsdfcó oftenditur j ^ nemo ft alicuius virtutis tra omnes inimicos ftpiènti* ,vtiq; àdmihicùlo hoC débeç
æftimare debet,etiam cum quid fortiter ('ficut didlum eftj perficére.Nec eloqueiitia aliqüid jfdhöc fine lapiéiitia pr<£
poterit.Iften.quiapr*ceptisdóminïcisregemcontempfif ficic.imoplurimumnocet Porrbquodlegiturinftquehti-
fe gloriatus cbrrtïit,vtprophët*fiilfi verbis deceptus difte- bns,quod belltim fiterit inteï Robbam& Ieroboam, & A-
ret,quianonpropri* rorritüdinisfucrit, qubdrçgrrefti- ft regemIuda,atq; Baafiregem Ifraelciin<ftisdieb.eóruni,
tiffet. , j non aliud fignificare putb , qüamqilod ftndla eccléfia quîÇ
in vnitatefideiperfiftitjbèllum habeât ftmper cum h*reti-
CAP. XIV. I ds"&fthifihàricis,&omnib.qüiviblafÇcontëtidùntfideiTi
1 catholicam. Omne enm(vtait Apbftolus)ç»ip/ë roluntviue-
1N quinto autem anno regni Roboam, afcendit Sefac rex Ægjpti re in Chrifto,pérfecurortepat'tehtunqu a draco anti quusperfê jutf-
in lerufalem, &tUlirthtfauros domus dominïj&tbefiturosfe- tur muliereminfidi.inscalcaneo ius,&ïpfi cöteritcaput eius. Aft
gids&vntüerfadittpuit.Scutaquoqtie aurexquafeceratSalomon, ehim toüeHs fiue fuftollens, Sc Baaft confufio vél fictitu ihter-
proqiïibwfècit rex Roboam fcutaarea , &tradtdttea ;nmaniim prèratur. Et bene écclefi* popultis tollens fiue fùftoUëhs
ducum fciitatorium, & eorum qui excubabat antébftium domus dicitur, qui ïrtentem fuam ad fuperna defideria fiifpêdens,
régis.Cumq-, ingfederetür rex in dornu domini,portabat ea quipra- confufionein teri enarum cupiditatum, ctun earum ftgge-
eundi habebat officium,&poftea reportabant ad armamentarium ftore diabolo, fpernit : ac velut ficca & inürilia con tCmnic.
feut mor urn. Et reliqua. J Dequo rège in libro Paralipo- j mehonpleniusnafratur,vbi hocmodolegitur:ilw»ff4«f«» G AP. XV.
quintoregfuRobo-im,afcendit Sefacrex Ægyptttnlerufalem,quia I •
pèccauerutitdomino,cum mille ducentiscurribus , érfiixaginta eft autem fermo dominiad lehu filium Andni contra
millibus equitum. Nee er at numerus vu'giqui venerat cum eo ex j ^ Baafa, dicens: Pro eo quod exahaui te de puluere '&pofui du-
Ægypto, Ltbyes fcilhet(tyTroglodit^Æthtopes, Cepitqueciuiia- ! cem fuper populum meum ifrael, tu au etn ambulafii inviale-
tesmuniiifiimas iniuda,& venitvfque lerufalem. Semeiasau- roboam , & ficca: efesiftipopulum meum ifraél, vt meirritares
tempropheta ingrepfus eft ad Roboam & principes îuda,qui congrè- in peccatis eorum. Ecce ego deinetam pôJlcïiora:Bàafa, & pojle-
gati filerant in lerufalemfugtentes Sefacîdixitque ad eos : Hac di-, riora do-nus eius,&facianidomü tuamficut dotait Ieroboam fil'd
cit dominus, Vosreliqutftts me, & ego reliqui vos in manu Sqfl Confternatiq; principes ifrdel & rex dixerunt: luftus eft dominus.
Cumqtie vidijfet dominus quodhumiliatiefient ,fattus eftfermö
dominiad Semeiam, dicens : Qmahumiliattfunt, nondijper-
dam eos: Daboque eis pauxiüum auxilti, & non ßillabit Juror
meus fuper lerufalem per manum Sefac. Veruntamen tiferuient
vt fetanr diftanttam feruitutis mea, & feruitufu regni terra-
runi: Receßitita iue Sefac rex Mg/ptiab lerufalem; fublatisthe•
Nabath. Qüi mertuus fueritde Baafa in citiitdte , come dent
eum canes, & quimoHuusfuerit ex eo tnregtone , comedént
eum volucres cali.} H*cverba contra omnes peccantes, &
contra omnes hæreticos & paganos, maximeprolatà fiinr.
Quippe qui peebatis priftinis, peceata ftmpernoua adii-
ciunt, & malorum exemplis deprauatis vifteribuspeiores
ûant.ipemetd(in<\mt)pofterioraBaafa,&pofteriora dmu illius
& faciadomu eiusficut domum Ieroboamfilti N^rè.JDemetit