b ;
brum. Ec fient alibi ait, ftnnus tormentorüm eorum afendet
infumaficulorum. Hæc fide liter créditants veraciter time-
amus, ôc hune vaniloqimm & lèduétorem penitusab au*,
ribus repeilamus: Quia, H eut air Apoftolùs conumpunt bonos
mores conloquia mala. Vnde & aliâferiprurà admonet
dicensifepi aures niai [pints, & noli qudire hnguam neqtiam.
ftatim namque pofthæc ilia Iita.regulàinipia & tiuiolâ qua
pcïluadere conatur vtcum au dim us ali quid faétuni Intel-
bgàmus non faétum, cum aliquid di&uni, intelligamus
non aidum adiungic & dicit præfeiilè 6c prædeftinaflè
Deum peccata yel poenas, pro non præfeilTe, non præde-
ftinalïè, non præparalfe.Quod apertiffime veritati 6c fidei
contra lium'eft. Si enim non præfeiuit Deus Angelorum
& làucianti folus ille Vnus 6c vents medicus poteft adhibe- |
re medelam/Âcfanitatemco.nferie, qui de leipfo ait; non
eft opus finis medico, led malefiabeftdbus, & de quo feri-
p tu m ëftt ipfe entm fitluumfaciet populumfuum à peccatis eorum.
De quo etiam Apoftolùs *h:fidetisftrmo& omni accept iotiedi-
gnus, quia ChriftuS Iefus venit in hune m'undunt peçcatd-
rcslàliios ïàcere. ifte ergo qui tam aftîdue didt & repetir
peccata nihil elle , Quid aliud conatur agefe diabolo in-
ftigante, nifi vt ca qua fi leuîget in cordions auditomm,
vt non doleant,non agnofeant quanto malo teneanturrnec
curent dicere cum pfàlmifta, Mifirere met Deusfecundum magnam
mtfcricordiam tuant'. &fecundum mttltitudihem mißrati-
onumttorum dele iniquitatem meant. Amplms taux mt ab ini-
quit ate me a, & à peccato tneo munda mi. Quontam iniquitatem
P ...............velhominurfi onmialutura peccata lion èft prælcius fumeam
ego cognofco , & peccatùm meum contra me oft Jem- turonmr. Ecquidiamaliud præftat, nifi vtdicat ifte infipi-
piîr.Àbiiciaturergodeceptorifte abauribus&cordibusfi- . ensincordefuo,non eft Deus,finonpræfciüit poenasquç
delium.&contratata magnant miferiam imploretur'dq- | peccantibus iuftedebentar. Qüômodo eas ôc in Euangc-
E
»E•“Uti
Z u c . i É . i } .
lcnterôc fimph’cîcer magna Dei milericordia, contra mul
titûdinemtantarum mileriarum quæratur multitudo mi-
férationüm , vt deleatur iniquitas lauetur homo ab tp-
lâ iniqui tatej mundetur à peccato qûo erat lordidus 6c im-
mundus efFedus. Cognofcat iniquitatem firam, ôc pec-
catum fiium non putet elle nihil, nec ponat illud poil d or-
fiim fuum: fed ante oculos femper haben s implorer ilium
qui dixit : Deleui vt nubem iniquitates tuas, & quafi nebuUm
peccàia tua fi militer 6c fitpplicia quæ peccatis debentur > ita
éxtenuare, fieîeuigare & annuliere contendit, vt èa fem-
per nîhil effeconfirmët : Quæ licet mie fubftantiam ftul-
lam babcant exiftendi: tarnen per corporaies naturas , rd
eft, ignero æterijum, 6c ftagnum i^ris 6c fulphuris, 6ç ver-
mes numquam déficientes damnacorum 6c corponbus 6c
anirnlsïnfèrunturt dum & animas & corpora fimul excru-
ciant. Et idèolicernon fint iubftantiali ter lune tarnen fern-
per poenaliter & infoeltciterindarum animis 6c corporibus
quos fine fine excruciant. Qüocirca non nos dclcdet au-
dire ab ifto milèro fiedudore peccatorum fupplicia nihil e file;
fed potuis aüdiamus quod veriffime veritas didt mortu-
us eß autem & diues, &fepiàtus eß in inferno eleuans autem octi-
los fuospian effet in tormeritis vidit Abraham à longe, érLazjtrum
ihjinueius, &ipficlamamdixït: Pater Abraham ttiifererè met,
& mitte Lazjtrum vtintihgat extrem um digitifiu in aqua &
refiigeretHnguam meam quia crucior in hac flamma. Etpau-
lo poft cum pro iratribus luis fiipplicaret>ait : vtteßetur il-
Üs,ne & ipli ventant in hune locum tonnent or um.
Ecce in lelix&infoelicilîimc damna tus diues, ftatim vt
mortqus eft corpore, anima (epultus eil ininfèmo vbi te-
nebatur ipfia anima in torméntis, & ibi amplius cruciaba-
tur vnde ampliuspeccaueratjideftiin lingua, & cruciaba-
tutinlîammavndiqueadurente (Scconcremante. Et ficut
ipfe micas menlæfuæ non dederatLazaro mendico&vl-
ceribuspleno iacentiadianuam luam: Ita &ipfeftillam a-
quæ dedigitoeius, qua aliquantulum refirigerarerur non
meruit impetrare. Et pro frattibus rogat, ne & ipfi veniant
in ilium locum tormentorüm. Si ergo iuxta vocem veri-
tatis. infernus locus eft tormentorüm,&animæ miferorum
exutæ corporibus ; ftatim îUicfepeliuntur, & fiunt in torr
mentis, &per quæ peccauerun't, per hæc & tor quen tur, vt
iudiemm fît îllis fine roifericotdiaquia non fecerunt mife-
ricordiam.Hæcaudiatfidelisquifique& ümeat , & dum
tempus e ft fugiat ab ira ventura. Tacke ergoftuftusdignospoe-
nitentïa.hxmc locum tormentorüm ipfeDominüs frequen-
f ter appellat tenebras exteriores ^ caminum ignis, & igné
; sternum diabolo 6c omnibus impiis p^eparatum, vbi eric
dolor fine fine, & ex dolore fempiternusfietus oculorum,
ïiis Ôc in cæteris feripctiris tam afifidue, tam gtauiter, ta ter-
ribifiter cömminaturjfied dicit ifte, qùia peccata velpoenæ
nihillùntjCo quodiubftantiam perle exiftendi non habe-
arit. £ t ideo quod niliileft, Deum necfeire,necpræfeire
potume» quafi Deo ignotum fit quicquid non eft. Et
quod ipfe elfentialiter&naturaliter elfe non fecit : Cum
ille omnipotènti feientia 6c prreficientiafinaficut lïôuit omnia
quæ fecit, lie etiam nouerit qùæ non fédt. Et ficut rîb-
uit quæ eilet faduruS: Ita femper nouerit quæ non elfet fa“«
durus. Ita namque & quæ velleteflè, & quæ noliet elfe,
nuilatenusporuitignorare:Er.quod noluit habere natura
vel Iubftantiam exiftendi. Nouit fine dubio magnum ma-
lùm elle naturç fubfiftendi Aqgelicç vel humanæ aim pec«
catoindeteriUscommutatur, & pcenali fupplicio fine fine
cruciatur. Quod autem dicit Deum non prædeftinaife
poenas vel peccara vel de peccatis vtiqueverum eft, quia
non prædeftinauit nifi quæ fiteratipfe fadurus. Quæ vtiq;
ô m nia & bona & iufta lu nt. De poefiis autem manitefte fal-
ülîîmurn eft quas non folum prædeftinauit fed etiam præ-
pâr.. uir. Sicut ipfe Domiuus in Euangelio dicit : difeedtte a
me maledtäi inignem at er mm, qui paratus efi diabolo & Ange-
lis ms. Adiungitexemplûludæferisabfuirdc & incongrue
ficut lùpra oftenfium ell. Et ftatim fiu biungtt dicèns, Petnas -
mala ejjeideoque non d Deo àquo malum nonfit. Contra illud
quod ipfe l^eusper Prophetam teftatur dicensï Ego Dotni-
nusfacienspacem & créons malnm.Ynde&alibi feriptum eft:
fi er it malum m ciuitate quod Dominus tfon[eck. Er iterum:
bona & mala, vita & mors, pauper tus & hone fias a Deo funt : &
idêo fideliter d ifeernendu aliud eile malum, id eft vitium
concrarium bone quod vciq; non eft à Deo fed veld diabolo
inuentumi vel ab hominecoamnlïum.aliud véro efi-
fe malum quod lignificataliquam afflidionem vel temporalem
vel æternamivtliint fames, peftilenria,hoftiiîtatcs
vaftationes, mors, 6c ipla quæappellantur æterna fupplicia
Quæ vtique omniaà Deo iuni:Quia non nifi iuita eiu s dil-
poiitione, ôc iuftoeius iudicio piæparantur vgl iulemn-
tur. Ifte autem qui poenàs illas çternas à Deo non elfe confirmât
cofhpellandus eft vt dicat à quoeàs elfe putet, vtrû
à diabolo cui lunt præparatæ ;'An ab homimbus quibus
paricercruciandi fiunc: An ànullo, vtline aliquo audöre
coæterpæ Deo exiftaiH-Subiuiigit pofthæc diccns.Deu no
punire quç fecit,nec ab eis naturalia munera tollere.Quod
vt diiigentius conlideretur,manifeftü eft ilia quæ Deus fecit
in creatura rationali angelica vel humana elfe in Angelis
fpiritus fint corpore elle in hominib. anima 6c corpus.Na3"
turalia vero munera quæ iftis rationali bus créa tu ris natura-
liter Deus dédit, ilia vult ifte*iiitélligi de quibus fuperius.
7/ cap. 66
t 4*
lob.cap. i o .
Apo.e. iô.
& ftridor dentium. De tali poena in fcçlicium damnatotü ; milita Iqguutus eft, i. qüodhabeann le naturaliser mens
& Éfàiasl?r6pheta d\ciç,vermis eorum non morietur, drignis humana liue Angelica<rn€morlâ,intelligenriam,valuntat5
eorum non exttnguetur& erunt v/quead/àtietatem vifionts omm f efle,n61fe, velle, vt naturaliter meminerit fui,intelligat le,
carniyfed6cB.loblacrimabiliter Deum implorât dicensi i diligatfie,naturaliserhabeatellè,veexiftat,nolle,vcagno-
numquid non paucitas dierum meortftn finietur ùreui? Dim it te , fc#t le, vel le vt ametfe. Eiberuni etiatti arbittium, naturalè
ergo me vt plan gampaululum dolor em meum antequamvadant i tantumnlodo donumereaturæ alferit ifte, ficut fiuprà fiitis
&non reuertar adterrqm tenebrofam&opertatn mortis cfhigine, j luis verbis oftendit.Dicititaquc Deum non punire quç fe-
tenammifertà&tenebrarum,vbivmbramortis &nullus ordo, | cit: ideft,neclpiritûmaugelicuminangelismaligms;nec
&fimpiternus horror inhabit ans. Et beams Ioannesin Apo-j fpiritü 6c corpus in fionunibus damnandis. Etquomodo
cafyplî : Mifiifunt ('inquit) infiagno ardentï igné & fulphure ] igifem æternû djcif^aratu dfe diaboflfcangçlis eius,fi illô
fecunda (fr cruciabuntur die acnoüe in ftculaficyr igné IpirifUS angelici puniendi nonluntfQuomodo ét ali»
biho-
Aâuerfus loanntm Scoftsm. io 3f
ti ïio'minibus & de hohûtai.bite 'AiâktfidpptUk etirn timete,
qui po'tÿl & animant &<corpîts perdere in gebennam , fe il-
lo cruciatu gehennæ nec anima nec corpüsquæ vtraqvie
Deus fecitjpunientuj? Sédyere puhitntur& Ipiritus&cor“-
porain gencnnâficutverti'fides credit,ficudplà veritas te-
ftatur: non quiaeaDeüs fecit, fed quia ipfa fecerunt quæ(
Deus non fecit, &quæ Deus odit, & quæ impünita elfe
non finit, id eft, peccata: Quæ fine audoribus luis neque
elfe neque puniri polïunt: neque enfin pfet fe fubfiftunt, vt
in fe ipfis puniantur fed infiunt mentibus deprauatis ange-
licisnuehumanisab ipfis coiftraiHai, ipfis adh*rentia,&
cum ipfis àtqup in ipfis damnanda ita & illud veru eft quod
in Dei laudibus feriptura dicit, Diligis enim àrnnia qua[ünt&
nihil odifti eorum quafectfifi Et quod Dominus ait : qui pqttfi
& animant & corpus peràeie in gebennam. Düigk enim crea-
turam fuam in quantum nàtuta eft. ôc ab to fcondita efti Et
odic earn in quantum vitiata eft. Vnde feriptum eft, odifti
omnes qui operantur iniquitatem, perdes oihhes qui loquutur men-
dacimn,virum fanguinunt & dolofum abominabitur Dominum
Vnde& de quibufidam dicit Prophetai Etfafta funt abomk
nahilesficut eaquadilexerunt,Etketam :fimiikerautem &o*
dio funt Deo impius & impietüs cm.Ita ergo diligit omnia qu£
funt. & nihil odit eorum quæ fecit, vt tàmen hæc in créa*
tura rationali vitiata, depraüata atque corriipta, impunita
&jinordinataeflc non finacciufte enim ordinatur & puni*
tfic in pcenis natura quæ noti fiub Deo öe ex Deo voluit elfe
beatajfed in fe& per fe vëlut libera elfe conciipiuit: vt
quænoluitfiuÊiiçi yolens; fubliciaturnolens.Etquæ illic-
potuit elfe femper bcata , hic fine fine miferaefficiaturt
Quia manum Dej, ficut ipla fcîiptura dicit, effugereimpofsibi-
leeft, cui neçeflè eft, vt quæ noluit voluntatc, necelfitate
fubdatur. Quidautem iplis naturis rationalibus proderif,
Ijiilillâæterna dàmnatione conftitutis, naturalia ilia, vt i-
fte dicit, munera non eruntiublata. Cum ad nullum bé a-
titudinisfrudum, fed ad folum tormentorüm cumulumin
eis relinquenda elfe manifefteiptelligantur? vt meminë-
rint, ltu,adæternum dolorem malæ confeientiæ: Intèili*
gant le femper miferasj femper elle darnriatas: Diligant fe:
vt magis dok-ant, fine 6 ne péiire quod aqiaht. Liberüm
veroarbitriumquomodoautquale inilliserit -, quorum
voluntas nec iniquitatem fiiam püterit iam {lefeifete, héc
bonum àliqüïdvlterius of>erari: ficutIcriptuïÂlîcit, Quod-
tumquepoteft manus tuafacere, inftànter optrUre \ Quia nec o-
p u s, nec ratio, nec làpiélitia^nec feietteiâ etunt apud inferos
quo tü properas* Quid lifts pröderitfemper elfe infoe-
liciter, feire damnationem fuam» velle nec polfe euadere
poenam luam? Qmnia éfgo quæ hic data lunt ad vfiim bene
agendiadgràtiam Pomihi promerendam, ibiquantu-
lacumque yeftigjâ remanferint, àd lùpplicium valebit non
ad fiolatium.Siautem rationalis creaturæ memoria,intelli-
gentia, voluntas, non ad fe fed ad cönditorem referantur.
.Quid iamillispènitus à Deo defercis, &ab æternb;illp;&
verolumine feparatis, quid in illis, inqua aget memoria
vi>i nemo dit ere poterit, i^femot foiDei&deledatus fum?
i & vbiimplebitur quod feriptum eft quoniam non eft in
motte qui memor fit tui, Nullaerit incelligentiæ mlumi-
natio qua Deus agnoficatur, quæratur, inueniacur. Nulla
diledionis pietas qua Deiisametur, defideretur, fruatur.,
Ipfæ enim erunt tenebræ exteriores extra illud lumen iam,
pofitis cuiiis nulla inlumiuàtione perfiuëntur: Et, ilia nox
horrenda de quajplîim verumlumen Dominus nofter dicit:
Quandiu in mun lo fum, lux fum hiundi. Venit nox quando
nemo poteft operari. Quandiu ÿgo in mundo eft per in lumi-
nationem gratiam , lux eft mundi à fuis tenebris liberati.
Cum autem hanc fuæinluminatipnis gratiam fdbtraxerit
æterna cæcitate damnatis quid eis aliud remanebit nifi nox
horréda,npx perpétua in qua nemo polîît operari.?Si aut et
de fenfibus.corporis,qui &ipfi .funt vtiq; na.turaliamunera
cdnditoris talc aliquid confideretur. Quid ibi proderit vi-
fus, vbinulluserit fecisafpedus? Aut li adhoram fucrit.
no ad confolarionem, fedad vehementiotem dolorem valebit;
vtfcilicet& videantbonialiquid,quod iam habere
aut promererinonpolfint. Sicut & diu^s illeeildem in^rr-
nali bus poenis damnatps Abraham &Lazarum adhoram
, viderc potuit, fed ad augmentum doloris, non ad lolarilim
crepHonis.Licet hoc aritevit!rtrnhi illud iudicium iuxta
occultam difpofitionêm conditoris fieri crédendum
fi t-Poftea vero ninil talc futuru'm ie'gatur.Qgid ibi aget au-
ditus, vbi femper horrendus ftagor, & triftis atque innu-
merabilisàudiëriirgémitusî Quidolfadus,vbiiuXtaquod
Deus per Prophetam comminatur, eritfemper profuauiodo-
refeetori Qüidgûftusi vbi æterna érit fames ÔC fins? Sicut de
ciuitatc diaböU i id èft de tota ilia multitudine damnato-
rum apérte in Apocalypfi feriptum eft, Quia in vna die venu
tntplaga eiu's & mors & iuftus, & fames: quia forth eft Deus qui
iudicauittlldkii D t CmantcmÖc lingua femper ardente, in
dam nation? illius diuitis apèr te Euagelium declarat.Quid
totius corporis tadus: vbi nUlla eius poterit eflèiucûditaSi
nulla fiiaüitasded sépiternüssétietur dolor,çterna exuftio,
æterna eicrudàtio? Quid ergo prodeftq» ifte dicit Veliitâd
eonlblariohem ftultorum. Deum non punire qiiæ fédt,
hec ab eis naturalia munera tollere : Cû &puftiat astëirna-
liter naturam Vitiatam pro his quæ male geint-. Èt fi aliquid
naturalium ttiunemm in ilia damnatione eàm habére peb
mittet, totum valeat ad fupplicii augmentiim» non âd coh -
folationis fiolatium. Quid eft autem quod addit» dolorem efi
fefanitatis abfentiam. tenebras lucïs,filentium daWoris, triftiït-
amgaudii lakorem qutetis. SicprafeirivelpriedeftinaripeCcatà vel
poenas.Si enim in his verbis hæc perfuadfere volait qiiod fic-
ùt nos per fanitatis abfentiam cOgnolcimus in riobis do-
loremi&perabfentiamlucis cognöficiirius tenebras.&per
abfentiam vocis cognofcimusmentium, & per abfentiam
gaudiifentimustriftitiamj péràbrentiàmquietis fentimus
laborem: fie Deus præftierit pèécata, vël prædeftinaueric
poenas , vt & peccâtà non nifi prîuatione iuftitiæ feire
aut præfeire potueriti Ët ptenas hifi prîuatione bcatitudi-
nis nonagnoueritVelprædeftitlauerit. Si, inquam,ita fen-
fit, ita perfiuaderc Voluit quid tali fenfii horribilius, quo di:
uina virtus humanæ irifirmitati adæquatur ? Dei etenim
virtùs femper eodem modo fehabens omnia nouit in fie,
rtëétàdigct vt aliquid nouerit extra fe: nec aliter nouerit fa“
dàj aliter npn fada quia nec ilia nouit per eorum præfen-
tiartijneciftaperaliarumrerum abfentiam: fed æterna &
ihcbmmutabihfeientiafiia æqualiter videt quid voluerit
elïèÿ & quid ellè noluerit; nec priuatione iuftitiæ cognofeit
peccata fed cumfit ipfe lumma iuftitia ia iplà incommuta-
bili ter Videt, quid abea dilfonet vel difeordet. Similiter
nrih per abfentiam beatitudinis poenas cognofeit, fed curii
fit ipfe fumma beatitudo in femeriplà incommutabilitet
videt in quantum poenafum profundicatem mergédi fiunt
qui ab eius tranquillitate difeedünt. A tque ita notl priua-
rione iuftitiæ, fedNin iplà iuftitia videt,. quicquid ab ea difi-
fentit: nec priuatione beatitudinis agnofeit poenas. led in
iplà beatitudine videt quid doloris ÔC laboris incurrat qui ;
ab eius tranquillitate feparatur. Adhuc addit ÔC dicit do Undo
non ipfum dolorem> fed ipfamfanttatem nofciaquimnon nojfet,
fideilla* notiontm quandamnonbdberet jnquibus verbis af-
firmare videtur dolorem ilium æternarum poeîïàrum nort
polie nofei, id eft, agnofei ab animo patientis , eo cp ipfe
dolor non habeat l’ubftantia in fe exiftendi vel Ihbfiftendi.
Ët ideo cum iubftantialitet nihil fit, non ipfe agnofeat ur
ab illo qui dolet fed poritis ex eiüscomparatione lànitas a-
gnofici tur quæ in corpore naturaliter aliq Uid eft, ÔC quæ ipfi
dolori contraria eft.Quam fînimtem nmlatenus riôflèt,^[ui'
totus dolet in ptsnisL nifieius notifia in memoria réma-
neret. Et vthæc tam aofiurda & ftultâ veîut ration? quadam
réddita confirma» videJtur, lubiungit 6c didt : Recordatio-
nem fanitatis in fin ftbusremanere , > ipfam vero inilla fiubftdntia
quam Deus creauit refidere. Pet quod fortalfis boê intelligi
vul *]Uodinfenfibus in ilià damnatione femper dolehris
Velue ex common!tiofte iplius doloris fiat recofdatid feni-
tatis in fenfibus videlicet, quibüs Vet Corpus vèlaüima ip-
fos dolores fen rie c. Ip/*m veto lanitatem in ilia damnatione
ita polfe intelligi quia fiubftaqtia hominis qüèm Deus
creavit, & eft in animæ ot corpöriS perpecuitate n'on con-
lumitur non deletur,fed velu t quadam luæplenicudinisfà-
nitàte æternaliter durat.Quæ omnia idcirco dicere videtur
vt per ilium fempiternum poenarum dolorem neccogni-
tioncm lànitaris, nec eius recordationem, nec jplàttllàni-
tatem in eis quitorquendi funt, afterat perire. Cum è conu
Biblitob. Vet.Pair.To m.q. Ssss