A
Ibid.
B
C
D
1trx.vj.
) " 8 o Agobardi kptfcopi
huiufmodi.Inrerhxcyhquam,tamaactalia,inquiritctiam
ab eo dicens: Numqutdingreßus es tbcfatiros nuits, aut the four os
gran dints ajpextfti,qua prapdraui in tempos hoßis > in diempugna
& belli': Per quam v'tam Jpargitur lu x? Ami dit ur aftus fiiper terrai
quis dedit vebementißtmo imbri curfitm , &viamfenautistoni-
trui ? vf plueretJùper terrant abfque homme in defirto , vbi null tu
nuit alt um commoratusivt impUret muiam&defolatam,&pro-
duceret her bas viren es :• quis eilpluuuparerIvel quisgenuitft illas
roriside cuius vtero egrejfa eil glacics?&gelu de ctxlo qua genuit in
Jimäitudinem LtpidAdqua durantur, &fiuperficiesabvßicbftrm-
gitur.Ecce ig'ttur opera Dei magna, quorum rarionem nec
ipfc B.Iob tarn fhblrmker.tam fubtiliterantea poterac ad-
mirari.Si Dominüs thelauros habetguandinis,& folks ebs
afpicit.quosB. lob necdumalpexerat; vbieosinuenerint
iftiTempeftarij, quos B lob non inuenit, nequeinuenire
poflùmus, fèd neque æftimarevbiinueniantur / Dominus
interrogatfidelemfiuijulum vtrum fciat quis dederit ve-
hcmcmißmo imbri curfiim, & viam fonantis-tmtrui ; Ifti auté,
contra quos fermoeft, oftend une nobis, homunculos à
fan&itatë iuftitia,& fapientia alien o s, à fide & verkate nu-
dos,odibiIes ctiam proximis, à quibus dicantvehemerkift
fimo'imbres, fonantiaaquxtonitrua, 8c Leuatitus auras
polie fieri Dominus dicit ft bacpraparajfe intempusboftis, tn
diem vtndiäailfti, eofdem ipfos hoftes at queâduerfarios æ-
quitads,in quib .quam maxime,poft eos qui cerminos rraf-
ferunt,auferunt pro pignorebouenaviduæ;lacertos pupil -
lorum comminuunt,nudos dimittimf homines quib. non
eft operimentum, egeno » educünt de domib. eorum, homines
Qontriftant,vindicandum efl ; dicunt eorum habere
poceftarem quæ Dominus ad vindiétam hoftium fùorum
præparauic.Dominus fè dicitpluuia patron , & g elu de ctxlo fe
generaße confirmât. Iftimifèrrimos hominum dicunt habe
re magnam portionem huius dilpenfationis : Quod in fi- mi it udinc Up idis aqua durant ur. Dominus nobis mirandum
proponit. Hoch ad libitum mifèrrimorum horum hominum
aliquando fieri p öfter, proculdubio mirandum n5 effet.
Hæc ftultkia eft portio non minima infidelitatis,& in
rantum malum iftud iam adoleuit, vt in pler i fq; locis funt
homines mi ferrimi, qui dicant fè non equidem nöfle iro-
mittere tempeffates,fèd nolle tarnen defendereà tépeftate
habitatores loci; habentftacutum quantum de frugib.fuis
donent,&appellant hoc Canonical Multi vero funt qui fpô-
te fàcerdotib.decimam nunquam donaut,viduis&orpha-
nis.cæterifq; indigentib.eleemofinas nontribuunt,quæ4l-
lis frequenter prædicantur, crèbrolégunturfubiunde, ad
hæc exhortantur & non adquiefcunt : Canonicum autem
quem dicunt,fuis defenforib.à quibus fè defendi credunt,
àt mpeftate nulloprædicante, nullo admonente velex-
hor.antefponte perfbluunt,DiaboIoilliciente. Deniq; in
talib ex parte magnam fpem habent vitx fùæ, quafi per il-
los viuanr Hoc non eft portio fèd fere pienitudo infidelita-,
tis,&fidiligenterconfiaeramus, abfq; ambiguo pionun-
ciibimus id plenitudinem eflèinfidelitatis,; Très namque
Virtu tes funt fècundu m feripturas diuinas, in quibus cocus
comprehendirur cuiras,per quas colitur Deus,id eft,Fi*/#,
Spes, Cbarïtas : quicumq; igitur Fidem & Spem fua parti tus
fuerit7vt ex parte crcdat in Deum, ex parte credathominu
elle quæ Dei fùnt,& ex parte fperet in Deo ».exparte autem
fperqt in Homine ; huius pro^blo fidem & fpem diuifam
no acçipit Deus,ac per hoc inter fideles cenfèri non poteft»
& que partira fides 8c fpes i numéro fidelium fcce rnit, vo-
rago proculdubioinfidelitaris abforbet, meritoque talis,
malediéhim illud incurrit Prophecæ dicentis, - Maledtclus
homo qutjpemfuamponitin homine: Neq; veroblandiauir fibi
.dicens,magis fpero in Deo quam in homine, quia fpes per
panes diuiai no poceft;auc enim tota crir, & cuta,aut intuta
erit 8c nulla. Ante hospaucos annos diftèminata efl,qus-
dam ftultiria, cikn eftl-t mortali tas boum , vt dicerent Gri^
maldumDucem Beneuentoruttanfinififte homines cum
puluerib.quos fpargerent per campos & montes, prata, &
ronces,eo quod eflèt inimicus Chriftianiffimo Imper j tori
Carolo;& de ipfo fparfo puluere mori boues : propter qua
caufam multos copréhenfosaudiuimus, & vidimus, 8c ali-
quos occifos,plerofq;autemaffixos tabulisin Humen pro-
ieblo <,atq; necatos;Et quod mirum valde eft, comprehend
ipfi, aduerfum fè dicebant teftimonium, haberè fe talfcm
puluerem;& fpargere.Ita namq; Diabolus occulto 6c iufto
Dei iudicio, accepta in illos poteftate, tan turn eis fuccede-
re valebatjVt ipfi fibi elfent telles fallaces ad morteïn ,&nê •
que difeiplina,neque tortura, neq;ipfamors dererrebat illos,
vt aduerfum femetipfos fàlftim dicere nonauderent:
Hoc ira ab omnib.credebatur vtpenëpauçi eflènt, quibus
abfùtdiftimum videretut. Nec rationabiliter penfabant
vnde fieri poliet talis puluis, de quo fbli boues morerecur;
nô cætera animaiia,autqüomodo tantus portaripoflètper
tam latiftimas regiones quos fuperfpargerepuluerib. homines
no poftùnt,nec fibi Bëneuentani viri& foeminæ.fè-
nes,& iuue n es,cum ternis carnis,puluere carricatis egrefti
dercgionefuillënt; tanta iam ftulticia oppreffic miferum
Munduni;vt mine, ficabfurderescredanturà Chriftianis,
quales nunquam antea ad credendu potcratquifquam fua-
dere Paganis creatorem omnium ignorantibùs.Hanc itaq;
rem propterea ad medium deduxinms, quia huicvndc lo-
quimur fîmilis eft:&exemplum poteratvel exemplum tri-
buece de inani fèdudtione ôc vera fenfùsdiminutione.
AD F R E D E G I SV M.
REVEREUDISSÏMO^AC BEAT1SS1MO DO-
mmo&PatriFredegifo Abbati.
Vdum modeftiç vcftrç benignitasaduerfum nos,
peccatis noftris exigentibus mota, talib. nos inue*
ôtionibus perculit,quæ lenitatis ac finceritatis ve-
ftræ modum excedere Viderentur,nifî in refellen-
dis nobis tali reda'rgut.ione vteremini,quæ verbis tantum à
vobis profèrretur, corde tamennon approbaretur. Nam fi
. ilia omnia quæ aduerfum nosprotuliftis, &ex parte finxi-
- ftis,ita à vobis fènfa efïcnt vt ptolata funt, nô folum mode-
ftiam ve ft ram tianfgrederemini,verumetiam veritatem of-
fenderetis.Êc idcirco,fàpientiffime Vir, fi dignamradmit-
tetemagnitudoveftra, nirimurnos perhàsJitterulaspur-
gareab miscriminib. quæ aduerfum nos iq vëftris litteris
exarata reperimus:Recordati dignemfni litterarum veftra-
rû quas tuncaduerfum nos nôuiuîme dediftis. Etcqgno-
feite contra quæ crimina nunc refpon dere curamus. Scri-
pfiftis igicur inpræfàrione dicentes :Siad omnia qtutinveftra
dileftionis cartulaferiptareperimus, rejpondendit iudtcarmusjion
tantum cartukjeriïprolixtorislibri modum excedere vtderemur:
fed quia copendq eau, avança expîitrmti&fiimnfatim attingereli-
buit.Ex quib.verbis veftris apparet omnia vos ilia reprehë-
difle quæ in noftra cartula feripta reperiftïs, fed qui omnia
reprehediftis,nihil laudatis, cunôla refellitis nihil recipitis;
qua iufte hoc fâciatis ex iftis perpendite quæ copedij caufa
fummatim actigkis;>Quia fi ram iniufte reprehendiftij,
quantoiniuftius ilia quæreliquiftis?Ét primum quidem de
his quæ vobis actingerelibuit, aflumitis refragandaïn no-
ftram fèntentiam qua diximus : qui enim vere humiiis èft,
abie^a de fe fènti^& qui abi e&a de fè fèntit, erraflè fè non
dubitat q lentenriam, vt verânon elfe ofteqdere videami-
ni. Probaris Dominû Iefum Chriftum vere humilem fuiflè
8ç diçi cis quia vere humiiis eratfecundum nos-fobiecta de fiefentit,
érerraffefenondubitautt : Quod quam calumniofèàvobis
diôtum fît,quçlutnus dignéminiperpendere.Quisenim fidelium
ignorât, quia nec nos debemus vnquâ cum de ab*
iedi onis h umanitate &péccati confeflïone loquimur,quæ
vera in hominibus proculdubio eflè debent Dominum
noftru Iefum Chriftum,cæteris hominib.permiftere î nec
vos debuiftisproptereaq» Dom'inus Iefus Chriftus abieôta
de fè nô lènfic,& erràflè lè nunquam cognouitjcçteros homines
ab hurailitateabieèionisj&peccati confeffione de-
fendereihrancum,vtexhocprobarevelitis,apparet firteris, nullum vere humilium abiefdicau drein fè v feèfntrtiis-
re,nullum fè peccatorem fateri debere:népe,ôvenerabilis
magifter, putabac acput^tnoftra infipienria : quia cum de
talibusrebusloquimri homo non debèt Dominumno-
ftrumIefum Chriftum cæterisaggregare hominibus;qui*
Humaniras quæ i Yerbo affumptaeft, quamqùam habeat
naturam noftrorum corporum, non tamen habetoriginé.
Nos enim ex hüraano femine coagulamur, ille deSpiritu
fanôko
Jl Opera.
fäqdbnatus eft, quietfi homo fedus eft propter noftram
ßhitert^eus ramen eflè nok defiit, qui licet homoveriis
| | | verus tarnen& ynus eft Deus cum Patre & Spir. S. lila
jftmqjiiuroilitas qua,Deus npfter lefusChrifttis.cuni infornta
Dei Patris tjfet, femetipfum exihaniuit vt forma ferui dcciperet»
inclinatie ruit miferatiönis,no euacuatio poteftatisjqiiti etfi
abied^pa®dnis pcrdilit,tameDeoPatrixqualem fèëfjè
irinotüit;a:qüalis omnino ëft Patri/nÖ minor eft glpria,nón
poftetibr tempore, noiïifif^rior pótp.ftate, qui propterea
fadijs eft fiökio, no n vcërraret; fcd vc erraricani ouein iq-
uentamhumeris fui,s gpftatet ».Ö^addomiimcpsléftispa-
tiix,ad paterqamfcilicet vifionem peijducef'et. Etidcirco
hpn eftconfèquen s,imó valde i n i u ftum è ft ,ytc urn qüis.ëa
qux homihiun fiqjcyere loquitur , al eer d óroiftieafcqparä-:
tione e uacu et;ï|;er u m a tq; it^iiim dicimus,quia petuteacis
hprhipis cftdb.minicdex(ji>iploiii>pugnareeaquxdepii-
rishominib. veraciter'dituintur, quoriim Qullué extitit fiije
peccatdi.ficutfcriptnmejft; ‘Non eït iuftusqwfjuam quifacidt
bonimjs ttonpeepet. Eticétums Neme mundusdfordé,etiarrifi
vnitudicifiierityitdeiusfiiperterrk'm. DeDomino Apoftólüs Vctmite^mr^icc^Sy-^tidpeccatumnonfeciïytiecimentm
eftdoltöiii orèeiits .-Nuikquid qüiaho c veiu me ft,p'f opterea
hoe vefum no eric illud qüóa PaulusI ||| -Omnesenimpecca-
ucïunt,cr egent-gloria Dei. Quiadicitis.his bené perfpèdis,
apöiiirébic hanc veftram nó efle yeram raêiqnem*.h^c qüali-,
teidixetitjsèftimarë np pbftiimus, affirmare tarnen aude-
thüs,*quia qüi na.ncrauoGitTatidDetnveran3 eflè negat, nëc,
d,um cógnouit qüe|nadkïo4uth éath oporteat fci’re.; Quid
ergo eft qUöd Apoftolus dum de Dpmi'nó loqueretUr j di-
cens:;Owi c//;» ftftttih Dei eJ[ct,non rdptnamarbiiratitseH eftefe
. aqttahm Deo ,fcd'fiiiietipfu/iicxnia.iiiuit.j'oytiiairiftït'i .iccipunr,
piXiTiï fiv. fi'dcfenttfe in yobis, tfiipd&in Chrifto IefiiiE t paulo
ipte^dixè'rat;-Nibtlperp.0tl^tht^ine^per inafieingjoriarnï
arbitrahteüSivtm nou
dé fe fendac.: quajre^A-
hVa fif cu m D qmin ó lo quens, uneremftpuluerem|| fa; ejur?
■ '^ó^c&.f^oc^nonfetffi^óquenfem teftatur,8c exquo eiDo-
min uIlaq^iccEpk, imMditióHrn & tardiorem feejjè Imguam,
dieft? (4 1 qkoq;,^e Aaron ad populum a ||-Nqsen m quid
f i i m i d i G e d è Q t t Angehisfirtißimum virórudp-
p,ellat;iyfeecpxrariqtamabfeda
in domo pat nsfui dicar, & famil iam fuam infimam in ManaJJe:
S,aulqupq; cum pene his Verbis detninimaTribueJfefedice-
^et,él‘é cadem tribu minimumferecognofceret, ita vtindignüftT;
fèregiohpnore.fa.terecur, in Reg€ elédus eft,vnde Domiy
nus ci loquinu: Cnmejfisparuulus in oculistuis^cdputin tribü-
buslfraèlfafttè esXdamd qu.ó^;, de quo Dominus loquitur;
ïmicni vmim fscuuäum ccrnietm,qüia vère humiiis erat, tam
abieda dé fèfenfit,;yt nön folum ad regUändüm indignum
fè eflèV^ftaref ur, verumetiägener fierfet regis;qui poftea de
ipfö$Iarqat adS.au rex ifiaeßcänern mort uit,
&ptilicètn yhumlSjcquc perfpqui eoqueritur,quafi fi perfè- ,
quaturperdixin lTjpdbus^pQftea.vero cüm eflet in rrggna,
regni gloria,nullumq; aduerfatium pateretur, ait tludamK&
viÜorfiamplufquafattusfiamferotfe huimilic in oculis meis. Et ice-
>^r^0mmeM0exAt^um cprmeum,rieq3 elaüfitritocuU tttei,
ne^ambdlauiinniagnisyiie^inmirabilibfupermet^rc.' Ecraflè
fe quóq; ho.h dubitamr, quia,föpifliiTie non folum errores
fuös.cofóé till,fed etiamiüiquitates,peccata,delidäfcele-
fa, infirm lt^te s quQq;hc turbatipnës,tirnorem,ac tremoréj
änhetatern^;cofdis,quorum omhium teftimoniafi ponè1-
teVqlitërimiismrolixi opens Cedes ofdinabitur. Vosdici-
tis, - Quia no eft vera ratiocination vtqui veré humiiis eft, abieila.de
fefentiat^qutpecCaftefeihdubitantertredat.Nos Veroécontra-i
■ no per hänc ratiocinationem ormjesfandos in fuispreci-
bus a Domino exapdi tps-ejfe nouimus ^ficuc Danielem in
fiiaéxhómplogefin, vbicpfitebaturnpnfblupéccatafuaj
& peccata populifui,verumetiam peccaca Regum ac Prin-
cipüiu>yelfäcei'dötum. Tresetiampuedincaminoignis
. clamabantjin yeritait? & iudicio: Induxifti omnia hacproptet
.peccAta noftra ,peccauimus emm & imque cgimus recedentesd te»
Dominus qUo,q;i(i.Euängelioteft:aturPub}icanum, quia<A
feederateum Pharifeoin tecnplum vtoraret, ideirepinfti*
fi^atS defee,ndifle.in domumfuam, quiaabieéfadèfe fcieSj
a lohge ftabat, & nolcbat, necoculo s ad cöelum letiaré,&
Btblioth.VetiPatrlTomW''
/ 8l
péceaflè fènondubirans percutiçbat pedus fiium, dicenS:
Deuspropittus efto mibi /JW^ron.DeCcnturione quoq; quare
Domimisait-quodnec in lfraeltantathfideiniienerit, nifi quia
idem Centurio abieda de fè fentiens,& àlta dcDOmmo fà-
piens,femetipfum (vrait) indignurti vt atbitratur ire ad de-
precandUmDoininum vtfanaret puerum eius, fèd potiiis.
amicos fiiosmifir. Et iteium per internuntium ttiandauit
Domino dicens; Dpmifie, non fum dignus vt intres fiub tectum
meant : Mulier vero Cananea, cui D ominus clamitanti re-
fpondit, «o» bonumfumerepanem filiorum& mittete cqnibus,
ftatftn coiifentiens ,ait, et tant Domine,nam&catellieduntde
mie is qua codant de then fit dominorumfiiorurh; Et idcircó audi-
rë meruit, -o mulier magna eftfides tua. Quod fi aliquisobie-
ceritnobisverbaiufti vërehumilisdiceMis;-Nô/>WrfKi,<ÿ
in'amaritudïnib. moraturoculus meus.Êt iterum: |hacpajfusfiim
abfifeiniquitate manus mea ; audiac ruifum eu nde m iuftü hu-
mïlitér cófitentem ,^Peccauv.quïdfaciam tibi, deuftos hominu?
Et itèr urn; Quantdsfiabeo mquitdtts, peccata.fcelera,atq3deli-
(la.oftendemihhBt item fcriptura dicit: Qnia is<quem Deus
pfbprérea flagellar vt dolotibïtruditus abiedioné& pec-
cata fuarecognofcat, refpick homines & dicit ,peccau^vere
dèliqui»&erom dignus ribrectpi.Quare ergo vós djeitfs fnbejfe
verqm,vt vere humiiis abieóla de fejentiat, dutpeccajfe fieredat?
cum apertiflime patcathoepiopiumeflèfàndorum, non
fuper b'pr u m : cu r loan nes Apoftolus ait, -Sidixcrïmüs quid
pçccatum no babemits,ipfenos feducimus, &veritdsin npbünoeft,
fiver o confiteamur delióta noftra, fideliseft, & iujhiï,vt rémittdt
nobis peccata. Qui fi fecund urn vos magna de fe, no abieda,
iéntirevoluiffet, habebatVhdeglorl^retur, quia & iupra
pedusDomini recübüic, ôf præ cæteris Difcipulisabiüö
dileduseft.rlacob. quoq; A poftolus ait;I» multis enim offen-
dmusomnes;c\\ixfi quis putauetithohyëfàciter,fèd tónttim
humiliterdida, nouerkiëin hoefënfu J?ekgium fèqui : & ^
prppterea fi corrigi vult,legat libros BlAuguft-contraPela-
^gianiftas, Sc iciat omnes fan dpsyëraci ter fède péccatis ac-
cufitisaccufaflè, itavtneceflè habeant pró fèipfisdicerë,
dimttteriobisdébita noftrd.Sedde his quanta diëfpofluntvos
hoflenóambigimus. Diertis etïam tota vos intentione diuinam
fcripturarn cum editorib.iïïièrpreribuspufa expbfitcrib fuis abim-
peritidnpftra ealumniisdefendere\ Ad quâm rem non refpan-
debimus Vöbis,quiaficutde quibufdàm dieiturillic,tr’epi-
dauerunt timore,vbin6erat amor,ita&vobis di'cipóteft,
illiç tota intençfone patàuit defehÏÏbheifi, vbi hullaerat '6^
mhiöohëcéffitasdefènfiöhis. Quis ênithde nöbis calum-*
niaMs eftvmquam Editoréautinterpretemàliquemdiui-
nartf infcripturarum?Dicifeis repreheiidiffejhos Apoftolos,
& infcerpretem, quos tantiim pufabamuif vmqüamrepre-*
héndëhdos, quantum nunc putamus veritaris vitupërató*
reslaudandos. Diximus namq;,q*iiainterprètesdiuinorü
vbluminu ; vel expöfitores ho curarunt o mnino tenere in- '
'declinabiliter regulam Grammatical artis -, qüödvtiq;iie-
queimpeiitia,neq;malitiafccerunt,[ed ratione codcfceii-
'fionis, vtficut vfus fehdæ fcripturæeft Verbis condefcen*-
derehumànis,qüatinus vimineftabilis rei humànûmore
loques, ad notitiam homihüdeducetet; 8c m^fteriainfoli**
ta iolitis oftéderet rebus ità &incerpietesëius eam fèqueft-
d o,illud ftuduetu n t fiimftl opère transfetre, vnd e mânife-
fliorë fènfum legen tib.prçh^rent,ètiam fî CÔtra Gramma*
tiçam eflent eatenus;vc fàcràmento rei çonçotdaret; Et ita
hpead noftrâ f um pli mus defenfione vt ficut illos'qui bote-
rantifî voluilîènt, omnia fècundu difeiplina Grammaticam
proferre,fèd vt nobis codefcenderent, &fimplidtaté veti-
tatis nô defèrerent, nô funt veriti aliqua cotra eande difei-
. plinaiii loqui,reprehédere nullusdebet» ita nobis ömninp
-debet pareere, qui etiam fi velimus omnia fècund u m Grâ-
matica loqui, nô poflùmus | fi tamen fidem redam 8c fèh-
fumCathoücum tenémus» in hifq‘, Verbisquib. poflùmus
dicimuSjfîcut &vps teftimonio Prifciani oftenditis,qui dixit:
Nihil enim ex onim parte perfeâum in htmanis credo ejfe in-
uéntionibpofie.Àffiimpfîftis grandem laborem non neceflà-
ithim, quali defendentes Èuangeliftam, vel Intèrpretem,
qftod non fruftra j velEuan^lifta ediderit, veliriterpres
tranftuleiitplurali immeto/<t»^«i«CT:fècundum quod certa
ratioflagitauic,quam rem nô folum, non reprehendimus,
fèd rteqjab irhpiis audiuimus vnquâ reprehelâm,& cum in
Ccc j - hac
. E'"., ', Luc.c.iZ. Mattx.il.
IbidxÀ.
Matt, ci j.
lloibb.cta.jpj.. jl!.
Idem c.yi.
V
loan.epifi. i.cap.i.
Iac.e.}.
Àugaftin.
contra P c-
lagL
Fredeg.
G
H
Prifdan. de