C ap VII 7. D e loco quippe fuo terra commota, eft, cum
Ve 111. * plebs Ifraëlirica de Judæa: dnibus evulfa, nimi-
Acjud.-eomm rum colla Gentibus fubdidic, quia fubdi audbori
irr"<!5- recufavit. Quæ fcilicet terra çolumnas habuit,
quia in foe emotes Sc principes , legis dodores at-
a que Pharifæos , ruitura ejus a pertinaciæ ftruclu-
ra furrexit. In ipfis namque litteræ ædificium te-
nuit, Sc tranquillitatis fuæ tempore, facrificiorum
carnalium quad fuperimpofitæ fabricæ onera por-
tavit. Sed tranflatis montibus, columnæ concuf-
fæ funt, quia fubdu&is à Tudara Apoftolis, nec ipfi
vivere in ilia permilTi funt, qui ab ilia vitæ præ-
dicatores expulerunt. Dignum quippe erat , ut
tefrenam patriam fuba&i per derent, cujus amo-
re nequaquam veriti funt cæleftis patriæ milites
impugnare. Sed expulfis Tandis doctoribus , J life
dæa funditus b torpuit, Sc jufto judicantis examine
in erroris fui tenebris mentis oculos clan-
fit. Unde Sc adhue fubditur :
Kerf: 7. Jfui precipit foli, & non oritur \ & ftellas claudit
quafi fub fignaculo.
C ap VIII. Aliquando namque in facro eloquio Tolls no-
jiec. nr. mine, prædicatorum claritas defignatur ; fient
Priedieatori- per Johannem dicitur-: FaUus eftfol ut faccus ci-
judææPluxdc- Hcinus. Inextremo quippe tempore fol quafi ci-
fuit. licinus faccus oftenditur : quia fulgens vita præjpoc.
a'iz. tJicantiumf^ ante rèproborum oculos afpera Sc
defpeûa monftratur. Qui ftellarum quoque cla-
ritate figurantur : quia dum recta peccatoribus
prædica'nt, tenebras noftræ no dis illuftrant. Unde
Sc fubtradis prardicatoribus, per Prophetam
Jerem. ?. j. dicitur : Prohibita funt * fie lie pluviaYum. Quia ve-
^ Per <^em rdlget , ftellæ obfeuritatem no-
dis irradiant ; Sc plerumque in facro eloquio diei
appellatione æterna patria, nodis autem nomine,
præfens vita fignatur : prædicatores fandi ut fol
noftris oculis hunt, cùm contemplationem nobis
veræ Iucis aperiunt : Sc velut ftelke in te-
c nebris lucent, cum per adivam vitam c profutu-
rl noftris neceflitatibus terrena difponunt. Quafi
in die ut fol corufcapt, cum ad contemplaiidam
internæ claritatis patriam , mentis noftræ aciem
fublevant : & quafi ftellæ in node refplendent,
quia& cùm terrena agunt, offenfurum jàmjam-
quenoftrioperis pedem,excmplo fuæ reditudinis
dirigunt. Sed quia expulfis prædicatoribus , non
fuit qui plebi Judaicæ in perfidiæ fuæ node re-
manenti vel claritatem contemplationis oftende-
re t, vel adivæ vitæ lumen aperirct ( veritas quippe,
quæ hanc repulfo déférait, fubtrado prædicationis
lumine , merito fuæ pravitatis cxcæca-
- vit) rccté dicitur : Jf)uipracipit foli , & non oritur
> & fellas cLiudit quafi. fub Jignaculo. Oriri
quippe ei folem noluit, à qua. prædicantium ani-
mum divertit. Et quafi fub fignaculo ftellas clau-
fit, qui dum prædicatores fuos per filenpium in-
d’ tra femetipfos retinuic, cæcis iniquorum d fenfi-
bus cælefte lumen abfeondit.
m 1 v- 9• Penfandum vero eft , quia idcirco aliquid
denTciUcvo- claudimus , ut hoc cùm tempus con*
•and», gruit, ad medium proferamus. Et facro eloquio
atteftante didicimus, quod ]udæa, quæ nunede-
• In vulgatis, fairies, pro fertinaci* , quod legitur in Vindoc. Tu-
ron. Norman. &c.
bSic rcftituiinus ex mTs- penc .omnibus pro, corruit, quod habent
excufi.
c E* plur. variis left, feu mfs. feu excuforum hanc elegimus quæ eft
mis. Corb. 'Germ. Gemct. German, nobilioremquc ienfum eonri-
flet. Edit i,f>ro fut nr is neceffitatibus noftris,
i Ed. mtnliius, jjbi Coib. Germ- Yindoc»Turon. Norm, habent
t feritur, ad finumfidei in fine colligatur. Hinc nam-
que per Ifaiam dicitur : Sifuerit numerusfiliorum jrat l0,
ifracl quafi arena maris , reliquix falva fient, fa-sept.
Hinc Paulus ait : Donee plenitudo Gentium c in- Rom' “ • ^
troirety & fic omnis ifrael falvus fieret. Qui igi-
tur prædicatores fuos nunc Jùdææ oculis fubtra-
hit, fed poftmodum oftendit, quafi fub fignaculo
ftellas claufit : ut abfeonfis priùs , & poft co-
rufeantibus aftrorum fpiritalium radiis, f noctem f
fuæ perfidiæ & nunc repulfa non videat, & tunc
illuminata deprehendat. Hinc e ft, quod duo illi
exim.ii prædicatores dilata morte fubtra&i funt,
ut ad prædicationis ufum in fine revocentur. De
quibus per Johannem dicitur : Hi funt duaolivxy Apec. n.4,
C?- duo candelabra in confie flu Domini terrifiantes.
Quorum unum in Evangelio per femetipfam
Veritas pollicetur, dicens : Elias venturus e f t ,& Matth. tJ „
refiituet omnia. Quafi ergo fub fignaculo ftellæ
claufæ funt , qui &c nunc occultantur ne appa-
reant, &r. poft ut prodefle valeant, apparebunt.
Sed tarnen plebs Ifraëlirica, quæ ubertim in fine
colligetur I in ipfis fan£tæ Ecclefiæ exordiis cru*
deliter obduratur. Nam prædicatores verkatis re-
nuit, verba adjutorii fprevit. Quod tarnen mira
au&oris difpenfatione agitur, ut nimirum prædi-
cantium' gloria, quæ recepta in uno populo latere
poterat, in cunttis gentibus repulfa ailatetur. Unde
& apte mox fubditur :
Jffui extendit calos Jblus. Verf.8
; 10. Quid namque cælorum nomine , nifi hæc c
eadem cæleftis prædicantium vita defignatur î ^ f P’Iv1A‘
De quibus per Pfalmiftam dicitur : Cali enarrant Evangelium
gloriam Dei. Ipfi igitur cæli, ipfi fol effe memo- a Judæisrtpi
rantur : cæli fcilicet, quiaintercedendo protegunt; Deus^tin
fol autem , quia prædicando vim luminis often- omnesgem«
dunt. Commota. igitur terra*, cæli extenfi funt :
quia cùm Judæa ad vim perfecutionis infremuit,
Apoftolorum vitam Dominus in cundarum gentium
cognitionem dilatavit ; 8 & dum ilia per ju- g
dicium in mundum captiva difpergitur, ifti ubi-
que per gratiam in honorem tenduntur. Angufti
quippe cæli fuerant, cùm una plebs tot egregios
prædicatores tenebat. Quis enim Gentilium Petrum
noftet, fi in folius Ifraëlitici populi prædi-
' cationc remaneret ? Quis Pauli virtutes agnofcc-
ret, nifi hune Judæa ad noftram notitiam perfe-
quendo tranfmififlet î Ecce jam i qui flagris & h
contumeliis ab Ifraëlirica plebc repulfi funt, per
mundi fines honorantur. Solus ergo Dominus cæ-
los tetendit, qüi fecreti mira difpenfatione con-%
filii, prædicatores fuos unde permifit in una genre
opprimi, fecit in mundi cardines inde dilata-
ri. Sed neque ipfa hæc præfenti dedita mundo
Gentilitas, cùm culpas ejus , Apoftolorum lingua
corripuit, verba vitæ libenter accepit. Nam
protinus in elationem contradiclionis intumuit y
atque ad crudelitatem fe perfecutionis excita-
vit. Sed quæ prædicàtionis verbis contraire niti-
tur, fignbrum citiùs admiratione temperatur. Unde
apte quoque in au&oris laudem fubjungi-
tur :
Et graditur Jitper fu e l us maris ibidem
fenftbut, qoos religiosè (cquimur.
* Gemet. introierit. In Utic. olimita legebatlir; nunc autem, introU
ret. Sic legitur in Turon. Sc plurimis.
1 Gemet. node perfidie, fut.
t In Gemet. & Corb. Germ, deeft, dum ; legiturque : Et ilia per
judicium. . . . difpergitur See. Abcft, captiva. - . ; a ■$$■■■■ -
,h l u pleriquc mß. vel fiagellis.hd. cuq Colbert, quiplagis.
ii. Quid enim maris nomine, nifi in bonorum A me fecijfe hominem fuper terram : cùm profe&ö
v.’ necefæviens mundi hujus amaritudo fignatur? De confier, .quia is qui cun&a priùs quàm venianc
quo & per Pfalmiftam dicitur : Congregans quafi confpicit , nequaquam poftquam aliquid fecerit,
,cs in utre aquas maris. Aquas etenim maris quafi in pcenitendo refipifeat. Quid ergo mirum , fi fpi-
utre Dominus congregat, cum miro moderami- ritales viri utuntur verbis carnalium, quando ip-
ne cun&a difponens , a in fuis claufas cordibus fe ineffabilis Sc creator omnium Spiritus, ut ad
2 carnalium minas frenat. Super flu&us ergo maris intelledlum fuum carnem pettrahat j in fe ipfb
Dominus graditur : quia cùm fe procellæ perfe- carnis fermonem format ? In Scriptura igitur fa-
cutionis erigunt, miraculorum ejus obftupefaiflio- era dum nota aftrorum nomina atidimus, de qui-
ne franguntur. Qm enim tumores humanæ vefa- bus aftris fermo moveatur , agnofeimus. Cùm
niæ mitigat, quafieredas in cumulo undas'cal-
quæ narrentur aftra perpendimus , reftat,
cat. Nam cùm morem fuum Gentilitas deftrui no-
væ converfationis prædicatione confpiceret ; cùm
inundi hujus divites elationi fuæ contraire videverb
ut ex eorum motibus ad fpiritalis intelligentiæ
arcana furgamus. Neque enim juxta litteram mi-
rum aliquid dicitur , quod Deus Ar&urum,
rentfada pauperum; cum fapientes fazculi adver- g Orionas, Sc Hyadas fecit : de quo nimirum con-
fari fibi imperitorum verba penfarent: in perfe- ftat, quia omninoin mundo nihil fit, quodipfc
cutionis protinus tempeftatem tumuerunt. Sed qui non fecerit. Sed fandus vir ha:c fecifTe Dominum
verborum adverfitate commoti, ad perfecutionis dicit: per qux fignari propric ea qua: fpiritaliter
procellas infiliunt , fignorum, ut diximus, admi- geruntur, intelligit.
ratione temperantur. Tot ergo in his fludibus
Dominus grelfus pofuit, quot fuperbis perfecu-
toribus miracula oftendit. Unde bene rurfum per
ml. n- J Pfalmiftam dicitur : CMirabiles elationes maris,
b mirabilis b in excclfis Dominus : quia contra ele-
13. Quid namque Arduri nomine, qui in catii Arftum?figni-
axe conftitutus, feptem ftellarum radiis fulget, fic4tEcclerian>-
nifi Ecclefia univerfalis exprimitur , qua: in Jo- Apoc.t.iz.zo.
hannis Apocalypfi per feptem Ecclefias, feptem-
que candelabra figuratur ? Qux dum dona in fe
dormn vitam ad perfecutionis undas mundus fe feptiformis gratia: Spiritus continet, claritate fum-
mirabiliter extulit, fed has fupernorum conditor mæ virtutis irradians , qiiafi ab axe veritatis lu- s
c e fublevata virtute prædicantium mirabiiiùs ftra- Cet. Penfandum quoque eft,,quod Ardurus fem- y
vit : miniftros etenim fuos plus oftendit pofte per per verfatur, Sc numquam mergitur : quia Sc fan-
à miracula , d quàm poteftates terrenæ tumuerant d a Ecclefia perfccutiönes iniquorum fine cefTa-
per iram. Quod bene etiam per Jeremiam Domi- ^ cione tolerat, fed tarnen ufque ad mundi termi- •
nus exteriora narrans, interiora denuntians , di- num fine defedu perdurât. Sæpe. namque earn
3. cit : Pofiti arenam terminum mart, praccptum fern- reprobi, quia ufque ad internecionem perfecuti
piternum quod non prateribit > & commovebuntur, funt, quafi hanc fe funditus extinxiffe credide-
& nonpotemnt, & intumefient fluflus ejus, & non runt : fed eo multipliers ad ftatum fui provedus
c tranfibunte ilium. Arenam quippe Dominus mari rediit, quo inter manus perfequentium morien-
terminum pofuit : quia ad frangendam mundi do laboravit.' Ardurus ergo dum verfatur , eri-
çloriam , abjedos Sc pauperes elegit. Cujus ni- gitur : quia tunc fanda Ecclefia valentius in vemirum
maris fludus intumefeunt , cùm potefta-
res fæculi ad cortunotionem perfecutionis exi-
liunt. Sed tranfire arenam nequeunt, quia def-
pedorum miracùlis &: humilitate franguntur. Sed
dum mare fævit, dum per infaniæ fuæ fludus eri-
gitur ; quia tamen virtutis intimæ oftenfione calritate
rcficitur, cùm ardentiùs pro veritate fatiga-
tur.
i4.Unde apte quoque poft Ardurum protinus OrionesMar-
Orionas fubdit. Oriones quippe in ipfo pondéré cyrcî-
temporis hiemalis oriuntur , fuoque ortu tempe-
ftates excitant , Sc maria terrafqué perturbant.
catur, fanda Ecclefia proficit, atque ad ftatum D Quid igitur poft Ardurum per Orionas, nifiMarfui
ordinis per temporum incrementa confurgit.
Unde Sc apte mox fubditur :
^ui facit (durum, & Orionas , & Hyadas,
& interiora ^Aufiri.
» AP. XI. 12.. Nequaquam fermo veritatis vanas Hefiodi,
fflir. &R. vi. Arati, Sc Callimachi fabulas fequitur , ut Ar-
trainSr0' ^urum nominans , extremam ftellarum feptem
Br matur,fcrî- caudam Urfæ fufoicetur, Sc quafi Orion gladium
te neat àmator inianus. Hæc quippe aftrorum nomina,
à cultoribus fapientiæ carnalis inventa funt :
fed Scriptura facra idcirco eifdem vocabulis uti-
tur, ut res quas infinuare appétit , notitiâ ufitatyres
defignantur î Qm dum f fonda Ecclefia ad f
ftatum prædicationis erigitur, pondus perfequentium
, moleftiafque pafiuri, ad cæli faciem quafi
in hieme venerunt. His etenim natis, marc ter-
raque turbata eft : quia dum Gentilitas mores
fuos deftrui, apparente iilorum fortitudine do-
luit, in eorum necem non folùm iracundos ac tur-
bidos, fed etiam placidos erexit. Ex Orionibus
itaque hiems inhorruit : quia elarefeente Sando-
rum conftantia, frigida mens infidelium, ad tempeftatem
fe perfecutionis excitavit. Orionas ergo
cælum eaidit , cùm fonda Ecclefia Marcy-
tæ appellationis exprimantur. Nam fi aftra quæ res mifit. Qui dum loqui reda rudibus aufi font,
vellet,per ignora nobis nomina diceret : homo, 11 omne pondus ex frigoris adverfitate pertulerunt.
i j . Bene autem protinus Hyadas fubdit, quæ HyadcsDo-
juvenefeente verno ad cæli faciem prodéunt, &: ûorcs-
cùm jam fol caloris fui vires exerit, oftenduntur.
Illius quippe figni initiis inhærent, quod fopien-
tes fæculi Taurum vocant, ex quo augeri fol in-
, per
pro quo hare eadem feriptura fada e ft, nefeiret
procul dubio quid audiret. Sic igitur in facro e-
loquio fopientes Dei fermonem trahunt a fopien-
tibus fieculi, ficut in eo pro utilitate hominis vo-
cem in fe humane pafiionis ipfe conditor homi-
^■ s.e.7. num fumit Deus, ut videlicet dicat : .Paenitet
* In Lyran. & Utic. pro diverCi left, annotatin' ad marginem, in
fuis claufas ordmibus.
b Vindoc. mirabilis in altis.
* Coc. & feouentes edit, fub elevata. _
a Antiqux edit, quam potejiates terrenas tumere. Coc. & lequcntcs ,
^uam poteftates terrenas qttt, tumuerant. SctjUimnr mis.
Tom. I.
t Pleriqnc mfs. illud: quod ad praceptum commode referri porefr.
Rcrinuimus ilium cum vulgatis Sc mf. Corb. Germ. Sc ad terminum
referimus.
f Coc. & feq. cd. dum fimcla n Eccl.. . .erigunt, contra fidem mfs.
In Corb. Gçrm. & uno Vindoc. legitur, ad ftatum perfections vel prédicat.
X ij