Mifrricordi* '
lucccdat mifc-
ricordia in lari.
Cor. r3. 4.
ïleemolyna:
meritoriæconditionea.
Gentf. 4 , 4. s.
711 San£H G re so r ii Mora lium 712
-gna defcribitur : per parienriam aliéna mala æqüa- A peccaret; culpamque faam mallet filentio tegemfnït'cr
In bonis operi-
bus cavcnda c-
latio.
tolérât, per benignitatem quoque bona
miferico'rdiner impendit fua. Undë bcatus Job 8 c
patienter domefticos malèdieentés pertulit, &: via-
tores atque peregrinos apud fe benignè fufcepk :
■ illis morufii exèmpla -tribuens , iftis exteriorum
ope concurrens : illis per manfuetudinem non'con-
cit-us ad irafeendum , iftis per mifericordiam ad
fubveniendum paratus. Vir èninvfandus Redem-
torêm gencris hüriïani per prophetiæ fpiritum in-
tuens , prædicamenta quoque illius in opéré fèr-
vabat, quibus nos admonet, dicens : Dimittite, dr
dimitietur vobis : date, & dabitur vobis. a Daré
namqùc noftrum ad res pertinet, quas cxceriùs
re, quàm voce confeftionis aperire ? Sæpe namque
contingit, ut ektus virtutibus animus, dum
mukabona in æftimatione proxiinoriim de fefpâr-
gi cognoverit j-agnofei non velit, fi quideft quod
ïcprèhcnfibificer facit. Quas videlicet erroris te-
nebras idcirco mens tolérât, quia cordis oculuin
tumor gravat. Unde beatus Job ihter tôt eximia
fadà virtutum, qui tain futnmus extitit in opera-
done, ut demonftraret quàm h umilis fuerit in mente
, protinus adjunxit :
Si abjeondi (ju a fi homo fe c ca tum m e um , d r c e la v i
i n f irm meo tn t q u i ta tem m e am.
50. Hæc fimt namque verte humilitatis teftimohabeirtus
: dimittere autem ad relaxandum dolo- ® nia, 8 c iniquitatem luam quemque cognofcere,
rem, queminteriùs ex aliéna culpa contraximus.
Sed feiendum cft, quia qui dimittit, & non dat,
etifii non plenè operatus eft, meliorem tarnen partem
mifericordiæ tenuit. Qui aiitem dat, & minime
dimittit, omnino mifericordiam nullam facit
: quia ab omnipotente Deo munus ex manu
non accipitur, quod corde obligato in malitia pro-
fertur.
2.8. Mundari etenim debet priüs animus, qui
8 c cognitam voce confeftionis aperire. At contra,
ufitatum humani generis vitium eft, e & latcndo
peccatum committere , 8 c commifliim negando
abfcondere , 8c convidum defendendo mukipli-
care. Ex illo quippe lapfu primi hominis hæc augmenta
nequitiæ ducimus , ex quo ipfam radi-
cem traximus culpæ. Sic hamque ille dum lignum
vetitum contigiflet, abfeondit fe à facie Domini inter
ligna paradifi. In qua abfconfione, feilicet quia
t§É;i'
argunifaâs
cft culpià
eleetr.ofynam præbet : quia omne quod datur Deum latere non poterat, non latendi effedus de
Deo , ex dantis mente penfatur. Cunda itaque feribitur, fed affedus notatiir. Quicùm argueremalitiæ
macula ab interiori noftro homine cogi- dira Domino , quod de ligno vetito contigiflet
tationis immutatione tergenda eft : quia iram ju- ç illico refpondit : cM u l ie r , q u am d e d ift i m ih i fo-
dicis placare nefeit oblatio, nifi ex munditia pla- c i a m , ifJ a m ih i d e d i td e l ig n o , d r comedi. Ipfa quoceat
offerentis. Unde feriptum Reff exit Deus
ad <^ibel, dr ad munera ejus; ad Cain autem , & ad
munera ejus non reff exit. Neque ctenim facrum
cloquium dicit: Refpexit ad munera Abel, 8 c ad
Cain munera non refpexit: fed priüs ait, quia ref
fexitadlabels ac deinde fubjunxit, Et ad munera
ejus. Et rurfum dicit, quia non reff exit ad Cain j ac
deinde fubdidit 3 Nec ad munera ejus. Ex dantis
quippe corde id quod datur , accipitur. Idcirco
non Abel ex muneribus, fed ex Abel munera obla-
taplacuerunt. Priüs namque ad eum legitur Dominus
rcfpexifte qui dabat, quam ad ilia qute dabat.
que mulier inquifita refpondit, dicens : Serfens 1
decef itme, & comedi. Ad hoc quippe requifiti fue-
rant, ut peccatum quod tranfgrediendo commife-
rant, confitendo delerent.Unde Sc ferpens illeper-
fuafor , qui non erat revocandus ad veniam , non
eft de culpa requificus. Interrogatus itaque homo
eft ubi eftet, ut perpetratam culpam refpiceret, &
confitendo cognofceret quam longe a conditoris
fui facief abefiet. Scd adhibere fibimetutrique de-
fenfionis folatia , quam confcflionis, elegerunt.
Cumquc cxcufare peccatum voluit vir per miilie- 1
rem, mulier per ferpentem ; auxerunt culpam,f
Unde bene beatus Job dicturus nobis in hofpitali- p) quam tueri conati finit : oblique Adam Dominum
tatis gratia largitatem fuam, priüs circa adverfa-
rios protulit patientiam S c benignitatem fuam :
b quöd de ruina non exultavit inimici, quod verbis
maledicis perfccutores fuos non impetiit, quod
fievientes intrinfecüs xquanimiter toleravit , &
tunc demum hofpitalitatis lux munificcntiam protulit
: ut audito Icilicet c narrationis ejus ordine,
difeamus quia exteriora munera ex interna cordis
munditia condiuntur: ut virtutum ejus contextio
leftorem doceat, qualis apud fe efte debeat, cum
exteriora bona aliis fubminiftrat.
x j . Sed quis fe inter tanta virtutum culmina
fanftum efte non credcret ? Quis non utcumque
tangens, quod ipfe peccati eorum au£tor extiterit,
qui mulierem fecit: &c Eva culpam ad Dofninum
leferens, qui ferpentem in paradifo pofuiflet. Qui
cnim ore diaboli fallentis audierant: Eritis ficut u
dii: quia Deo efte fimiles in divinitate nequive-
runt, ad erroris fui cumulum Deum fibi facere fi-
milem in culpa g conati funt. Sic ergo reatum fuum j
dum defendere moliuntur, addiderunt, ut culpa
corum atrocior difeufla fieret, quam füerat per-
petrata.
31. Unde nund quoque humani generis rami ex }
hac adhuc radice amaritudinem trahunt: ut cum j"
de vitio fuo quifque arguitiir, h fiib defenfionum fc
ipfis tot meritis tentaretur : ut fi quando ut homo E verba, quafifub quædam fe arborum foliaabfeondelinqucret,
deliétum fuum hominibus nollet in-
notefei j & leve efte crederet, fi quid in minimis
dat, & velut ad quædam excufationis fuæ opaca
fccreta faciem1 conditoris fugiat, dum non vult
* In iifdem editis, dare namque ad res. Addlmus, nofirum, cx mff.
noftris fere omnibus , & ex antiquioribus excufis.
b Laud. Corb. Germ. Norm. & pi. quod ruins, non exultavit. Germ,
a* manu quod in ruina.
e plerique, narrationis fus. ; fortafle contra Grammaticorum leges ;
at liquet Gregorium talibus pratceptis fcrupulosc non obtcmperafTe :
duo Sangerm. nullum habent pronomen adjeaum.
i Poller, ed. filentio tenere. In ed. Bart hoi. & Rcmb. & in omnibus
mff. noftris, tegere, ex quo mu ta to g in »facile fuit efficere, tenere.
* Hîc mirum eft mff. diflidium. Germ. Turofi. & Corb. Germ, à 1*
manu habent, fajibendo peccatum, quod ctiam lego inomnibus Norm,
uno cx Lbroiccnlibus demto, in quo legitur , é t ad libitum peccatum
committere. Laud. Corb. Germ, a* manu & Val-cl. é t labendo peccatum
, quam left, fequuntur ed. vet. Barthol. Parif. & Bafil. Vindoc,'
é t bland) peccatum committeren
1 Val-cl. abijfet.
* Guffanv. notati funt, quam leöioném nullis in m ff aut vetertbuJ
edit, invenimus, alias a fenfu abhorrentem. Neque tarnen anendum eft
typographicum: nam vera leftio, conati funt, ibidem ad marginem rejects
legitur. r
b Val-cl. fub defenfionum verbo , quafi fub quodam fe arborum folio.
Plerique Norm, fub defenfionum verbis, quafi fubquibufdam arborUtofi-
Hit.I
Laud. 8c Val-cl. cogniteris.
m Liber XXII. in Caput X X X I . Bead Job. 714
cognofciqûod fecit. In qua videlicet occukatio- A fe quifque nullo arguente confitetur : fed confeflione
non fe Domino, fed Dominum abfeondit fibi.
Agit quippe, nc omnia viderttem videat, non au-
; tem ne ipfe videatur. Quo Contra cuique peccato-
ri jam exoi'diiim illuminationis, eft humilitas con-
feflionis : quia fibimetipfi jam parcererenuit, qui
malum non erubelcit confiteri quod fecit : & qui
defendendo a accufari potuit, accufando fe ce-
lerrimè defendir. Unde & morcuo Lazare, qui
mole magna premebatur, fiequaquam dicitur :
Revivifce, fed : Vent foras. Ex qua fcilicet refurre-
ftione j quæ gefta in illius eft corporê, fignatuf
qua'.itcr nos’ refufeitemur in corde, cùm videlicet
mortuo dicitur : Vent foras s ut nimirum homo in
nisveritatem probat, cum alter malum quod feci-
mus, increpat. Quod fifuperbè defendimus, liquet
quia peccatores nos ex nobis fide diccbamus. Unde
fummopere curandum eft, ut mala quæ fecimus, 8 c
fponte fateamur, & hæc aliis arguentibus non ne-
gemus. Superbiæ quippe vitium eft, ut quod de {e
fateri quifque quafi fua fponte dignatm*, hoc fibi
dici ab aliis dedignetur.
34. Beatus itaque Job quantæ fuerit humilitatis Job in peccati
entendit, qui ie 8 c inter adverfarios noverat vive- confeÆ°nc
re, 8 c tamen non verebatur culpas voce confef- hum!litas•
fionis aperire. Sed notandum, quod fuperiùs vh tu-
tes fuas loquitur, inferiùs peccatum fatetur. Hinc
peccato fuo mortuus, &permolem malæconfue--B enim liquido demonftrat, quàm vera de bonis fuis
tudinis jam fcpultus, qitia intrâ confcientiam fuam dixerat, qui noliiit tacere de malis. Modo virtu-
abfeonfus jacet per nequitiam, à feroetipfo foras tes fuas indicat, modo culpam : quia & perpetra-
- exeat per confcflionem. Mortuo enim, Vent foras * verit peccatum , 8 c non tacuerit, manifeftat. Un-
r dicitur, ut ab excufatione atqùe occultationé pèc- de cerciflimè apparet quantæ munditiæ in omnicati,
ad accufationem fuam ore proprio exirepro- potentis Dei oculis fuerit, qui 8 c vitavit mala né
vocetur. Unde David propheta b ab ilia tanti mor- committeret, 8 c tamen quæ eum committere conte
facinqris revivifeens , ad vocem Domini quafi | tigit, hominibus non abfeondit : quatenus ei& ju-
• foras exiit, dum per Nathan corteptus, quod fe- ftitiæ fit gloria, declinalfe peccatum, 8 c juftitiæ cu-
cerat accufavit. ftodia, quod non potuit declinare, prodidifte. Vi-
5« Qma igitur hæc occultations culpa in huma- deatur vir ifte cuilibet magnus in virtutibus fuis
no genere vehementer cxcrevit, bene beatus Job mihi certè fublimis apparet etiam in peccatis fuis,
cùmdiceret: Si abfeondi feccatum meum, interpo- Mirentur in eo, c qui volunc, caftitatis continen- o
fuit : Jfuafe homo. Hominis quippe efte proprium C tiam , mirentur ihtegritatem juftitiæ , mirentur
confpicit, quod ex parentis vetcris imitatione def- vifeera pietatis : ego in eo non minus admiror confeflionem
hurnillimam pcccatorum, quàm tot fu-
blimia gefta virtutum. Scioenim, quod per infir- Sape gmioris
mitatis verecundiam plerumque gravioris eft cer- certaminis eft
taminis, commifià peccata prodere, quàm non ad- fcfaSmvL
miflà vitare : 8 c d unumquodquc malum quamvis rc-
robuftiùs vicetur, tamen humiliùs proditur. Bea- d
tusergo Job, qui tot magnisoperibusfultus, confiteri
culpam non erubuic, oftendit in virtutibus,
quàm humilis fuir, Sed quia ex humilitatc vera fe-
cura Temper au&oritas nafeitur : ut tanto foris nil
metuat, quanto ad rerum culmina animus per ela-
tionis defiderium non anhelac, exprefla confefliocendit.
Ubi apte fubditur : Et celavi in finti meo
iniquitatem meam. Scriptura etenim facra plerum-
que finum ponere pro mentc confuevit:ficucvoce
Ecclefix dc perfecutoribus noftris , qui nobis
natura quidem conjun&i funt, fed vita disjuriifti,
per Pfalmiftam dicitur: Bedde vicinis noftris f t f -
tuflum in finu eorum. Ac fi aperte diceret: In men-
te fua rccipiant hoc , quod in noftris corporibus
fievientes operantur: ut dum nos exterius ex parte
puniunt, ipfi interius perfeifte punianmr. Quia igitur
finus fecretum mentis accipitur, in finu iniquitatem
cclare, eft hanc in confident^ latibulis
occultare j nec per confeflionem detegcre , fed D ne peccati, rc£cè fubjungitur :
per defenfioncm velare. Quo contra Jacobus dicit
: Confttemini alterutrum feccata veftra, & orate
fro invicem , ut falvemini. Salomon qùoqüe ait :
£lui abfeondit fcelera fua, non dirigetur: qui autem
confejfts fuerit, & dereliquerit ea, mifericordiam
confequetur.
33. Sed inter hæc feiendum eft, quod plerumque
homines 8 c culpas confitentur , 8 c humiles
non funt. Nam multos novimus, qui arguente nullo
, peccatores fe efte confitentur : cum verb de
culpa fua fuerint fortafle correpti, defenfionis pa-
ttocinium quærunt,nè peccatores efle videantur.
Qui fi tunc cum id fponte dicunt, peccatores fe
elle veraci humilitatc cognofccrent, cumarguun-
tur ab aliis, efle fe quod coufelfifuerant, non ne-
garent. Qua in re indicia veræ confeftionis funt, fi
cum quifque fe pcccatorem dicit, id de fe diccnti
ctiam alteri non contradicit. Nam quia {cripcum
‘ • J'ftus in frincifio accùfktor eft fui : non magis
peccator, fed juftus videri appétit, cùm pcccatorem
Si exfavi ad multitudinem nimiam, & deffeftio Verf.3
frof inquorum terruitmc ; dr non magis tacui, nec e-
griff ts fum oftium.
3j. Magna eft fecuriras cordis, nil concupifcen- C aput
tiæ habere fæcularis. Nam fi ad terrena adipifeen- XVI.
da corinhiat, fecurum tranquillumque efte nulla- Cotdisa terr^
tenus poteft : quia aut non habita concupifcit ut cupXaT/r
habeat, aut adepta metuit ne amittat: &■ dum in herimira^ècl£!!,
adverfis fperat profpera, in profperisformidatad-ruas*
verfa : hue illucque quafi quibufdam flu&ibus
volvitur, ac per modos varios rerum alternantium
mutabilitate verfatur. Si verb femel inappedtio- V sT -w>
ne fupcmæ patriæ ford ftabilitate animus figitùr,
£ minus rerum temporalium perturbationc vexatur.
A cundis quippe externis motibus eamdem inten-:
tionem fuam , quafi quemdam fec-retiftimum fe-
ceftum petit : ibique c incommutabili inhærens, 8 C *
mutabilia cunda tranfeendens, ipfa jam tranquil-
litate quietis fuæ in mundo extra mundum eft,
Exccdit profedb ima omnia intentione fummorum,
* bdem mff accufare.. . accufando fe celeberrimO défendit.
Ed. pnetcr. Barthol. ab ilia tanti mole faemoris, à Quitus reccderfi
«ogunt nos mff | H
‘ Omittitur, qui volunt, in mff Utic. Bccc. Prat. & Corb. Germ.
J'acm unutpquodque enim malum.
Un Nor®, duo Sangerm. Laud, yal-cl. &al. quos fcquitur edit.
Barthol. an..1454- & Parif 1494 In.Bafil. 1^14. & fequentibus legitur
rncommat.\bihter inhtrens. Sanè fufpcôa mihi eft hxc editorum leflio.:
Nam vel landtiorcs incommutabili Deo adhærentcs, d id non poffunt
in hac vita, incommutabihterDco tnharrerc. Vidciupra 1. j. num. 57,
J8. tfo. & 1. 8. num. 49. & p f
Y y ü j