C a p u t
XL I.
leris ab interna intentione curveris. Sequitur.:
Depone magnitudinem tuam abfque tribulatione,
dp ownes robuftos fortitudine.
yy. Quos alios fan£tx Ecclefix robuftos acci-
pimuSj ntfi eos qui advincenda mundi hujus dc-
fideria Sc cceptis fublimibus Sc confummacis pro-
Apoftoiis & fc&ibus convalefcunt ? Magnitudo itaque ejus in
bus ad* rxmTa robuftorum fuorum vita confiftit ; quia tunc glo-
vocacis, jDcus . riofior redditur, cum pro defenfione veritatis ad
corun^vic^dc- morccm ufquc ab cleftis illius a conftanti virtute
mina’robora- certatur. Arrogantes teitur viri fubdu&is de hoc
vit- * mundo Apqftolis, fubdudis ad fuperna Martyri-
bus, quia fortdfe dodiores valcntiorefquc prxpo-
b litos b abundé deefle confpiciunt, quail folos fe re-
A trantur. Nequc enim debet plurimorum malum
tendere in xftimationem cundorum : quia etfi ini-
qui funt quos cognofcentcs dijudicant, nonnulli
tamcn fandi funt quos ignorant. Triturx quippe
tempus eft, adhuc grana fub paleis latent. Nul- f
lus ergo ex area frudus expedabitur, li hoc lolum
in ea cfl'c creditur, quod fuperficictcnus videtur.
Igitur quia quos cernunt, delpiciurit, Sc in antiquorum
patrum ordinibus hos,quosnorunt,fubro-
gari contcmnunt, aptè fubjungitur:
Ne protYahas noltem, ut afeendant populi pYO eis. prftt».
77. Ac fi apercé arrogantes dicant : Ignorantia
tux oblcuricate non agas, ut in loco fortium nume
rolltatem lubroges inflrmorum. Populi quippe no
man fille intra Ecclcfiam fufpicantur. Unde dum B mine defignantur, quiquafi vulgari confuetudin
fe prxferunt, ei velutc confidentes illudunt, di-
centcs : Depone magnitudinem tuam abfque tribula-
tione, dr omnes tobujios fortitudine. Ac h apertis cx-
probrationibus dicant : Ncquaquam temagnitudi-
nem habere confidas, quia fubductis prioribus pa-
tribus, jam non habes de quorum vita glorieris.
m
NoxEftÿ
eft,cùai uim&j)-,1
loca mi«!
debil« c:
dediti, in cundis qux appetunt, pallim vivunt. No-
dem vero protrahere, eft uc pro robuftis populi
afeendant, 11 per negligentiam agitur, ut dodo-
rum Sc fortium loca indodi ac debiles fortiantur.
Populi pro robuftis afeendunt, quando hi qui vi-
verc inique didiccrunt, paftorum loca percipiunt.
Dicunt hxc profedo, nefeientes quia omnipotens Quod rede quidem dici poterat fi humiliter di-
Deus Ecclefiam fuam dignafinc adminiftratione ceretur. Arrogantes enim etiam cum bona admonon
deferit. Nam cum fortes ad prxmium vocat, nent , fuperftitionis fux vitium exercent. Nam
corum vice debiles ad ccrtamina roborat : cum il- plus, ficut Sc fuperius didum eft, increpando fe-
los fufeipiendo rémunérât, iftis laborum vires, quas rire appetunt, g quàm confolando refovere. Unde
remunerct, lubminiftrat. De quibus eidem landx ç mox fubjungitur •
p/j. ++. 17. Ecclefix dicitur : Pro patri b us tuis natifunt tibif in ,
conflitues eos principes fuper omnem terram. In vir-
tutern quippe antiquorum patrum, hi qui poftmo-
dum prxlati funt, fiibrogantur : quia Sc cum anno-
fa arbufta fucciduntur, in eorum robur tenera vir-
gultafuccrefcunt. Sed arrogantes viri convalefce-
re non crcdunt, quos infirmos àliquando noverunt;
Sc permutatos vencrari delpiciunt, quos defpica-
biies fuifle meminerunt.
»V E T. irrr. 76. Quia vero in ea juftiores paucos, iniquos auinEccicfia
ju- Â & j numcrofî0rcs afpiciunt, ficut Sc in tritura fru- lh rauito pau- f . 3 . ■ n ciores cjuam gum major cft mulcitudo palearum > etiam julto-
rum vitam ex iniquorum xftimationc contemnunt.
b Ne declines ad iniquitatem : hanc enim caepißi h r<4
fiqui poft miferiatn.
Hoc profedö arrogantes Ecclefix miferiam vo-
cant, quod defpedam Deo ejus multitudinem fufpicantur
; Sc co illam altiori elatione contemnunt,
qüö Sc defpedam Deo funditus fufpicaiitur.
His igitur figurata expolitione tranfeurfis, jam
nunc inferenda Hint qux moralitcr fentiuntur, ut
figura Ecclefix cognita, quam cxprelfam generaliter
credimus, audiamus etiam quid ex his verbis
in fingulis fpdcialiter' colligamus. Ait itaque;
Non te ergo fuper et ira, ut aliquem opprimas. p,i
78. Omnis, per quem necclfe eft aliena vitia
Vident profedö, quod nonnulli redores illius, tem-D corrigi, femetipfiun prius debet folerter intucri, ne
i I i- . n____ ÜH__: • ___ ____ Jnm -llirvmm r-nlnac n lr t f i- im r infiporali poteftate fubnixi, ejufdem poteftatis ela- ®. nlr.ilr.frnni fu-
Superbi pafto- tione pafeuntur. Vident quod rcligionis reveren-
rcs, qu* patres t j am qUam huic mundo patres d moriendo ferva-
dofcrucrunt, verunt, hi cxultando in terrems gaudus metuntj
hsec exuicaudo & perpendunt quidem quia robufti funt, (cd non
mctunc. ( d fortitudine. Nam dum temporali poteftate ful-
ciuntur, quail quadam debilitate roborantur. Quanto
enim exteriùs fortes funt, canto à cundis forti-
tudinis viribus intus inanefeunt. Et idcirco ab arro-
gantibus ei dicitur : Depone robuftos fortitudine. Ac
c li apercé dicatur : Illi tibi vcracicer c robufti inhx-
ferant, qui in te hoc quod doccndo locuti funt
* . . , ■ 1 xld; dum aliorum culpas uleifeitur, ipfe uleifeendi fu- vu »
rore fuperetur. Plcrumquc enim mentem fub ob- BQ
tentu juftitix, irx immanitas vaftat ; Sc dum quafi C0I!(fc
fxvit zelo reditudinis, rabiem explet furoris ; ju- fubeft'
fteque fe facere xftimat, quidquid ira nequiter di- ^c;°
dar. Unde Sc modum fxpc uleifeendi trahfgredi-
tur ; quia menfura juftitix non frenatur. Dignum
quippe cft, utcùmaliéna corrigimus, priés noftra
metiamur ; ut priés mens à fua accenuone defer-
veat, priés intra femetipfam zeli fui impetum tran-
quilla xquitate componat: ne fi ad animadverten-
da vitia abrupto furore trahimur, peccatum corrivivendo
tenuerunt: nunc vero hi qui tibi prxfi- £ gendo, pecccmus ; Sc c[ui culpam dijudicando indent,
vifione robufti funt, non fortitudine : quia immoderate»Non
lionorabiles quidem fe oftentarc non delinunt, fed
tanto imbecilliorcs&: contcmtibiliores funt, quanto
honoris fui gloriam defpici pro veritate pertimef.
cunt. Quod arrogantes quidem dc plcrilque vera-
citcr fentiunt, fed eo in elationis vitium corruunt,
quo omnes quos prxclle confpiciunt, talcs arbilequimur,
immoderate » feriendo faciamus. Non i
autem jam corrcdio delinquentis, fed magis op-
preflio fcquitur, 11 in ultione ira ultra quàm culpa
meretur, extenditur. In correptionc quippe vitio-
rum fubefle menti debet iracundia, non prxelle:
ut executionem juftitix non dominando prxveniat,
fedfamulando fubfequatur : Sck nocum judicium 1
* Colb. incuhttdnti virtute.
fc Baluz. Sc Colb. aittnde elfe; maid, etfi abunde deefie, etiam vix
3 ici poffit; fic tamcn legicur in mfif. Pratcl, Utic. & aliis, nec non in
omnibus excufis.
c Baiuz. confolantes.
A lea Turon. Ebroi’c. aliiqueNorm. Colbert. &c. quibusconfentiunt,
vet. edit. Rcccntioribus magis arrific, ferttemnt, baud dubie propter
anrithefim alterius verbi, metum ; cujus loco Vindoc. & Turon. babent,
* Vindoc. robufti inhtreant.
* Turon. & fi adhuc grana.
g Ebro'ic. Pratcll. Utic. Vindoc. quam eonfidendo.
* In recent, edit. Cave ne > abeft Cave, a mff. Baluz. Colb. Norm.
ic a vet. excufis.
‘ Ita elegantiils in mflf. Colb. Baluz. Turon. Vindoc. uno Ebroic-
Pratcl. Utic. & in vet. edit. Parif. A lix habent, feriendofitviamus.
« Baluz. & Pratcl. & notum judicii pojfefia imfleat, non prtcurret.
Ita quoqqc vet, edit; Paxif. 3c Bafil. ** K
poflelfa impleat, non poflldens prxciirrat. Bene A tur. Nulla eos tunc mutabilitas dilTipat: quia feili-
itaque dicitur : Non te ergo fuperet ira, fit aliquem cct corum cogitatio fibimetipli femper indifllmilis
opprimas. Quia videlicet 11 is qui corriger? nititur,
ira fuperatur, opprimit antequam. corrigat. Nam
dum plus quàm debec, accenditur, fub juftx uJtio-
nis obtentu ad immanitatem crudclitatis effreim-
tur. Quod plerumqtje idcirco evenit ; quia corda
reftorum minés amori funt folius creatoris intenta. ■
Nam dum mulca in hac vita appetunt,a innumeris
cogitationibus dilperguntur : Sc cém fubito fubdi-
torum culpas reperiunt, digne cum Deo easjudi-
care ncqueunt : quia corda fua in curis tranfitoriis
perfeverat. Hoc ergo edm laborc nunc conantes
imitantur, quod poft in munere gaudentes acci-
piunt. Cui fe Propheta immutabilitari , virtute
amoris adftrinxerat, cum dicebat : \Jnam petti d PfaLts. ^
Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo Do~
■ fWirn. Huic Paulus unitati intentione adhxferat,
dir-ens: ZJnum autem, qua retro funt oblitus, ad ea Phil. 3. i iA
qua ante funt extentus, fequor ad pa Imam fit-perna
3 vocatiflnis Dei in Chrifto, Nam fi quid in corum d
corde humanitus diftluit, mox hoc difeuflio fevera
b fparfa, b ad diftiiâionïs culmen colligere repente reftringit; de cém quafi puerilicer cogitatio labitur
nro n p..o.tlrT:i_m_t. fC"o_m__m_o8ti9 e_r_g_o_ t_anjt o minés ad ulcif- :________80S__________ r, i ^ *
ccnda peccata libram xquitatis inveniunt, quanto
camtranquillitatis fux tempore non requirunt.Un-
de cum Eliu diceret : Non te fuperet ira, ut aliquem
opprimas. ; quatenus cafdem caufas injuftitix, Sc
irx fuperantis exprimeret, illico adjunxit :
Nec multitudo locorum inclinet te.
79. In tot quippe locis inclinamur, in quot fuper-
vacuis curis extendimur.Nam ficut locus eft corporis
Ipatium corporale ; ira locus eft mentis una-
jjj quxquc intentio cogitationis. Quxdumhuc illuc-
que impellitur, fi deleiftatione aliqua cogitationis
fux libenter occupatur, velut in quodam loco po-
nitur, ut quiefcat. Nam quoties vi&i txdio à co-
gitatione in cogitationem ducimur , quafi fella
mente de loco ad locum migramus. Tot itaqiic lojuvenili
mox ^oëreitione refrenatur. Unde fit ut
fparfam mentetn continuo colligant, Sc in una
quantum prxvalcnt cogitatione componant. Quia
igitur ftatus mentis cogitationum mutabilitatc cur-
vatur, redè ab Eliu dicitur : Nec multitudo locorum
inclinet te.
81. Sed fxpe dum viri jufti animus in ipfa inten- Deo ita vaean>
tionis fux arce confiftit, dum ab omni mutabilita- ,'|^cavcDd*
tis fe fparfionc colligit, dum quidquid infe fuper-:
fluèoboritur, premie î ipfa. fuæ reftitudinis gloriâ
tangitur, Sc in tumore proprix prxfumtionis ele-
vatur. Qin enim magna agit, quamvis dc fe humilia
fentiat, feit tarnen magna elTe qux agit. Nam
fi magna effe nefeit, ca proculdubio minimè eufto-
dit. Qux düm euftodire negligit, aut in eis minés
proficit, aut ea funditus amittit. Dum ergo bona
ca oilmen mentis inclinant, quotfubortx cogita- C noftra opera feire neceffc eft ut cuftodiamus
tiones imitatem bonx intentionis dilfipant. Refta
etenim mens ftaret, fi uni, cui debuerat, cogitation!
ipfa eorum fcicncia elationis adieus panditur, Sc ad
operands cor culpx manus admittitur, qua va-
femper inhxrerec. Rcfta mens ftaret, fi non
ftante rapiantur. Mira aurem difpenfatione agitur,
fe innumeris motibus fluxa mutabilitate profterne-
ut conditor nofter fublevatum prolperis animum
ret. Sed dum nunc ifta pertraftat, nunc ad alia
fubita concuti tentationc permittat: quatenusc fe-- =
dilabitur, quafi per locorum multitudinem ab fta-
metipfum in infirmitate verius videat, Sc ab eo
tu fux reditudinis inclinatur : Sc dum per plura fe
quern de virtutibus fumferat, jam feipfo melior,
tendit, ab una, cui adhxrerc debuit, intentione
elationis faftu defeendac. Unde Sc bene nunc fub-
fe dejicit. Qiu tamcn mutabilitatis ufus ex primx
ditur:
prxvaricationis vitio jam quafi in naturam venit.
Depone magnitudincm tuam abjqtie tribulatione, Verf. z*
Nam cém ftare animus in femetipfo nititur, à fc-
dr omnes robuftos fortitudine.
metipfo aliquo modo etiam nefeiendo derivatur.
8z. Robufti quippe funt motus cordis, cum nul- C r u Humana namque anima ab unaquaque re, cui in-a r
la nifi qux virtutisfunt,fentiunt. Sedmagnitudi- XLV.
tenditur, faftidio impellente removeair. Sed dum
H i cogitanda appétit, & repente cogitata D D fante nAenmr„ S„vitio c:r :r»o buftos motus ando l-cbgimur penfare d-e-p-quid o-n• im1 ru._fumus.s,_qu Robuftos
pu— pNrcx fduem namobuifsf, fplitate
pipoffaftidit,
docet quod aliunde pendet, qux quolibet
pofita non requiefeit. Ad ilium quippe fufpen-
fa eft, à quo formata. Et quia ad Deum folum ap-
petendum fafta eft, omne autem quod infra appétit
, minus eft ; jure ei non fufficit, quod Deus non
eft. Hinc eft, quod hue illucque fpargitur, &ab
unaquaque re, utdiximus, faftidio impellente re-
movetur. Deleftationis videlicet avida, quxrit quo
paufet : unum verb quern flifficienter habere poterat
, amifit. Unde nunc per multa ducitur : ut quia
qualitatc rerum non poteft, faltem varietate fatie-
tur.
Sanfli autem viri cauta fe obfervatione cumotus
deponimus, quando jam non dc virtute at-. ne nos puliâri
tollimur, fed in culpa confcntiendo,obrui dc ipfa Pcrtnict*cr
f qua quatimur, infirmitate formidamus. Multém f
namque de fe animus confidit, quando fibi ad V o tum
vires fuppetcre confpicit. Jam fibi fiduciam
fanfticatis arrogat, jam fe idoneum etiam ad cun-
Äa virtutum culmina, qux folacogitationeconce-
peric, putat. Sed cém hunc tentatio fubito oborta
tranfverberat, cas qux natx de virtutibus fuerant,
datas cogitationcs funditus turbat. Quafi fecuram
quippe urbem inopinatus hoftis ingreditur : Sc re-
pentino gladio fuperborum civium.colla feriuntur.
Nihil ergo tunc nifi concinuus lu&us agitur, g dum §
uodiunt, nc ab intentione fua mutabiliter diflbl- £ capta urbs animi, à magnatum fuorum gloria cx-
vantur, & quia idem clTe appetunt, ad cogitatio- ’
ncm qua Deum diligunt, fc folcrrer adftringunt.
In contemplatione namque creatoris hoc acceptu-
rifunt, ut una femper mentis Habilitate perfruan-
I’wtel. in innumeris.
B*luz. Colb. Vindoc. Pratcl. Utic. & alios Norm. Me fequimur,
®°n excufos, ubi legitur, ad diferetionis.
, “ itfitneii autem viri quia cautd f i obfervatione cuftodiunt. Reoundat
quia ; omictiturqnc in mC Pratcl. Utic. & aliis. Baluz, 3c
volbjubcnt, cafta fi.
de interveniente vacuatur. Unde none dicitur :
Depone magnitudinem tuam abfque tribulatione, dr
omnes robuftos fortitudine. Ac fi aperte diceretur:
Omne quod intrinfecus de bona actione b intumue- i
d Pratcl. 8c Utic. fuperna vocations Chrifti. Convcniunt cum Baluz^
8c Colb.
• Dccft, femetipfum, in Ebroi'c. & aliis Norm.
f Plerxquc edit, quant patimur.
* Turon. & Colb. dum capta urbs a nimia magnatorum. In Norm,
legitur quoque, magnatorum, Me aliquot verfus omiffi in Baluz.
h A l. intumuerat, ut legitur in Pratcll.