vleriis infimis non fuccumbat: quatenus tanto per- A quio peccatum non deerit. Hinc Ifaias dicit: c Cul- j/m. 3
fpicac.ius aliis fugienda videat , quanto hire ipfe tusjuftitia filentium: videlicet indicans, quia men- c
per feientiam Sc vitam verius declinat; quia ne- tis juftitia defolatur, quando ab immoderaca locu-
quaquam pure maculam in membro confiderat tione non parcitur. HincJacobus dicit -.Siquispu- J*c. r.a*.
oculus, quem pulvis gravac: Sc fupcrje&as fordes tat f t rcligiofttm ejfe, non refrenans linguamftuam,
tergere non valent manus, qua: lutum tenent. fed fteduccns corftttum, hujus vana eftreligio. Hinc
Quod juxta antique tranflationis feriem, bene ad rurfum ait : Sit autem omn 'ts homo velox adaudien- ibid. 19.
’ 1 . ■ 1 .« 1 1......-— - — ei-si: dum-y tardus autem dd loquendum. d Hinc iterumjw. 3. t.
adjungit: Lingua inquietum malum , plena veneno *
mortifero. Hinc per femetipfam nos Veritas ad-
monet, dicens: Omne verbum otiofttm quod locali Matth.n.iiy
fiterint homines, reddent de eo rationcm in die jtt-
dicii. Otiofum quippe verbum eft, quodaut ratio- Ociofumm.
ne juftie neceflicatis, aut intentionc pia: utilitatis bum’
David erga exteriora bella laborantem, per figni-
ficationem divina vox innuit, cùm dicit: Non tu
adiftcabis mihi templum , quid vir fanguimm -es.
Dei autem templum ardificat, qui corrigendis at-
que inftituendis proximorum mentibus vacat,
Templum quippe Dei nos fumus , qui ad veram
vitam ex ejus inhabitatione conftruimur , Paulo
C a p u t
X V I I .
Rec. XVII.
Locucionum
duo genera ho-
ininibus uoatteftante,
qui ait : T* mp Ium Dei fanttum eft, quod ® caret.Si ergo ratio de otiofofermone exigitur, pén-
eßis vos. Sed vir fanguinum templum Deo ædifi-
care prohibetur : quia qui adhuc a£tis carnalibus
incumbatneceffe eft ut inftruere fpiritaliter proximorum
mentes erubefeat. Bene ergo dicitur :
Jpuarc detraxiftis fermonihus veritatis, cum e vo-
bis nullus fit qui poft it arguere r'Acfi aperce dicere-
Tur : Quatemerîtate audita reprehenditis, qui per-
cuflionis meæ caufas ignorantes, adliuc reprehen-
fibilia profertis. Sequitur :
Lyld increpandum tantiim eloquia emeinnatis t
dr in ventum verba profertis.
yj. Duo funt genera locutionum importuna
fandum valde eft , qua: poena illud muitiloquium
fequatur^ in quoetiam per fuperbix verba pec-
catur.
Sciendum quoque eft, quod ab omni recti- sine filentii
tudinisftatu depereunt, qui per noxia verba dila- ^"a^ccXf.
buntur. Humana etenim mens, aqux more, Sc cir-^i.
cumclufa ad fuperiora colligitur, quia illud repetit
, unde defeendit i Sc relaxata deperit, quia fe
per infima inutilitcr fpargit. Quot enim fuperva-
cuis verbis à lilcntü lui cenfura diffipatur, quafi
tot rivis extra fe ducitur, Unde Sc redire interius
ad fui çognitionem non fufficit : quia per multilovalde
Sc noxia generi humano : unum quod curat C 4uium extends fparfa, vim intima: confiderationis
ctiam pervcrfalaudare, aliud quod ftudet fempef
etiam rc£ta compete. Illud deorfum cum fluvio
ducitur, hoc verb contra fluenta veritatis obfera-
re Sc alveum conatur. Illud metus premit , hoc
elatio erigit. Illud gratiam ex favoribus captat,
hoc ira, ut ex certamine oftendatur, exagitac. Illud
in promtu fubjacet, hoc femper e diverfo turner.
Ex hujus ergo qualitate beatus Job amicos
ftios fuiffe redarguit, cum dicit: o dd increpandum
tantum eloquia concinnatis. Sed unde ufque ad in-
juftx increpationis audaciam pervenitur , protiamittit.
Totam fe igitur infidiantis hoftis vulneri-
bus detegit: quia nulla fe munitione cuftodix cir-
cumcludit. Unde fcriptum eft : Sicuturbs patens, pnv.ts.ts.
& abfque murorum ambitu : itavir, qui non potefi.
in loquendo cohibere JpiritumJuum. Quia enim mu-:
rum filentii non habet, patet inimici jaculis civitas
mentis: Sc cum fe per verba extra femetipfam eji-
cit, apertam fe adverfario oftendit: quam tanto il-
le fine labore fuperat, quanto Sc hxc eadem qua:
vincitur , contra femetipfam per muitiloquium
pugnat.
nus innotuit, cum fubjunxit : Et in ventum verba D 60. Sed inter hate feiendum eft, quia cum pavo- silcntü Imm«-
profertis. In ventum enim verba proferre, eft otio-
nimio a locutione reftringimur, inter dum pluf- dera
fa aicere. Nam fæpe dum ab otiolis verbis nequa-
quamneceffe eft,intra dauftra filentii coar&amur: mo a’
quam lingua compefcitur, ad temeritatem quoque
Sc dum lingua: vitia incaUte fugimus, occulte de-
ftultx increpationis efhenatur. Quibufdam enim
terioribus implicamur, Nam fxpc dum ab eloquio
ruina: fuæ gradibus , defidiofa mens a in foveam
immoderate compcfcimur , grave muitiloquium
lapsus impcllitur. Nam dum otlofa verba cavere
in corde toleramus: ut eo plus cogitationes in men-
negligimus, ad noxia pervenimus : ut priùs loqui
te ferveant, quo illas violenta cuftodia indifereti
aliéna libeat , Sc poftmodum detraction ibus eore
filentii anguftat : Sc plcrumque tanto latius difrum
vitam, de quibus loquitur, lingua mordeat: fluunt, quanto fe effe fecuriores xftimant: quia
quandoque autem ufque ad apertas contumelias foris a reprehenforibus non videntur. Unde mens
erumpar. Hinc b irarum feminantur ftimuli, ori- nonnumquam in fuperbiam tollitur, eofque quos
unmr rixx, accenduntur faces odiorum, pax to- E loquentes audit, quafi infirmos confpicit. Cum-
ta extinguitur cordium. Unde bene per Salomo- que os corporis claudit, quantum fe vitiis fuper-
V e t . XXV.
Multiloquii
pfal. 139.12,
■ PtOV. X9. It.
nem dicitur : Jlhti dimittit aauam, caput eft jurgio-
rum. Aquam quippe dimittere, eft linguam in flu-
xum cloquii relaxare. Quo contra Sc in bonam
partem afferit, dicens : Aqua profunda, verba ex
ore viri. Qm, ergo dimittit aquam, caput eft jur-
giorum : quia qui linguam non réfrénât, concor-
diam diffipat. Unde è diverfo feriptum eft : J$ui
imponit fiulto filentium , iras mitigat.
j8. Quia autem multiloquio quifque ferviens,
reefeitudinem juftitiæ tenere non poffit, teftatur
Propheta, quia ait: Virlinguofus non dirigeturfuper
terram. Hinc Salomon iterum ait : in multilo-
* i us Compend. in foveam lapja impellitur. Gemct. & Corb. Germ.
m foveam Lippis impe’Jitur.
k Deeft irarum , in Bellov. Corb. Germ. & plurimis mfs.
R Gemet. Cuflos jufiitit. ß l. voi bebraica haèodbah Ægoificat, eulbiendo
aperiat non agnofeit. Linguam etenim premit
, cogitationem erigit: Sc cum fe per negligcn-
tiam minimè confiderat, tanto apud fe cundtos li-
berius, quanto Sc fecretiüs accufat. Plerumque au- v«t. «m
tem nimis taciti cum nonnulla injufta patiuntur,eo
in acriorem dolorem prodeunt, quo ea qua: fiifti-
nent, non loquuntur. Nam fi illatas moleftias lingua
rranquille diceret, a confcientia dolor emana-
rec. Vulnera enim claufa plus cruciant, c quia cum *
putredo, qux intrinfecus fervet, ejicitur, ad fa-
lutem dolor aperitur. Plerumque nimis taciti dum
quorumdam mala refpiciunt, Sc tarnen in filentio
turn, fervitutem, opus; Uric, habet etiam cuflos, pro fecunda {eft. 0 In cdit.additur: & tardus ad iram, qusenec ia mis*: funt, ncc ad
zem pertinent.
• Additurin t. Compend. quant aptrta.
linguam premitnt, quafi confpcdtis vulneribus u- P
fum meaicaminis fubtrahunt. Eo enirp mortis au-
dloresfiunt, quo virus, quod poterant ejicere lo-
quendo , noluerunt. Unde Sc immoderatum filentium
fi in culpa non effet, Propheta non dice-
jhi. 6. f‘ t e t : V* mihi quia tacui. •j j,)(Tlia per ^1. Quid ergo inter hxc , nifi ftudiosè lingua
jifdpiinamre- fub niagni moderaminis libratione frenanda eft,
""'cccfTitatc non infolubiliter obliganda : nc aut laxata in vi-
laxctur- tiumdefluat, aut reftridta etiam ab utilitate tor-
[E(Cn_ 20.7. pefcat ? Hinc namque per quemdam dicitur: Sapiens
tacebit ufque ad tempus ut nimirum cum
opportunum confiderat, poftpofita cenfura filentii,
loquendo qux congruunt, in ufurA fcutili-
kdc-3 7‘ tat‘s impendat. Hinc Salomon ait: Tempus tacen- B
di, & tempus loquendi. Difcretè quippe vicifTitu-
dinum penfanda funt tempora,: ne aut cum reftringi
lingua debet, per verba fe mutihter fbl-
vat : aut cum loqui utiliter poteft femetipfam
pigre reftringat. Quod bene Pfalmifta confide-
rans brevipoftulacione complexus eft, dicens:Eo- Efal. t+o.s*
ne Domine enfiodiam ori mco, dr ofiium circumfian-
tie labiis meis. Oftium namque aperitur SC clau-
ditur. Qui ergo ori fuonequaquam poniobftacu-
lum , fed oftium petiit , aperte docuit quod Sc
per difeiplinam recineri lingua debeat, SC ex ne-
ceffitate laxari: quatenus os diferetum SC con-
gruo tempore vox aperiat , Sc rurfum congruo
taciturnitas claudar. Quod quia vel amici beati
Job, vel omnes h«eretici, quorum hi fpeciem tenent,
fervare nefciunt, in ventum verba profer-
re perhibentur : quia nimirum di&a qua: difere-
tionis pondus non folidat , aura levitatis por_
tat.
m £«9 SB m HW €«» && ^ E«î» && Î4K - €4» && «K- Ô0»
L I B E R O C T A V Ï Ï S .
Poflremam Capitis Jexti partem a i j . 'verßt} & cum ßptimö totum oÛa/vum enarrat.
In hac porro enarratione a V^erß ii. Capitis oSlaui ad finem ufyue, de hypocrißs
*vitio cópiösè edijjerit.
[Câp. X. . 1. RÆ'CEîJElïTi jam libello tradavimus ,
hob humilicas quod beatus Job vim nobis humilitacis fuæ
(
Vjtb6.Eerf.27. Super pup ilium irruftis, dr fabvertcre nitimini
amicum vefirtim.
Quantæ namque infirmitatis fe perpendat, infi-
ïiuat, quem pupülum vocac : Quia verb ab àmore
recedere ctiam læfà caricas nefeit ; Sc fubverti Vel-
le fe queritur, Sc tamen amicum fe effe teftatur.
■ Cuius "verba, ut fæpe jam diximifs, fic eidem fpe-
cialiter congruunt, ut tamen per hæc èx pro-
phetico fpiritu etiam fententia ndelis populi , ex
voce Ecclefiæ univerfalis , exprimâtur : qui hære-
ncorum contrarietatem tolerans, Sc infirrmim fe
per humilicatem confpicit, Sc tamen a. fervandæ
feubLccIeîîæ diletftionis magnitudinc non rccedit. San<ftæ quip- ■
[hsrcticos^a- Xe Ecclefiæ popuhis, quia mortui patris eft filius,
<Jambrat«f. piipillus non incongrue dicitur : cujus refurgentis
vitam jam quidemperfidem fequitut, fednecdum
per fpeciem 'contemplatur. Super pupilium vero
hæretici irruunt, cùm humilicatem fidells populi
importunis falfifque allegationibüs affligunt. Et
tamen amicus eft, quem nituntur evertere : quia
^ Edelis Dei populus îpfos quoque , a quos perfe-
■ quentes tolcrat, amando non definie ad veritatem
vocare. Sed inter hæc feiendum eft, quia fancH
virinec fuftinere falfa per infirmitatem mecuunt,
nec læfi umquam à veritate conticefcunt. Unde
fubditur :
rerfi 28; Vcrumtamen quod ccepifiis, explete : pYabete aurem,
dr videte an mentiar.
j C a p . II. 2. Quia enim adverfaperpeti non timer, dicat:
L a",atiyera: Vcrumtamen quod ccepifiis, explete. Quia vero
! fariosadefle 'phs fuis perlecutoribus veritatis prædicamen-
ranon fubrrahit, adjungàt : P tab etc aurem , &
us. cn‘Sni" videte an mentiar. Acfi aperte diceret : Nec alite
illatas moleftias trepido, nec ingratis audito-
ribus correptionis adjutoria abfeondo, quia Sc
malis prefius exerceor, Sc ipfis meis perfecutofibüs
benignè impehfus créfco. Méns quippe
faiuftorum in hoc téntationum prxlio Sc munita
patientia: clypeo, Sc gladiis amoris accinfta, ad
perferenda mala filmic fortitudinem , Sc ad re-
pendènda bona b exerit benignitatem, quatenus b
Sc odiorum tela potenter excipiat, Sc amoris ja-
cula valenter reddat. Nequaquam quippe ad
bclla armatiis pêrgit, c qui aut clypeum linnens, •
gladiis non utitur; aut utens gladiis , clypeo non
fnUnitur.Unde Sc miles Dei, adverfitatis bello de-
prehenfus, Sc feutum patientia: debet anteferre,
ne pereat ; Sc ad pra:dicandum promtus amoris in-
ferre jacula, ut vincat. Cujus armatunc fummam
Paulus breviter infinuat, dicciis: Caritas patient *■ c**
eft, benigna eft. Cüm verb unum ex utroque de-
1 fiierit, caritas non eft : fi videlicet malos auc abfi.
que benignitate tolerans, non amat; aut rurfum
lefefine patientia exhibens, negligit tolerare quos
amat. U t ergo ä nobis caricas Vera teneatur, nc-
ceffe eft quatenus Sc benignitati patientia, Sc rurfum
patientia: beriignitas fiiffragetür: ut magnum
quoddam in corde noffro a:dificium conftruens,
Sc benignitatis arcem patientia folidet, Sc patientia:
fundata jedificia benignitas exornet. Beatus
igitur Job promtus ad patièntiam dicat : Verum-
tamen quod cotpiftis, explete : benignitate prarditus
adjungat: Prabete aurem , dr videte an mentiar.
3. Quia verb fantfta Ecclefia ex magifterio hu- Ecclcfia atM-
miliratis inftituta, rc£ta qua: errantibus dicit, non
quali ex aucrontate prxcipit, led ex ratione per- rc.
' fiiadet, bene nunc dicitur : Videte , an mentiar.
Ac fi aperte dicat : Ea qua: afTero, nequaquam
inihi ex au&oritate credite : fed an.vera lint / ex
ratione penfate. Qu^ Sc ft quando dreit quod ratione
comprehendi non valer: ne de occultis hu-
mana ratio quazii debeac , rationabiliter fiiadet..
Sed fa:pe ha:retici, dum occafionem ratiocinatio- Vet. &H. ii.
nis accjpiunt, ad jurgia contentionis effrenantur.
Ünde SC aptè mox fubditur:
* Norman. Germ. & quidam editi, quos perfequendo tolerat.
fc Editi habent, exercet pro exerit, quod in omnibus noftriS mff. ic-
•peritur.
* In Vindocin. & Corb. Germ, legitur fifflpliciter, qui clypeum /h-
mens gladiis non utitur. Unde.