699 S a n ft i G re go r ii M o ra lium 700
nimc lxtantur, quam videlicet pro amore cxleftis A ftando difeurrimus, per allegoric quoque myfteria çÎT(
V*rj. | | | i 7 .
O r . IV.
^enfus cocctra
meinem
patrimonii a u t Jargiendo difpcrgunc, aut defpicicn-
do dëftrùnt. Sequitur:
S i •bidt fo lem cum f ù l ç e r e t , d r lü n am in c ed en -
■ tem d a r e s & U u t u m e f t in abfcohdUo cór m e um ,
,'dr o fcuU tu s f u m m anum meant ore m e o : q u x e f t t n i -
a u itd s m a x im a , & néga tio contra. V e üm a l t i f s i-
mum.
6 . Incertum ricrti eft, qviod ütraque hxc lumi-
naria humahis miniftériis deputata , cxli militix
vocantur. In quorum cultum multos novimus, fcri-
ptura telle, cccidifle ., ficut fcriptum cft : t^fdo-
r a v e r u n t u n iv e r fom m i l H i am c a li. Et quia fol ZC
lùha aliter videntur adufum, aliter ad venératio-
nem : eo more, quo à cultoribus fuis venerari foperrerutemurj
quid hoc in loco aurum accipimus,ni- prudcii,,
fi prxclari intelle&us ingenium: quid obryzum, nifi fej®
mentem ? qux dum igne amoris cxcoquitur, Temper
in fe Ter vat claritatem pulctitudinis quotidiana in-
fiovatiorieferVoris.Nefcit enim mens pertorporem
d veterafeere, qua: fludet per defiderium Temper in- J
choare. Hinc namque per Paulum dicitur: Reno- q-fc/.J
vaminifpititu mentis veftrx. Hinc PTalmifta, qui
ad perfectionis jam culmen pervenerat, quafi in-
choans diccbat: D ix i , nunc cat p i : quia videlicet fi
lafftfcere ab inchoatis bonis nolumus, valde needle
eft, ut inchoare nos quotidie credamus. Nec ab*
horret a rationis ordine, quod auro dicimus ingenium
defignari: quia ficut in ornamento aurum
lent ,'folem Zc lunam beams Job nequaquam vidif- B Tupponitur, ut gemmärum deTuper ordo diTpona-
Te fe perhibét, nec Ixtatum Fuiflc cor fuum,nec of
culatum manumorefuo. In qua videlicet ofbulatio-
ne, quid aliud quath gratia venerationis exprimi-
tur ? Quod fi feciflet urnquam , hoc iniquitatem
maximam , Zc Dei negationem vocat. Sed poftquam
tanta de Tc locis fuperioribus virtutum culmina
narravit, a quid nunc minim mémo rat , fi Iblém
ac lunam non fe adorafle maniFeftat î Unde penfan-
dum eft, quod poftquam in auro non habuilfe fidu-
ciam, nec in multis divitiis Ixtatum ft fuifle tefta-
tur, adhuc ad Tublimiora ducitur, ut tanto nos ma-
gis erudiat , quanto dé Te aliqua fubtiliùs narrat.
Ait enim : Si v id i folem cum fu lg en t, dr lunam
incedentem dare > & la tat um eft in a'
tur i ita clara Tanctorum ingenia divinis muneribus
humilitcr Tubftcrnuntur, Zc diftinda Tuper ft gra-
tiarum dona percipiunt. Et nifi quid limite aurum
cum Tapicntia haberet, quidam Tapiens minimè
dixiflet : S a p ien t ia abfoonfo, d r thefau ru s in v ifo is , zedi,
q u a u t i l i ta s i n u tr ifq u è ? Sandi autem viri robur +,-':
Tuum aurum non députant, quia quantolibet in-
genio fulgeant, nihil ft efle ex Tuis viribus penTant.
Etcùm fendre omnia valentcr poflimt, priùs intel-
ligere femetipTos cupiunt j quatenus lumen ingenii
more Jolis priùs illuftret locum in quo oritur , &:
poftmodum cetera, ad qux procedendo dilatatur :
ne li intendendocognofccndisaliisfemetipTosnef-
ciant, ibi lolis radius, ubi oriturobtenebreftat. Innteum.
Quid hoc in loco viderè dicitur, nifi deli- C genii itaque virtutem ad cognofcendam propriam
deranter intueri ? Unde PTalmifta ait : In iq u ita tem
k f t c o n f o c x i in corde m e o , non e x a u d ia t D c u s . Qux
nimirum iniquitas in ore exprimi non polTet, fi non
conlpiceretur in corde. Sed aliud eft videre per judicium
, aliud per àppetitum. Beatüs ergo Job ful-
gentem ftlem, Zc clarè incedentem lunam nequaquam
vidifleft perhibet, ut fedemonftretprxftntis
lucis fpeciem non appctiflc. Ac fi poll dclpcdum
cerrenx lux abundantix, patenter infinuet : Quid
dicam, quia nequaquam in auro lxtatus Turn, qui
in ipfa quoque luce corporèa dcle&atus non Turn ?
Sancti etenim viri poftquam omnia prxfends vitx
obleclamenta deTpiciunt , prx illius lucis internx
infirmitatem dirigunt, atque ex infirmitatis Tux
melius cognftione convalefcunt. Aurum ergo robur
non creditur, fi in accepto ingenio fiducianon
habétür. Quod bene Salomon admonens, ait : Ha- Pm.ß
be ftduciam in Domino c in toto corde tuo, & ne in- c
ni taris frudentia tux. Dicat ergo : Si putavi aurum
robur meum, dr obryz>o d ix i , f t ducia me a. Ac fi a*
perte fatcatur , dicens : Nec qux veraciter intel-
lexi, meo ingenio tribui, nec menti proprix, fi qua
egifl’e me bona contigit, hxcprincipalirer deputa-
vi.'Qiii adhuc Tubfilius humilitatem nobis fui cordis
inlinuans, adjungit dicens:
Si lxtatus ftim Juper multis divitiis meis, d r quia Verf.ih
dulccdinc , ab hac exteriori animum luce quafi à j}plurima reperit manus mea.
tenebris avertunt: multumque Tecum inttinftcus
contendunt, nehujus lucis, qux fulget extrinfe-
cus, delcfftatione rapiantur. Lux qiiippe vifibilis fi
incautè diligitur, aliice invifibili'corcarcatur: quia
quanto extra ft ihhians animus Funditur, tanto am-
plius in internis obtutibus reverberatur. Unde fo-
lertes quique ne corporeis ftnfibus nimis adexterio-
ra dilabantur, continuo ftudio intra mentem luam
occulta cuftodix difciplina ft cö‘lligunt: ut tanto
mag is ihyëniantur intèriüs integri, quanto minus
Turit exteriüs fufi. Hoc enim vigore difeiplinx intra
mentis lux fe arckna coiiftrinxerat, qui exterioris
8. Quid multas divitias appellatas per fignifica- c a?.1
tianem» credimus, nifi abundantiai ia cumi'na confiliorum
? Qux quærentis mânus invenit, cùm hxc J]“1””;
cogitatio tradantis gignit. Has etenim Salomon 3 1
fapientix divitias contemplatus ait : Corona fapien- iura>"fi
tium divitia eorum. Qui quia divitias non metal- Ü
la terrena , fed prudentiam nominat, illico per p dM
contrarietatem fubdit : Fatuttas ftultorum impru- M m|
dentia. Si enim-coronam fapientium terrenas divitias
diceret , proculdubio fatuitatem ftultorum >
paupertâtèm potiùs quàm imprudentiam faterc-
tur. Sed dum fatuitatem ftultorum imprudentiam
J trm .17 .1 e . vitx appe&tum fugiehs, dicebat \D iem h om in is n on £ fubdidit, fapientum divitias quia prudentiam dit
cronnnrcuutptiinvii ,. cc ttuu f/ceiiss.. Q\ )unondn eérrtgroh aanpiutnd PPrrnonplih<e»tra'imm ndiî
v e r if itidtravir T-T^c G* Pu ilne
citur : Diem hominis non concupivi , tu fcis ; hoc
dc fcmetiplb beatus Job verbis aliis anerit, quia
fulgentem Iblcrh, & lunam incedentem clare non
viderit, atque ex his in cordis abditis lxtatus non
Tit: quia nimirum gaudere non poterat de his, qux
per delectationis defiderium non videbat.
7. Si verb cun&a hxc, qux juxta hiftoriam traxerit,
indicavit. Has in fe Paulus feientix divitias
contemplatus, & contcmplationem Tuam confide-
ratione humànx fragilitatis humiliàns., ait : Habe- t.c,uf
mus thefaurum iftum in vafis ftttilibus. Multas itaque
apud nos divitias reperimus, cum dona abun-
dantis intelligentix ', Tacra eloquia inveftigando
percipimus , atque in his plura , nec tarnen fibi-
met diverfa Tentimus. Non eft autem fccura lxti-
*Xaud. quod mine nimirum memorat.
k Prat. & alii Norm, f i ajpexi. . . non exauditt D*m.
î Dccft tufas, in Utiç. Pxatcl. ac pin.
4 Germ. Laud. & Corb Germ, veterefiere.
* Corb. Germ. Laud, Germ. Scplcr. txtoto eordt,
î Y indoc. dicimus.
yoi- L ib e r X X I I . in C a p u t X X X I I . Beati Job. 702
tia in divinis paginis vel fortia, vel multa cognof- A cunt qux faciant : Ted cum faciunt qux cognocere
ftd cognita cuftodire. Nam qui bene intcl-
, iigic, 3 quid intelligendo debeat agnofeit. b Quanto
enim intelle&u latiùs extenditur, tanto ad ex-*
plenda opera enixius ligatur. Unde in Evangelio
|-i45. yeritas dicit : Cui multum datum eft, c multum qux-
' retur ab eo : & cui commendaverunt multum , plus
repetent ab co,
9 . Deputemus igitur intelligentiam datam qua-
fl pecuniam mutuam : quia quo plus nobis credi-
■ —ià tur ex benignicate , eo debitores amplius tene-
” mur in opere : & plerumque eadem intelligentix
accepta pecunia , cum ad ufuras auditoribus da-
, amittitur, nifi cautè tribuatur. Neque enim
verant; & fi intelligendo congaudent inuneri lar-
gitoris, mcerentes tamen confiaerant defeitum open’s
: ut videlicet aftione perlblvant, quod eis prx-
rogatum eft in cognitione. Stultus namque eft debitor,
qui gaudens pecunias mucuas accipit, Zc
tempus quo reddere debeat, non attendit. Mode-
ratur autem lxtitia accipiendi, quando felerti pro-
videntia etiam conftitutum tempus reddendi cogi-
tatur. Quia igitur viri jufti in his qux vigilanter
intelligunt, Tecura lxtitia non extolluntur, dica-
tur refte : Si lxtatus fttm fuper multis divitiis meis,
d r quia plurima reperit manus mea. Ac fi apercc
diceretur : Nequaquam me in eo locupletem ex
negligenter intuendum eft in Regum volumine, g juftitia credidi, quo retfta qux agere debui, etiam
quod prophètarum filii cum in Jordane ligna cxde-
rent uni eorum fecuris ex manubrio in profundum
lapfa difparuit. Ferrum quippe in manubrio, eft
donum inte.lleftus in corde. Ligna verb per hoc cx-
dere, eft pravè agentes increpare. Quod nonnum-
quam dum fluxè agitur, dum lapfus vanx glorix in
(I accepta eadem d icicntia. non vitatur, ferrum in
aquaperditur, quia ex diffoluto opereintelligentia
fatuatur. Quam profefto intelligentiam ad hoc no-,
vimus dari, ut ante dantis oculos ex bona debeat
a&ione reftitui. Unde re£le is qui ferrum amiferat,
clamabat : Heu heu heu domine m i , dr hoc ipfum
e t mutiio acceperam. Habent enim hoc elefti pro-.
f prium, ut fi quando eis in fua feientia f furtiva vanx q
glorix culpa fubrepit, ad cor velociter redeant, &
quidquid in ft ante diftricti judicis oculos damna-
bile inveniunt, lacrymis infequantur. Qui fientes
non folùm cautè infpiciunt mala qux commife-.
runt, fed ex accepto munere qux reddere etiam
g bona g debuerunt : quia nimirum tanto Te ampliùs
peccatores fentiunt, quanto ex neglectis bonis,
qux agere poterant, debitores tenentur. Rectè ergo
qui ferrum perdidit, clamabat: Heu heu heu,
dr hoc ipfum mutuo acceperam. Ac fi dicat : Illud
per diflbïutionèm ncgligentix perdidi, quod ueper
b bona opera redderem, ex b gratia créditons accepi.
Sed numquam Deus mentem deferit, qux in pecmulta
cog no vi : nec intelligcntia cor extulit-, quia
illud confideratio debitx operationis preflit. Scien- v E T. vr
dum verb eft , quod plerumque eontingit, ‘ ut i
cum intelligentix altitudo percipitur, circa ftmet-
ipfum animus valde fbllicitus ab elationis làpfu
teneatur. Sed cùm mira qux intclligit, etiam ope-
rari coeperit, eo ipfo nonnumquam quo foras of-
tenditur, labicur, atque in fuis aétibus fe ceteros
prxire gloriatur. Beatum igitur Job ficut incclli—
geneix aurum non extulit, nec lumen quoque ante
humanos oculos mirx operationis elevavit. Unde
&: aptè fubjungit :
Si v id i folem cum fulgeret. yerf. 2s:
11. Sol quippe in fulgore , eft bonum opus in C ap. VI.
manifeftatione. Scriptum namque eft : L u c ea t lu x Rec. m
v e flr a coram h om in ib u s , u t v id e a n t opera v e fira bo- bonoFun*
n a , c r g lo n ft c e n t p a tr em v e jtrum q u i in e x it s .e f t. rum fuigoreir
Et rurfunr : S in t lum b i v e fo r i p r x c in B i , & Lacer- non exultant.
n x ardentes. Quod enim hoc in loco fulgente To- l ,* "^ . , 7. '
le, id in Evangelio lucernis ardenribus defigna-
tur. Bonum quippe opus cum in medio periido-
rum Iucet, lucerna ardet in nofte : cùm verb in
Ecclefia refplendet, fol fulget in die. Bonum o-
pus fi adhuc tale eft , quoa foli mali mirantur,
lucerna videlicet in nocle eft : fi autem ita profi-
cit, ut mirarià bonis ac perfectioribus poflit, nimirum
fol eft in die. Bonum opus ciim per a«ftivam
catis fe veraciter agnofeit. Unde &; moxElifæusve-D ^ vitam corporis lucet, quafi lucemx more, luniens,
lignum deorfum mittit, & ferrum in fuper-
ficiem attollit : quia videlicet Redemtor nofter piè
nosrefpiciens, cor peccatoris humiliât, Z cei quam
amiferat intelligentiam reformat, lignum mergit,
& ferrum relevât : quia cor affligic, Zc feientiam
reparat. Unde bene in alia tranflatione dicitur ,
quod confregit lignum atque jaftavit , Zc ficfer-
rum fuftulit. Lignum namque confringere, eft cor
ab elatione conterere. Lignum ad ima jaftare, eft
elatum cor in cognitione, ut diximus, proprix in-
firmitatis humiliare. Atque illico ferrum ad fuperfi-
ciem redit : quia ad ufum exercitationis priftinx
mtelligentia recurrit.
men ex tefta refplendet. Cum verb per folam virtutem
mentis in contemplations attollitur , quafi
more folis de cxlo veniens lux videtur. Quia igitur
multa beatus Job hofpitalitatis ac mifericordix de
ft bona narraverat, qux profe&o tanto adhuc minima,
quanto Zc corporaliter noverat gefta; ad
virtutum fpiritalium culmen, mentis oculum re-
vocans, perfe£lionis fux meminit: Zc lucemexem-
plorum , quam de ft aliis tribuit, folem vocavit.
Sunt verb nonnulli, qui cum bona aliqua faciunt, re
iniquitatum fuarum protinus oblivifeuntur, Zc cordis
oculum in confiderationc bonorum operum
qux exhibent, figunt; atque eo ft jam fanctos
10. Igitur quoniam donum intelledus quod ac- £ exiftimant, quo inter bona qux agunt, malorum
' cipicur, vix cum tot difficultatibus cuftoditur ;
( curandum quippe eft ne otio torpeat, curandum
ne in exercitatione operis , vitio elationis evanef-
cat ) fanfti viri minimè exultant , cjim cognof-.
fuorum, in quibus Zc fortafle adhuc implicati funt,
memoriam déclinant. Qm Tcilicet fi diftrictionem
judicis vigilanter attenderent, plus de mai is fuis
metuerent, quàm de imperfeótis bonis exulcarent-:
* Editi , quid intelligendo operari dtbeai. Abcft , operari, aTuron.
Germ. Laud.1 Corb. Germ. Val-cl. & Norm, omnibus; aliundeque
fenfus integer eft, omifla hac voce.
b ?rat. ac alii Norm, quanto enim intelleflus latius extenditur.
c Laud, plus qitir.it/ir . . . plus petent. Ita quoque in Val-cl. & Norm,
n voculatn excipias plus, cujus loco-lcgitur, multum, in Norm.
Accent, faptintia , contra mff. & vet. cxculbrum fidem.
* Laud. Corb. Germ. & Germ, mutuum acceperam.
rNorm.furtive vcmf.gj.om culpa fitrripitur. Ita etiam Germ. Corb,
Germ. Val-cl. & Laud, mutato furtive, in furtiva.
t Port debuerunt, in Germ. & Norm, addjtur, attendunt, quia See.
h Editi conditoris, quod etiam legitur in nonnullis mff. V indoc.'
Corb. Germ. Laud. Val-cl. habent creditoris, quod Gilot. pro diverfa
left, annotavit.
i Vindoc. tit cum intelligentia cor extollit, altitudo percipitur.
Ita Corb. Germ. Norm. Turon. Germ. Laud. In recentioribiis. m
corporibus beet; vet. excufis leftionem mff. rctmentibus.