pfal. 3S, 3.
Verf. 13.
b
C a p u t
XIX.
R hc. XI.
In Scriptura
fiera quidquü
fcirenosclecer
docec Deus.
Vu. XIX.
t . Cor.it. 9.
fe inchoat quo ferientis juftitiam non accufat. A nia verba nöbis refpondet : quia f em e l lo q u e tu r ,
5 1 g ' r ,.: a o, _j — ßj- feecnndb id ip fum n on r ep etet ; Homo namque fub Deo eft conditus, 6c ad con- id eft , in his qua:
■ ditionis ordinem redic , quando fibi aiquitatem
judicis fui, etiam quam non intelligit, anteponit.
Bene ergo dicitur : Refpondebo t i b i , q u o d m a jo r
f i t V e u s h o n r in c ; ut confiderata potentia creato-
ris, deferveat tumor mentis per memoriam conditionis.
Unde David propheta , cum percuffio-
nis pondere in exceffum vocis erumpere cogere-
tur , ad confiderationem a conditionis fine fe re-
colligens, ait: o bm u tu i , & n on ap erui os m e um :
q u o n iam tu fe c ifti- m e . Penfavit enim conditionis
{ \ ix ordinem , 6c juftitiam pcrcuflionis invenit:
per Scripturam facram ad patres noftros protulit,
nos erudire curavit. c Dicant itaque fandæ Ec- ,
clefiæ dodores, dicant etiam arrogantes, cum in
ea laborare quofdam pufillanimitate confpiciunt,
quia nobis Deus ad verba omnia non refpondet:
quia femel loquetur Veus, & idipfum fecundb non
repetet > id eft , cogitationibus vel tentationibus
fingulorum non jam paffim per prophetarum voces
, non per angelica officia fatisfacit : quia in Scriptura
facra quidquid poteft fingulis evenirc, com-
prehendit ; atque in ilia per exempla præceden-
quia qui benigne eum quinon erat, condidit, eum B tiurn , etiam vitam fequentium informarc curaprofedo
qui erat, non nifi jufte percuffit. Sequi- vit. . . , ,
£ur . 3 5 . Quamvis quod alt : S em e l lo q u e tu r V e u s , & LoquiD^
cJ id v e r su s eum co n ten d is , q u o d non a d om n ia f e c u n d o id ip fum n on r ep etet : hoc intelligi fubtilius
•verba refponderit tibi. b Semel loquetur Veus, &
, quöd Pater unigenitum confubftantialem
fecundb idipfum non repetet.
libi Filium genuit. Loqui enim Dei, cft verbum
34. Affiidi cordis eft proprium, ut in omne
genuiffe. Semel autem loqui d Dei, eft Verbum
quod appetit, 6C tarnen rcrum ordinem contrarium
aliud pratter unigenitum non habere. Unde 6 c
fentit, fi poflit fieri, cur ita, vel non ita fit, divi-
aptè fubditur : Et fecundb idipfum non repetet >
j nis fibi refponderi vocibus velit: ut Deum de cun-
quia videlicet hoe ipfum Verbum, id eft Filium,
da rerum controverfia confiilat, 6c refponfionis
nonnifi unicum genuit. Quqd autem non ait, Lc-
* ejus cognita ratione conquiefcat. Eliu autem pra:-
cutus eft, fed loquetur, non videlicet tempus pra:-
videns quod Scripturam facram Dominus conderet,
fed futurum ponéns, liquet omnibus, e
ut in ea vel publicis vel occultis cundorum C Deö nee preteritum tempus congruit, nec
is refponderet, ait: <_Adversus eum con- futurum. Tanto ergo in eo quodlibet tempus popóteft
qu^ftionibüs A
tendis3 quod non ad omnia verba refponderit tibi.
Semel loquetur Veus, & fecundo idipfum non repetet.
Ac li diceret: Deus fingulorum cordibus pri-
vatis vocibus non refpondet , fed tale eloquium
conftruit, per quod cundorum quatftionibus fa-
tisfaciat. In feriptura: quippe ejus eloquio, caufas
noftras finguli fi requirimus, invenimus : nec opus
eft ut in eo quod fpecialiter quifque tolerat, refponderi
fibi divina voce fpecialiter quatrat. Ibi e-
nim nobis omnibus in eo quod fpecialiter patimur,
communiter refpondetur : ibi vita pratcedentium
fit forma fequentium. Ut enim unum e pluribus
Sab ope-
^jfcfcitur. do tranquilla mente ab hujus fæculi adione quief- g diurna autem luce certiùs cernimus, in nofluna temPlamur'
nitur libéré , quanto nullum veré. Neque enim
quodlibet libéré dici poterat, fi faltem unum pro-
priè diceretur. Inde itaque dici in Deo tempus
{ audader quodlibet licet, unde in eo dici propriè f
nullum licet. Verbum namque Pater fine tempore
genuit.
36 . Et'quis dignè fari queat illam ineffabilem Hint«*
nativitatem, quod de æterno natus eft coæternus,
quod, exifteps ante fæcula genuit æqualcm, quod fcrutaiil
gignente natus pofterior non eft ? Quæ videlicet
nos mirari poffumus, fed intueri minimè valemus.
Illius autem nativitatis vim jam mirari poffe, aliproferamus
: ccce dum paflione aliqua vel molef- D quatenus videre eft. Sed quoftodo videmus, quod
tia carnis afficimur, feire fortafl'e occultas caufas Eft àütem-. ouod
paffionis ejufdem vel moleftix optamus, quatenus
in eo quod patimur, ex ipfa rerum feientia confo-
lemur. Sed quia de fpecialibus tentationibus nof-
tris nequaquam nobis fingulis fpecialiter refpon-
fietur , ad Scripturam facram recurrimus. Ibi videlicet
invenimus, quod Paulus carnis infirmita-
te tentatus, audivit: Sujficit tibi gratia mea> nam
virtus in inftrmitate perfeitur. Quod idcirco illi in
infirmitate propria didum eft , ne fingillatim nobis
omnibus diceretur. .In Scriptura igitur facra
nequaquam comprehendimus ? Eft autem, quod
de ufu Carnis trahere ad fenfum fpiritus debemus.
Nam fi quis in tenebris , claufis oculis , jaceat,
atque ante eum fubitum lucernæ lumen erumpat,
claufi ejus oculi ipfb adventu luminis fériuntur,
ut patefcant. Cur ergo turbati funt, fi claufi nihil
viderunt ? Nec tamen aliquid perfedum fuit,
quod videre claufi potuerunt.Nam fiperfedè to--
turn vidiftent, cur apérti quærerent quod vidèrent î
Sic itaque fie fumus , cum de incomprehenfibili
nativitate intueri aliquid conamur. Eo ipfo enim,
Dei, afflifto Paulo , audivimus , ne cùm E 8 ftu0 fulgotis admiratione percuticur animus, SC. 8
fortaffe affligimur, finguli audirc cam privata con-
folatione quæreremus. Non ergo Dominus ad omquafi
videt quod videri non valet, velut in tenebris
pofitus, vim lucis oculis claufis h videt. Quia J
a V indoe. & Pratcl. cognitionis fiu.
b Ita fcgendum ex mff. Anglic. & noftris. In edit, femel loquitur. . . .
»o» repe/if.Nóftra leftio Hebraico textui magis concinere videtur, in quo
futurum ufurpatur, iedabber. Attamen Hieronymus vertit, femel loquitur.
Ceterum S. Gregorium legifïe loquetur, patet ex his qua: leguntur
infra num. 3j. qiibdautem non ait, locutus e.n,fed, loquetur, »0» videlicet
tempus preteritum fed futurum ponem.
c Ita cum Colb. Turon. Norm. Scc. vet. cd. Parif. In cd. aliis, Dif-
cant igitur fanSti doltores Ecclefii, difcant & arrogantes, cum intra
tam laborare.
* Deert , D e i, in Utic. & pier. Norm.
« In ed. nec futurum. Contrario. fenfu Iegitur fed , ia mff. Anglic.
Norm. Colb. & aliis.
f In editis, audaciter. . .
8 Mff. Norm. & nonnulli, quod fulgore admirationis. . . . quod videre
non valet.
h Poft, videt, Iegitur in editis: JStia namque ait: Semel loquitur
Deus. David verb Verbi unigeniti nativitatem intuens, ait: Semel lo
quutus eft Deus. Quf* enim unigenitus Filitts idem Verbum Patris &
perfeclione natus dicitur, & pro tternitate femper nafei perhibetur :f*'
era Scriptura liberi dicere de Deo conJUevit, quia locutus eft , & loquitur.
Jn eo enim quod perfcclum Verbum genuit, & locutus eft Pater:
in eo autem quod femper gignit, utique loquitur : quamvis hoc, quod
perfedum diximus, prop rib nop dicamus. Neque enim quod fa dum no»
eft, proprie dicitur efte perfedum : fed ejus plmitudinem per quamdai»
anguftiam noftrt locutionis exprimimus, ficut etiam de Patre Dominus
dicit: Eftote perfefti, ficut & Pater cxlcftis perfeihis eft. Sed delidc-
rantur in omnibus m£T. Norm. Turon. Vindoc. Colb. Baluz. Codex hlfi
& multis in locis eft exefus aut mucilus. Eflc affumentum mihi per‘
fuadetur non foldm mff. cod. filentio, fed etiam lermonis ferie, qus
hac longa parentheft videtur abrupta. Etenim his verbis, qubfulgortt
admiratione 8cc. fuccederc debet immediate: Stm* verb hac divina natu--
ra fecreta admiralio.
749 L ib e r X X I I I . in C a p u t X X X I I I . Bead Job. 770
verb h x c divine natufa: fecreta admiratio non fa- A done mentisc a carnalibus modbus abftrahuntur.
I aput
■ x.
eile occupads per terrena defideria mentibus inno-
tefcit,aapte Deilocutio qualiter ad nos fiat, infi-
nuat, dicens:
P e r f em n it im in v i f io n e n o t tu rn t t, quando i r r u it
fopor fetp e r h om in e s , & d o rm iu n t in le ttu lo .
37. Quid eft, quod per fomnium nobis locutio
divinitatis innotefeit, nifi quod Dei fecreta non
cognofeimus , fi in terrenis defideriis vigilemus ?
In fomnio enim exteriores fenfus dormiunt, & in-
teriora cernuntur. Si ergo interna contemplari vo-
lumus, ab externa implicatione dormiamus. Vox
videlicet Dei quafi per fomnium auditur, quancitur,
6c in ipfo mentis filentio divina prxeepta
penfantur. Cum enim ab externis a&ionibus mens
fopitur , tunc plenius mandatorum Dei pondus
agnofeitur. Tunc verba Dei mens vivaciùs pénétrât,
cùnrad fe admittere curarum fæcularium tu-
multus reculât. Malè autem homo vigilat, quando
eum fæcularium negotiorum æftus infolencer inquiétât.
Aurem quippe cordis terrenarum cogita-
tionum turba, dum perftrepit, claudit : atque in
fccretario mentis, quanto minus curarum tumul-
tuantium fonus compefcitur, ranto ampliùs vox
præfidentis judicis non audicur. Neque enim per-
__■________ ] _______ i- 1 r . 1 i . r
Hinc eft, quod fponfa in Canticis canticorum fpoil-
fi vocem quafi per fomnium audierat, quæ dicebat :
E go dormio , & cor m e um v ig i la t . Ac fi diceret \ Cant- s- *i
Dum exteriores fenfus ab hujus vitæ fbllicicudini-
bus fopio, vacante mente vivaciùs interna cognoft-
co. Foris dormio, fed intus Cor vigilat : quia dum
exteriora quafi non fentio interiora folerter appre- ®
hendo.
3 9 - Bene ergo Eliu ait, quia per fomnium lo- Nonnifi obfcu-
quitur Deus : atque apte fubdidit, i n v ife o n e n o - quafi in
eturna, Noiftuma enim vifio appatere contempla-
tione mentis fub quibufdam imaginibus fblet. In interna convero
vifione cuniftanter videmus. Et quia fancti
omnes quamdiu in hac vita funt, divin# naturæ fecreta,
quafi fub quadam imaginatione confpiciunt,
quia videlicet necdum ficut flint, ea manifeftius
contemplantur, bene Eliu poftquam dixit > Deum
nobis per fomnium loqui, fubdit : In vifeone no-
tturna. Nox quippe eft vita præfens, in qua quamdiu
fumus, per hoc qubd interna confpicimus, fub
incerta imaginatione caligamus. Propheta namque
ad videndum Dominum quadam fe premi caligine
fentiebat, dicens : Anima mea defideravit te in no£le. if». z6.9,
Ac fi diceret : In hac obfeuritate vitæ præfentis vifedè
homo fufficit adutraque divifus : fed dum fie Q dere te appeto, fed adhuc infirmitatis nubilo cirinterius
erudiri appetit, ut tamen exterius implice-
tiif; unde exterius auditum aperit, inde interius
obfurdefeit. Moyfes admixtus^Egyptiis, quafi vi-
gilabat: 6c idcirco vocem Domini in ^Egypto pofitus
non audiebat. Sed extindo ^Egyptio, poftquam
in defertum fugit, illic dum quadraginta annis de-
guit, quafi ab inquietis terrenorum defideriorum
tumultibus obdormivit; atque idcirco divinam vocem
percipcre meruit: quia per fupemam gratiam
quanto magis ab appetendis exterioribus torpuit,
tanto verius ad cognofcenda interiora vigilavit.
Rurfus Ifraelitici populi turbis prxlatus, ut Legis
prxccptapercipfat, in montem ducitur, atque ut
cumfcribor. David quoque hujus nodis d caligi- d
nem vitans, claritatem veri luminis præftolatus ait :
cMane adftabo tibi, dr videbo. Adhuc ergo in no- Pfal. s. s*. ■
de minus fe videre confpicit, qui ad videndum
Deum futurum mane concupifcir. Quia vero, ut
diximus, ab exteriori adione ceftare/cformireeft,
bene Eliu fubdit : Quando irruit fopor fetper homines.
Quia autem fandi viri cum exteriori adioni
non deferviunt, intra mentis c cubilia conquief- c
cunt, aptè fubjungit : Et dormiunt in leéfulo. San-
dis enim viris dormire in ledulo, eft intra mentis
fuæ cubile quiefeere. Unde feriptum eft : Exulta- pfal. 1+9. t,
bunt fantti in gloria , Utabuntur in cubilibus fuis.
interna penetret, ab externis tumultibus occulta- D Dicatur ergo , qubd femel nobis loquitur Veus per
tur* . _ fomnium in vifeone noSturna, quando irruit feoporfu-
38. Unde 6c fandi viri qui exterioribus minifteriis per homines, dr dormiunt in leCtuloquia nimirum
defervire officii neceffitate coguntür, ftudiosè fem- tunc fecreta divinitatis agnofeimus, cùm ab hujus
per ad cordis fecreta refugiunt ; ibique cogitationis mundi tumultuofa concupifcentia intra mentis no-
intimæ cacumen afcendunt,&Legem quafi in mon- ftræ cubilia fegregamur. Quia verb, ut fæpe jam
te percipiunt ; dum poftpofitis tumultibus adionum diximus, aurem cordis tumultus fæcularium negotemporalium,
in contemplationis fuæ vertice fiiper-
næ voluntatis fententiam perferutantur. Hinc eft,
^^tcriori- quod idem Moyfes crebrb de rebus ciubiisad taber-
:s naculum redit, ibique fecreto Dominum confulit,
, 6c b quid certi decernat, agnofeit. Relidis quippe
turbis ad tabernaculum redire, eft poftpofitis extetiorum
claudit , 6c quies fecreta: confiderationis
aperit, apte fubjungit :
Tunc aperit aures virorum , & erudiens eos in- verfis,
ftruit difeiplina.
40. Cum enim ab exterioribus adionibus fo- C aput
---- ---- , —- r -—jr--------- p piüntur, aperta aure interni examinis caufas au- XXI.
riorum tumultibus, fecretum mentis intrarc. Ibi ^ diunt. Qmdum fubtiliter vel flagella publica, vel Quiabextcrio-
emmDpminus confulitur, 6c quod foris agendum judicia occulta confiderant, femetipfos afficereribus °E"ibl»s
eft publiee, intus filenter auditur. Hoc quotidie flendo non cdlant. Unde bene diftum ;eft. Et tm-
bom redores faciunt, cum fe res dubias difeernere diens eos inferuit difeiplina': quia confideranti men- uem crudiunti,
6 c fefe per pcenitentiam laceranti, quafi quazdam x
plags percuffionis funt lamenta compundionis.
Unde etiam Salomon rede vim pcrcuflionis u-
triufque conjungens , ait : Livor vulneris abflcr- p rov% 29 . t
git mala, dr plage in fecretioribus ventris. Per li-
vorem quippe vulneris, difeiplinam infinuat cor-
poreje percuffionis. Plagje verb in fecretioribus ventris,
funt interna mentis vulnera, qua: per compunnon
pofle cognofcunt, ad fecretum mentisv, velut
ad quoddam tabernaculum revertuncurjdivina Lege
perfpeda, quafi coram pofita Area Dominum
confuluntj 6c quod priùs intus tacente^ audiunt,
hoc foris poftmodum agentes innotefeunt. Üt enim
exterioribus officüs inoffensé deferviant, ad fecreta
forais recurrereinceffabiliter curant : 6ç lie vocem
£*fci quafi per fomnium audiunt, dum in meditak
Elcriquc Norm. & Vind. apertè Dei locutio.
c Norm, & Colb. quid certius.
c Al. a carnalibus fenfibus, ut legitur in Yindoc. Norm. 8c aliis à
«ttllany. vifis.
d In cd. caliginem videns. Lcftionçm mff. Anglic. Norm. Vindoç,
Arc. expre/ftmus.
* Ebroi'c. cubicula.