jnfti libri funt 16.a Viva le&io eft vita bonorum ; unde & non A h om in is , often de d om u i i f r a e l jom tem p lum , u t confun- iiuiuuiu, ---- . • f\ • ' C t . - «quibusjudi- immeritb iidem jufti in lacro cloquio libri nomi-
cabimur. nantur , ficut fcriptum eft : L ib r i a p e r ti f u n t , d r
foe. i f . l i f e r aperlus e f t , q u i e f t v i t a : & ju d i c a t t
f u n t mortu i e x h i s q t u f c r i p u era nt in l ib r i s . Liber
namque vita: eft ipfa vifio advenientis judicis.
In quo quafi fcriptum eft omne mandatum : quia
x quifquis eum viderit, mox teftc confcientia quid-
quid non fecit, intelligit. Libri etiam aperti refe-
runtur : quia juftorum tunc vita confpicitur, in qui-
bus mandata cæleftia opère impreffa cernuntur.
Et judicatifunt mortui ex his quæ feripta erant in
libris : quia in oftenfa vita juftorum , quafi in ex-
panfionc librorum Iegunt bonum quod ^gcre ipft
d a n tu r ab in iq u i ta t ib u s f u i s , & m e tia n tu r fa b r i- fptfljj
c am , d f erubefcant e x om n ib u s q u a fe c e r u n t.
plum quippe Dei filiis Ifrael ad confufioncm of-
tenditur, quando uniufcujufque jufti anima, quam SM
infpirando Dcus inhabitat, quanta fanditatc ful-
geat, ad confufionem fuam peccatoribus demon-
ftratur : ut in ilia bonum quod negUgunt, videant
&f in feipfis malum quod operantur, erubefcant.
Mctiri verb fabricam , eft penfare fubtiliter juftorum
vitam. Scd dum metimur fabricam, neccf-
fc eft ut ex cunftis quæ fccimiis, erubcfcamûs :
quia bonorum vitam quanto fubtilius penfando
difeutimus, tanto feveriùs in nobis omnia inique •
noiuerunt, atquc ex eorum qui fecerunt, compa- g gefta reprobamus. ßcne autem Prophctæ dicitur,
V E T. X.
Et lilia inter
mix pafei
acbcmus.
Cant.*.},
ratione damnantur. Nc ergo unufquifque tunc videos
eos, quod non fecit defleat ; nunc in eis, quod
imitetur , attendat. Quod quidem faccrc elc&i
non ccffanr. b Meliorum namque vitam confide-
rant, & deterioris ufus convei fationem mutant.
17. Unde fponfi voce fan&æ Ecclefiæ in Canticis
canticorum dicitur : D u o ubera tu a f ie n t duo h in -
n u l i câpre* g em e ll i , q u i p a feu n tu r in l i l i i s , donee
a fp ir e t d i e s , & in c lin e n tu r umbra . Quæ enim funt
duo ubera, nifi ex Judæa ac gentiiitate veniens
uterque populus, qui in fanctæ Ecclcliæ corpore
per intentionem fapientiæ arcano eft cordis infi-
xus ? Ex quo populo hi qui elecli flint, idcirco ca-
preæ hinnuliscomparantur, quia per humilitatem
quidem parvos fefe acpcccatores intclligunt, fed
eis per caritatem currentibus, ft qua obftacula de
impedimento temporalitatis obviant, tranfeunt, &
datis contemplationis faltibus ad fuperna confcen-
dunt. Qm ut hæc agant, præccdentium fanttorum
exempla confpiciunt. Unde &c in liliis pafei refe-
e runtur. Quid enim per lilia, c nifi illorum vita de-
claratur, qui veraciter dicunt : c h r i f t i bonus odor
». cor.2. is, f u m u s Deo rElecbi ergo, ut aftequi fiimma præva-
leant, confpefta odorifera & Candida juftorum vita,
fatiantur. Jam quidem videre Dominum fitiunt,
jam de ejuscontemplafione fatiari caritatis æftibus
inardefeunt. Scd quia in hac vita pofiti necdum valent,
per præccdentium interim patrum exempla ~
pafeuntur. Unde &: apte illic tempus deipfolilio-
rum paftu definitur, dum dicitur : D o nee a fp ir e t
d i e s , & in c lin e n tu r umbra. Tamdiu quippe refici
juftorum exemplis indigemus , donee præfentis
mortalitatis umbras , æterno die afpirante , rran-
feamus. Cùm enim hujus temporalitatis umbra ,
tran facta hac mortalitate, fucrit inclinata , quia
ipfius dici internum lumen cernimus , nequa-
quam jam appetimus, ut ad amorem ejus per alio-
rum exempla flagremus. Nunc autem , quia necdum
eum intueri poftumus , fummopere neccfle
eft, ut corum qui ilium perfect'd fecuti funt, con-
4 fpectis a&ionibus d incitemur. Intueamur ergo
quam pulcra eft agilit2S fequentium, & vidcamus
ut oftendat templum. Quia enim juftorum refti-
tudinem confiderare peccator diflimulat, faltem
hanc ex voce prædicantis agnofeat. Templum
quippe peccatoribus oftendere, eft fponte fua confiderare
nolencibus reftorum opera narrare. Qu[
itaque, ficut diximus, perduci ad fumma defide-
rant, femper needle eft, ut meliorum prove&ibus
intendant : quatenus tanto diftridiiis in fe culpas
judicent, quanto in illis altius, quod admirentur,
videnr.
151. Sed quid ifta de peccantibus dicimus, cùmip|jjj
ipfos quoque operatores jnftitiæ tanta provchi dif-1«*»?
penfationc videamus ? Alius namque donum fden- ™mt
tiæ accipit : & tamen ad virtutem miræ abftinentiæ cini
non pertingit. Alius magna abftinentiæ virtute ac-
cingitur : nee tamen in fumma feientiæ contempla- *
tionc dilatatur. Alius per prophetix fpiritum valet
omnia ventura prænofcere : fed tamen per curatio-
nis gratiam non valet præfentis moleftiæ malafu-
blevare. Alius per curationis gratiam mala præfentis
moleftiæ fublevat : fed tamen quia prophetic
fpiritum non habet, quid fcquatur , ignorât. A ius
indigentibus multa jam propria larg’ri poteft , fed
tamen injuftè agentibus obviare libéré non poteft.
Alius injuftè agentibus audacter pro Deo obviât :
fed tamen indigentibus, quæ habet, tribuere omnia
recufat. Alius jam &c ab otiofo fe fermone ref-
tringens, lingtiæ lafeiviam fuperat : fed tamen ad-
huc infurgentes iræ ftimulos perfe£lè non calcat.
Alius infurgentem iram jam perfectè edomât:fed
tamen adhuc linguam in lætitiam relaxat. Quid
eft hoc, quod ifte eo bono indiget, quo alius pol-
let : & illecùm multis polleat, abundè aliis bonum
adefle confiderat quod fibi deefte fufpirat ? nifi
quod mira nobifeum difpenfatione agitur, ut per
hoc quod alter habet, & ifte non habet, f unus al- (
tero melior oftendatur : quatenus tanto ardentius
ad humilitatem quifque proficiat, quanto ex bonis
quæ non habet, inferiorem fc habentibus pen-
fat. Sicque fit, ut dum ille in ifto, atque hie in il-
lo refpicit quod admiretur, diftincVa bona & ab al-
titudinc elationis réprimant,^ adftudium profequàmturpisfitehebctudopigrorum.
Statim nain- E clus acccndant. Magna namque lollicitudine ad
Jurtus tern-
plum Dei eft,
que, ut bene agentium gefta rcfpicimus,nofmetip-
fos confufione intima uleifeente judicamus: mox
verecundia mentem concutit , mox jufte fxviens
reatus addicit; & vehementer hoc ctiam dilplicer,
quod adhuc fortafle turpiter übet.
18. Unde bene per Ezcchielcm dicitur : T i l i
• Ita Baluz. Colb. Norm. At editi poft, froponitur, habent, qui* vi-
va Uctio tfi vita bonorum ; Unde. Sed obfeurior fit fenfus additione vo-
culz auia, & mutata punÄuationc. Hac voce ( pundluatio) I licet minus
ufitata, aut et'am rccens conflata, uti coget aliquando ncccflitas,
nc circumlocutionibus detur locns.
b Editi reluäantibus mftl miliortm.
curam noftrx meliorationis accineimur , quando
id virtutis in aliis cernimus, quoa non habemus.
Unde Ezechiel propheta, cum volantia animalia
defcripfilfet, adjunxit: E t a u d iv i p o f t m e •vocem corn- faA
m o tio n is m a g n a : B en e d it ta g lo r ia D om in i S de loco g
fa n c lo f u o : d r v o c em a larum a n im a lium p tr cutw r
* Turon. nifi: illorum vita comparatur.
* Turon. imitemur.
* Idem codex, upituio pigrorum.
* fcbroic. & alii, unus alteri mtUor'.
* V indoc. Sc Baluz. do loco fuo.
7^9 L ib e r X X I V . m C a p u t X X X I I I . Be ad Job. 770
tium a l t e rm * 0 * * » » ^ Qmd^namque alas ani- A turn peccando diftarent à bonis hominibus, invemalium,
nifi virtures debemus fentire* fandorum?
Quidumterrena defpiciunt, ad cæleftia volando
fublevantur. Unde re&è etiam per Ifaiam dicitur :
£ h t i conftdunt in D om in o , m u ta b u n t fo r t itu d in cm ,
aJJ'umcnt p en n a s u t a q u 'tU . Volantia itaque animalia
alis fuis fe viciffim feriunt ; quia fan&orum
mentes in eo quod fupernaappetunt, confidera-
tis invicem alternisvirtutibus exçitantur. Ala enim
fua mcpercutit, qui exemplo fandlitatis propriæ
me ad melius accendit. Et alâ meâ vicinum aninirent.
Dehoc ergo pcenitente, qui idcirco bono-
rum exempla confiderat, ut fibimecipfi quantum à
bono receflit in note feat, bene dicitur :
R e fp ic ie t h om in e s dr d i c e t s a T e c c a v i dr v e r è d e l i - rerf.
q u i , dr u t eram d ig n u s n on r e c ep i : ‘
z i b Peccatores fe effe plerumque confitentur n AP t v -
etiam qui fe peccafte non çredunt. Nam fæpe con- Dumï ïm è *
tiiigit , ut paflim fe homines iniquos cfle fâteantür : peccatores eflè
fed cum peccata fua veraciter aliis arguentibus au- fe S g®
i f r n fl olin A 1 I u j ^ l u n t J s defendunt fc fiimmopore3atque innocen-pcccatio rn a r i mal rerio, li all quando alteri opus bonum, quod tes videri conantur. Unufquifque eiîo cùm tàlis voI«nÇ ^ '
imitetur, oftendo. . eft,fi deliquille fe dicit, vere non dicit ; quippe humilian’
z o . tad quia landtorum vitam figmficari iftis am- qui peccatorem fe non ex cordis intimo fed W m
malibus diximus, libet in ipfo volatu animalium ocu- B botenus aflerir. Quia enim fcriptum eft’: Jufh ts in Pr
l°s mentis attollere, & quanta viciffim alarum per-' p r in c ip io accufator e f t f u i : ifte de confeffione pec-
cuflione fe excitent, fubtili confideratione penfa- cati ornari voluit, non humiliari : per accufationem
Paulus namque , cum ceterorum fan<ftorum
fuam humilis apperiit videri, non cfle. Nam
follicitudinem in prxdicatione robtiftius laboranr
fi confitendo peccatum, efle humilis veraciter ap-
dotranfeenderet, utab elatione fe premeret, &c
peteret, de pcrpetrati'one peccati arguentes fe a-
vires fuas in humilitatis gremio nutriret, crudeli-
lios non impugnauet. Itaque juftus vitam fuam ju-
tatis fux antique non immemor , Apoftolorum
dicans , per exempla meliorum ex cordis intimo
omnium innocentiam contemplatus, ait: Ego en im
cognofeit fe efle quod dicit. Ait enim : T e c c a v i ,
fttm m in im u s a p o f t o lo r um , q u i non f u m d ig n u s
dr v e r e d e l i q u i . Atque de eo ipfo quod tolerat fla-
vocari K^ipoftolus s q u ia p er fecu tu s f u m E c cle fiam
gello fubjungit : Et tamen~ corumd.em. o. m n-i um ApoftolorumV E t u t eram d ig n u s non recepi.
De. i.“J" ■*■*‘ -1“ “ «^“ '- «-«Ain in uavciiu uuiilus . minus ^iuipropecprimus
i$ . Unufquifque enim in flagello pofitus, minds Quipropecre.
, quail accepti pnncipatus oblitus, ac fi adhuc peccata fua confiderat, fi vel tantum vel catlsflagella-
minus ipfe aliquid faperet, in Paulo fapientiam amplius fe percufl'um , qu^m merebatur, eiifti- Z S m &
miratur , dicens : S t cu t & c m f n m u s f m e r n o fier mac. Ifte autem, quia quanto maiorum exempla ?“ ” >■ ""»'
Vaulits fe cu n d um datum f i b i fa p ie n t iam fierif f i t to- ^ confiderat, tanto diftriffiori examinatiofie fe pen- mr'
k s . f i c t t t & m om n ib u s e p i f io l is , lo q u en s i n e i s d e fat, minds fc percuffum, qudm merebatur agnofhi.
i..s , i.n» q.»u i„bAu s.-,f .u«n»t q»u.a.Vd a—m JdUijfBicAiUliaa iin^t.etluleall.u, . VEcr . c it: auia in illorum inftiria IHHi ® t .
ce Paulus in Apoftolis miratur innocentiam, ecce
Apoftolorum princeps miratur in Paulo fapientiam.
Quid eft hoc, nifi quod fan&i viri, dum vir-
tutum confideratione viciffim fibi alios prxferunt,
volantia animalia alarum percuflione fe tangunt:
ut eo ad volatum fe altius excitent, quo humi-
lius alter in altero quod admiretur videt ? Hinc
itaque colligendum eft, quanta debemus follicitu-
dine meliorum vitam confpicerc nos, qui in infi-
mis jacemus, fi & hi qui jam tanta fan&itate fucit:
quia in illorum jufticia confpicic, quam gravis
fibi culpa fueric quod erravic; & idcirco hoc quod
patitur, diftrictum efte non fentit, quia diftritfte
novit penfare quod fecit. Valdc autem facile eft,
ut peccatorem fe quifque, cum nihil pro peccato.
fuo patitur , fateatur. Secure videlicet iniquos
nos dicimus, cum vindidtam nullam de iniquita-
te fentimus. Nam peccatores nos quidem in tran-
quillitate loquimur, fed cum de peccatis ipfis flagello
interveniente corripimur , murmuramus.
11- ' r . -P--o--e--n--a-- -e--r“g»o■ n'■ousu ginttti,e riri ovgtai üt,u ifLi cvi ecruavcimteori cci -o gi'oncon afcn oi-s mP-cena nosmhmes
funt, ut per humilitatis greflum ad majora ta mus culpam. Vir itaque juftus, quia culpam fuam tc.rr°gat»^vc*
difirióbè confiderat, eciam in flagellti pofitus à i - t g S S . ^ .
cat : Et ut dignus eram non recepi. Sequitur :
L ib e r a v i t en im a n im am f u a m , n e p e rg e r e t i n in * v~trf.it.
te r itum .
z4 - Qnla pr^veniente divina gratia in operatio- q a v x
ne bona , ‘ noftrum liberum arbirrium fcquitur, Grat«
nofmetipfos liberare dicimur, quiliberantinosDo- nientis &
mino confentimus. Unde Paulus, cùm diceret :
Abundiintius illis omnibus laboravi > nc labores cordia.
■ RB, - V I I - — tribuiffe viderétur , fflicaadjnrixit : Km
H ld«rco proficere ad mel.ora non poflunt, autem ego , f i e d g r a t ia D e i m em m . Quia enim pr*- ‘
q ua hoc fibi fufficere xftimant, quod peffimos venientem Dei gratiam i in fe perTiberum arbi- i
anteccdunt. O miferi, viam pergunt, & in ter- triumfueratfubfecUtus,aptè fubjungit, (M e tto n s
« H Per fpem quidem quafi ante fe pe- 1 ut & divino muneri non effet ingratus, & tamen
oem protetunt, fed per confiderationem pravo-. à merito liberi atbitm non temineret extraneus.
jU™ “ “ P°.ft ,ocul<js tendunt. Refti vi- De hoc autem, qui liberator! fuo femetipfum cognofçendo
confenfit, reifte dicit : Liberavit animam
fuam , ne pergeret in interitum. Sequitur :
Séd vivens lucem videret. ibidem
Lucem fcilicet veritatis, quam corde mortuus
videre non poflet. Vel cercè, quia Dominus dixit :
E g o f u m l u x m u n d ii videbunt lucem etiam mor- Johan. 1 .1*.
proficiant, adhuc quærunt in alns quod imitantes
admirentur.
- 2i. Séd hæc reprobi nefeiunt ; quia mentis ocu-
Jos femper in infimis premunt : qui & fi quando
, in viam Domini veniunt, non ad meliorum vefi
tigia, fed ad intuenda. femper deteriorum exempla
vertuntur. Neque enim eorum vitam confi-
derant, quibus fe humiliando poftponant , fed
quibus fuperbiendo fe præferant. Détériorés namque
refpiciunt, quibus meliorcs fc efle glorian-
mr • Ht ÏSË3&!— «_c ____. j ____h __ . ■ nderi
appetunt, led ad inveniendos fe tortam-re-
gulam furnunt. Si enim femetipfos quales funt co-
gnofeere appetunt, non deteriorum confpicere,
ied meliorum exempla debuerant. Idcirco ergo
peccatores fe efle non intelligunt, quia homines
non actendunt. Nam fi homines attenderent, quan-
* ratel. & alii ,,peccavi : fequitttr, & vere deliqui.
moredut VindOC' Tur0n- t * e* *W f i confitentur etiam qui f i ejfe
I Vat'Ci Gilot. & plcrifcjuc ctiam antiquioribus, nofirum UTom.
/.
herum arbi tri um fiquimur. At in mff. Turon. Norm. &c. legimus fi~
quitur.
A Editi, etiam ipfi per liberum arbitrium. Repugnant mff. Anglic. Sc
Gallic, a quibus noftram leöioncm accipimus. • a
C C c