qux loqui debuit. Aliquando ad inferendaneceffa- A moperisftrpauraconfwgit. Gnde Sc qüataor pa-
• t r. 1 „ li__.. «t-i-tm HRHi nnn rarltfi fluminn rprram irriaant ria dum fe latiùs relaxat, dicit etiam quæloqui non : ouia duin lllS GUadebuic.
Plerumque autemnantis cogitationum vo-
luminibus implicatur, ut ipfa ferre vix valeat, quæ
intra.fe previous vcrfat z 3c cum nil opere faciat, ?■
fub mao-nocordis fui pondéré vehementer infudat.
-Quia eriim dura funt quæ apud fenietipfum intus
•patitur, quietus foris otiolufque lafl'atur.Plerum-
que cnim quafi ventura animus cpnfpicit, totam-
'que contra hæc intentionem proponit; magnufque
; ardor -contentionis fe inferit, fopor fugit, nox in
diem vcrtimr : 3c cum quieta foris membra ledu-
lus teneat. intus magnis clamoribus in cordis foro
radifi flumina terram irrigalit quia dum his quatuor
virtutibus cor infunaitur, ab omni defiderio-
rum carnalium æftu temperatur. Sed nonnumquam
dum menti ignavia fubripit, prudentia fri-
gefcit: nam cùm fefla torpet, ventura non provider.
Nonnumquam dum nonnulla menti deleda-
tio fubripit, tcmperantia noftra marcefcit: in quantum
enim ad delectationem præfentium ducimur,
in tantum minus ab illicitis temperamus.Nonnum-
quam fe timor cordi infinuat, &: vires noftræ for-
titrudinis turbat : & eo minores contra adverfa ex-
iftimus, quo quædam perdere immoderatiùs di-
lititratur. Et fit plerumque , ut nulla eveniant, quæ leda formidamus. Nonnumq„uam verbc amorfuus
prævidentur : totaque ilia cogitatio, quæ diu fe B fe menti ingerit, eamque latenti motu a reditudi-
plcna intendone paraverat, retenté vacua quief- ne juftitiæ divertit : 3c quo fe totam audori reddecat.
Tanto autem longiùs mens a neceffariis ceflar,
re negligit, eo in fe juftitiæ juri contradicit. Ventus
ergo vehemens quatuor angulosdomûs çoncutit;
dumfortistentatiooccultis motibus quatuor virtu-
tes quatit : 3c quafi quafiatis angulis domus d erui- d
tur, dum pulfatis virtutibus confcientia turbatur.
quanto inania latiùs cogitât. Quia igitur difpenfa-
tionis curas maligni fpiritus modo torpenti vel
præcipitata adione feriunt, modo pigra vel im-
moderatalocutione confundunt, pene autem fem-
per nimiis cogitationum molibus premunt j tribus
turmis Chaldæi camelos rapiunt. Quafi enim très
turnias contra camelos facere, eft terrenarum dif-
penfationum ftudia modo ilücito opere, modo fu-
.perflua locutione , modo inordinata cogitatione
vaftare; ut dum fead adminiftranda exteriùs mens
efficaciter extendere nititur, à fui confideratione ^
feparetur; 3c eo damna, quæ de femetipfa paritur,
nefciat, quo erga aliéna fortiori dudio, quant de-
ce t, élaborât. Reda autem mens cùm curas dif-
penfationis fufcipit, quid fibi, quid proximis de-
beat attendit : &Lnec per alienæ follicitudinis im-
moderationemfua ftudia negligit,nec per fuæ uti-
licatis vigilantiam aliéna poftponit. Sed ramen plerumque
dum ad utraque mens folerter invigilat,
77. Intra hos autem quatuor domus angulos fi- Inde virtutes
lji convivantur : quia intra arcana mentis, <luæ cordi*âboLs
principaliter his quatuor virtutibus ad fummæ re- fe invicempafe
ditudinis culmen erigitur , virtutes ceteræ quafi cunt-
quædam cordis föboles fe invicem pafeunt. Donum
quippe Spiritus, quöd infubjedamente ante
alia prudentiam,temperantiam,fortitudinem, jufti-
tiam format; eamdem mentem ut contra fingula
quæque tentamenta erudiat, in feptemmox virtutibus
temperat: ut contra ftultitiam, fapientiam ;
contra hebetudinem, intelledum ; contra præci-
pitationem, confilium ; contra timorem, fortitudi-
nem; contra ignorantiam,fcientiam ; contra duri-
tiam, pietatem ; contra fuperbiam e det timorem. e
78. Sed nonnumquam, dum mens noftra tanti Hisquivnrtumuneris
dum magnis erga f e , 3c ea quæ fibi commifla funt,
circumfpediotubus vacat, repentino turbata cu-
juflibet caufæ emergentis articulo, ita in præceps
xapitur, ut ab ea fubito cundæ circumfpediones
•ejus obruantur. Unde 3c cuftodes camelorum pue- ^
xos Chaldæi gladio feriunt. Sed tarnen unus redit ; j ) præfumenti menti, quantum in feinfirmatur, of-
quia inter hæc difcretionis ratio mentis noftræ ocu- tendat. T une enim verè cognofcimus bona noftra
i ■ ! _____ • o, 0 1 ,1™« . «ni™.« « n u l iT .k l.n n n l p l î i n r m i- iiinA rio»/- m io l i o m i r r p r u i n i p n n m n c
plenitudine atque ubertate fulcitur , fi ^3
continua in his fecuritate perfruimr, à quo fibi aiicpmdoüti-.
hæc fint oblivifcitur;feque à fe habere putat, quod fub“-
numquam fibi abelfe confiderat. Unde fit, ut ali-
quando fe hæc eadem gratia utiliter fubtrabat, 3c
lis occurrit, 3c follicita fibimet anima quid lubito
'impulfutentationis intrinfecùs amittat, intelligit.
Seqiiitur.
b b Loquebatur ille, & ecce alius intravit, & dixit :
.■ jnrf.i8.Gr 19. puns tuis ^ßUabus vefeentibus &bibentibusrvi-
mm in domo ftatris fo i frirnogeniti, repente venins
vehemens irruit à regione deferti, & concujjit
quatuor angulos domus, qua corruens of yrefsit libero
s tuesy dr mortui font: & effugi ego folusy ut nun-
■ tiarem tibi.
C a p u t 76. Sicut fuprà jam diximus , regio deferti eft
XLIX. immundorum fpirituum multitudo aerelida : quæ
unde funt, quando hæc quafi amittendo, fentimus
quia à nobis fervari non poffunt. Ad hoc itaque in-
timandæ humilitatis magifterium, fit plerumque,
ut irruente tentationis articulo, tanta ftultitia fapientiam
noftram feriat, ut turbata mens, qualiter
malis imminentibus obviet,vel contra tentationem
quomodo le præparet, ignorer. Sedhac ipfa ftultitia
cor prudenter eruditur : quia unde ad momentum
defipit, eo poft veriùs, quo &: humiliùs,
fapit ; 3c fapientia unde quafi amittitur, inde cer-
tius polfidetur. Aliquando dum fublimia intelli-
gendo in elatione fe animus erigit, in rebus imis
dum conditoris fui beatitudinem deferuit, quafi E 3c vilibus gravi hebetudine pigrefeit : ut repente fibi
etiam ima claufavideat,quif pernix fumma pe- f
netrabat. Sed hæc ipfa hebetudo intelleftum no-
bis, dum fubtrahit, fervat : quia dum ad momentum
cor humiliât, veriùs ad fublimia intelligenda
confirmât. Aliquando dum cuncta nos agere confi-
lii gravitate gaudemus, pulfante caufæ emergentis
articulo, præcipitatione fubita rapimur ; 3c qui
nos femper aifpofitè vixiffe crcdidimus , repente
* iùs Rem. & unusRemig.rfe/ humilitatem; error eft librarii,fepcrbia:
magis adverfàri humilitatem cogitantis quant timorem. Vcrdm hic
enumerat S. Doftor Spirit us Sanfti doua inquibus ultimus ccnfetur
timor, non humilitas.
f Antiq. Rem. qui pernixum fumma penetrabat. Vet. edit. Parif,
& Bafîl. cunt Barthol. qui fertinax fumtraJ'Qaod habet Corb. Gcrnt.
quatuor inniti- mantwi cultoris amifit à qua ventus vehemens ve-
tur fpiritaie æ- nit, S c domum fubruit; quiaab immundis fpiriddificium.
Unde fortis tentatio fubripit, 3 c à tranquillitatis fuæ concuttatur. n _ . . r . ’ 1 ^
y L t. xxxvi, ftatu conlcientiamevertit. In quatuor vezp angulis
domus ifta confiftit: quia nimirum folidum mentis
noftræ ædificium , prudentia, temperantia, for-
titudo, juftitia fuftinet. In quatuor angulis domus
ifta fiibfiftit : quia in his quatuor virtutibus tota bo-
I • Antiq. Rem. Turon. Corb. Germ. Val-d. & aiii, fub magna cordis
fui fondera.
b Hinc ut & fuprà cap. t i. particulam adhuc removimus auûorita-
te.mfe;
f Ita Vet. Ed. cum mis. At Gilot. Vatici Guflànv. amor fui.
'q dIta omnesmfs. noftri, vel tvenitur, non autem obruitur, uti priuï
fegebatur :& lànè domus non obruûur fed obruirdum cadit.
intima confufione vaftamur. Sed tarnen ejufdem l
confufionis eruditione difeimus, ne noftris viribus
confilia noftra tribuamus 3c tanto maturiùs ad
gravitatem reftringimur, quanto ad liane quafi a-
jnilfam redimus. Aliquando dum mens fortiter
adverfa contemnit, fubortis adverfitatis evtntibuS
hanc metus vehemenspercutit. Sed per hune con-
euffa difeit, cui tribuat quöd in quibufdam fortiter
ftetit ; 3c tanto poft validiùs fortitudinem reti-
net, quanto hanc repente irruente formidine fibi
jam quafi elapfam videt. Aliquando dum magna
nosicire gaudemus, repentinæ ignorantiæ cæcita- '
te torpefeimus. Sed quo ignorantiâ mentis oculus
ad momentum clauditur, eo poft ad feientiam ve-
riùs aperitur : ut nimirum flagello fuæ cæcitatis e- ^
ruditusj 3c feireipfum a quohabeatfeiat. Aliquando
dum religiose cunfta difponimus, dum pieta-
tis vifeera plenè nos habere gratulamur,, quadam
mentis duritia irruente percutimur. Sed quafi ob-
duraticognofcimus, cuipietatis habitæ bona tribuamus;
3c pietas veriùs velut extin&a recipitur,
dum quafi amiflaampliùs amatur. Aliquando dum
fubjeûum fedivinæ formidini animus gau det, repente
fuperbia tentante rigefeit. Sed tarnen valde
niox timens quia non timet, ad humilitatem fe herum
feftinus infledit ; 3c tanto hanc folidiùs reci-
p it, quanto ejus virtutis pondus quafi amittendo
penfavit.
a 79. Everfa igitur domo, moriuntur filii : quia ^
Tentatiombus turbatâ in tentatione confcientia,a ad utilitatem
humilitas & propnæ cognitioms raptim 3c in momento tempo-
vigilamia. ris obruuntur genitæ in corde virtutes. Qui profeytr.
xxxvii. ^-q intus'per- fpiritüm vivunt, dum exteriùs
carne moriuntur : quia videlicet virtutes noftræ
tentationis tempore etfi in momento turbatæ ab
ftatus fui incolumitate deficiunt, per intentionis tarnen
perfeverantiam integræ in mentis radice fub-
fiftunt.Cum quibus etiam très fororesoccümbunt:
quia in corde nonnumquam per flagella turbatur
caritas, per formidinem concutitur {pes, per quæ-
ftiones pulfatur fides. Sæpe enim quafi à condito- 1
ris amore torpefeimus, dum ultra quàm nobis con-
gruere credimus, flagello fatigamur. Sæpe dum
plus, quàmnecefle e ft,mens formidat, fiduciam
fibimet fpei débilitât. Sæpe dum immenfis quæf-
tionibus animus tenditur, perturbata fides quafi
defectura fatigatur. Sed tarnen vivunt filiæ, quæ
domo concuffa moriuntur: quia etfi intra confcien-
tiam, fpem, fidem, caritatemque pene occum-
bere perturbatio ipfa renuntiat ; has tarnen ante
Dei oculos vivas perfeverantia redæ intentionis
•fervat. Unde 3c puer, qui hæc nuntiet, folus eva-
dit : quia mentis diferetio etiam inter tentamenta
incolumis permanct. Agitque puer, ut Job filios ^
flendo recipiat ; dum, diferetione nunriante dolens
animus, viresquas quafi amittere coeperat,poeni-
tendo confervat. Mira autem hoc nob ileum dif-
penfatione agitur, ut mens noftra culpæ nonnumquam
pulfatione feriatur. Nam efle fe magnarum
virium homo crederet, fi nullum umquam earum-
dem virium defectum intra mentis arcana fentiret.
Sed dum tentatione irruente quatitur, 3c quafi ultra
quàm fufficit , fatigatur ; ei contra hoftis fui in-
fidias munimen humilitatis oftenditur : 8c unde fe
pertimefeit enervitercadere,iride accipitfortitèr
ftare. Tentatus autem, non lolùm vires à quo acci-
piat difcic ; fed quanta eas vigilahtia fervet intellil
git. Sæpe enim quem tentationis certamen fupera-
re nonvalüit, fua deteriùs fecuritas ftravit. Nam
dum lalfum fe quifque in otio remittit, diffolutam
mentem corruptori proftittiit : at fi eum ex difpen-
fa.tione fupernæ piétatis, tentatio non repente vehementer
irruens, fed tempoirato acceflu erudiens
pulfat -, nimirum ad infidias providendas evigilat,
ut contra hoftem fe in certamine caucus accingat.
Unde 3c bene fubjungitur :
Tunc forrexit Job. ’ . ’■ Vcrf zo.
80. Sedere cnim, quiefeentis eft; afturgere, de- C ap. L.
cercantis. Auditis ergo adverfis furgere, eft exper- Di^crctio ten'
tis tentationibus mentem ad certamina robüftiùs g^lconibus fl°*
parare. Quibus nimirum tentationibus etiam dif-
1 cretio proncit : quia ut virtutes à vitiis fubtiliùs dif-
tinguat, agnofeit. Unde 3c bene fubjungitur :
Sei dit veßimenta foa. ' < ' . : *
81. Veftimentafeindimus,cùmdifeernendono- C ap. L I .
lira opera retra&amus. Si enim apud Deumnos o- Vet. xxxvm.
pera noftra quafi veftimenta non tegerent, nequaquam
voce angelica diceretur : Beatus qui vigilaty Apoc. is. is.
& eußodit veßimenta foa, ne nu dus ambulet, dr w -
de ant turpitudinem ejus. Turpitudo enim noftra aum pænitcn-
tunc cernitur, cùm vita reprehenfibilis ante jufto-ciæ humilita-
rum oculos in judicio, nequaquam fubfequentis gi^nTu^fa-11'
bonioperis tegmine velatur. Sed quia cùm culpa ncntur.
tentamur, ad lamenta accendimur; atque ipfis la-
, mentis excitati,ad perlpiciendam lucem juftitiæ
- fubtiliùs oculos mentis aperimus : quafi in dolore
veftimenta feindimus, quia ex fletii, diferetione
crefcente, eunfta quæ agimus, diftriftiùs irata manu
b judicamus. T une omnis noftra elatio corruit, h
tunc cunfta ab animo cogitationum fuperfluitas
cadit. Unde 3c fubditur :
Et tonfo cap it e corruens in terram adoravit. nu.
8z. Nam quid moraliter per capillos, nifi deflu- ^Ap j
entes animi cogitationes accipimus ? Unde 3c aliàs Elatio & cooil
Ecclefiæ dicitur : Sicut vitta coccinea labia tua,ßpon- t«ionum vani-
f a , dr eloquium tuum dulce. Vitta quippe crines ca- [.^e,c5“t°^odo
pitis aftringit. Labia ergo fponfæ Cficutvitta funt: cant. s.
) quia exhortatiorie fanftæ Ecclefiæ, cundæ in au- c
ditorum mentibus dilfufæ cogitationes ligantur ;
ne remilfæ defluant, ne fefe per illicita fpargant,
ne Iparfæ cordis oculos déprimant : fed quafi ad u- '
nam fe intentionem colligant, dum vitta eas fandæ
prædicationis ligat. Quam rede 3c coccineam afle-
rit: quiafandorum prædicatio ft>lo caritatis ardore
flammefeit. Quid verb per caput, nifi ea,quæ principale
uniufcujufque adionis eft, mens ipfafigna-
tur î Unde 3c aliàs dicitur : Et oleum dc capitetuo EccUf.p.s,
non deßeiat. Oleum quippe in capite, eft caritas in
mente : 3c à capite deficit oleum, cùm caritas à
mente difeedit. Caput ergo detondere, eft cogita-
| tiones fuperfluas à mente refecare. Et detonlb capite
in terram corruit, qui repreflis præfumtionis
fuæ cogitationibus, quàm in femetipfo infirmus fit
h umiliter agnofeit.
S3. Difficile nam que eft magna agere,& apudfe- V et.ïïsii.
metipfum quempiamde magnis adibus cogitatio- or^ ac
num fiduciam non habere. Eo iplo enim, quo cön- de aftis fid«-
tra vitia fortiter vivitur, cogitarionum præfumtio £iam n0Q ba'
in corde generatur : 3c cum mens rcras culpas valenter
content, plerumque apud femetipfam latenter
intùmefcit; jamque fe elfe magni alien jus
meriti æftimat, necfepeccare in cogitatione fuæ
æftimationis putat. Ante diftridi autem judicis o-
culos tanto deteriùs delitiquitur, a quanto culpa 0
* Antiq. Rem. Corb. & nonnulli ad humilitatem prof rit cognitif nis.
• Mu. Norm. & plurimi vindicamus.
.« In nonnullis, peut vittt funt.