C A P . X.
Errantes dura
ledargi
I BH Bpl i e i t „ r W I Ó- n on f i a t lo cu ti ; A catores fanSos magna eloqui, ac pro locutbne fua Lo„
j * „ * B B B IS b S / .n n rn ir iiin r In r i if ih n i t p n rnm r e llîm / ii . nu».
f te te ru n t j ne c r efp ona erun t u lt ra .
J lru-17. Finis efle locuiirtiiro>nniise ffianpniieeinnftiilum folet, ut eouf-
q u e dicant, quo adverfariis filentium imponant.
, iqon enim fe oftendere, fed prava docentes com-
fuam fjpicn-^ pefcere cupiunt. Poftquam verb de amicis Job di-
unTum cupT-C dum eft: E x t im u e r u n t , n e e r efp on d e ru n t u lt r a , ab-
nt, nonaliis p d e r u n t q u e a f e e lo q u i im i Eliu fubjungens, ait:
rodefle. E x p e t fa v i , & non f o n t lo cu ti ; J le t e r u n t , n e c r efp
o n d e ru n t u lt ra . Et illis jam filentibus, adhuc verba
multiplicat, quia videlicet vir arrogans, 5c for-
mam in fe arrogantium intentans , non adverfa-
riorum dida fuperare, fed fuam fapientiam often-
tare feftinat. Unde 5c fequitur:
venerari confpiciunt, locutionis eorum celfitudi- tun ^
nem, 5c nonc utilitatem intentionis imitantur: ne- JJ"1
que hoc amant quod illi appetunt, fed hoc fum-ncmj
mopereappetunt, quod clari hominibusoftendan-Mi
tur. Nam fa:pe contingit,ut fapientes viri cumfc c
non audiri confiderant, ori fuo filentium d indicant: <1
fed plerumquc dumconfpiciunt, quod iniquorum
facinora ipfis tacentibus 5c non corripientibus cref-
cunt, vim quamdam fpiritus fui fuftinent, ut in lo-
cutionem aperta: correptionis erumpant. Unde pro-
pheta Jeremias cum praedicationis fibi filentium
indixiflet , dicens : Non recordabor ejus, neque lo-
quar ultra in nomine illius s illico adjunxit: Et f o
Refpondebo & ego partem meam , & oftendam B Bus eft in corde meo quafi ignis exaftuans? claufuf
feientiam meamffl. fiS,, , ' que m ofiibm meis, & defied, fern nmjnftinens:
Hanc enim partem fuam omnis arrogans æftimat,
ft feientiam non tarn habeat, quam often-
dat: quia nimirum omnes èlati feientiam non habere
appetunt , fed oftendere. Quo contra bene
per Moyfen dicitur : V a s , q u o d non h a b ite n t operculu
m , ne c ligaturam d e fo p e r , im m u nd um e r it . Teg-
men quippe operculi, vel ligatura , eft cenfura
difeiplinæ,1 qua quifquis non premitur, quafi vas
immundum pollutumque reprobatur. An non vas
fine operculo Eliu fuerat,qui hanc efle partem fuam
audivi enim contumelias multorum. Pro eo enim
quod fe minime audiri confpexit, filentium appe-
tiit : fed cùm crefcentia mala cerneret, in eodemfl-
lentio non permanfit. Quia enim foris tacuit, ex
tædio locutionis intus ignem pertulit de zelo cari-
tatis. Inflammantur quippe corda juftorum , cùm
non correpta crefcere confpiciunt ada malorum :
eorumque culpa: fe participes credunt, quos in ini-
quitate crefcere filendo permittunt. David prophe-
ta poftquam fibi filentium indixerat, dicens : Vo fui p[i
æftimaverat, fi oftenderet feientiam quam habebat? q o r i meo cuftodiam , d um confifteret peccator adver-
Secus boni
Quafi enim Vas fine operculo, vel ligatura pollui-
tur, qui per ftudium oftentationis patens , nullo
velamine taciturnitatis operitur. Prædicatores au-
tem fandi partem fuam reputant, ft intus quidem
ipfi de fapientia fuagaudeant, foris autem alios ab
errore compefcant : neque à fe ipfis ita loquendo
exeunt, ut gaudium mentis in oftenfione ponant
difertæ locutionis : fed bonum feientiæ in cordis fe-
creto meditantur, 5c ibi gaudent, ubihoc perci-
piunt, non ubi inter tot tentationum laqueos in-
notefeere compelluntur : quamvis cùm bonum
quod accipiunt, innotefeunt, media intervenien-
te caritate , ex profedu audientium , 5c non ex
fum me : obmutui , & humiliatus fom, dr ftlui a bonis
: in ipfo fuo filentio, ifto zelo caritatis exarfit,
qui illico fubdidit : Et dolor meus rénovât us eft,con- m
caluit cor meum intra me, dr in meditatione mea ex-
ardefeet ignis. Intus ergo cor concaluit, quiadile-
dionis ardor per admonitionem locutionis exte-
riùs emanate recufavit. Ignis in meditatione cordis
exarfit : quia increpatio delinquentium à cor-
reptione oris refrixit. Caritatis enim zelus oonfo-
latione admirabili augendo fetemperat, quando
contra iniquorum opera per vocem correptionis
emanat : ut 5c qua: corrigere non valet, increparc
non definat, ne fe participem delinquentium, ex
propria oftenfione gratulantur. Arrogantes enimD confenfu taciturnitatis addicat.
cùm feientiam accipiunt, nihil fe accepiffe æfti
mant, fi hanc eos occultam habere contingat.
Nufquam quippe fuum gaudium, nifi inoreho-
minum ponunt. Unde 5c fatux. virgines in vafis
fuis oleum non fumfifle referuntur : quia arrogantes
omnes cùm fe ab aliquibus fortafle vitiis
continent, bonum gloriæ intra coiflcientias habere
non poàunt. In vafe autem proprio fumferat Paulus
oleum , qui dicebat : Gloria noftra hac eft, tefti-
monium confiientu noftu. Inane ergo vafculumfer-
, re, eft intus corde vacuo, b foris humani oris judicium
quærere. Eliu itaque , quia gloriam dum
19. Sed quia fiepe nonnulla vitia virtutes fe ef-
fe mentiuntur , ficut effufio nonnumquam mife-^
ricordia, 5c tenacia nonnumquam parfimonia,
crudelitas aliquando juftitia vult videri : ita ple-
rumque mentem ad loquendi impetum, vàna: gloJ
riæ anxietas nequaquam fe intra filentium capiens,
quafi zelus caritatis inflammat , atque appetite
oftenfionis vis ad effrenationem locutionis impellit,
5c quafi fub ftudio confulendi, libido erumpitap-
parendi. Non enim curat loquendo quid profit, fed
quid appareat : nec ftudetut malum quod cernit,
corrigat; fed bonum quod fentit, oftendat. Unde
exteriùs quærit, intra vas oleum non habet, dicit : £ Eliu quoque fpiritu.elationis extenfus, 5c fefe in-
Rejpondebo & ego partem meam, dr oftendam feientiam
meam. Unae & hoc ipfum, quod de fervore
vanæ gloriæ intus patitur, verbis fequentibus ape-
rit, dicens
vtrc. is. 19. Rlenus fom fermonibus , dr coarBat me fpiritus
ù- i»., uteri mei. En venter meus quafimuftum abfque fpi-
raculo , quod lagunculas novas difrumpit. Loquar,
dr refpirabo paululum : aperiam labia mea, dr ref
pondebo.
Cap. XI. 18. Nonnumquam arrogantes viri, dum prædi-
■ * Rccentioribus edit, plaçait , addcrc, filentii, explicationis gratia.
Antiquioresexcufi ,quos fcquimur, carent hoc additamento, & mff. rc- •
ligiohiis in harten t. _ .
J* Vulgati, humani favoris. Noftra leâioeft mff. Vindoc. Norman.
See. Baluz. & Colb. habent, humano ore.
c Vindoc. Pratel. Utic. Sc alii, uiiliiatis inlentiontm; Sc fortaffc melius.
tra filentii clauftra non capiens, ait : Rlenus fum
fermonibus , & coartfat me fpiritus uteri mei. E»
venter meus quafi muftum abfque fpiraculo , quod
lagunculas novas difrumpit.
zo. Quod fi intelligere fpiritaliter debemus, ^
hoc loco videlicet ventrem , finum cordis appd-
pellat. In mufto verb, fanóti Spiritus fervor ac- lin®
cipitur, de quo in Evangelio Dominus dicit : Vr ^
num novum mittuntin utres novos. Ex quo dum rc‘
pente replerentur Apoftoli, dum linguis omnibus îjg
d Verbum, addicere, pro fimplieiter, condemrutre, fiepe ufiitp31“®
jam monuimus 1. 1. n. ij. & alibi. Laudatis feriptoribus addidimus l 5" ;
trum Chryfol. qui Serin. 74. ita loquitur: Aadicilur mors, (jit* "
tendens incurrit in judicem. Et Ennodium qui fie infil Diüi°uc ' l'
M hojle/n fnlciat, focios.. . . . . ad dicit.
/
loqucientur , a Jud^is^ncfcicntibus , fed tarnen A ait: Roftm o d icu rh to llat m e f i c f o rm e u s : quia quam- eil, q,’
H i mufto p l e n t übet longiunfucrit tempus vitxprxfentis, eo ipfö Pclma“'
brevc eft, quo permanens non eft. Neque enim
vera atteftantibus , diüum eft
funt. Lagunculas verb , infirmas ipfa humanitate
confeientias, vel certè hæc terrena corporum vaf-
cula, non inconvenienter accipimus ; de quibus
Paulus Apoftolus ait : Habemus thefourum iftum
in vafis ficUlibns.JLXwi autem, quia, ficut fuperius
diximus, ficinflatione elationis extenditur, aefi ad
loquendum per caritatis gratiam ardore Spiritus
faiidi accendatur, fenfus fui fpiritum in eo quod
j 3 tacuit, quafi mufto abfque fpiraculo comparavit.
Et bene ait : fouod lagunculas novas difrumpit >
quia fan£ti Spiritus fervor non folùm veteri, fed
etiam nova vita vix capitur. Muftum ergo lagundignum
eft, utdiutinumjudicetur, quidquid fine
circümfcribitur. Sed inter has fententias , quas ex
veritate folidas profert, ad verba rurfum elationis
crumpit j dicens :
t^sfudi igitur Job eloqui a mea , d r omnes fermo- Job j j . verf.t.
nes meos aufeulta. Ecce aperui os meum : loquatur & -■
lingua mea in faucibus meis.
zj. Penfemus de qua elatione defeendit, quod C aput
beatum Job audire fe admonct, quod os aperuiflè X I I I.
fe perhibet, quodlinguam fuam c in faucibus lo- Rec- VI1-
qui promittit. Hoc enim habet -proprium docT:rina Srit™ no”
novas difrumpit, quia feryoris ejus potentia ß arrogantium , ut humiliter nefeiant inferre quod
etiam fgiritalia corda tranfcendit. Loquar, dr ref
pirabo paululum : aperiam labia mea , dr refpondebo.
Bene ait: Refpirabo : quia ficut labor juftorum
eft videre prava, nec corrigere; ita gravis eft labor
arrogantium, fi quod fapiunt, non oftendunt. Vim
quippe intrinfecus xftuantem ferre vix poffunt, fi
6mne quod fentiunt, paulo tardius innotefeunt.
Unde necefle eft, ut cum res bona agitur, prius ejus
elatio in cordc vincatur ; ne fi a radice mifera: intentionis
/'r'am foiritalia rranfi-^ndir t.nnuar r s / 2 docent, 5c reda qux fapiunt, recte miniftrarc non Mnc > ‘Iu°<1 in*
prodeat, amaros nequitix fructus producat.
zi. Hi ergo, qui adhuc vitiorum bcllo fubjacent,
; nequaquam per prxdicationis ufum prjeefle maculas
poffint. In verbis enim eorum proditur, quod cum D^T a 'cap ,
docent, quafi in quodam fibi videntur d fummita- Hochabct.
tis culmine refidere, eofque quos docent, ut Ion- J
ge infra fe pofitos, veluti in imo refpiciunt} quibus
non confulendo loqui, fed vix dominando di-
gnantur. Rede autem his per Prophetam Dominus
dicit: Vos autem cum aufteritate imperabatis eis, Ecech. 54.4,
& cum potentia. Cum aufteritate enim &: potentia
imperant, qui fubditos fuos non tranquille ratio-
cinando corrigere, fedafpereinfledere dominando
feftinant.
. . . . x x. ;-------- Z4. At contra vera dodrina tanto vehementius v « t. xm.
^ilterio ceterorum debent. Hinc eft enim , quod q hoc elationis vitium fugit per cogitationem, quan- Vera aodirin»
juxta divine difpenfationis vocem, ab anno vigefi- to ardentius verborum fuorum iaculis ipfum ma-clacioncmfu'-
mo Sc quinto Levita: tabernaculo ferviunt, fed a giftrum elationis infequitur. Cavetenim,ne cum ^C>
b quinquagefimo cuftodes vaforum fiunt; Quid e- magis elatis moribus prsedicet, quern in corde au-
nimper annum. quintum ac vigefimum, in quo flos dientium facris fermonibus iiifcdatur. Humilita-
juventutis oboritur, nifi ipfa contra unumquodque tern namquc, qua: magiftra eft omnium materque
vitium bella fignantur ? Et quid per quinquagefi- virtutum, & loquendo dicerc, 5c vivendo e cona- 0
mum , 111 quo 5c jubilan requies continetur, nifi tur oftendere : ut earn apud difcipulos veritatis
interna quies edomito bello mentis exprimitur ? plus moribus , quam fermonibus eloquatur. Un-
Quid veto per vafa tabernaculi, nifi fidelium ani- de Paulus Thefl'alonicenfibus Ioquens, quafi- cul-
mae figurantur > Levita: ergo ab anno vigefimo 5c minis proprii Apoftolatus oblitus, ait: Facli fumus z. rkeß. z, %
quinto tabernaculo ferviunt, 5c a quinquagefimo parvuli in medio veftrum. Unde Petrus Apoftolus
cuftodes vaforum fiunt; ut videlicet, qui adhuc cum dicerct: Parati fiemper adfatisfaCtionem omni x. Pet 3.1
irnpi^nantium vitiorum certamina per confenfum pofeenti vos rationcm, de ea qua in vobis eft (be : in
deledationis tolerant, aliorum curam fufeipere D ipfa dodrina: feientia quaiitatem docendi afleruit
non prarfumant: cum vero tentationum bella fube- efTe fervandam, fub dens: Sed cum modeftia dr ti- ibid. IS
geruit quo apud fe jam de intima tranquillitatc more , confcientiam habentes bonam. Hoc autem
lecuri lunt, ammarum cuftodiam fortiantur. Sed quod difeipulo Paulus ait: Pucipe h.ec & doce cum r ,m . u -
quis ha:c tentationum pradia fibi perfede fubigat, omni imperio : non domfnationem potentia:, fed
cum Paulus dicat : Video aliam legem in membris audoritatem fuadet vita:.{Cum imperio quippe do- T L
misrepugnantem legi mentis mea, & captivum me cetur, quod prius agitur, quam dicatur. Nam do- £ '
ducentem in legepeccati ?Scd aliud eft bella fortiter drina: fubtrahit fiduciam, quando confcientia pra:-
perpeu, aliud bellis enerviter expugnari. In iftis pcditlinguam. Non ergo ei poteftatem elata: locu-
cxercetur virtus, ne cxtolli debeat: in illis omni- tionis, fed bon« fiduciam infinuavit adionis. Un-
modo extinguitur ne fubfiftat. Qui igitur feit for- de etiam de Domino feriptum eft: Erat enim do- 7
nter tentationem ferre ccrtaminis, 5c cum tentatio- cens, ficut poteftatem habens | non ficut Scriba &
ne concutitur, in alta arce pra:fidet quietis : quia Pharifoi. Singulariternamque ac principalitergfo-
tiam apud femetipfum fub feipfo efle contentiones lus ex poteftate bona locutus eft : quia ex infirmi-
lorum confpicit, quibus nulla fradus deleda.- £ täte , mala nulla commifit. Ex divinitatis quippe
one confenut.^ Sequitur: potentia habuit id, quod nobis per humanitatis fua:
if on accipiam perfonam viri, dr Veum homini non innoccntiam miniftravit.
zy. Nos enim, qiiia infirmi homines fumus, cum v e t. xir.
de Deo hominibus loquimur , debemus primum R E.^- VIII*
f meminifle quod fumus, ut ex propria infirmita- toKbUsruc date
penfemus, quo doccndi ordine infirmis fratri- tioncm fu?i-
bus confulamus. Confidcremus igitur, quia aut ta- ^andum ^
...., y ucMfft UUffllH1 THJrt
aquabo. Nefeio enim quamdiu fubfiftam , dr f i poft
modicum tollat me factor meus.
\ lz*Reda confidcratio, quod Deum homini id-
s circo non æquat, quia quamdiu hie fubfiftat, vel
fluando ad Dei judicium tollatur, ignorât. Et bene
* Baluz. Sc Colb. docuit, manifcfto crrorc.
C0lb- & N°rm- i ^ “ “genario. Et infra, per quinaua-
L > Ita quoque Icg'tur in vet. cd. Parif. & Bafil. ac paulo poft .-
a qnmquageqario cuftodes See. ‘ *
ƒ Colb. Vindoc. Sc Norm, in faucibus fuis.
Tom. I.
* Edici, culmine fublimitatis. Sequimur Baluz. Colb. & Nor®»
e Norm. Baluz. & Colb. conantur, 8c infra, eloqssantur.
1 Vind.Norm. & alii, cum omni quippe imperio.
* D ceft,» folus, in Norm,
fc y indoc. 5c pier. Norm, no Je.
A A a ij