tia t, Sc culjpæ tyrannidem Tub jure foo pcenitcndo 1
leftringat, dicatur recte : No Nem Mam tcncbro-.
fus turbo pofsideat. Ac fi apercé diceretur : Ne captiva
mens culpæ ferviat, culpam à pcenitentia libe-
ram non relinquat. Et quia quod flendo infequi-
mu r, nequaquam nobis à venturo judice hocob-
jici ccrtè fperamus, bene fubdicur :
Non computetur in diebus anni, nec numcretur in
mcnfibus. . ...
C aput 37. Illuminationis noftræ annus tunc perficitur ,
X X. quando apparente æterno judice fan£tæ Ecclefiæ,
Re c. xvin. peregrinationis foæ vita completur. T une laBoris
Dcusiie mala ^ remunçrationem recipit, cùm expleto hoc bel- -
cjuægrflîmus, h tempore, ad patriam redit. Unde bene per Pro- '
in judicio no- phetam dicitur : Bene dices corona anni benignitatis
tur° J C13n~ t “ ‘e - Quafi enimeorona anni benedicitur, cùmfi-
p fil. <5+. is . nito laboris tempore , virtutum remuneratio con-
fertur. Dies verb hujus anni font lingulæ quæque
v imites, menfes autem multiplicia fa«5ta virtutum.
Sedecce cùm per fiduciam mens erigitur, utlpe-
ret quod veniente judice de virtutibus remunere-
tu r, occurrunt ejus memoriæ etiam mala quæ gef-
fit -, valde formidat, ne diftri&us judex quive-
nit ut virtutes remune'ret, etiam ea quæ illicite
-gefta font examinans , fobtiliter penfet ; ne cum
annum complet, etiam no£tem numeret. Dicat ^,
itaque de Jiac n o c t eNon comftttetur in diebus
anni, nec nùmeretnr in mcnfibus. Ac li dlftrifhim
judicem exoret, dicens : Cùm completo fanétæ Ecclefiæ
tempore 5 extremo te examini manifeftas,
lie dona quæ«.contulifti rémunéra, ut mala quæ
commifimus, non requiras. Sienim noxilla in dier-
bus anni computatur, omne quodegimus, expra-
vitads noftræ æftimatione confundicur. Et .dies virtutum
jam non lucent, fi hos in confpe&u tuo anil
umerata noftræ noctis tenebrofa confulio obfeu-
reç. £ ,
v e t. xxin. 3^-Sed li denofte noftra moveri1 tunc inquilitioldeonuilaim
nem nolumus, magnopere nunc curandum eft, ut
punua rclin- 110s ^ e ju s difculfione vigilemus : ne quælibet noquamus.
, . , . . ° . A . ~ ■ bis culpa impumta remaneat, ne mens perverfa
quod fecit , defendere audeat, Sc defendendo,
nequitiæ nequitiam adjungat. Unde Sc bene fub-
<litur :
Nerf. 7. sit nox ilia f i lit aria, nec laude digna.
C aput 35»- Sunt nonnulli,qui non folùm nequaquam de-
X X I. dent quod faciunt, fed etiam laudare Sc defende-
Rec. xix. re non deliftunt. Etnimirum dum defenditur cul-
SdocxSäc- Pa> geminatur. Contra quod re&è per quemdam
xemus. 00 dicitur : P e c ca ß i , n e a d j ic ia s iterum . Peccatum
£ccli. s i. i. quippe peceato adjicit, qui male gefta etiam défendit
: Sc noctem folkariam non relinquit, qui
culpæ fuæ tenebris etiam patrocinia defenfionis
adjungit. Hinc eft, quod primus homo de erroris
fui node requfotus, eamaem noctem elle folita-
riam noluit : quia dum requilitione ad pceniten-
b tiam yocaretur, ci adminicula excufationis adjun-
Cenef. 3.12. x it, dicens : Millier, qu am d é d ift i b m ih i fp c iam ,
d é d i t m ih i de Hg n o., & come d i : fcilicet excelfos
fui vitium in audorem latenter intorquens, ac li
diçeret : Tu occalionem delinquendi præbuifti,
quimulierem dedifti. Hinceft,qubdhojus erroris
ramus in humano genere ex lila nunc ufque ra-
* Uric. & alii Norm, tunc inauißti nolumus.
— b Non legitur mihifiejam , in Corb. Germ. Vind. & antiq. Rem. ‘Antiq- edit. Si autem & fufradictam diem. Pejus apud Cocc. Vatic.
Gilot. GulT. legitur noclem fuggeß. Quippe S. Greg, tamnum. 7.
quam 14. & alibi, per dicm intelligit fuggefhonem diaboli ac peccati
acleftarioncm ab ipßj miniflratam ; nufquam vero per noftem, qua
yult lîgnificaii çonferxfuru ad •peccatum, 6c tenebras indc ortas. Quo
dice protrahitur, ut quod male agitur, adhuc e-
tiam aefendatur. Dicat ergo : Sit nox ilia folitaria,
nec laude digna. Ac fi apercé exoret, dicens : Culpa
, qu am fecimus, fola remaneat, ne dum lauda- ^
tur Sc defenditur, in confpedu nos noftri judicis
multipliers aftringat. Peccare quidem non debui-
mus ; fed utinam alia non jungentes, vel ea quæ
fecimus, fola deferamus.
40. Sed inter hæc feiendum eft, quiaille culpam Culpam fuam
foam veraciter infequitur , qui jam ad amorem veraciccr uyc'
præfentis fæculi nullo appetitu profperitatis infti- prorpernatem
gatur ; qui hujus mundi blandimenta quàm lint feculi calcar,
fraudulenta conliderat, favorefque ejus quali
quafdam perfecutiones penlat. Unde Sc bene
fubditur :
Male dicant e i, qui mai'edi cunt diet. yerf.s. ■
41. Ac li aperté dicat : Illi hujus noftis tenebras C a p u t I
verè poenitendo feriant, qui jam lucem profperi- XXI I . I
tatis fæculi defpicientes calcant. Si enim diem, Rec. xx. "
lætitiam delectationis accipimus, re€tè dehacno- ^,\p"sa^ t
6te dicitur : Maledicant ei , q>ui maledicunt diei : qui fcdu£foris
quia nimirum illi veraciter mala tranfafta per -• 1 r SMBE • a- f1iulfgigdciaf-tsr,oinn eipdfcamraadvcriionem
poenitentiæ corngunt, qui jam preSendit.
ad bona fallentia nulla deleftatione rapiuntur.
Nam quos adhuc noxia alia delectant, fallinn
eft quod cernitur, quia perpetrata alia déplorant.
Si autem, c ut fupra diâum eft , foggeftio- c
nem callidam antiqui hoftis accipimus ; illi male-
dicere, noctem intelligendi font, qui diei maledicunt
: quia fcilicet illi tranfaftas culpas verè
puniunt, qui maligni feduétoris inlidias in ipfa
blanda fuggeftione deprehendunt. Bene autem
fubditur :
£)ui faratifunt fufeitare Leviathan.
4z. Cmnes enim, qùi ea quæ mundi font, C aput
mente calcant, Sc ea quæ Dei font, plena inten- XXII I .
tione deliderant, Leviathan contra fe fufeitant, v et , xxiv.
quia ejus malitiam inftigatione fuæ converfationis R ,E £ fXT‘
inflammant.Naffiqui ejus volimtatifobjeéti.font, oeînraTefuf-
quafi quieto ab illo jure polfidentur, Sc foperbus citant, qui
) eorum rex quafi quadam fecuritate perfruitur , ^eus ^™ l‘‘
dum eorum cor dibus inconcufla poteftate domi- ciunt. ‘
natur. Sed cùm uniufcujufque fpiritus.ad condi-
torisfoidefideriumrecalefcit, cùm torporem ne-
gligentiæ deferit, Sc. frigus infenfibilitati^ priftinæ
igné fandi amoris accendit; cùm libertatis ino-e-
nitæ meminit,&:teneriab hofte fervus erubefeit:
quia ifdem hoftis fe conliderat defpici', quia vias
Dei videt apprehendi, dolet contra fe captum re-
niti, Sc mox zelo accenditur , mox ad certamen
movetur, mox ad tentationes innumeras contra
rebellantem mentem fe excitât, atque in omni arte
lacerationis inftigat, ut tentationum jacula in-
torquendo confodiat cor , quod dndum quieto
jure polfidebat. Quafi dormiebat quippe , dum
• fopitus in pravo come quiefeeret : fed excitatur in
provocation certaminis , cùm jus amiferit per-
verfæ dominationis. Huic ergo nodi maledicant,
qui parati font fofeitare Leviathan : ideft:, hi fe
contra peccatum fortirerd judicio diftridionis eri- a
gant, qui in fois tentationibus excitare antiquum
adverfarium non formidant. Scriptum namque
eft : F Hi, accedens adfervitutem Dei, f a in in j u f eccU. 2.1.
pofito , conlcquentcr Me loquitur, cum ait cum qui maledicit diei
malcdiccre Sç no£li ; qui enim abhorrée à fuggeftione & dclcdtationc
pcccati, multo magis abhorret à eonfenfu. Cctcrum noftra left, eft
mlf. 'Corb. Germ, ântiq. Rem. duorum Remig. Turon. Vindoc..
Norm, ad quos accedunt vet. edit.
* Gftot. Vatic. Guflkny.poftCoc. in judicio.
tia& timoré, & pupara animam tuam adtentatio- A peccatores nafeimur, atque ad hanc vitam cum
ävm...r. i v : >. r •. < v • /*■ • • mortis noftræ merito venimus : Sc cùm ad fopernæ
lucis radium aciem mentis erigimus,ipfainfirmi-
tatis noftræ obfeuritate caligamus. Et quidem
multi in hac infirmitate carnis tanta virtute robo-
rati font, ut refplendere mundo quafi ftellæ po-
tuilfent. Multi in tenebris vitæ præfentis, dum fu-
periorade fe exempla exhibent, aftrorum more
nobis defuper lucent : fed quaritalibet corufca-
tione operis fulgeant, quantolibet fe igne com-
pundionis accendant ; nimirum conftat, quia
dum corruptibili adhuc carne gravati font ,æter-
num lumen, ficut eft, videre nequaquam poflunt.
Dicat ergo : Obtenebrenturfella caligine ejus : id
nem. Quifquis enim accingi in divino fervitio pro
perat, quid aliud, quam fe- contra antiqui adver-
farii certamen parat, ut liber in certamine idus
fufcipiatj.qui quietusa fob tyrannide in capdvi-
tate ferviebat ? Sed in eo ipfo, quod mens contra,
hoftem accingitur, quod alia vitia fobigit, aliis
reludatur, aliquando de culpa aliquid, quod ta-
men non valde noceat, remanere permitticur. .
hb humilita-' - 43. Et fiepe mens, quie adverfa multa &: fortia
item Dcusfmit fuperac, unuin in fe, Sc fortaffe minimum, quam-
|t qm ^ulca v js jnagna intentione invigilet, non expugnat.
libcgit, unum Quod divma mmirum dupenfatione agitur, ne
nimum non ex omnj parte virtutibus fplendens, in elatione fublevetur
: ut dum in fe parvum quid reprehenfibi- g eft, etiam illi in contemplation? fua, antiquæ nole
videt, Sc tarnen hoc fobigere non valet, nequa-
quam fibi‘, fed audori vidoriam tribuat in his,
qux fobigere fortiter valet. Unde Sc bene fub-
jungitur:
obtenebrentur fella caligine ejus.
P P JH 44. Stellje quippe hujus nodis caligine tenebran-
X X I V . tur ’ quando Sc hi qui magnis jam virtutibus fplen-
dent, adhuc de obfemitate culpa: aliquid renitentes
fuftinent, ut etiam magna vita: claritate luce-
ant, Sc tarnen adhuc nodis reliquias nolentes tra-
hant. Quqd ad hoc, ficut didum eft, agitur, ut
mens proficiens ad virtutem juftiti^ Cux, melius infirmitate
roboretur; Sc inde verius in bonis luceat,
p r f 9:
I C a p u t
jui ftellæ
Ifunt, aliqua G
■ ligine obfeu-
Irantur.
dis adhuc tenebras lentiant, derquibus nimirum
conftat, quod humano generi in hujus vita: caligine
, virtutum fuarum jam radios expandant, quia
etfimente jam ad fomma exiliunt, adhuc tamen in
infimis prima: culpje pondere gravantur. Unde fir,
ut Sc foras exempla lucis velut aftra pr-a:beant, fed
tamen intus ufque ad fixa; vifionis certitudinem
prelll nodis caligine non afeendant. S^pe autem
ita mens accenditur, ut quamvis in carne fit pofi-
ta, in Deum tamen omni fubjugatacarnali cogita-
tionerapiatur: nec tamen Deum ficut eft conlpi-
cit, quia hanc nimirum, ficut didum eft, in carne
corruptibili pondus prima: damnationis premit.
unde earn etiam nolenterfl, parva reprehenfibilia C Sæpeitaut e ft, abforberi deliderat, ut æternam
kof. iS. u
humiliter obfcurant.Unde Sc bene cùm Ifraelitico
populo, percepta repromiflionis terra, partiretur,
Ephraim tribui Chananæus gentilis populus non
occifus, fed fadus tributarius dicitur, ficut ferip-
tum eft -.Habitavit chananaus in medio Ephraim
tributarius. Quid enim Chananæus, gentilis videlicet
populus, nifi vitium fignificatîEt fiepe magnis
virtutibus terram repromiflionis ingredimur,
quia fpe intima de æternitate roboramur. Sed dum
b inter ada fublimia, vitia quædam parva retine-
mus , quafi Chananæum vivere in terra noftra
, concedimus. Qui tamen c tributarius efficitur,
quia hoc ipliun vitium, quod fobigere non polfuvitam,
li polfit fieri, fine interventu corporea: mortis
attingat. Unde Paulus, cumardenter internam
lucem quxreret, fed tamen utcumque exterioris f
mortis damna formidaret, ait:f guamdiufumus in 2- cor. ;•
hoc habitaculo, ingemifeimas gravati, eo quod nolumus
expoliari , fed fupervefiri , ut abfirb&atur
quod mortale eft, a vita. Sandi igitur viri videre v e t . xxvi.
verum mane appetunt, Sc, fi concedatur, etiam
cum corpore illud attingere lucis intima: fecretum
volunt. Sed quantolibet ardore intentionis exi-
liant, adhucantiqua nox gravat, &corruptibilis
hujus carnis oculos, quos hoftis callidus adconcu-
pifeentiam aperuit, judex juftusa contuitu intermus,
ad ufum noftræ utilitatis humiliter retor que- D ni lui fulgoris premit. Une Sc bene fubditur
Uud.3.1
mus ; ut eo de fe mens & in fommis vilia fentiat,
quo fuis viribus etiam parva quæ appétit, non expugnat.
Unde bene rurfum feriptum eft : Na
Jùnt gentes, quas Dominus dereliquit, ut erudiret
inc is ifrdèlem. Ad hoc namque quædam minima
vitia noftra retinentur, ut fefe noftra intentio lolli-
çitam in certamine femper exerceat j Sc eo de vi-
doria nonfoperbiat, qua vivere in fehoftescon-
fpicit, à quibus adhuc vinei formidat. Ifraelergo
refervatis gentibus eruditur , quando in quibuf-
dam minimis vitiis elatio virtutis noftræ compri-
d mitur, Sc in parvis fibi refiftentibus difeit, ° quod ex
fe majora non fubigit.
'xpeNet lucem,, & non vide at, necortum furgen- iHd.
tis aurora.
46.Quantalibet namque intentione adhuc pere- C aput
grina mens latagat, videre lucem ficut'eft, non va- X X V .
let : quia hanc ei damnationis fuæ cæcitas abfcon- Rec. «m.
dit. [g Omis vero auroræ, eft internæ veritatis cia-
liras, quæ femper nobis-débet elle nova. Q ^ m ricatis darita»
nox procül dubio non videt, quia per culpam cæ- g
ca noftra infirmitas ad illud lumen , quod fuper-
nos jamcives irradiat, in carne adhuc corruptibili
pofita non afeendit. Intus namque hæc aurora fur-
git, ubi Angelorum Ipiritibus divinitatis claritas
nova femper oftenditur : Sc quafi femper gaudium
45. Hoc tamen quod dicitur : obtenebrenturfiel- E-lucis oritur, quod numquam finitur. ] Ortusvero
vîta, quantali- la caligine ejus s intelligi Sc aliter poteft. Nox quip-
■ fiXcTt^Dcum Pe videlicet confonfos ad culpam , quæ ad
[ ficut cil videre nos primi parentis eft excelfu propagata, mentis
yalcc- noftræ oeulum tanta obfeuritate perculit, u t ‘‘ in
hujus vitæ exilio, cæcitatis foæ tenebris prelfus,
quantalibet vi æternitatis lumen intenderit, pene-
trare non polfit. Poll: poenam namque damnati
• Ita €orb. Germ. & omnes mlT. noftri quos fequuntur vet. edit, aliæ
babent fub tyranno.
b Unus Remig. inter fubacia fublimia.
• Præmittitur nobis in ed. quo carent omnes mfT. noftri.
tfNonnulli qtiod in fe.
• In editis ut omnis homo in hujus ; expunximus omnis homo, ad
auroræ, eftilîa nova nativitas reforreftionis, qua
fancta Ecclefia etiam carne fufeitata oritur ad con-
templandum lumen æternitatis. S i enim ipfa carnis
noftræ refurre&io quafi quædam nativitas non
effet, de ea Veritas non dixillet:In regeneratione, Matth. 19. a
cùm ‘ federit Filius hominis in ftde majeftatis fua. Luc- Zi'69-
Elfe ergo hancortum vidit, quamregenerationcm
fidem omnium mlT iiilque re/eftis intégré perfeverat fenfus ; & preßas
ad oeulum refer tur.
fpene omnes mlT. qui funius. Corb. Germ, habet quamdiu fumus.
8 Hæc verba, ortus verb &e. ufque , quod numquam finitur, quæ
intraparenthefim inclufimus, défunt in mff. & inomnib. edit, præterquam
in Cujflàny; qui non indicat ubi ea invenerit.
H iij