g i t , quando principalis pàï'S, videlicet intelleftus 1
illius, fanftorum rpræcedentium coæquari <meritis
creditur. Sed quafi ftcrquilinium in fine perditur :
^nia in morte fua cùm ad tormenta ducitur, fter-
’coribus vitiorum plenns, àmalïgnisipiritibus côn-
v i T. ia. culcatur. Gaudia ctcnim vitæ præfentis, quæ injufti
æftimant magna bona, jufti ftercora députant.
jztclï. sa., s. Unde fcriptum eft : De fiercore boum lapidatus eft
figer. Is èrgo -qui Deum fequi noluerit, ab amore
; æternæ vitæ pigvefcit. Et quoties rerum tempora-
lium damno percutitur, exhis nimirum affligitur,
qu æ jufti vir i velu t ftercora contemnunt. Qui, ergo
ex terrenarum rerum percuffionc atteritur -, quid
ja aliud quàm de boum ftercore a lapidatur î Et reftè
hypoerita fterquilinio fimilis dicitür L. quia dura ,
temporalem gloriam hàbere appétit, modo -per co-
gitationem apud fèmetipfum turnet : modo earn-
dem gloriam aliis in vider, eamque alios veraciter
-habentes irridet. Quot ergo vitiis plenus eft, quafi
tet ftercoribusin confpeftu æterni judicis illius pc-
ûus fcetet. Dicatur igitur : Si aficenderit ufque ad
cal um fiuperbia *cjus ,& caput ejus nubes tetigerit,
auaß fierquilinmm infine perdetur. Qui e efi cæle-
ftem vitam le agere limulat, etfi intelledbum fuum
cffe fimilem veris prædicatoribus oftentat, quali
fterquilinium tarnen in fine perditur : quia mens
illius pro vitiorum fuorum fcetore damnatur. .Sequitur.:
yerf 7. Et qui cufn vide rant, dicent, V bi efi?
C a p . V. ’ Plerumque hypocritarum vita ctiam ab om-
Hypocrita- nibus reproba infime cognofcitur : ut fignis jam
ïum vita in fi- apertioribus , qui fuerint oftendatur. Qui, ergo
cc ccegitar. nunc eiatüm videront, de extinfto dicent , Ubi
eft ? Quia ncque hîc ubi elatus fuerat, apparet,
ne que in æternitatis requie, de qua elle putaba-
tur. «De cujus brevitate vitæ adhuc apte fubjungi-
tur:
yerf. 8, Ve lut fimniitm âvolans non invenietur : b tran-
^ ßetßcut vifio nofturna.
C a p . VI. 7 * Quid eft vita hypocritæ, nifi quædam vifid
p. e c. iv . phantalmatis , quæ hoc oftcndit in imagine, quod
vicahypocri- non habet ex veritate ? Unde reftè quoque fomtxpnantal
M M | H M E g i • i pati fioeiliî. ni° comparator 4 quia ab eo omms laus 8c gloria J
quafi dum tenetur , amittitur. Sæpe namque in
nofturna vifione, nonnulli pauper es, faftos fe di~
vites admirantur , deferri fibi honores afpiciunt,
divitiarum moles, obfequentium multitudinem,
pulchritudinem veftium , abundantiam ciborum
fibimet adelTe confiderant ; gaudent fe evafiffc
penuriam, quam cum gemitutolerabant • fed repente
cum evigilant, inveniunt quàm falfum fue-
rit quod gaudebant, eofque evigilafle poenitet : quia
vigilantes inopia vera tenet. Sic hypocritarum mentes,
dum aliud eft quod agunt, atque aliud quod ho-
minibus oftendunt, laudes de ipfa fanftitatis oftcn-
tatione recipiunt : in æftimatione -hominum multis
melioribus præferuntur,&: cum intus apud fe tacita
cogitatione fuperbiant, foris fe humiles demon-
Ärant. Cumque abhominibus immoderate laudan-
tur , tales elle fe quoque apud Deum exiftimant,
quales fe gaudent hominibus innotuilfe. Unde fit,
ut etiam æternæ vitæ percepturos fepræmia præfu-
mant; & qui hîc dehumanis favoribus exultant, il-
lic fe habituros reqpiem omnino nondubitent» Sed
* Gcrm. flagellatur.ln Utic. olim fcriptumflagellatur ; quo expun&o
nunc legitur lapidatur.
bNorm. tranfibit. In Utic. olim , tranfiet.
\c hyt. 8c Bigot, tranfibit quafi.
d Ebroïc. veritatis.
* Norm, locus ejus. SZujd eft loots hypoc. In Bclloy. ctiam quid eft U-
. inter hæc occulta vocâtionis hora lubrepit : Sc cùm
carnisoculos claudunt, mentis aperiunt, moxque
ut fupplicia æterna rcceperint, ibi vident, quia vir-
■ tutum æftimatione divites in fomnis fuerunt. Benc
‘ergode hochypoCrita dicitür : c Tranfiet velut vifio «
notfurna. Quia h o c , quod fe ad momentum divi-
•tèm humanis æftiniationibus videt,, de oftenfionc
eft phantafriiatis, non de foliditàte d virtutis. Nam 4
cùm mens ejus in morte carnis evigilat, cognofeit
procul dubio, quia favorescirca fie hominum dormions
videbat. Sequitur :
Oculus qui eum viderat -, non videbit : ne que «ƒ- ynf, lê
tra intuebitur-eum c locus fitus. e
8. Quis eft locus hypocritæ , nifi cor adulaïitiüm ? Cap.VI
Ibi quippe requiefeit, ubi favores invenerit. Oeu- Rhc.v.
lus ergo qui eum viderat-, -non videbit, quia lûb-
traârus f morte , ftultis amatoribus fuis abfcondi-' hil profit'
tur, qui eum confueverant admirandoconlpicere. :ju4id«.
Nec ultra eum locus fuus mtuebitur-; quia lingux 4
adulantium hune ad judicium favoribus non fc-
quuntur. Sed tarnen quoufque vivit, ea quæ ipfe
agit, etiam fequaces fuos docere non delink , &
per erroris fui pravitatem, alios quoque ad cam
quam exhibet, générât fimulationem. De quibus
hîc apte fubditur^
F ilii ejus attetèritur ègefiafe. ■ . • ;
9. Scriptum eft : In malevolam animdm non in- C ap.VII
N troibit Japicntia. Et per Plalmiftam dicitür : Divi- Extcriùsd
a tes eguerunt, & efiurierunt.Sï enim de exteriorifame
egeftas ëorum & efuries diceretut, profedo rîüs tûm
divites non elTent, qui pane corporis indigerent. fiunt- j
Sed quia dum exteriùs multiplicantur > interiùs
inanes fiunt, & divites pariter &: egentes efleme-
morantur : quia videlicet pane fapientiæ fatiari minime
merentur. Filii itaque hujus hypocritæ S atte- g
runtur egeftate : quia hi qui in*hypocrifi ex ejus
imitatiöne nafeuntur , dum Veritatis foliditatem
£ non tenent, in cordis egeftate deficiurit. i
Ttmanus illius reddent ei dolorem fiuum. J
ïo . Quid per manus, nifi opéra defignantür ? C ap.Il
Manus itaque illius ei dolorem recldent : quia VïTilT,i
damnationem juftam ex iniqua recipiet operatio- J S
ne. Bene autemnon dabunt, fed reddent, dicitür: quafi ^
quia perverfæ ejus a&ioncs , æternum ei liippli-
cium quafi quoddam debitum Iblvent. Sed priuf-
quam ad æterna fupplicia perveniat, qualem fe
hic exhibeat, pleniùs adjungat. Sequitur :
M ejus implebuntur v itiis adoleficentix ejus, & Vtrf ,Kl
cum eo. in pulvere dormient.
ii. Origo pravæinchoationls, caufas culpæ ctiam C apI
præfumcndo multiplicat. Dum enim mala agerc Eosii»«
quifque cæperit, ufu jam deteriùs in hocquodin- Juunj
choaverat, excrefcit. Quid itaque adolelcentia
hujus hypocritæ , nifi inchoatio pravitatis eft î In
adolefccntia quippe jam libido fervefeere inchoat.
Et tune adolefcentiam hypoerita habet, cùmap-
petere & ample&i libidinem gloriæ cæperit.
Quam in eo dum adulantium blanda fomenta
multiplicant, robuftiorem reddunt , & quafi in
olfa convertunt. Hoc enim quod malè ccepit, pe-
jùs quotidie per confuetudinem roborat. Dicatur
itaque : Ofifa ejus implebuntur v itiis adolefientu
ejus} quia duræ in eo pravitatum confuetudines à
vitio fiumtæ , funt pelfimæ inchoationis. i Undc 1
eus &C.
f Norm, in morte.
( Bellovac. atterentur. Ita ctiamprhls in Utic.’
* Vindoc. in corde non tenent, egeftate deficiunt.
1 Lyr. Big. Utic. unde fcriptum efi, proverbium efi , adoleftens. . , J
non recedit Sec. Olim in Utic. lcgcbatur ut in edit.
I
fcriptum eft in Proverbiis: K^idolefions junta viam A in. gutture fitio.
fuam, etiam. cunf finuerit, non recedet ab ea. Quæ 14. Maloenim quod diligit, parcit : quia non ç
nimirum olfa cum eo.in pulvere dormient, quia eo- hoc in femetipfum peenitèndo perfequitür. Unde yt tU *
ufque in illo iniquæ confuetudines perdurant, quo & additur : Non derelinquetillud. Si enim velletre- Rec vi
hune ad mortis pülverem pertrahant. Cum eo enim linquere, nequaquam parceret : quiaperfequere- Etperpctrata
in pulvere olfa vel vida dormire, eft ufque ad pulve- tur. Sed hoc celât in gutture , quia fie fervat in S S T *
cogitatione, ut numquam proférât in voce. Sequi-
RSIHS
lantè l^l>crc
oménon li*-
bentj p -lune
.criam^uxlia-
iaib
B ' -
CIp.XI.
'îîâoc :xel
famor us
dete,. 'gita-
tiomüiA per-
verii moliti.
rem eum non deferere, id eft ufque ad mortem ab
iniquitate minime celfare. Tenent igitur ilium pra-
yx confuetudines, qua: femcl cceperunt, atque quotidie
duriores exiftunt. Et cum illb: in pulvere dor-
. Fanis ejus in utero illius verte tier in fel afpjdum verr.14;
wtrinfiecus. . j J r
ïj. Quod panis in utero , hoc eft fatietas tern- C a p ut
poralis deledationis in mente. Satietur er^o nunc XIII
hypocrita illata laude, deleûetut hotioribusipa-
. nisejus in utero illius vertetur in fel afpidum in- tur gloria, con',
trmfecùs , quia fatietas ttanfitoriæ deledationis,
m retributionis fine ad amaritudincm vertetur : ^
8c fel afpidum , id eft malignorum fpirituum,
perfiiafio fuilfe cognofcitur, quod hîc laus gloriæ
elfe credebatur. Tunc enim iniqui vident quod an-
tiqui ferpentis véneno infe&i funt ,-dum flammis
ultricibus traditi, cum eodem fuo perfuafore cru-
ciantur. Panis itaque ifte aliud in ore lap i t , fed
aiiud in utero : quia tranfitoriæ deleftationis lætitia
dulcis eft , cum hie quafi mandendo agitur : fed
amarefeit in utero, quia peractâ lætitia deglutitur
. ad poenam.
Z _ i^.Vel certe, quia panis, Scripturæ facræ Intel- Vi t . n:
ligentia non inconvenienter accipitur, quæ men-
tern reficit, eique boni operis vires præbet, 8c pie-
rumque hypocrita etiam i'acri eloquii erudirimyft C- non ut ex eis
riis ftudet ; non tarnen ut ex eifdem vivat, fed ut v'vaj.’ ^ uc
ceteris hominibus quàm fit do<ftus appareat; panis CXt° atUr* '
ejusin utero illius in fel afpidum intrinfcciis vertetur:
miunt: quia non nifi cum ejus vita finiuntur. Sed
hxc intelligi 8c aliter poflunt.
11. Habet namque hypocrita nonnumquam forte
aevaiidum aliquid in operatione: feddummul-
ta bona fe fimulat habere qua: non habet, per die
etiam ca qu^ habet. Unde bene nunc dicitur:
ofia ejus implebuntur v itiis adoleficentia ejus. Quia
cum levis ac mobilis multa pueriliter facit, etiam
in iis <\nx fortia egerit , in vitio mollefcit. Qux
videlicet ejus olfa cum eo in pulvere dormient :
quia fcilicct ficut pulvis eft omnis fimulatio ilia,
quam agit; ita & in illo fi quid habet validum,
omni foliditatc vacuatur: ut per virtutis arrogan-
tiam hoc quoque perdat , quod in eo potuit efl'e
virtutis. Olfa ergo cum' eo in pulvere dormire, eft
cum pravis ejus afitibus etiam fi qua funt bene a£ta,
deperire. Sequitur :
Cum enim dulse fuerit in ore ejus malum a abficon-
det illudfiub lingua fita.
13. In ore hypocrita: malum dulce eft, quia ei
eft iniquitas fuavis in mente. Os quippe cordis,
cogitatio eft j de qua fcriptum eft : Labia dolofia in
corde, b & corde locuta fiunt mala. Sed hoc malum,
quod in ore hypocrita: dulce eft, fub lingua ejus
abfeonditur : quia afperitas malitke qua: latet in
mente , fub tegmine blanda: locutionis operitur.
Malum namque in lingua, 8c non fub lingua efi-
fiet, fi Ioqucns hypocrita malitiam fua: pravitatis
aperiret. Sed ficut pleriquc juftorum, cum quofi-
dam agere perverse conlpiciunt, qui duris fiunt
quia dum de facræ Legis feientia gloriatur,vitæ
potum convertit fibi in venenipoculum j 8C inde reprobus
moritur, unde ad vitam erudiri videbatur.
Neque hoc autem inconvenienter accipitur, quod
nonnumquam hypocrita, dum do£trinæ verbo ad
oftenfionem ftudet, divino judicio cæcatus, hoc ip-
(um verbum prave intelligit -, quod male quærit.
increpationibus feriendi , in lingua afperitatem D Cùm verb in errorem hærefeos Iabitur
■ I
fumunt, fed fiib lingua mentis fua: benignitatem
contegunt. Unde 8c fantta: Ecclefije fponfi voce
dicitur: <Jltel & lac fiub lingua tua. Qui enim mentis
(ux dulcedinem aperire infirmis nolunt,fedlo-
quentes quadam eos afpeiitate feriunt, 8c tamen
inter verba afpera quafi latenterc quiddam dulcedi-
uis intermittunt, hi videlicet non in lingua, fed fub
lingua habent dulcedinem : quia inter dura qua:
proferunt, emitt-unt quardam blanda 8c dulcia, quibus
contriftari mens poflit ex benignitate refoveri.
Ita perverfi quique,d quia malum non in lingua, fed
ei, ut ficut de felle afpidum, fie infelix de pane mo-
riatur : 8c in dodbrina fua mortem invenit, quia in
verbis vitæ vitam minime qüæfivit. Sæpe.vèro eve-
nit , ut divinæ admonitionis eloquia, etiamfi re<ftè
hypocrita intelligat, quia in opéré nequaquam fervat,
hæc etiam priùs quàm præfentis vitæ curflim
finiat, amittat: ut perdat feire, quod feiendo no-
luit agere. Undc & fubditur :
Divitias quas devoravit -, evomet, & de ventre yerf. m
illius extrah et tas De us.
r I H I E l i m 1 Wm l"7' Vult hypocrita'fcire’diviïiaeloqma, nccta- r
iub lingua habent, fermombus duleïa prætendunt, £ men facere. Vult dofte loqui, nec vivere. Pro eo
iV frtfflMtlfminnc tv>rvwA mnlinnfnr Hinr i“lr __ __S J . •_ 1 ■ .
m m
& cogitationibus perverfa moliuntur. Hinc eft
enim quod Joab Amafic mencum dextera tenuit,
fed finiftram ad gladium latenter mittens, ejus
vifeera effudit. Dextera quippe mentum tencre,
eft quafi ex benignitate blandiri. Sed finiftram ad
gladium mittit, qui latenter ex malitia percutit.
Hinc de ipfo quoquceorum capite fcriptum eft: Sub
lingua ejus labor & dolor. Qui enim non aperte ma-
laqux cogitat, oftendit, laborem ac dolorem co-
fiini, quorum mortem appetit, non in lingua exe-
rit, fed fub lingua premit. Bene autem de hoc hy-
pocrica fubditur;-
Farcet illi, dr non derelinquet illud, dr celabit
* Norm. & Germ, abfeondit illud.
h Bdlovac. & Germ. & corde locuti funt mala. Ita olim ia Utic.-
i Turon. quafdm dulctdines. Utic. qmdm dfilcedines.
A P Ü T
ergo quod non agit qua: novit, etiam hoc quod no- XIV. r „ v..,
vit, amittit: ut quia feientia: fua: puram operatio- Comemtobo-
nem non fociat, contemta puritatc bdrii operis Sc
feientiam perdac. Divirias igitur facrz Legis, quaS entiam per;
legendo devoravit, oblivifeendo e evomi^j eafque <*ic-
de ventre illius Deus extrahit: qüia quod obfer- c
varenoluit, jufto judicio de ejus memoria evellit;
ne prxeepta Dei faltem in lingua teneat, qua: non.
fervavit in vita. .Unde per Prophetam dicitur: Pec-
catori autem dixit Deus: Jpuare tu enarras jufiitias pr^
me as , dr ajjiimis tefiamentum meum fertts tuum ? *
Qua: etiam verba doftrinx, fi quanao contingit,
ut hypocrita ufque f id finern videacur in ore reti-
J In Utic. dceft quia. & in Get. in quo mox ante fermonibus, legitur qui.
* Norm, tv omet. . . . . extra het, quia quod fer\ fervat.
G s iii