XV] Præfatio in Libres Moralium.
tjufdcm Rembolt vel alterius cognominis in adibus Johannis Parvi. An. ij$$. ij j .2. i j j i . ij6z.
1J71. 1J7S' ( W* duoe ultimo loco laudatoe Johannis Gilotii Campani viri doélijjtmi opera pro-
dierunt ) i j 86. 160j , 161p. 1640. & 167s. a Gujfanviüao adornata. Prior Bdfileenfis eß anni 1+96.
quam proximè excepit excufa in oßcina Nicolai Keslcrs an. ijoj. Huic fucccßt qua in eadem
urbe publici juris faffa efi, ære & impcnlis Ludovici Hornekcn Bibliopolæ civique magna:
Agrippina:, labore tarnen &curis Adæ Petri à Langendorf hypoplailis (forte typoplaJHs )
pridie Kalendis Februariis, an. 15I4. è nobili Bafilea, Régnante Salvatore noftro carne tra-
beato. Hcec editio diferepatoe non videtur a ßtperiori Bafileenfi, aut in textu, aut in capitumpar-
titione. Quarta pùblici juris fafla eß an. i j f i . iterumquc prodiit an. iffy, ex oßcina Frobeniana,
cura Buldrichi Coccii.
Omnes laudatas editiones atate fuperat Romand an. 1+7S' Sixto IVRom a fedente 3 cut préfixa
efi brevis Præfatio Dominici Brixienfis ëpi/copi. De alia Romana cui operam impendit Ve-
nufinus Epifeopus 3 jam diximus in Prafat.' generali.
Editionem V'enetam an. 1494. non raro adhibuimus 3 dimidiato BarthoL nomine infra defigna-
tam propter Bartholomaum Cremonenfim Canonicum regulärem 3 qui huic accurandoe proefuit.
Earn anteeeßerat prior Veneta an. 14 8 0 . qua nobis non occurrit. De aliis editionibus Lugduni3
Rotomagi3 Duaci3 Antuerp 'ue3 aut alibi fa His dicere fuperfedemus3 ut quid in hac novißma proefii-
tum fit à nobis, uberiuS explicare liceat.
V I . Primo qui dem ex name mfs. magno labore net minori fide collatis, purum S. Gregorii
textum, quantum in nobis fuit, reJHtuimus. Locojum verb à nobis emendatorum in primo & f i-
cundo libro Me Jpecimen accipc; nom omnes Moralium libres .examiners non patiunturprafationis
anguftia.
Libro I . mm. 17. priùs legebatur de Chrißo, mortem pro illo humilem fumfic ; cùm legen-:
dum yîrmentem & ‘c.Num.i$.aps\ (jubileus annus ) monade addita, noftræadunationis fum-
maimplctur, ubi redundat fumma, mutatque fenfim ; uti legere efi in nota adhunc locum. Mum.
zo. infirmiores fidelium mentes accipimus, fidem Trinitatis tenentes; qua tria ultima verba
invitis mfs. addita expunximus ut omnino fuperjlua ; quad fiatim liquet legenti qua fequuntur.
Mum. zi. antea leBum, memoratis filiis & nliabus ; etfi hoc,loco filiarum tantum baberi men-
tio debeat. Ibidem vitiosè priùs, tota gentilium vitiolitas, pro torta & c . qualeBiomfs. codicum
ex fequentibus adfiruitur : in tortis vitiofifquc vita: veteris converfationibus ; ubi corrupte fipe-
riores éditons legerunt una voce, intortis. Num. zz. pro in omne quod faciunt (modus eft lo-<
quendi Gregorio familiaris) dim leBum, id omne.
Mum. proximè fequenti aliis in editis babes ; quid eft enim fedendo alinum Jerusalem venire.
IjbicontrMmentem S. DoBoris Cjuffanvittaus legit : fedendo afmam. Num. 31. apud eumdem
occurrit: per cos prædicationis gratia derivatur, pro purgationis. Ibidem graviore errore legt-
tur de Chrifto : nam cun£ta feiens, fed in femetipfb ignorantiam noftram fufeipiens & c .
Hac fané à doBrina S. Gregorii prorfus abhorrent, ut obfervavimus hunc locum cmendando. Ita-
que fiquendo mfs. codices, reftituimus : Sed in iocutione fua ignorantiam noftram lulcipiensi
Mum. 37. priùs feriptum : qua: metu relinquitur, pro quæ mente relinquitur, quod repofui-
mis ex mfs.
Libro fecundo num. g. olim corrupte : dicitur eis qui aderants cùm legi debeat tum- ex mfs.
tum ex orationis ferie : dicitur eis qui adha:rent. Mon minus vitiosè num. n. irrepferàt, tan-
to majorem vocem in aures circumfcripti fpiritus exprimic pro incircumfcripti fpiritus,
fcilicet Dei. Ibidem, quomodo dicuntur vmdictam defiderare, pro, quomodo dicünturpe-
tere. Num. 13. ubi legitur, Deum dicimus in fua propofitione perdidiffe, additum gratis ah
aliis editoribus, victoriam. Mum. 17. iidem mutarunt addicat, quod fignificat condemnet, in ad—
difeat. Num. i ß . in aliis editis contra mfs. fidem, ac S. DoBoris mentem, poft hac verba, alia ad
tentandum dat, adjeBum, alia ad affligendum, Num. as. pro idtus verberum, in editis Guftan-
ftttU. ictus verborum. Mum. jj. exeufi habent, de temporalibus editis loquitur, incautè addito
de, qua particula mutât fenfum. Num) 45.1. legitur alta faperc, pro capere. Mum. fd.poft hac verba
, unitatem concordiæ perdidit, in editis fequitur longum hoc afjùmentum à mfs. reprobatum,
nec antecedentibus coharens nec confequentibus : cùm Si poil reiurreCtionem fuam quibufdam
non credituris fe abfcondit. Num. 77. ubi fimpliciter legendum, erit ergo quando confpi-
cuus etiam Synagogæ apportât, fie ab editoribus mutatum, erit ergo quandoque confpi-
cuus, uc etiam Synagogæ appareat.Mum. Co. in excups legis, accipit omnia, pro, accipit inter
omnia : & num. 61. in perfecutione, pro in pereuffione. num. 76. haegemina leBio , domus
eruitur, mutata crat in, domus obruitur. Denique mm. 72. paulo ante librifinem, hac
fententia de Spiritu fanBo : diffimiliter ergo fpiritus in illo manet, à quo per naturam num-
quam reccdit ; fie interpoUfa legebdlur : in illo manet, cui fc ad votum fubftantialiter exhiber,
& à quo & c . ■ V *
De his porro reftitutionihts;■ & emendationibus à nobis faBis rationem femper fubjecimm in bre-
vibus notis fapiùs ex mfsïcotifenfu petitam. Quando veto vetera dijfentiunt exemplària, variantes
quafdam leBidnes, qua alicujus moments vifie funt indicate fatis nobis fuit.
V I I . Secundo divifionem hujus operis fex in partes à fanBo DoBore inftitutam, in noftris mfs.
ebfervatam.fed in editis * negleBam, & à plerifque editoribus firfitan ignoratam fecuti fumus. De ■■
iUapartitione S. Gregorius ita loquitur in Ep. adLeandrum mox fubjictenda : Opus hoc per tri-
ginta & quinque volumina extenfum in fex codicibus explevi. Initio libri xt. In Epiftola,
inquit, libris præmiffa caufam reddidi cur tertiam hujus operis partem, ad aliarum uC-
que fimilitudinem minime emendando perduxi. Denique in fine lib.ri xv t. hæc ficut in hujus
partis tertiæ initio promifilfe me memini, fub brevitate tranfeurri. Pluribus id confir- <
mare five ex ipfi Gregorio petitis, five ex aliis feriptoribus, opera pretium non eft. Itaque prima
pars, ut ex mfs. infpeüione facile intelligetur, continet quinque priores libros, Secunda pars alios
quinque ufque ad undecimum. is4b undecimo incipit Pars tertia. Quarta à decimo fptimo , non
ab oBavo decimo, ut mendosè habetur in editione Parif tjiS. inçhoatur. Quinta à vigefimo tertio
, & définit in vigefimo fptimo. Ad fextam partem liber vigefimus oBavus pertinet cum re-
liquis. • . ' >
V I I I - Tertio ctfi capitum divifionem ab iis qui nos praceJferOnt editoribus inftitutam retinere Ali. JVifio
in animo effet, eam tarnen ob gravijpmas rationes mutare coaBi fumus. S.Gregorium de libris
Moralium per capita diftinguendis non curajfe in confffo eft apud omnes. De primo auBore divi-:
fionis per capita faBa hac leguntur in cod. Colbertino notato 6z. poftEpiftolam ad Leandrum,
Prafationem in Moral, libros.
In nomine Dei Patris, & Domini noftri Jefu Chtifti, & Spiritus fanûi. Incipit prolo-
gus fuper capitula Moralium B. Gregorii Papæ venerabiliffimi. Chrifti Jefu Gregorius fer-
vus acurbis Romæ Papa venerabiliffimus compofuit, & prætitulavit multa volumina li-
brorum. Præpefuit etiam per libros feriem capitulorum. Fecit quoque in verba Job ex-
pofitionem : îed capitulorum ad ejufdem lèntentias , non addidit ordinationèm. Igitur
“ Henrici fecundi Imperatoris tempore Rainerius Aretinæ Ecclefiæ Canonicus Prclbyter, s
per omnes ferè lèntentias fupradiâa: expolitionis vigilanti ftudio, & cogitatione capitula
fuppofuit, non propter inanis gloriæ favorem, fed duflius divini amoris zelo & utilitate
legentium, feu etiam legentes audientium : ut quidquid utile ad tempus in illis fententiis .
quæreret, cito & quali line labore invenirct.
In prioribus edit. Parifienfibus, & in aliis aut vetuftioribus aut ferè fupparibus, libri Moralium
in varias feBiones brevijfimas, nulla faBa-capitum mentione fuerunt diftinBi. Bafileenfis
an. tj03. exhibet capitulorum partitionem, quam retimerunt fequentes editores ufque ad Coccium.
Hic enim aliam, ut ipfe prafatur, divifionis methodum fecutus, nova capita inftituit; qua divifio
in omnibus aliis pofterioribus editis perfeveravit. Verùm ut ab hoc & ab ea qua pracefferat dividen-
diratione recederemus, perfuafit, quid idem caput fape diverfa penitus compleBi obfèrvaverimus ;
aut idem argumentum, cui unicum deberetur caput, in plura diftribui. Exemplo fint in veteribus
editis ante Coccium capp. $.#■ & j . libri primi, ac in pofterioribus editionibus Cocciana & ceteris
qua.fecuta f in t , ejufdem libri capita etiam 3. 4. & j . in quo abfolvitur explicatio hiftorica
litteralifque textus Job, ac mutato ftylo inçhoatur expofitio allegorica ad hac verba : Vit erat in
terra Hüs, & c . hæc per hiftoriam fa£ta credimus & c .
Cùm itaque neuter capitum affignandorum arrideret modus, eum amplexi fumus, quem offerre Et mtrc,«
videbantur textùs libri job verjus aut integri aut dimidiati, dum figillatim à S. DoBore explican- Ic—
di proponuntur : itaut idem ferè femper fit £'<7 capitis Cr paraphrafis feù explicationis exordium.
» In edit. Parif. an. iji8. quædamfiint hujus divifionis veftigia. Nam ante Iibrum undecimum legitur : Liber undeei-
tnHt rotins operis : tertiam notât partem moralis expofitionis & c . Et initio lib. decimi oâavi : Liber Aioralis S. Oregorifi
decimus oElavus, & tôt lus operis pars cfuarta. Denique in capitelib. vigefimi tertii : Ta tins operis pars quinta. Ceterunï
partis prima:, fecundæ, 8c fexcæ nulla fit mencio.
b Impcrarc coepit an, ioqz. nec lèriùs exaratus efi hic codex.
7 Î ‘i