Scnptura tubas
modis hominem
appelzy.
Sedquærendum nobis eft, cur in die homo A omne quod cuncredarguit, lumine illuftrat. Quafi
ïiacus dicitur, in node conceptus ? Scriptura facra
tribus modis hominem appellat ,.fcilicet aliquando
per naturam, aliquando per cülpam, aliquando
per infirmitatem. a Homo quippe per naturam dicitur,
lient fcriptum eft : Faciamns hominem ad imaginent
& ftmilïtudinem noftram. Homo per culpam,
lient fcriptum eft : Ego dixi, Dit eftis,& ftlii ex-
■ celfi omnes s vos autem ficut homines moriemini. Ac
ft apeitè dicat : Sicut delinquentes obibitis. Unde
Sc Paulus ait ; Cum ftt inter vos z,elus dr contentio,
nonne carnales eftis ,& feenndum hominèm ambula-
tis /’Ac li dicat : Qui difcordes mentes ducitis, nonenim
Tub quadam obfeuritate tegitur, quidquid
tunc in memoriam judicis non revocatur. Scriptum
quippe eft ; Omnia autem qiu arguuntur, à lumine Ephcf. s. 13.
manifeftantur. Quafi quædam tenebræ peccata poe- #
nitentium abfeondunt, de quibus per Prophetam
dicitur : Beati quorum rcmijjie funt iniquitates, dr rfid. 31. 1.
quorum lettu Junt peccata. Quia ergo omne quod
tegitur, velut in tenebris occultatur j in die extre-
mi jufticii non illuftratur lumine, qüod non difeu-
titur ultione. Actus namque noftros, quos tunc
juftè punire noluerit, ipfa libi aliquo modo foiens
divina mifericordia abfeondit. In lumine verb
Homo per vo-
luntarias tnenddetfatione
pcccatirapitur.
ne adhuc ex repreJienfibili humanitate peccatis ? ^ oftenditur, quidquid tunc in confpettu omnium
Honm per infirmitatem dicitur,'ficut feriptum ell:
b Maledicfus homo, qui fpcm fuam ponit in homine.
Ac ft aperte diceret, in infirmitate. Homo ergo in
dienafeitur, fed in nocte concipitur: quia nequaquam
c a delectacione peccati rapitur, nifi prius per
voluntarias mentis tenebras infirmetur. Ante enim
caucus in mente fit, Sc poftmodum fe reprobje de-
leftationi fubfternit. Dicatur ergo: Pereat dies in
demonftratur. Hie ergo dies vertatur in tenebras,
ut videlicet omne quod delinquimus, nos per pce-
nitentiäm feriamus. Hunc diem Dominus non re-
quirat', S t lumine non illuftret; ut fcilicet nobis
culpam noftram ferientibus, ipfe hanc extremiju-
dicii animadverfione non increpet.
zB. Ipfe autem judex venturus eft , qui cun£ta Poenitensfblm
C a p ut
XIV.
Dclcdlationis
initium, poe-
nitentùela-
mentis cafti-
gandum.
_ _ __„ ___.................................... ..................... penetretjCuncta perftringat. Qift quiaubique eft, ,0uc"™^nJ|-
qua natnsjum, demx in qua dictum eft, Conceptus locus quo fugiatur, non eft. Sed quia corre&ionis 3!d abfeondat,
eft homo ; id eft, pereat deleûatio, quæ in culpam noftræfletibus placatur, folus ab illo locum fi%æ Vet-
homineni rapuit, pereat incauta mentis infirmitas, invenit, qui poll perpetratam culpam nunc fe f ei f
quæ ufque ad tenebras pravi confenfus excæcavit. in poenitentia abfeondit. Unde & apte adhuc de
Homo enim dum blandimenta deledtationis cautè hoc deledationis die liibjungitur :
non perfpicit, etiam in noctem nequiflimæ perpe- C Obfcurent eum tenebræ dr umbra mortis. yerr s,
tratiohis ruit. Solerter ergo vigilandum e ft, ut
■ *9. Diem profeftb tenebræ obfeurant, quando C a p u t
cum blandiri culpa inchoat, ad quantum interi-
dcle&ationem mentis infliCta poenitentiælamenta XVI
tum mens trahatur, agnofeat. Unde Si apte fub-
tranfVerberant.Poflunt etiam per tenebras occulta r E c. xvf
ditur ; "■
judicia defignari. In luce namque quod videmus 9ccu!ta Dc{
Dies ilia vertatur in tenebras.
agnofeimus : in tenebris verb aut omnino nihil cer-
z6. Dies quippe in tenebras vertitur, cum culpa
nimus , aut incerto vifu caligamus. Occulta ergo funt
in ipfo delectationis exordio, ad quem perditionis
judicia quafi quædam ante oculosnoftros tenebræ
finem rapiat, videtur. In tenebras diem vertimus,
funt, quia perferytari nequaquam polfunt. Unde
ciimnofinetipfos diftrictè punientes, ipfa deledta-
& de Deo fcriptum eft : Pofuit tenebras latibulum Ppai, I?êtz,
tionis pravæ, blandimenta per diftrifta poenitentiæ Juum. Et quia ablolvi non meremur, agnofeimus :
lamenta cruciamus ; cum flendo infequimur, quid- fed præveniente nos divina gratia, per ejus judicia
quid in corde taciti ex delectatione peccamus. occultaliberamur.Diemigiturtcnebra^obfcurant,
Quia enim fidelis quifque cogitationes in judicio cùm flendum noftræ delectationis gaudium, ab
exquiri fubtiliter non ignorât, Paulo atteftante, D illo juftæ animadverfionis radio inferutabilia ejus
qui ait : Inter fe invicem cogitationum accufantium, judicia mifericorditer occultant. Ubi &: aptè fub
C a p u t
X V .
Ut a Deo ir
judicio non
2. Cor. a . 3
aut etiam defendentium: femetipfum introrfus dif-
cutiens, ante judicium vehementer examinat, ut
diftrictus judex eo jam tranquilliüs veniat, quo d
reatum fuum , quem difeutere appetit, jam pro.
culpa punitum cernit. Unde & rede fubjungitur: .
Non requirat eum Deus defuper.
i j . Requirit Deus, qua? judicando difeutit; non
requirit, quse ignofeendo in fuo jam judicio impu-
nitaderelinquit. Hie itaque dies, id eft, ha?c peccati
delcctatio, a Domino non requiretur, fi anim-
ddyerfione fpontanea punitur , Paulo atteftante,
qui ait : Si noftnetipfis dijudicaremus, non utique a £
Domino judicaremur. Deo ergo diem noftrum re-
quirere, eft contra mentem noftram fiibtiliter in
judicio,c omne quod de culpa gratulatur, inda-
gare; in quafciiicet requifitione , ilium tunefeve-
riüs percutit, quem fibi nunc mollius peperciffe
deprehendit. Bene autem fequitur; Etnon illuftret
lumine. In judicio namque Dominus apparens,
“ Duo Rem. duo Remig. Corb. Germ, unus Vindoc. homo quippe
y (id eft in facra feript. ) for naturam. Primus Vindoc. homo quippen.
•aparte per,
b Deeft homo in duob. Rem. Remig. Corb. Germ. Reg.
‘ Itamff. nifi quod Floriac. habet à dd’ectione peccati. Inezcufis le-
gitur ad delectationem.
d Remedies & Rcmigiani omnes quibus confentiunt Norm, quo
* Reprxfentamus hie manuferiptos, non veteres aut recentiores edijungitur
: Et umbra mortis.
30. In Scriptura enim facra umbra mortis ali- v E T JX>
quando oblivio mentis accipitur, aliquando imi- Umbra mortis
tatio diaboli, aliquando mors carnis. Umbra enim ' riPllcirerin
mortis, oblivio mentis accipitur : quia, ut fupe- accipitur*
riùs diximus, ficut mors hoc quod interficit, agit
ut non fit in v itaita &: oblivio hoc quod intercipit,
agit ut non fit in memoria. Unde &: red e, quia
Johannes Hebræorum populo eum, cujus obliti
fuerant, Deum prædicare veniebat, per Zacha-
riam dicitur: Illuminate his qui in tenebris dr in um- Luc. 1.79,
bra mortis fedent. In umbra enim mortis federe,
eft à divini amoris notitia in oblivione g laflefeere. g
Umbra mortis imitatio anti qui hoftis accipitur. Ipfe
enim quia mortem intulit, morsvocatur, Johanne
atteftante, qui ait : Et nomen till mors. Per Apoc. <s. t.
umbram igitur mortis, ejus imitatio defignatur :
quia ficut umbra juxta qualitatem corporis duci-
tur, ita aiftiones iniquorum de ipecie imitationis
tiones corruptifiîmas. Coc. Sc alii deinccps gratulamur admißum. Ita
etiam edit. Parifi i4?y. edit Bafil. 1^14. &, Parif 15x8. omne quod do
culpa gratulare admißum. Emendantur ex mff. magno confcnfu. Porro
hie quod de culpa gratulatur, idem eft ac quod de culpa gratum eft.
1 Ncgleftam in aliis cd. voculam « revocavimus ex mff. Corb.
Germ. Comp. Rem. Remig. &c.
slned. Coc. & aliis deinccps legitur, in ohlivione latefcere. veteres
edi tiones uti omnes penè manuferipti habent, laßtfiert, Belvac- habet
ejus exprimuntur. Unde reftèlfaïas cùm Gentiles A ta cruciatus poenitentiæ fequuntur. Diem amari-
W- 43->
populos 3 in antiqui hoftis cerneret imitatione de-
fecilfe, eofque àd veri folisortum refurgere, quæ
certo futura confiderat, quafi ex præteritis narrat,
dicens : Sedentibus in tenebris dr umbra mortis, lux
erta eft eis. Umbra etiam mortis mors carnis accipitur
fcliriftus unica
jrtcdupli-
n hominum
: quia ficut vera mors eft, qua anima fepara-
tur à Deo, ita umbramortis eft, qua caro fepara-
tur ab anima. Unde rede voce Martyrumper Pro-
phetam dicitur : Humiliafti nos in loco afflittionis,
dr coopérait nos umbra mortis. Quos enim conftat
non fpiritu, fed fola carne mori, nequaquam fe
vera morte, fed umbra dicunt mortis operiri.
31. Quid eft ergo, quod beatus Job, ad obfeurantudine
involvimus , cum prava? delectationis gaudium,
qua? fupplicia fequantur afpicimus, & af-
peris hoc fletibus circumdamus. Qma enim hoc
quod involvitur, ex latere omnis partis operitur,
involvi dies amaritudine optatur , quatenus qua:
mala incorrect is imminent, ex omni parte quifque
confpiciat, & voliiptatis fua? lafeiviam triftitia la-
mentistergat.
34. Sed fi diem, quam peccati delciftationem c^antomapr
diximus, totimpeti precibus audivimus, ut vide- confJifuad
licePcircumdantes fletus expient quidquid dele- culpam.
datus per negligentiam animus delinquit; quanta
animadverfione pcenitentia hujus diei nox fedum
diem prava?b deledationis poftulat umbram B rienda eft, videlicet ipfe jam confenfus ad culpam
mortis; nifi quod ad delenda peccata ante Dei ocu- Sicut enim minoris culpa? eft, cum carnaliter mens
los, Dei & hominum mediatorem requirit, qui lb- . in deledatione rapitur, fed tamen deiedationi fua?
lam pro nobis mortem carnis fufeiperet, & veram per fpiritum reludatur: ita gravioris & plenie eft
mortem delinquentium per umbram fua? mortis nequitia?, ad peccati illecebram non folum deledeleret
? Ad nos quippe venit, qui in morte fpiri- datione pertrahi, fed etiam confenfu famulari.
tus carnifque teneblmur: unam ad nos fuam mortem
detulit, & duas noftras, quas reperit, folvit.
Si enim ipfe utramque ftifeiperet, nosanullalibe-
raret. Sed unam mifericorditer accepit, Sc jufte
utramque damnavit. Simplam fuam dupla? noftra?
contulit,& duplam noftram moriens fubegit. Unde
& non immerito uno die in fepulcro & duabus nodibus
jacuit, quia videlicet lucem {ux fimpl«e
mortis , tenebris dupla? noftra? mortis adjunxit.
Tanto igitur f ardiori manu pcenitentia?, mens ä f
pollutione tergenda eft, quanto fe per confenfum
confpicit fordidius inquinatam. Unde & aptè fubjungitur
:
No Stem tUarn tenebrofus turbo pofsideat. Verf. <s.
3j. Quafi enim quidam turbo tempeftatis eft C aput
concitatus fpiriWs mceroris. Nam dum peccatum X IX .
quifque quod fecit, intclligitj dum pravitatis Ilia? viscqmpuii-
nequitiam fubtiliter penfat, mcerore mentem ob- Ö10U1S’
Qui,çrgo folam pro nobis mortem carnis accepit, ^ nubilat & quafi concuffo.ferenæ lætitiæ aere , om-
C àput
XVII.
umbram mortis pertulit, & à Dei oculis culpam
quam fecimus, abfeondit. Dicatur igitur redè :
obfturent eum tenebræ dr umbra mortis. Ac fi aperte
diceretur : ille veniat, qui ut à morte carnis SC
fpiritus debitores eripiat, mortem carnis non de-
bens folvat. Sed quia nullum peccatum Dominus
inultumrelaxat : aut enim nos hoc flendo infequimur,
aut ipfec judicando ; reftat ut ad emenda-
tionem fuam femper mens fblerter invigilet. In
quo ergo fibi quifque mifericorditer fubveniri d
confiderat, hoc neceffe eft utconfitens tergat. Unde
& apte fubjungitur :
Occupet eum caligo. <
3z. Quia enim in caligine oculus confunditur,
ipfa per poenitentiam mentis noftræ confufiö, caligo
nominatur. Nam ficut caligo nebulofa conge-
rie obfeuratdiem ; ita confiifio perturbatis cogita-
tionibus obnubilât mentem. De quae per quem-
dam dicitur : Eft confufto adducens gloriam. Cùm
enim ad mentem male gefta poenitendo reduci-
mus,.gravimox moerore confundimur, perftrepit
in animO' turba cogitationum, mceror conterit, an-
xietas devaftat, in ærumnam mens vertitur, & quafi
quodam nubilo caliginis obfeuratur. Hæc namque
caligo cönfufionis eorum mentem falubriter
neminfetranquillitatem cordis poenitentiæ turbine
devaftat. Nifi enim recognofcentem fe animum
ifte turbo contereret, nequaquam Propheta dixif-
fev.lnjpiritu y ehementiconteres navesTharftslThxt- fM- *7- ®-
fis quippe exploratio gaudii dicitur: Sed cum vehe- yET. u u.
mens poenitentiæ fpiritus mentem occupât, omnem
inea explorationem reprehenfibilis gaudii perturbât
-, ut nihil ei jam nifi flere iibeat, nihil nifi quod
feterrere poflit,attendat. Ponit namque ante ocu-
los illinc diftriftionem juftitia?, hincmeritum cul-
pæ : confpicit quo fupplicio digna fit, fi parcentis
pietas défit, quæ per lamenta præfentia, ab æternà
•p. eruere poena confuevit. Spiritus ergo vehemens
U Tharfis naves conterit, cùm vis compunftionis valida
j mentes noftras huic mundo, quafi mari de-
ditas, falubri terrore cönfundit. Dicat igitur : Noctem
illam tenebrofus turbo pofsideat: id eft, perpe-
trationem culpa?, non blandimenta fecura? quietis
, foveant, fedpiè defæviens amaritudopoenitentiæ
irrumpat.
$6. Sciendum verb eft, quia cùm peccata impu- Quidfitpoffi-
nita relinquimus, a nodte poffidemur : cùm verb
hæc animadverfione poenitentiæ pleclimus, nimi- P
rum nos nodem, quam fecimus, poffidemus. Sed
Ibid.
C a p u t
X V I IT.
Salubris major
dc prava
dcledlacionc. •
_____ -L ^ ____ _ ______ ____ „ tunc peccatum cordis fub juris noftri poffeffionem
opprefferat ; quibus Paulus dicebat : £)uem enim reducitur, fi cùm incipit, reprimatur. Unde Scdi-
fruttum habuiftis tunc in illis, in quibus nunc eru- B vina vocc Cain prava cogitanti dicitur : In foribus cenef. 4.7.
befeitis /Hunc ergo peccati diem caligo occupet, peccatum tuum aderit, fedfib tc er it appetitus ejus,
•r.-a®* ^ .k *. ' • dr tu dominaberis illiu j. In foribus'quippe peccatum
adeft, cùm in cogitationibuspulfàt. Cujus appetitus
fubter eft, eique homo dominatur, fi cordis
nequitia infpe&a, citiùs prematur, Sc priuf-
quam ad duritiamcrefcat, reludand mente fubi-
gatur. Ut ergo delidum fuum citius animus fenid
eft , blandimentum nequitiæ afflidio poenicen-
tiæ djgno moerore perturber. Unde Sc aptè fubjungitur
:
Involvatur amaritudine.
33. Dies enim amaritudine involvitur, cùm ad
cognitionem mente redeunte, peccati blandimen-
* Ita etiam omnes mff. Corb. Germ. & vet. edit. In Gilot. Romàna
Sixti V. & Guflanv. lego : ab antiqui hoftis. &c. .
b Ita omnes Rem. Remig.Corb. Germ. Belvac. Ebroïc. &c. nec non
vet. edit. At aliæ, diem prava dileclionis.
« Editi, fi vetuftiorés excipias , judicando refervat ; reftat, yocem referont
qua; redundat & in omnib. m ff deeft, expunximus.
d Ex Corb. Germ. Vindoc. Val-cl. Rem. Remig. Compend. prima
editioné Rom. Parifienfi i4 ? i-& aI'is antiquioribus, emendavimus ae-,
tcras edit, in quibus pro confiderat, legitur , defiderat.
1 rlcrique ex laudatis m ff habent, per qumdam fapientem.
ƒ Nonnulli açriori manu.