miniftris quiHain æquiffimus judex praeft , etil- Â effe perhibctur. Quia enim Tefcur.entt novi mmi-
eonfpicit antequam yeniant, & * l u t ;* infi- “ 1— — •J;" <—
dianti hofti fenefla-as corporis claudic,djcens -: Pc-
■ pjgi fee dus cum oculis meis , ut ne cogitarem qui-
dem de virginc. Ut enim cogitatiónes cordis cafte
fervarc potuiflet, feedus cum ocülis pepigit, ne
priùs incaucè afpiceret, quod poftmodum invi-
b tus amaret. Valde namque b eft quodcar-o deor-
c Turn trahit; Sc femel fpecies formæ cordic per o-
•culos illigata , vix magni luctaminis manu folvi-
■ «quod1 ■ tur. Ne ergo quædam lubrica in cogicatione ver-
ïcupifcere ‘femus, providendumnobis eft-; quia intuerid non
11 ,icet• d decet, quod non licet concupifci. 'Ut enim mun-
c -da mens in cogitatione fervetur , à lafeiviac voluditia
ctiam cordis luxuriam frenat, Angélus qui in
eo apparuit, in pe&ore cindus venit. Quern bene j
zona aurea ftringit : quia quifquis fupctnæ p a tr iæ ,1mm»
dins eftj non jam timoré fupplicii, fed amore cati»'JS3
tatis immunditiam deferit. Malum vero luxurix tat*
aut cogitatione perpetratur , aut opere. Callidus
mmque g hoftis nofter cum ab effeftu operis expel- g
litur, fecreta polluere cogitatione molitur. Unde
Sc ferpenti à Domino dicicur : Pettore & ventre re- g««/,j
tes. Serpens videlicet ventre repit,quando hoftis lu-
Dricus per humana membra fibimet fubdita, ufque
ad expletionem operis luxuriam exercet. Serpens
autem repit pe&ore, quando eos , quos in opere
ptatis fuæ deprimendi funt oc-uli, quafi quidam ra- B luxuriæ non valet, polluit in cogitatione. Alius
•ptores ad culpam. Neque enim Eva lignum veti-
tum contigiflet, nifihoc prius incaute refpiceret.
-Scriptum quippe eft : -Vidit mulier quod bonum effect
lignum advefeendum, & fulcrum oculis, afpeffuque
■ ■ deldtiibile : & tulip dc frutfu illius , & comedit.
Hinc ergoperifandum eft, quanto debeamusmo-
deramine erga illicita vifum reftringere nos qui
mortalitcr vivimus, fi Sc mater viventium per ocu-
los ad mortem venit. Hinc etiam fub Juda:a: voce
, qua: exteriora videndo concupifcens , bona
interiora per diderat, Propheta dicit: Oculus meus
itaque luxuriam jam perpétrât attione, huic Terpens
repit ex ventre. Alius autem perpetrandam
verfat in mente, huic Terpens repit ex pe&orc. Scd
quia per cogitationem ad explenda opera perve-
nitur, recïè Terpens priùs peftore, Sc poftmodum
reperc ventre deferibitur. Unde beatus Job, quia R«c. m;
diTciplinam etiam in cogitatione tenuit, unâ cuT-
todiâ Terpentis pectus ventremque Tup era v i t , di-
cens : Pepigi fee dus cum oculis me is , ut ne cogitarem
quidem- de virgine. Quam nimirum cordis vet.ub
munditiam quiTquis adipifei non appétit, quid adepudatus
efi animam meam. Concupifcendo enim q liud quàm ejuTdem à Te munditiæ au&orem repel-
-vthhilin invidhllpc virtutes amifit. Ouæ ergo inr lit ? Unde Sc beatus s JJóobb pprroottiinnuuss T1ubdit :
£>uam enim partem Deus haberet in me defuper, Firf.i: j
dr hereditatem Omnipotent de excelfis ?
6. Ac Ti aperce dicar.Si mentem in cogitatione pol- Qp j
»hiero, ejus qui munditiæ auftor eft, efle hereditas utDrife
nequaquam poflum.Nulla enim bona Turn cetera,ft
occulti judicis oCulis caftitatis teftimonio non ap-tumn„
probantur. Omnes quippe virtutes in conTpeftu g“«-
conditoris vi caria ope Te Tublevant : ut quia una
virtus line alia vel nulla eft omnino, vel minima,
viciflim Tua conjun£tione fulciantur. Si enim vçl
caftitatem humilitas deTerat, vel humilitatem caT-
invifibiles Qux in-
f teriorem fructum per exteriorem viTum f perdi-
dit, per oculum corporis pertulit prxdam cordis.
■ Unde nobis ad cuftodiendam cordis.munditiam,
exteriorum quoque Tenfiium diTciplina Tervanda
eft. Nam quantalibet virtute mens polleat, quan-
talibetgravitate vigeat, carnales tarnen lenTus pue-
Tile quiddam exterius perftrepunt; & nifi intcrio-
ris gravitatis pondere , &c quafi juvenili quodam
•vigore refrenentur, ad fluxa quxque & levia mentem
enervem trahunt.
j. Videamns igitur quomodo beatus Job id quod
___ ________________ __ ___ titas relinquat , apud au6torem humilitatis &
Hxemplum
Job non foil
earn is, fed eviTibilia,
in eo fluxum ac puerile caro Tapere potuit, juveni-
jrdisC& li Tapientiæ vigorè reftrinxit. Ait enim : Pepigi fee-D munditiæ prodelTe quid prævalet vel Tuperba caC-
mentis luxu- d u x cum oculis meis. Et quia non in Te actionem titas , vel humilitas inquinata ? Sanftus i^itur vir ^
'nan~ tantummodo, Ted & cogitationem luxurix extin-
x it , Tecutus adjunxit: Ut ne cogitarem quidem de
virgine. Sciebat nimirum luxuriam efle in corde
refrenandam, Tciebat per Tan£fci Spiritus donum,
quod Redemtor nofter veniens, Legis prxeepta
tranlcenderet, & ab ele&is Tuis non lolum luxuriam
carnis, Ted etiam cordis aboleret, dicens :
. £7. Scriptum eft : Non adulterabis : ego autem dico vo-
bis , quoniam omnis qui viderit mulierem ad con-
cupiftendum earn ,jam mcechatus eft earn in corde
Per Moyfen > fuo. Per MoyTen quippe luxuria perpetrata, per
ut ab auftore Tuo in bonis reliquis poflideri me-
reatur, cordis munditiam cuftodiens, dicat : Pe-.li(dmp
pigi foedus cum oculis meis , ut ne cogitarem quidem
de virgine. £>uam enim partem haberet Deus
in,me defuper, dr hereditatem Omnipotent de excel-
fis ? Ac fi apertè fateatur, dicens. b Habere me f,
pofleflionem Tuam excel Torum conditor repuit, fi
mens mea ante conTpeftum illius in infimis defi-
deriis tabelcit.
j . Sed inter hæc Tciendum eft, aliud efte quod Cog
animus de tentatione carnis patitur , aliud verb
luxuria perpe-aU(q-orCm verb munditiæ, luxuria cogitata dam-£ cùm Per conTenfiim deleÄationibus obligatur. pi
clrlftum c- natur. Hinc eft enim quod difeipulis primus Ec-
tiam cogitata clefix paftor dicit : Propter quod fuccintli lumbos
j2™«2']11/ mentis veftra, Jobriiperfette fperate in earn, qua of-
fertur vobis, gratiam. Lumbos enim carnis niccin-
gere, eft luxuriam ab effedtu refrenare. Lumbos verb
mentis Tuccingere, eft hanc ctiam a cogitatione
A}k. i.i3. reftringere. Hinc e ft, quod Angelus, qui Johan-
nem alloquitur, zona aurea Tuper mamillas cin&us
Plerumque enim cogitatione prava pulTatur, ....
Ted renititur : plerumque autem cum perverfiim nqtA
quid concipit, hoc intra TemetipTum etiam per de- f ' "
fiderium volvit. Et nimirum mentem nequaquam
cogitatio immunda inquinat, cum pulTat; Ted cum
hanc fibi per deleiftationem fiibjugat. Hinc etenim
prxdicator egregius dicit: Tcntatio vos non appre-».
hendat, nifi humana. Humana quippe tentatio eft,
* Editi infidianti morti. Sic legcndum fuadec locus Ifai* qui cxpli-
catur fupra : afeendit mors per fenejlrasnoftras ; vcrilm contradicnnt mff.
Anglic. & noftri qui prx fe ferunc infidianti hofti. Germ, tamen &
Çorb. Germ, habcnc infidianti morti.
b Placuit rccentioribus editoribus adderc grave, ciim in mff. & prio-
ïibus excufis fimplicitcr legatur , valde namque efi quod.
c Germ. & Val-cl. per oculos
* Germ. & Norm, non debit, quod etiam habent nonnulli edict.
• Germ. Gemet.TJtic. ac Pratel. voluntatis fut-
1 Gilot. in marginc pro diverfa leftione, protulit, quod ctiam ha*
bent aliquar vet. edit.
* Recent, edir. adverfarius no fier . . .fecreta polluere cogitations! molitur.
Noftram left., habent antiqui cod. tam excufi qudm exarati manu
; fi tamen excipias Corb- Germ, cui rec. ed. concinunt.
h Ita cum Corb. Germ. Norm. & aliis mff vet. edit. In recent. «*'
tere in me.
, qua plerumque » in cogitatione tangimur utiam n^- A afperum ad falutis patriam, & illi quafi per amoe-
lleenntteess :: qquuiiaa uutt nnoonnnnuummqouuaamm && iillhlicciittaa aadd aanniimmiuimm mÊBÊÊSÊÊEÊS__ iSM H . . i-»- ^ r . ^
veniant, hoc utique in riobiftnetipfis ex humani-
tatis corruptibilis pondere habemus. Jam uero dæ-
moniaca eft , & non humana tentatio , cum ad
hoc quod carnis corruptibilicas Tuggerit, per conTenfiim
Te animus adftringit. Hinc iterum dicit:
Non regnetpeccatum in vefiro mortals corpore. Pec-
catum quippe in mortali corpore non efle Ted re-
gnare prohibuit : quia in carne corruptibili non re-.
na prata ad foveam tendunt ? Dicat ergo vir Tan-
ctus : Numquid non perditio eftiniquo, & alienatio
oferantibus iniquitatem ? Quod videlicet aliena-
tionis verbum duriüs fonaret, fi hoc interpres in
Cux lingux voce tenuiflet. Quod enim apud nos
alienatio, hoc apud Hebrxos anathema dicitur.
Tunc ergo alienatio erit reprobis, cum ab here-
ditate diftri6ti^ judicis Te anathema efte confpi-
° 1 1 r-d'r.Ar. «/r ciunt, quia hie eum perverfis moribus conremgnaie
potelt, Ted non efle non poteft. Hoc lpfiim ferunt. Floreant igitur iniqui, a fiore xternx he
namque ei de peccato tentari peccatum eft , quo reditatis alieni : Jufti verb TemetipTos Tolercer in-
quia quamdiu vivimus, perfede ommmodo non Tpiciant, &: in cundis adionibus Tuis 'a Domino Te
caremus; Tanda prxdicatio quoniam hoc expellerc videri pertimeTcant. Unde Sc aptb mox Tubdi-
plene non potuit, ei de noftri cordis habitaculo re- n tur:
gnumtulit, utappetitusillicitus etfi plerumque bo- Nonne iffi cwßdem-vias mens, & Cmth sm P „ ' ,
nis nolenscogitationibus occulte Te quafi fur mTerit, fus meos dinumerat? rerf-4*
ßkemf. ingreditur non dominetur. Vir igitur fan- Quidviarumnomine, nifi aftiones denuntiat, r , , .
ftus dicensi ƒ epg, frdmmm omlu me is ,* ne co- Hinc enim per Jeremiam dicitur Boms facile ^ : fVl
ptmmqmdem de v.rgwe: nequaquam vult Intel- w> a ^ > ^ wyfe.QmdverögreiruumappeIIa-
iigi, quia_e)us animum cuipa in cogitatione non tione, nifi vel motus mentium, v ll ptofeaus acci & r ““5“
contigit, ied quia numquam hunc ex confenfu iu-: pimus meritorum ; Quibus ptofeaö|leffifauS adv7 p « E T
peravit. Nam velut integemmaia poffeirionem femetiptoiM8Ve rh3?K« irffdi^.^ » W . s>*
omnes, qmUkomis ,& on em i efiis. Ad fe quippe
venire nos Dominus prarcipit, nimirum nongrelfi- ierem- 7• 3.
bus corporis, Ted profedibus cordis. IpTe namque 2Si
Carne quidem mortali emmptioni/'coniriöni f i r o f i lym L ^ Z S fp Z n m .E t^ » '^ p ö f t T ^ " ?'W > " '’
fibjaceo fed aua°ri: unde fetvio fi ei integrum c akuteres odorsbmt. Patrem infpirhu & veiime ■ " •
H H H l animum non defendo ! Sequi- »om&Poteruks_qusrit,qmJprentei,m.lncotic
ergo efle greflus infinuat, quando Sc uc veniamus
vocat, Sc tamen motu corporis nequaquam nos ad
alia tranfire denuntiat. Sic autem Dominus uniul- y E x. ■
cujuTque confiderat vias, fic dinumerat greflus, ut
ne minutiflimx quidem cogitationes ejus judicio, ac
verba tenuiflima, qua: apud nos ufii viliierunt, in-
diTcufla remaneant. Hinc enim dicit: ^ u i irafeitur Matth, s.
fratri fuo, reus erit judicio. g u i dixerit fratri fuo,
Rachas reus erit concilio. £)ui dixerit, Fatues reus ge-
henna ignis. Racha quippe in Hebrxo eloquio
c vox interjedionis eft, qua: quidem animum irafi
centis oftendit, nec tamen plenum verbum ira-
Dei, mentem fiiam contra adverfarii depræda-
tbnem vindicat , qui protinus adjungit : Jj>uam
enim partem haberet Deus in me defuper, & hereditatem
Omnipotent de excelfis ? Ac fi apertè dicat :
: Numquid non perditio efi ini quo , dr alienatio
b operantibus iniquitatem.
|IV. 8. b Feftina conlolatio bonorum, eft confidera-
^R-iv-tus finis malorum. Dum enim ex eorum interitu.
:ad^- malum confpiciunt quod evadunt, leve exiftimant
Miriam, quidquid adverfiin hac vita patiuntur. Eantero-o
nua2dnunc rePr°bi , Sc deledationum Tuarum defideria
ten- compleant : in finis fuidamnatione fenfuri funt,
quia mortem male vivences amaverunt. Tranfito-
rio autem verbere affligantur eledi, ut a pravita-
te flagella corrigant, quos patema pietas ad hereditatem
fervat. Nunc etenim flageUatur juiius, D cundiæ exprimi't. Priùs ergo ira reprehenditur fine
Sc verbere difçiplinæ corrigitur : quia ad æternæ V on * nnfl-mn/Iitivi ___ _____ r i i
hereditatis patrimonium præparatur. In Tuis autem
voluptatibus relaxatur injuftus, quia tanto ei
temporalia bona fuppetunt, quanto ætema de-
negantur. Injuftus ad debitam mortem currens,
eftrenatis. voluptatibus utitur ; quia Sc vituliqui
madandi funt, in liberis paftibus relinquuntur.
« At contra juftus à deledationis tranfitoriæc jucuri-
ditate reftringitur, quia Sc nimirum vitulus ad la-
horis ufiim vitæ deputatus, Tub jugo retinetur. Ne-
gantur eledis in hac vita bona terrena : quia Sc
ægris, quibus fpes vivendi eft, nequaquam à medico
cunda quæ appetunt, conceduntur. Danturauyoce,
poftmodum verb ira cum voce, fed necdum
pleno verbo formata : ad extremum quoque cum
dicitur, Fatue ; ira redarguitur, quæ cum exceflu
vocis expletur etiam perfedione Termonis. Etno-
tandum, quod in ira perhibet reum efle judicio :
in voce iræ , quod eft racha , reum concilio : in
verbo vocis, quod eft fatue, reum gehennæ ignis.
Per gradus etenim culpæ crevit ordo fentenciæ : Pergraduscul-
quia in judicio adhuc caufa difcuticur, in concilio Pæ >crc/i:ic 0[-
autem jam caufæ Tententia definicur : in gehenna condcmnlra- ■
vero ignis ea quæ de concilio egreditur, Tenten- riiB-
tia expletur. Quia igitur humanorum aduum Do-
minus fubtili examine greflus enumerar ; ira fine
tem reprobis bona, qua: in hac vita appetunt: quia voce, judicio; ira in voce, concilio; ira verb in vo-.
<xariM- omne quod defidcrant, non ne- E ce atque fermone, gehenna: ignibus mancipatur.
1 j • • ’ ^ erpenaant igitur jufti qua: fint mala, qua: ^ ---- r* p . . ^ r .
imquos manent, Sc nequaquam corum felicitati
invideant, qux percurrit. Quid eft enim quod de
eorum gaudiis admirentur, quando Sc ipfi per iter
• Rwent. addiderunt turpi, redamantibus mff. & vet. cxcufis.
( al we/” afnov'^nus > P quanta confolatio tgrotis, & qnantus tnceror
culdub*,W-S ^*n'S ’ in non >nveniuntur, & ex marginepro-
runr c ° *n tc*tum oninium quotquot vidimus excufbrum, irrepfe-
latio^ CXPIlcario tcrtl's Job . ab iftis verbis incipit: fefiina confo-
aliouK q-U£C non coh* renc curil •• 0 quanta & c. hanc fententiam
tUiVer« rgU1C annotamat> <Iuani poftea editorcs minus cautè t« -
Hanc fubtilitatem confideratjonis ejus Propheta
afjpexerat, cum dicebat: Fortifeime, magjie, i po- Jtrtm. 32. ts,
tens Dominus exercituum: nomen tibi, magnus conjfi f
lio , incomprehenfibilis cogitatu, cujus oculi aperti
* Antiq. excufi poft mff plerofque jocunditate.
Germ. Corb. Germ. Laud. Val-d. Turon. &Norin. iniquis permanent.
•Ed. vox indignantis. In omnibus Anglic. Norm. Corb. Germ.
Turon. Vindoc. Germ. Laud. &c. Icgimus, vox interjecüonis.
1 Deeft Dominus, in recent. editis, ctfi in mff. & anciquioiibus e*-
cufls habcacur.
V u i i j