S A N C T I G R E G O R II
I N E X P O S I T I O N E M B E A T I JOB
M O R A L I U M
P A R S S E X T A , E T U L T I M A .
L I B E R * V I G E S I M U S - O C T A V U S .
Explicantur undccim priores verfus Capitis 3 8 . mnlrijtliäfinßt , fraßrtim mordit.
P R Æ F A T 10.
N'hü gravais -
noce: anima:
virtus, nifi ..
correptionibus .
cxcrccatur.
901 u i
O st damna rerum , poft: funera pi-
gnorum, poft vulnera corporis, poft
verba malè fuadcntis uxoris , poft
eontumeliofa di<fta confolantium ,
iVjJwll poft fofcepta forcicer jaculatoc do-
,-b de tanta virtute conftantia: lau dandus a
c judice beams Job fuerat, c fi jam de prxfenti loculo
eflec evocandus. Ac poftquam hic adhuc du-
plicia recepcurus cft, poftquam faluti priftina: ref-
ticuitur, ut rebus reddttis diutius utacur, ne per e-
lationis gladium ipfa ilium fua vi&oria fternat, debet
omnipocens Deus increpare per diftricbam juf-
ticiam quem fervat ad vitam. Quid cnim pejus
plerumque animam quam confcia virtus interficic!
Qua: iliam dum confideratione fua inflat, a pleni-
tudine veritatis evacuat: Sc dum fe ad percipienda
d premia fufficere fuggerit, d earn a meliorationis
intentione diftendit. Juftus igitur Job ante flagella
cxtitit, fed juftior poft flagella permanfit: Sc lau-
datus antea Dei voce, poftmodum crevit ex ver-
berc. Profc&b velut tuba duótilis ex percuflionc
* producta, in laudem Dei tantoc altiüs elevatus eft,
quanto majori caftigationc percuflus. Sed humi-
liandus crat ifte, qui proftratus ulceribus, fic virtu-
tibus ftabat. Humiliandus crat, ne tam robqftiffi-
mum peótus clationis tela confodercnt, quod con-
ftabat ccrtè quia &: illata vulnera non viciflcnt. Re-
quirendus nimirum fuic homo, cujus debuiflet comparatione
foperari. Sed quid cft quod de eo voce
Job. z. s. & 2. Domini dicitur:fVidiftiJervum meum Job, cjuodnon
fit ei fimilis virfitper terrain ? Cujus ergo compara-
tione poterat vinei, de quo Deoatteftante dicitur,
quia nullius hominis comparatione poflic a:quari ?
Quid itaque agendum eft, nifi ut ex perfona foa
A ipfe Dominus fuas illi virtutesnarret, & dicat ci:
Numquid products lucifcrum in tempore fuo , dr
vejperum Jup'erfilios terra confurgere facts r’Et ite- O'11-
rum : Numquid aperta funt tibi porta mortis , dr
ofiia tenebrofa vidifti ? Vcl ccrtè : Numquid poß
ortum tuum pracepifii diluculo , dr ofiendifti aurora
Locum fuum ? Quis verb ifta, nifi Dominus poteft ?
Et tarnen interrogate homo, ut cognofcat quia
ifta non poteft : quatenus vir qui tarn immenfis vir-
tutibus crevit, Sc nullius hominis exemplo vin-
® citur, ne extolli debeat, Dei comparatione fopere-
tur. Sed o quàfn potenter erigitur, qui tamfubli-
mitcr humiliatur ! O quanta eft hominis victoria,
ex Dei comparatione perdidifle ! O quanto homini-
bus major eft, qui teftimoniis convincitur Deo mi- j0boeJ
nor ! Multùm quippe potens eft, qui taliinterroga- 9
tione oftenditur, quia potens non eft. Sed quia ad a
obfeura nimis diflerenda ducimur , ad ejufdem
textus jam verba veniamus :
RE spö n d en s autem Dominus Job de turbine J
dixit. - /. V. (
i. Notandum video, g quia fi fano atque incolu- v
mi locutio fa£ta diceretur , nequaquam dc turbi- ^
ne Dominus locutus fuilfç feriberetur. Sed quia hi
flagellato loquitur , de turbine locutus fuifl'e de- 9'
feribitur. Aliter enim Dominus fervis fuis loquitur
, cum eos intrinfccus per compundioncm pro-
vehit; aliter cum per diftriefcionem ne cxtollantur,
premit. Per blandam enim locutionem Domini,
amanda dulcedo ejus h oftenditur ; per terribilcm 1
Dverb, poteftas ejus metuenda monftratur. In ilia
perfuadetur i anima: ut proficiat ; in ifta reprimi- 1
tur qua: proficit. In ilia difcic quod appetat; in ifta
quod metuat. Per illam dicic : k Gaude dr latare ƒ- 2‘
Lia Sion, quia ecce venio, dr habitabo in medio tuii
a Liber hic in primo Laudun. inferibitur x x i i i ,
* V indoc. pro tanta virtutifm conftantia.
■ * Corb. Germ. & Pratel. fed ft jam de,
d Turon. a meliori intentione.
* Deeft, altiits -, in Utic. & Pratel.
* In Gilot. Vatic. & plurimis a liis, vidi fervum meum Job , mendo
forfitan typographico, pro quo tarnen graviter excandefcit Thomas
Jamczius in Romanos editores. Ad hoc enim gravitate ac fcveritacc cen-
Ibriâ : eft, inquit, corruptus textus, ut fieri amat a Jiomanit. Optimè
lane, nifi ab aliis quàm à Romanis error manallèt.
* H îcmanu exaratorum Don una cft lcilio. MIT. Anglic, habent, quia
f t fano atque incolumi loquereturex tranquillitate, Dominai lorutio fa*
Ha diceretur ; & nequaquam de turbine Dominus locutus fuijfe ftfibsrer
tur. Sed quia flagellato. In Longip. qlioque, Corb. Germ, ac plenfc|Hc lc*
gitur : f i . . . loqueretur, ex tranquillitate Dominica locutio fada dient
et/am habent editi. Simpliciorem le&ionem (ecuti fumus qua rft
mlT. Vindoc. Ebroïc. Pratel.Une. & aliorumNorm., cctcraque ut addi-
tamenra rejccimus.
* Pratel. exprimitur.
k Vindoc. Laudun. Pratel. Corb. Germ.&c. lauda & latare ; ut kg'*
tur in Vulgata.
per iftam dicitur : Dominus in tempefiate a veniet,
dr in turbine via ejus. Blandus quippe c ft, qui ut
in medio inhabitée venit. Cum vero fc per tempef-
tatem & turbinem infinuat, nimirum qua: tangit
corda, perturbât j atque ad edomandam elatio-
nem fe cxerie , quando potens &: tcrribilis inno-
tefeit.
tAnge. z. Sciendum prætcrêa eft, b quia duobus mo-
Sitnr dis locutio divina diftinguitur. Aut per femeti-
pft-im uamque Dominus loquitur, aut per creatu-
f b ram Angclicam ejus ad nos verba formantur. Sed
I cum per femetipfum loquitur, c Tola nobis vi interna:
infpirationis aperitur. Cùm per femetipfum
loquitur, de verbo ejus fine verbis ac lyllabis cor
d docetur : quia virtus ejusd intima quadam fubleva-
tionc cognofcitur. Ad quam mens plena fufpendi-
tur, vacua gravatur. Pondus enim quoddam cft,
c quod omnem animam quam replet, c levct. Incor-
poreum lumen e ft, quod & intcriora repleat, &
rcpleta extends circumfcribat. Sine ftrepitu fermo
eft, qui &: auditum aperit, &:habere fonitum nef*
cit. Quod enim de adventu fantfti Spiritus feriptum
. s. cft : FacLus efi repente de calo fonus, t am quant advenientis
fpiritus vehementis, dr replevit totam do-
mum ubi erant fedentes : dr apparuerunt iUis dif-
pertita lingua quafi ignis , fc dit que fupra fingulos
corum : per ignem quidem Dominus apparuit, fed
per femetipfum locutionem interius fecit. Et ne-
que ignis Deus, neque ille fonitus fuit ; fed per
hoc quod exteriiis exhibuit, exprclfit hoc quod intends
geffit. Quia enim difcipulos & zelo fuccen-
fos, & verbo cruditos intus reddidit, foris linguas
igneasoftendit. In fignificatione igitur admota funt
elementa , ut ignem &c fonitum lentirent corpora,
igne verb invifibili, & voce fine fonitu aocercntur
corda. Foris ergo fuit ignis qui apparuit, led intus
qui feientiam dédit. Et cum reginæ Candacis eunu-
I f chus currui prxfidens itcrcarperct, atque f Ifaiam
non intelligens in manibus haberct, in corde ni-
U, mirum fpiritus Philippo dixerat : t^fdjunge te ad
currum. Et cùm ad evocandum Petrum timentes
Deum milites Cornelius direxiflet, in mente pro-
!<#• culdubio à fpiritu Petrus audivit : Ecce très viri
quarunt te, Jurge itaque, defiende dr vade cùm eis.
g 8 Spiritum enim Dei quafi quædam nobis verba di-
cere , eft occulta vi ea qua: agenda font, intimate,
& cor hominis ignarum, non adhibito ftrepitu &
tarditate fermonis, peritum repente de abfcbndi-
ris reddere. Nam quia auditus ca qua: ad fe fiunt,
non fimul omnia dicta comprehendit, quippe qui
& caufas per verba, & particulatim verba per fyl-
labas pcrcipit ; vifos autem nofter in eo quod fe di-
rigit, totum fubito &: fimul apprehendit; Dei locutio
ad nos intrinfecùs fafta videtur, potiùs quàm ;
I 11 audiatur : quia dum h femetipfum fine mora fermonis
infinuat, repentina luce noftræ ignorantiæ te-
nebras illuftrat. Unde &: Baruch Neriæ filius cùm
requifitus exponeret, quemadmodum verba Jcre-
ttat. mix prophetantis audifl'et, ait : Ex ore fiuo loqueba-
tnrquafi legens, dr ego firibebam. Qin enim legens
loquitur, alio intendit, fed alio verbum facie j quia
\ quod vi Jet dicit. Propheta: ergo Dei, quia ejus verba
vident potius in cordc quam audiunt, quafi ic-
gentes loquuntur. .
3. Cum verb per Angelum Voluntatem foam Do- Quemodo per
minus indicat, aliquando earn verbis, aliquando AngcWio^ul
rebus demonftrat, aliquando fimul vetbis & re- ° eat>
bus, aliquando imaginibus cordis oculis oftenfis,
aliquando imaginibus & ante corporcos oculos ad
tempus ex acre aflumtis, aliquando ejeleftibus fo^>-
ftantiis, aliquando terrenis; aliquando fimul ter-
renis Sc ca:lcftibus. Nonnumquam verb etiam per
Angelum humanis cordibus ita loquitur Deus,
ut ipfe quoque Angclus mentis obtutibus pra:fcn-
tetur.
1 4 . Verbis namque per Angelum loquitur Deus Aliquando
cum nil in imagine oftenditur, fed fopernx ver- verbls uteQdo*
ba locutionis audiuntur , ficut dicentc Domino:
Pater, clarifica filium tuum,ut & filius tuus clariji-Johan. 17.1;
cet te i protinus refpondetur: Clarificavi, dr iterum
clarificabo. Neque enim Deus, qui fine tempore vi
impulfionis intima: clamat, in tempore per foam
fobftantiam illam voeem edidit, quam circum-
feriptam tempore per humana verba diftinxit: fed
nimirum de ca:leftibus loquens, verba fua qua: ab
hominibus audiri voluit, rationali creatura admi-
niftrante formavit.
, 5. Aliquando rebus per Angelos loquitur Deus, Aliquando re-
' cum nil verbo dicitur , fed ca qua: fucura funt, buSi
aflumta de elementis imagine nuntiantur : fient
Ezcchicl nil verborum audiens, elechi fpeciem in '* +.
medio ignis vidit; ut videlicet dum folam fpcciem
alpiceret, qua: cfl'ent in noviflimis ventura fcncirct.
Eledtrum quippe ex auri argentique metallo mifee-
tur, in qua permixtione argentum quidem clarius
redditur, fed tamcn fulgor auri temperatur. Quid
ergo in eleftro, nifi mediator Dei Sc hominum dc-
monftraturjQuidum fometipfom nobis ex divina
atque humana natura compofoit, Sc humanam per
Dcitatcm clariorem reddidit, Sc divinam per hu-
manitatem noftris afpectibus temperavic. Quia e-
^nim virtute divinitatis ejus tot miraculis humanitas
fulfit, ex auro crcvit argentum: Sc quod per car-
nem Deus cognofci potuit, quodque per carnem
tot adverfa toleravit, quafi ex argento temperatum
eft aurum. Quod bene Sc in medio ignis oftenditur
: quia incarnationis ejus myfterium fubfequen-
tis judicii flamma comitatur. Scriptum quippe eft:
Pater non judicat quemquam , fed omne judicium J»l>an. s. a,
dedit filio.
6. Aliquando per Angelos verbis fimul Sc rebus Vet. nr.
loquitur Deus, cum quibufdam motibus infinuat ^ uvac"j^&
hoc, quod formonibus narrac. > Neque enim Adam rebus,
poft culpam in divinitatis fubftantia audire Domi- i
num potuit, fed increpationis verba per Angelum
audivit, dc quo feriptum eft : Cum audijfet voeem Genef.q. t,
Domini Dei k deambulantis in paradifo ad aurampofi Jc
meridiem, abfeondit fe inter lignaparadifi. Quid eft
enim quod poll peccatum hominis in paradifo Dominus
jam non ftat, fed dcambulat, nifi quodir-
ruente culpa 1 fe a corde hominis motum demons *
ftrat ? Quid cft quod ad auram poft meridiem, nifi
* Omittitur, veniet, in Laudun. Corb. Germ. Pratel. Utic.
Al. quia in duobus modis.
'Editi,/o/„ nobis vis. Lcftio noftra,quæeft mff. Corb. Germ. Turon.
*cc> nieliorem (cnlum cominct.
. ^ Vindoc. Laud. Pratel. & Corb. Germ, in intima.
* Laud. Sc Longip. libet, pro. levet. In edit fiahl. 1514 -laval.
Vindoc. librurh Jfitit.
* Corb. Germ. Pratel. Ebroïc. & alii ,J}>iritui enim Dei.
1 Corb. Germ. Ebroïc. & alii Norm- ftmetipfam, quod ad locutionem
refertur.
* Editi cum-Corb. Germ, neque enim Adam. . . . videre Dominum.
Mff. Anglic. Norm. Vindoc. melids, audire Dominum, quod fupciio-
xa & fequentia dare demonftrant.
k Laudun. deambulantis in paradifumx
* Idem, f t CT torde hominis.