rtrf-ßSt-
C a p . IH .
Hxretici ri-
xas, non rationes
exqui-
Re(bondete qu&fo abfique contentione.
4. Neque enim hærctici inqmfitiombüs fuisve-
ritatem couantur aflequi , fed viûores videri.
Cùmque foris oftendi fapicntes apperant, intus
per ftultitiam elationis fuæ vinculis ligantur, Unde
4k , uc concencionum cercamina exquirant, de de”
Deo, qui pax noftia eft,loqui pacificè nefeiant,
atque ex pacis negocio rixæ invencores fiant. Qui,-
ï.or. n. 16. bus bene per Paulum dicitur : Si qui s autan vide
tur ejfe conte ntt oju s -, nos talon confuetudinem
non h a b émus , neque Ecclçfia T) et. Reètè autem
Tubditur-:
ibidem Et loquentes id quodjuftum cft > fudicate.
C ap. IV. y- Isnamquc quiloquicur, a dum de verbis luis
lui- auditoris fententiam expéÊtat, quafi ejus judicio
2 4 4
A loquendoe ejicit ; & quod loquitur, vivendo euftodit:
ac de fapientia: fuperna: .convivio quidquid
per linguam pra:dicationisf e manat, hoc per rau- f
ces tacita: expe&ationis deguftat. Sedbeams Job,
nnum fcilicet membrum univcrfalis Ecclefije, fua
infinuans, atque elettomm omnium corda mani-
feftans, omne quod fentit, aperiat: ut mentis ejus
re&icudinem atteftatio locucionis innotefcat, Sequitur
:
CMilltia e f t vita hominis J u f er terram. Job 7. pj'f, N
S.Hoc in loco tranflatione veteri nequaquam C a p . V I
militia vita hominis fed tentatio vocatur. Sed fi u- v h t . iv.
•triufque verbi fenfus afpicitur, diVerfum quidèm in-
cft quod exteriüsrefonac, fed 11 nun? eumdemque miïu^Vtc*
•concorditer intellcètum format. Quid enim nifi tacioeod««
niurtvj vnnfn molio>nr»c Inlrirnc rwVmtnèiogueadum. pUp p o n ^u l . ) à quo auditur. Quijgitur in diftisfuis B pugna contra malignos fpiritus, nomin»e ti'eAniitMatriion.-. fcnlll.'
xeprobarimetuir, ipfe priiis debet examinare quod
dicit : quatenus inter cor Sc linguam æquiis quidam
difcretufquc arbiter fedeat, fubtiliter pen-
inns , fi reifta verba cor offerat, quæ utilicer fufi-
cipiens, ad auditorum judicium lingua perducat»
Beams igitur Job fua contra amicos agens, fed
contra hæreticos noftra denuntians, præcipitatio-
nem loquentium reprehendat : atque ad eorum
mentem verba colligat, dicens : Loquentes id quod
juftum eft, judicate. Ac fi apertè diceret. b Si in eo
quod ad nos egrefliim locutionis exitis, reprehen-
di non vultis, intus juftitiæ ïibramtenete : ut tan-
to foris quod dicicur, ex veritatis pondéréplaceat,
quanto hoc interiùs trutina diferetionis penfat.
nis exprimitur ? Et quid appellatione militia:, nifi
contra hoftes exercitium defignamr ? Tentatio itaque
ip fa militia eft? quia dum contra malignorum
fpirituum infidias vigilat in bellorum procin£tu
procul dubio exfudat. Notandum vero, quod hare
Ladern vita hominis non tentationem habere dicitur,
fed ipfa tentatio cfle perhibetur. Sponte quip- iJ(fa fibit<
pe ab ftatu condicionis lapfa, Sc corruptionis fuie taa0 cli-
putredini fubdita, dum libi ex femetipfa molcl-
tias gignit, hoc eft jam fa£ta quod tolerat. Quia
eniin ftatum ? mentis i nclinata deferuit, quid In fe g
nifi motum varietatis 'invenit ? Unde nunc etfi ad
fumma appetenda fe erigit, mutabilitatis lubrica:
impulfu protinus ad femetipfam cadit. VultinconÉt
quia hi erga aliéna difta redtum judicium ex- C templatione ftare, fed non valet. Cogitationis g ref
C m . V.
fum figere nititur, fed infirmitatis fùæ lapfibus e-
nervatur. Quæ nimirum mutabilitatis fuæ oncra
quia volens expetiit, nolens portât. Quietus homo
poflidere carnem potuit, fi bene ab au<ftore con-
ditus, poflideri voluiffet. Cumque fe erigere contra
erunt, quijudicarepriiis propria feiunt, poftquam
dixit , Loquentes id quod jujtum ejl, judicate » a-
ptè mox fubdit.
Et non invenietis in lingua 'men iniquitatem,
nec in faucibus mets Jlultitia perfonabit.
6. Ac fi apertè diceret : Si fubtiliùs veftra per-
Diaorum fixo- penditis, veriùs aliéna penfatis , Sc cum return
rcftiiîs iudicat coepei'it cfle quod dicitis, juftum cognofcetis quod
dc alicnis. auditis. Nequaquam quippe mea vobis lingua ftul*
titiam refonax, fi à veftra confcientia non proce-
Priùsfalfarc- dat. Sic fanfta Eçclefia ftudet priiis afiferciones
leJlenda, quam lÎOfl;ium falfas oftendere, Sc tunc prædicamenta
vcia doccan- . . . . \ n. fi n • > tur. ’ ventaas aperire : quia cum recta fe tenerc allumant
conditorem ftuduit, in femetipfo protinus car-
nis contumeliam invenit. Sed quia cum culpa fi-
mul ab origine etiam poena propagamr , inlerto
infirmitatis vitio nafeimur : Sc quafi nobifeumhof-
tem deducimus , quern cum labore fuperamus.
Ipfa ergo hominis vita tentatio eft, cui ex femetipfa
nalcitur unde perimatur. Quæ etfi femper
ex virtute fuccidit, quod ex infirmitatc generat :
femper tarnen ex infirmitate generat, quod ex virhæretici
, re£ta quæ audiunt, contumaciter impugnant.
Ante ergo necefle eft , ut errorem fiium ^ tute fuccidat.
fentiant, c ne auditæ veritati contradi-
cant : quia Sc camporum fentes fi arator vomeris
feiflione non eruit, terra accepta femina in fege-
tem non producit : Sc cum putredinem medicus
vulneris apertione non ejicit, nequaquam in loco
putredinis fana caro coalefcit. Priùs ergo perver-
fa deftruens, dicat : Loquentes id quodjuftum eft,
judicate : poft autem) re£ta infinuans, adjungac :
Et non invenietis in lingua mea iniquitatem, nec
y e T. 111, in faucibus meis jlultitia perfonabit. Solent autem
à hæretici alia apertè dicere, d alia in occultis tene-
re. Per linguam quippe aperta locutio, per fauces
verb occulta traftatio defignatur.
9 . Sic itaque humanarvita tentatio eft : ut etfi Quotmodis
jam ab iniquitatis perpetratione compefcimr, in lp - ^atemur ; quî
fis tarnen bonis operibus,modb malorum memoria, fucccdac'^K-
modo feduftionis caligine,modo intentionis fuæ in -ra .
terruptione fufeetur. Alius lnamque à luxuria carnem
jam réfrénât, fed tarnen adhuc luxuriæ phan-
tafmata tolerat:quia quæ volens fecit, horum invi-
tus meminit : Sc peenam fuftinet, quod voluptatem
putavit.Quia verb ad devi&am culpam retrahi me-
tuit, ventrem miræ abftinentiæ b vigore reftringit, h
vultufque ex abftinentiapallefcit:cumque in fa-
cie pallor afpicitur, reverenda ab hominibus vita
laudatur : moxque inanis gloria adabftinentis ani-
Ecclefia non
profère, alia
celar, hsere-
ticonim more.
7. Sanctæ ergo Ecclefiæ nec in lingua iniquitas, £ mum cum verbis favoris venir , quam concuffa
nec ftultitia in raucibus refonat : quia ea quæ per mens dum fub^icere non valet, eum per quem vepubficam
locutionem prjedicat «.etiam per inti-
mam fidem fervat; nec in aperto aliuddocet, at-
que in occultis aliud retinet : fed Sc quod fentit,
nerat, tergere a facie pallorem quærit : ficque fit ut
infirmitatis nexibus ligata, aut pallorem abftinentiæ
fugiens , iterum per alimenta fubdi luxuriæ.
* Hîc in varia abeunt mfs. Corb. Germ. & rus Compend. liabent,
dum diverfis fuis auditoribus fententiam. ius Vindoc. dum dits auditoris
fui fententiam. . zus dum de verbis fuis auditoribus. Colb. Reg. Germ.
dum verbis fuis auditoris.
k iuj Compend./» n» eo quod ad nos per egrepum locutionis ejicitur.
c Ebroïc. ne audita veritate contradicant. Corb. Germ. ne audita vtritatis.
d Ira mfs. At editi alia occulti.
* In exeufis, docet : optimi fenfus JcdUo, 8i in mfî. incognita.
* Gcmct. ftminat.
Gcm. mens inclinata deferit.
h Ebroïc. abftihentit rigor es refringit.
metuat: aut impulfum luxuria: per abftincntiam A
fuperans, pallorem fuum inani gloria: militarc
pertimefcat. Alius lapfiim fuperbia: fuperans, to-
to jam defiderio ftatum humilitatis apprehendit:
cumque fuperbientes quofdam ufque ad oppref-
fionem innocentium erumpere confpicit, zeli ex-
citatione fuccenfus, poftponere aliquatenus co-
gitur quod decrevit, vim rectitudinis exerit, pra-
vifque non manfuetudi'ne, fed audtoritate contra-
dicit. Unde plerumque fit, ut aut humilitatis ftu-
dio zelum re&itudinis deferat; aut rurfum zelo
reftitudinis turbet humilitatis ftudium , quod te-
nebat. Cumque fervari fimul &/zeli auftoritas,
a Sc propofitionis humilitas a vix poflit, fibimetipfi
homo ex perturbatione incognitus redditur : ita ^
ut vehementer ambigat, ne apud fedudlum ani-
mum aut fuperbia fe audtoritatem zeli infinuet,
aut torpor pavidus humilitatem fingat. Alius quanta
fit fallacia: culpa confiderans , munire fe arce
veritatis decernit: ut ex ore jam falfus fermo non
prodeat, fefeque funditus a mendacii tranfgref-
fione disjungat. Sed fit plerumque, ut cum verum
dicitur, vita proximi gravetur: cumque in-
gerere alteri la:fioncm mfctuit, ad hoc quod du-
aum preflerat fallaciae vitium, quafi ex ftudio pie-
tatis redit: ficque fit, ut etfi malitia mentem non
teneat, in ea tarnen veritatis radium umbra mendacii
obfeuret. Unde Sc farpe quia percontatus ^
quifque conticefcere non valet, aut falfum dicens,
fuam mentem trucidat, aut vera loquens, proximi
vitam gravat. Alius amore conditoris fui excita-
tus , a terrenis cogitationibus mentem curat af-
fidua oratione fiifpendere , atque hanc in fecreta
quietis intima: fecuritate collocare: fed in ipfo fua:
orationis afeenfu, dum elevari ab infimis nitimr,
infimorum phantafmate reverberatur : atque ad
intuendam lucem mentis oculus tenditur, fed ex
corporeo u fu, flugentibus rerüm terrenarum ima-
ginibus obfeuratur. Unde fit plerumque , ut in- ’
tendentis animus ipfa fua infirmitate fatigatus,
aut orationem deferens, defidia torpeat: aut fi
b diu in oratione permanferit, ante oculos ejus b
obortarum imaginum caligo denfefcat.
!T.v. 10. Bene ergo dicitur: Tentatio eft vita hominis
occnfione fuper terram: quando ibi qupque rcatum defeen-
sUaHquando invenit, ubi fe proveflum comprehendere
mus. afeenfionis putavit ; Sc inde mens confunditur,
unde furgere aconfufionenitebatur: ut per hoc ad
femetipfam diverberata redeat, per quod femetipfam
jam collecta Sc coadunata tranfibat. Ifteab
eruditione divina: legis alienus, ignorantia fua de-
primitur, ne quid obtinendje falutis operetur. Ille
divina: legis feientiä prxditus, dum fibi prx cete-.
ris gaudet intelledum fuppetere , quia privato
gaudio exultat, percepti intelleftus in fe munera
diffipat: Sc inde in judicio ceteris deterior exhi-
betur, unde clarior ceteris ad tempus oftenditur.
Hunc quia virtutum dona non fublevant, etiam
viam fimplicem reftitudinis declinat: Sc velut ex-
traneüm fe a cxlefti munere deputans, quafi eo
fecuriüs prava agit , quo fuperhi doni fublimia
munera non percepit. Ilium prophetic fpiritus
replet, ad pnefeientiam fublevat, eique Ventura
quieque jam pnefentia oftentat. Sed dum ftepe Sc
in multis fuper femetipfum tollitur, ut futura ve~
raciter contempletur ; mens in fui confidentiam
dedufta, eum qui haberi femper non poteft, femper
fibi adefle prophetiæ fpiritum æftimat : cumque
omne quod fenferit, prophetiam putat,quia
fibi hanc Sc cum non habet tribuit, Sc in quantum
habere potuit, amittit. Sicque fit, ut inde
poft c aliorum mérita triftis redeat , unde æfti- «
matione .omnium lætus præibat. Tentatio eft ergo
vita hominis fuper terram : quæ aut aliéna à
virtutibus ad cælefte præmium furgere non valet,
aut ditata donis fpiritalibus aliquando dete-
riùs ex occafione virtutum ruit. ,
il l Quia autem paulô fuperiùs hoc elfe tenta- vet. vt;
tionem quod militiam diximus : feiendum fum- v!(t?.^onr“;a
mopere eft, quod quiddam nobis appellatione mi- ™ Iiarc ’ ckC-
litiæ amplius quam nomine tentationis innuitur. «ndo decref-
Hoc namque noftro intelle&ui exprelfione mili-citac<‘nitur’
tiæ augetur, quod nimirum per militiam ad finem
quotidic tenditur : cùmque per ordinem militiæ
locus crefcit, tota fimul hominum militia deficit.
Militia ergo eft vita hominis fuper terram : quia Lib. 7. ».
Sc ficut fuperiùs diximus, unufquifque dum quo- **•
tidie ad vitæ terminum per temporum augmenta
tendit, augendo vitam , vivere définit. Dies
quippe expe&at ut veniant : fed cum ad augmen-
tum vitæ veniunt, jam ab augmento vitæ fubtfa-
- huntur ; quia Sc itinerantis greffus dum in antef io*
' ra proficit, quod reftat iter decrefcit. Vita ergo
noftra militia eft, quæ quo ad augmentum duci-
tur, eo ut non f it , finitur. Bene igitur dicitur :
LMilitia eft vita hominis fuper terram : quia dum
perfjpatia temporum crefcere appétit, d ab eo- d
dem fpatio, quod perdendo colligit, crefeendo
pertranfit. Unde apte quoque ipfe militiæ curfus
exprimitur, cum protinus fubinfertur :
Et ficus dies mercenarii, dies ejus. ibidem
iz. Dies fiios mercenarius evolvi citius exoptat, C a p u t
* ut ad laboris fui præmium fine tarditate perveniat. y j£
Dies itaque hominis vera Sc æcerna fapientis, re- Ele<ftus,mercc-
ftè mercenarii diebus comparantur : quia præfen- ^jVûoscitô
) tem vitam, viam non patriam, militiam non pal- CVoivî optât,
mam députât : Sc eo fe abefTe longiùs à præmio
confpicit, quo tardiùs ad finem venir. Confide- inaiieqolabo-
randum quoque e ft, quod mercenarius in alienis iat'
laboribus exfudat : fed tamen fibi præmium pro-
prium præparat. Voce autem Redemtoris noftri
dicitur : Regnum meum non eft de hoc mundo. Om- Johan. 1». senes
ergo , qui fpe cæleftium prædid , exercitio
vitæ præfentis atterimur , in alieno laboramus.
Nam fæpe Sc reprobis fervire cogimur : mundo,
quæ mundi funt , reddere coar&amur : Sc alieno
quidem labore fatigamur, fed tamen præmia noftra
percipimus j Sc per hoc pervenimus ad propria
, quod purè miniftramus aliéna. Quo contra
quibufdam Veritas dicit : Si in alieno f t de les non lhc. is.zt,
fuiftis, quodveftrum eft, quisc dabitvobisZ’Scien- v e t . v u .
dum quoque eft quod mercenarius fbllicite curat ^ ^
infpicere, ne umquam dies vacuus labacur ab ope- jus jics va_
re : Sc expeftatus finis temporis ne inanis veniac ad larbeatur
remunerationem. In laboris namque ftudio con- a opcre‘
fpicit, quid percipere in tempore remunerationis
poflit. Nam cum opus crefcic, præmiifiducia proficit
: cum verb opus torpuerit, fpes à remunera-
* Ita Bellov. Norm. zus Compend. & nonnulli. In editis & quibufdam
mfs. & propofitionis humilitas non pojfit. In Corb. G crm- non eft
particula negnns, aut vix.
b Vindoc. Corb. Germ. occult arum imag. caligo defiftat.
f Quatuor mlT. an^lic. ut indepofi ad aliorum mérita. Legitur etiam
ad inLyrano & Bigot, in Uticcnfi veto recentiori manu addiium
cit.
■> Ita Turon. Longip. Norman. Anglic. & alii mfs. At recent, editi,
ad eorum fbatium quod perdendo, & c. In Gcmet. pro, quod perdendo,
legitur, quod perpendendo.
« Coc. & alii deinccps ed. quis credit. Aftipulantur nonnulli mfs«
fed non potiores.