pendimus, fi hæc ctiarti moralitcr difleramus. Di- A fuæ ad h æc comparationem nullo modo præmififlct,
dicens : Cum ejfcmfarvulus, loquebar utfarvulus,
fafiebam ut farvulus, cogitabam Verf. 8. utfarvulus. Tune
C a p u y
X IX .
Corhumanum
mare fervens,
quod Deus Colas
valet çoërcat
icaquc :
Jpuis conclufit ojliis mare ?
43. Quid eft mare, nifi cor noftrum furoretur-
bidum, rixis amarum, elacione fuperbia: tumidum,
fraude maiitiar obfeurum ? Quod marc quantum
fieviat-, attendit quifquis a in fe occultas cogicatio-
num tentationes incelligit. Ecce enim jam perver-
fa rclinquimus , jam defideriis re£tis inharremus,
jam prava opera foris dfcfcindimus: fed tamcn la-
tenter intus c a , cum qua hue venimus, vita: vetc-
ris procella fatigamur, quam nifi relpe&u judicii,
Sc arterni pavore tormenti, immenfi timoris clauf-
tra conftringercnt, cunfta in nobis penitus fuperergo
ad robur juvenile confcendimus, ciim- forti
fenfu earn, ad quam tendimus , vitam videmus :
nunc aiitem quia intentionis noftræ acies per infir-
mitatem fuam ab interna luce retunditur, mens
noftraligata infantiæ pannis tenctur. Ubi apte fub-
jungitur :
Circumdedi illud terminas mets.
4J. Terminis enim fuis Dominus hoc mare cir-
cumdat, quia cor noftrum adhuc corruptionis fux
moleftiâ Sc cura turbulcntum fub menfura con-
templationis humiliât : ut licet plus appetat, ultra
Quid
ædificati operis fundamenta corruiflent. Si enim ® tamen quam fibi conceditur ,-non afeendat. Vel
quod per fuggeftionem farvit intrinfccùs, per dcli-
berationem foras erumpcrct ; vitæ noftræ fabrica
PfU so. 7. funditus cverfa jacuiflet. Ininiquitate namque con-
cepti, Sc in deli&o editi, per infitæ corruptionis
molcftias pugnam nobifeum hue deferimus, quam
cum laborc vincamus. Unde Sc rede dc hoc mari
dicitur : £>uando erumfebat, cjuaji de vulva procédé
ns. Vulva enim prava: cogitationis adolefcentia
Gene/. 8.21. c^- De qua per Moyfcn Dominus dicit : Senfus e-
ccrte terminis fuis Dominus hoc mare circumdat;
quia cor noftrum tentationibus tumidum occultis
donorum diftributionibus mitigat : modb agens ne
prava fiiggeftio , ad deleótationcm veniat, modo
ne prava dele&atio ufque ad confenfum prorum-
pat. Qui ergo illicitos motus cordis refpicit, Sc in
quibufdam cos ufque ad confenfum venire prohiber,
in quibufdam verb illos ctiam à dele&atione
reftringit : nimirum furenti mari terminos imponit,
ut nequaquam in opere exeat, fed intra finum mentis
nim & cogitatio humant cordis frona ejl in malum
ab adolefcentia fua. Corruptionis namque malum,
<juod unufquilquc noftrum ab ortu defideriorum
carnalium fumfit, b innpprr<ove&u ætatisexercer: Sc
nifi hoc citiùs divinæ rormidinis manus reprimat, ç rc&è fiibjungitur :
omne con dira: nature bonum repente culpa in pro-
fiindum vorat. Nemo igituf fibi cogitationum fiia-
rum viâoriam tribuat, cùm Veritas dicat. : Jpuis
conclufit oßits mare , quando er umf chat, quafi dc
vulva frocedcns /Quia nifi ab iplb cogitationis pri-
mordio, cordis flu&us gratia divina rctinerct, ten-
tationum proccllis mare fæviens, terram procul-
<iubio humanæ mentis obruiflet; ut falfis fluftibus
perfufa arefeeret, id eft perniciofis carnis volupta-
tibus dele&aca deperiret. Solus ergo Dominus of-
tiis mare concludit, qui pravis motibus cordis clau-
ftra infpiratæ formidinis objicit. Quia verb ea qua:
cernimus, fequi prohibemur,quiaacorporearum
tentationum fubmurmurans fe unda collidat.
Qua: quia tunc valenter reftringitur, cùm ei dele-
âatione Dei arque infpiratis virtutibus obviatur,
Et fofui vettem & ofiia, & dixi : Hucufque ve- v
s , cr non frocedes amfliùs > & hîc confringes
tumentes fluftus tuos.
46. Quid enim moraliter per oftia , nifi virtu- '
tes ; quid per vedem , nifi robur caritatis accipi-
mus > Hæc itaque oftia, fcilicetoperationum virtu- v
tes, mare fæviens dilfipat, nifi cas ex occulto mentis E
oppofita caritas adftringat. Facile autem omne vir- c
tutum bonum tentatione cordis irruentc deftrui- n
tur, nifi ab intimis fixa caritate folidetur. Undc Sc
Paulus in fuis prædicationibus dum quædam vir-
tutüm oftia mari tentationis opponerct, illico eif-
dem oftiis quafi robur vectis aajunxit, dicens : Su- c
rerum dcledatione retundimur : c liber etiam ad Dfer omnia autem hac caritatem habentes, quod efi
C a p u t
X X .
Hoc inare tc-
nebris & cali-
ginc obvolviinvifibilia
oculos mentis attollcrc , arque hæc ipla
quæ fèqui præcipimur, videre. Sed quid agimus î
Infirmis illaobtutibus needum patent. Ecce ad co-
rum amorem vocamur, fed tamcn à vifione reftrin-
gimur : quia Sc fi quando aliquid furtim parumque
alpicimus, fub incertonimis adhuc vifu caligamus.
Undc aptè fubjungitur :
Cùm fonerem nubem vejlimentum ejus, & cali-
gine illud quaji fannis infantia obvolverem.
44. Hoc mare tumultuofum, videlicet cogita-
tionibus d flu&uans cor noftrum nube veftitur; quia
ne internam quietem pure confpiciat, inquietudi-
nis fuæ confuiione tenebratur. Hoc mare caligine
quafi pannis infantiæ obvolvitur , quia à contemvinculum
ferfetfionis. Perfe&ionis enim vinculum
caritas dicitur, quia omne bonum quod agitur,
nimirum per illam, ne perçât, ligatur. A tentatore
namque citiùs quodlibet opus evellitur, fi folutum
à vinculo caritatis invenitur : fi autem mens Dei
ac proximi dile&ione conftringitur, cùm tentationum
motus quælibet ei injuftafuggcflTcrint, obicem
fc illis ipfa diledio opponit, Sc pravæ fuafionis un-
das virtutum oftiis ac vede intimi amoris frangit.
Quia ergo Dominus per infpiratæ caritatis fortitu- v
dincm nafeentia in corde vitia reprimit, infurgen-
tis maris impetum per obferata clauftra compefcic.
Ira fortafle in occulto exafperat : fed ne quics fu-
perna perdatur, perturbationi mentis officium lind
plapdis fublimibus, adhuc teneris fenfibus fuæ infir- E guæ lubtrahitur : ne ufque ad vocem exeat, quod
mitatis ligatur. Vidcamus Paulum quadam caligine
quafi infantia: pannis obvolutum, dum ait: Videmus
nunc fer ffeculum in anigmate: tune autem
facie ad faciem.Nunc cognofco ex f arte, tune autem co-
. gnofeamficut& cognitus fum. Qui fi fe c ad compre-
hendenda c^leftia infantem non ccrneret, xtatis
in finu cordis tumultuofum fonat. Luxuria in occultis
cogitationibusf acccnditur: fed ne fupernam 1
munditiam mens amittat, concepta: immunditix
ca qua: famulari poterant, membra cafligat; nc ufque
ad corruptioncm corporis exhalet fxetor cordis.
g Avaritia ftimulat: fedne cxlcfti regno mens f
• Laud, occultas cogitationes.
b Vindoc. Ebroïc. & al. in proveffû.. .fe exerit.
c Corb. Germ. & Vindoc. Übet jam.
A Dccft fflntiuans, in Corb. Germ. Pratel. & Vindoc.
••Ira Turon. Corb. Germ. Laud. Uric. & alii Norm* quibus confouic
edit. Parif 1495. in aliis Icgitur, ad contemplanda.
1 Corb. Germ. Laudun. & Pratel. accendit.
* Corb. Germ, cordis avaritia.
<)ir Liber X X IX . in Caput X X X V I I I . Bead Job. 918
i careat, a intra clauftra fe parfimonia: contentapro- A ctfi intus tumultuofis cogitationum flu£Hbus menpriisligat
; nc in pravo fe opere dilatet, Sc ufque
ad exteriores actus internæ concupilcentiæ æftus
exfudet. Superbia inflat : fed ne veram celfitudi-
nem amittat, confiderando quifque quia pulvis eft,
ab altitudine fe conccptæ elationis humiliât : cer-
tans nimirum, ne, quod in fuggeftionc cogitationis
tolcrat, in exercitationcm operis erumpat. Bene
ergo dicitur : Pofui veSlem & oftia, & dixi : Huc-
ufque ventes, & non frocedes amf l iùs& htc con-
fringes tumentesfluttus tuos : quia dum ele£tus quifque
Sc tentatur vitiis, Sc tamen faccrc male fuggefi
ta renititur, quafi mare claulum tenetur. Quod
* Laud, intra clauftra parfimonia contenta propriis ligatur.
rempercutit* ftatuta tamen bene vivendi lictoranon
excedit. Quod mare quidem in tumorem fe crigit,
fed dum fixa deliberationc cordis illiditur, fra£tum
ledit. Bcatus igicur Job ne fibitribuar, quod contra
proccllas cordis fortirer ftac,, voce divina audiac .*
Jpuis conclufit ofiiis mare, quando erumfebat, quafi
de vulva frocedens, Sc cetera. Ac fi ci apertè dice-
retur : Incaflum te extcriùs in bonis operibus pen-
las , fi non me interius, qui in te tentationis undas
compefco, confidcras. Ut enim tu fluiftus ferre poC-
fis in opere., meæ virtutis eft , qui flu&us frango
tentationis in corde.
*>G WW MW C*î ew MW £#î ^ WW ^ f*» f&à «f** MM WW «*3 WH tÖW 6SH i*} Sft»
L I B E R V I G E S IM U S - N O N U S .
Explicantur Capitis 38. V irßts duo ßtfra njiginti a 12. ad 33. inclusive ; multacpue docentur pree-
fertim de Sat ante artibus & injtdiis 3 de gratia, de pradejlinatione , reprobationc
occultijcjue Dei judiciis.
j 1. T " \ O minus Deus nofter JefusChriftusineo
is in *- -L ^ quod virtus & fapientia Dei eft, de Pacte
pita- ante tempora natus eft : vel potiùs quia * nec ccepic
L'Sno; nafei, nec defiit, dicamus veriùs fern per natus. Non
tmpo- autem poffumus dicere, femper nafeitur; ne imper-
jnitan- fedus videatur. At veto ut æternusdefignarivalcat
'24" & Pei'fc<ftus, femper dicamus Sc natus : quatenus
a Sc natus, ad perfe&ionem pertineat, Sc femper, ad
æternitatem : utquocumque modo ilia eflencia fine
tempore, temporali valeat defignari fermonerquam-
vis hoc ipfo quod perfedum dicimus, multùm ab
lllius veritatis expreffione deviamus : quia quod fa-
dum non eft, non poteft did perfedum. Et tamen
infirmitatis noftræ verbis Dominus condefcendens,
a*c : Efiote ferfeffi, ficut & Pater vefier cale fits fer-
; feifus efi. In ilia itaque nativitate divina ab humano
j genere cognofci non potcrat : proindc in humani-
| tare venir ut videretur, videri voluic ut imitaretur.
j Quæ carnis nativitas defpeda vifa eft fapientibus
mundi : contcmferunt namque infirma humani-
tatis ejus, Deo hæc indigna judicantes. Cui.tanto
magis homo debitor fuit , quanto pro illo Deus
hr. etiam indigna fufeepit. Jpuia enim non cognovit
j mundus fer fafientiam, T>eum, flacuit Deo ferfiultitiam
fradicationis , falvos facere credentes. Ac fi
I diceret : Cùm Deum, qui eft fapientia, nequaquam
per fapiçntiam fiiam mundus invëniret, placuitut
I b Deum hominem fadum h per humanitatis ftulti-
! c tiam cognofceret : quatenus ejus fapientia c ad no-
I ftra ftulta defeenderet, &lucem fupernæ pruden-
f tiæ luto fuæ carnis illuminata noftra cæcitas vide-
[ ret. Natus igitur cx Patre fine tempore, ex matre
nafei eft dignatus in tempore : ut per hoc quod or-
[ turn fuum inter ihitium finemque concluderet, hunianæ
mentis oculis ortum, qui nec initio fumitur,
nec fine anguftatur, aperiret. Unde bene nunc ad
; beatum Job dicitur :
Numquid fofi ortum tuum fracefifii diluculo 3 &
ofiendifii aurora locum fuum ?
z. Subaudis, ut ego. Ortus quippe divinitatis ejus C ap. II.
ante Sc poft non habet. Cui dum femper effe eft per Rec. n.
a:ternitacem, dum omne quod labitur circumfcri- ^cicfia0^ 00’
bit, intra femetipfum temporum difeurfus claudit. qSm aurora,
Ortus verb humanitatis ejus, quia Sc coepit,&de- atenebrisin
fiit j & ante Sc poft habere a tempore accepit. Sed 1'iccm vcr&’
quia dum ipfe umbras noftrx temporalicacis fufee-
p it , lumen nobis fua: a:cernitatis infudit : d rede d
poft hunc ortum quem creator fibi in tempore con-
didic , locum fuum fine tempore aurora cognovit.
Quia enim diluculum vel aurora a cencbris in lu-
cem vertitur , non immerito dilueuli vel aurora:
2)nomine, omnis eledorum Ecclefia defignatur. Ipfa
namque dum ab infidelitatis node ad lucem fi-
dei ducitur, velut aurora: more in diem poft tene-
bras fplendore fupernx claritatis apericur. Unde
8c bene in Canticis canticorum dicitur : Jpua eft Cam. <s. 9,
ifia qua frogreditur quafi aurora confurgcns ? Sanda
enim Ecclefia caeleffcis vitx prasmia appetens, aurora
vocata eft : quia dum peccatorum tenebras
deferic, jufticise luce fulgefeit.
3. Habemusramen fubciliusaliquid, quodconfi- vet.n.
deraca qualitate dilueuli vel aurora: penfemus. Au- v«-
rora namque vel diluculum, nodem quidem pra:- eft^no^per-4
teriifle nuntiant, nec tarnen diei claritatem inte- fcftusdics,
gram oftentanr: fed dum illam pellunt, hanc fuf-
- cipiunt, lucem tenebris permixtam tenenr. Quid
itaque in hac vita omnes qui veritatem fequimur,
nifi aurora vel diluculum fiimus? quia Sc qua:dam
jam qua: lucis funt, agimus; & ramen in quibufdam
adhuc tenebrarum reliquiis non caremus. Per Pro-
phetam quippe Deo dicitur: Non jufiificabitur in Pfal. 142.2,
conffechi tuo omnis vivens. Rurfumque feriptum
eft: in multis ojfcndimus omnes. Paulus quoque ait: Jacob. 3 .2,
Video aliam legem in membris meis, refugnantem legi
mentis mea; & caftivum me ducentem in lege fee- R0m, ~ 2J,
cati, qua eft in membris meis. Ubi ergo lex pecca-
* Vindoc. ntccoepit ejfe. ■
Laud. & Corb. Germ, per humanitatis ftulta.
. ? Turon. Vindoc. Laudun. Corb. Germ. Ebroi'c. aliique Norm,
eduis habencibus , ad nofiram ftultitiam. ,
I . Sle. Agendum probant turn m lf Anglic. & noftri, turn ipfe contcxtus
Job qui cxplanacur: numquidpoft ortum. In receribus tamcn edit, in Gi-
Tom. J.
lotianâ.Vaticanâ & Güflànv. quibtis foret Corb. Germ. m f Icgitur/eÆi
per hunc ortum. Ubi fatis mirari non poflumus acerbas Jamczii ad-
verfds Romanos editorcs querelas. Qujs, inquit ad hunc locum, cx-
eufare poterit extremam fupinitatem Romanenftum, &c. Quafi verà
priores ira fcriplcrinr j & cadcm leâio non reperiatur in edit. Bafil,
îf'oy & U14. in Parifi 14SS. 149J. i j i8, Sc 1^71. Sec.
M M m ij