771 B H H
tui, quando omnes injufti cum venire ad judicium A Tante Deo permittitur, ut poft converfionem fuam
ytrf. zp.
C a p . X I .
tentationum ftimulis fatigetur. Jam quidem per
converfionem Rubrum mat e tranfitum eft ; fed
adhuc in eremo viræ præfentis ante faciem hof-
tes occurrunt. Jam peccata præterita velut extin-
&os Ægyptios poft terga rclinquimus ; fed adhuc
nocentia vitia, quafi alii hoftes obviant, ut ad ter-
ram promiflionis pergentibus coeptum iter interclu-
dant. Jam priores culpæ, velut infequentes adverin
humanitatis forma confpexerint. Sed vivens
tunc lucem rcfpicit, qui liberis oculis cordis in forma
eum divinitatis attendit. Sequitur :
H * c omnia, operator D e u s tr ib u s v i c ib u s p e r J in -
g u lo s .
ay. De hoc tentato flagcllatoque homine di-
dum fuperius fuerat : t^ d b om in a bilis e i J i t in v i ta
Tribus vicibusf u a p a rtis i ( f i a pprop inq t ia v i t corruption's a n im a
mcworc ^o- ej u s 3 & V l ta l ^lu s tn o r tife r is . Infcriùs verb fubne- farii, fbla divina virtute proftratæ funt ; fed tenta-
îSasgau15-0" xum eft : D cp r e c a b itu rD e um , ( fi p la c a b i l i s e i e r i t ; tionum ftimuli, quafi hoftes aliid contra faciem ve- c
dio affici fo. ^ < videbit fa c iem e ju s in ju b i l o : c r lib e r a v i t a n im am niunt, qui & cum noftro laborc fuperentur. Con-
J itam , n e p e rg e r e t i n in te r itum , f i d v i v e n s lu c em verfio videlicet fecuritatem parit, mater autem ne-
v id e r e t . In hisitaquejam colle&is coacervatifque B gligentiæfolet eft e fecuritas. Ne ergo fecuritas ne-
fententiis, Sc fupra moeror amaritudinis , S c infra gligentiam generet, feriptum eft : F H i accedens ad e
a a fubjun&a eft lætitia fecuritatis ; moxque poft hæc f i r v i t u t e m D e i , f i a i n ju f i i t i a & tim o r é , & prépara
dicitur : H a c om n ia operator D e u s t r ib u s v i c ib u s a nim am tu am a d ten ta tionem . Non enim ait, ad re-
p e r J in g u lo s . Ac ft diceret : Quod femel de uno di- quiem, fed ad tentationem : quia hoftis nofter ad-
_ xi, hoc tribus vicibus per fingulos agitur. Sed fo-
lerter intuendum eft, quæ tres iftæ vices fint, qui-
bus unufquifque homo anxietate mceroris afficitur,
Sc poft moerorcm protinus ad fecuritatem lætitia:
rcvocatur. Id enim fiiperiùs, lient jam dixi,nar-
raverat, quod Sc gravis prius mceror afficit, & magna
poftmodum lætitia attollit. Igitur fi vigilanter
intendimus, has tres vices mceroris Sc lætitiæ in
hue in hac vita nos pofitos, quanto magis nos fibi
rebellare confpicit, tanto amplius expugnare con-
tendit. Eos enim pulfare negligit, quos quieto jure
poflidcre fe fentit.Contra nos verb eo vehementiiis
incitatur,quo ex corde noftro, quafi ex jure propriæ
habitationis expellitur. Hoc enim in feipfo Domi- a
nus fub quadam difpenfatione figuravit, qui dia-
bolum non nifi poft baptifma fe tentare permifit,
uniufcujufquc ele&i animo iftis alternari modis C ut lignum nobis quoddam futuræ converfionis innueret,
quod membracjus poftquam ad Deum pro-Acrioi^
ficerent, tunc acriores tentationum infidias tole-pollci^
rarent. Poft primam igitur vicem mceroris atque
lætitiæ , quam unufquifque per ftudium converfionis
agnofeit, hæc ilècunda fuboritur : quia ne fecuritatis
negligentia dilfolvatur, impulfu tentatio-
nis afficitur. Et quidem quifque in iplo converfionis
initio magna plerumque excipitur dulcedine
confolationis; fed durum laborem poftmodumL cx-
peritur probationis.
28. Tres quippe modi funr converlorum, inb
invenimus, id eft b converfione, tentatione , Sc
morre.
t. in convcr- 26. In prima quippe quam diximus converfionis
fionc, cum vice, gravis mceror eft, cum fua unufquifque peccavocaHiincca
ra confiderans, curarumfxcularium vultcompedcs
ro revocat. rumpere, Sc viam Dei per Ipatium fecurx converfationis
ambularc: defideriorum temporalium onus
c grave abjicere , Sc c leve jugum Domini libera
fervitute portarc. Cogitanti enim ifta, occurrit ilia
familiaris fua dclcdtacio camalis, qux inveterata
dudum, quanto eum diutius tenuit, tanto anftius
aftringit, atque a fe tardius abirc permittit. Et quis p choatio, medietas, atque perfectio. In inchoatio- u
:l: ------ --------- :--------—--J~ L:“ ~ r—' u nc autem inveniunt blandimcnta dulccdinis, in
medio quoque tempore certamina tentationis, ad
extremum verb perfeftionem plenitudinis. Prius .
ergo illos dulcia fufeipiunt, qua: confolentur; poftmodum
amara, qua: exerceant; Sc tunc demum
fuavia atque fublimia, qua: confirment. Nam Sc
fponfam fuam vir quifque prius dulcibus blandi-
mentisfövet, quam tarnen jam conjun&am afpe-
ris incrcpationibus probat, probatam verb fecuris
cogitationibus poffidet. Unde Sc plebs Ifraclitica,
cum dclpondcnte fe Deo ad facras mentis nuptias
ex .dEgypto Vocarctur, quafi arrharum vice prius
accepit blandimcnta fignorum ; conjuncta autem,
ibi mceror, qua: anxietas cordis, quando hinc fpi
ritus vocat, hinc caro revocat : hinc amor nova:
converfationis invitat, hinc ufus vetufta: perverfita-
tis impugnat: hinc deliderio ad cxlcftem patriam
fiagrat , Sc hinc in femetipfo carnalem concupif-
centiamtolerat, qua: eumeciam aliquo niodoinvi-
tum deledat ? Rede ergo de hoc amarefeente homine
dici poteft : ^ ib o m in a b i l is e i f i t in v i t a f u a
p a n t s i ( f i a p p r o p in q u a v it cor ru p tion i a n im a e ju s , ( f i
v i t a illiu s m o r tife r is . Sed quia divina gratia diu
nos iftis difficultatibus affici non permittit, ruptis
peccatorum noftrorum vinculis cicius nos ad liber-
tatem novae converfationis conlolando perducit, Sc
præcedcntemtriftiriamfubfequens lætitia refovet: E probationibus exercctur in eremo ; probata vcita
ut converti uniulcujufque animus eo magis ad
votum fuum perveniendo gaudeat, quo magis fe
pro illo mcminit laborando doluilfe. Fit cordiim-
menfa lætitia: quia ei quern defidcrat, jam per fpem
fecuritatis propinquat, ut re£tè de hoc dici debeat:
Dep re cab itu r D e um , & p la c a b i l i s e i e r i t } & v id e -
b i t fa c iem e ju s i n ju b i lo . Vel certè : L ib e r a v i t a n imam
fu a m n e p e rg e r e t i n in t e r i tu m , f i d v i v e n s lu -
cem v id e r e t .
1 tentatia- 27. At nc converfus quifque jam fanâum fe cf-
I excrcita- {*e Credat, Sc quern mceroris pugna liipcrare non
valuit, ipfapoftmodum fecuritas Hernat, difpenin
repromiffionis terra virtutis plenitudinc
conlirmatur. Ante igitur in miraculis deguftavit
quod appeteret, poftmodum in labore tentata eft,
fi cuftodire noverit quod guftalfet: ad extremum
quoque pleniüs accipere meruit, quod laboribus
probata cuftodivit. Ita ergo vitam uniufcujufque
converfi , Sc inchoatio blanda permulcet, Sc af-
pera medietas probat, Sc plena poll perfedio ro-
borat.
25). Nam fa:pe converfi quique in iplo adhuc
aditu inchoationis lua:, vcl tranquillitatem pacatif-
fimam carnis, vel dona prophetix, vel prxdica-
• Vindoe. & pier. Norm.fubjeSa eft.
Baluz. Colbert. Anplic. Norm. &c. bïc 8c infra habent, converfa-
tione, converfaüonem, ccmerfationis, pro converfionc Scc. fortallc ob vo-
cum illarum aiEnuatcm.
c Al. Uve.
i Ebroic- Sc Vindoc. ante faciem.
e Plericjue, experitur tentationis.
mena dofttb*, vel lignorum miracula vel g«‘ A fpargitür, ab interna-fui-cognitione removetut Si
tiam curationis accipiunt: poft hæc autem duris tenT
»:____ 0 . " . . .
tationum probationibus fatigantur, à quibus tenta-
tionibus adhuc, cum inciperent, valdeliberos 1c
elfe crediderunt.Quod divinæ gratiæ difpenfatione
3 agitur, ne in inchoationc fua tentationum 3 afperi-
tate tangantur : quia fi eorum initia amaritudo tentationis
exciperet, tarn facile ad ea quæ reliquerant,
redirent, quam ncc longiusdilcclferant :nam con-
im- temtis prius vitiis, quafi juxta pofitis * replicaren-
tur. Unde Sc feriptum eft : C um em if ijfe t Pharao p o -
autem Deo vacare appetat 7 Sc ramos multimodæ
cogitationis abfcidat, tune libéré confpicit | quod
de intima radice Ærnis procedit. Carduushamquc
li nalcatur in via, itinerantium d pedibus teritur, atque
îplo ufu tranfeuntium ejus luperficies ne appa-
reat,c confricatur. Sed quamvis deluper fruticantes
pmæ nonappareant, lubter tamen radix occulta
per urat. Si autem cum tranfeuntium pedes tèrerc
S c calcarc ceflavcrint, mox in fuperficicm furgendo
pro^reditur, & per fpinam prodit in publicum,
fu lum , n on co s d u x i t -D om in u s f e r " v ia m t e r r x A i . , qui3 quid in radic3 viv^bat occultumrita&ïn'cor’
7 - l i f i h i im , q u a v i c in a e f i , reputans n e fo r t e p a n i t e r e t de lîrrnbnntn ^...u j._ . .
e um , f i v i d i j f e t a dv er s iim fie beUa c on fu rg er e, ( f i r e -
v e r te r e tu r in JB.gyptum. Ex ^Egypto itaque exeun-
tibus è vicino bcllo fubtrahuntur: quia derelinquen-
tibus fieculum , quidam prius tranquillitas often-
ditur; ne in ipfaliiatencritudinearqueinchoacione
b ruibati, ad hoc territi redeant, b quod evaferunt.
Prius ergo liiavitacem fecuricatis fentiunt, prius pads
quiete nutriuntur : poft cognitam verb dulce-
dinem, tanto jam tolerabiliüs tentationum certamina
fuftinent , quanto in Deo altius cognoyere
quod ament. Unde Sc Petrus prius in montem duci-
tur, prius claritatem transfigurationis Dominica:
.7o. contemplatur; Sc tunc demum tentari ancilla interde
(icularium f x p c occulta quadam tentationum
radtx non facitt appatet exurgere#quiaveiutin via
actionum lira tranfenntium teritur pede cogitatio-
num & per innumeras curas, quafi multS itine-
rantibus ptemitur} ne videatur. Si autem per converfionis
gratiam a via cordis curarum turba remo-
vemr, ut nulla a£tionum iniolenda conterar, nuilus
cogitationum tumultus premat; tunc quod occul-
tum latebar agnofeitur, tunc de radice vitiorum
pungit libere ipina tentationum,Contra quam bene
viventis manu agitur, ut inquantum poteft fieri, non
tegatur occulta, fed radicitus evelktur. Quod donee
fiat, uniufcujufquc converfi animum ita hare
fptnaconturbat, utfepe percuifione fubitapene furogante
permittitur ; ut pertentationem faäus fibi perari fe fentiat, ejufque vulnus medullitus infli-
cx lnfirmicatc confcius, ad lllud flendo Sc amando dura cxitialiter pertimefcat.
lecurrerct, quod vidiflet : & cum cum timoris unda c 31. Plerumque verb ipfi tentationum ftimuli
:.24. in peccaci pelagus raperet, elfet prioris dulcedinis '
anchorà, quæ retinerct. Sæpe. aucem tarn diutina
funt tentationum certamina, quam longa inchoa-
rionum fuerant blandimcnta. Sæpe verb majus da-
turin inchoatione dulcedinis, minus autem in la-
bore probationis. Sæpe minus in inchoatione duldum
inufum veniunt, dilatantur, &non quidem
acriores, fed longiores exiftunr. Minus autem do-
^cPt > magis inftciunt: quia dum menti diutius
adha:rent, tanto fiunt minus pavendi, quanto magis
aflueti. Inter hxc ergo f deprehenfa mens hue
lllucque diftenditur, Sc multiplicibus tentatio-
V e r .x r .
Ten rationes,'
cum ob aflîdqj.
tatem dcfpjci-
untur, pericu* I0&.
inaws in laferoe probarionis.^ Numquatn num 'arftibus diifipatur, & fepe'hinc inde provo-
verb laborem tentationis difpar fequitur pc■ r fe"& io rafa mi tAnrinfi tiirin _i_i • \
firmitatis : quia juxta fummamcertaminis remune-
ratur quifque plenitudine perfedionis. Plerum*quc
autem in eo quifque converfus labitur, quod dum
quibufdam donis gratiæ, dulcedine inchoationis
excipitur, confirmationem acccpilfe fe perfediocata,
cuitentanti vitio obvier, vel quod primùm
impugnet, ignorât. Unde plerumque evenit, ut
dum nimis infurgentia vitia cruciant, dum repu-
gnantis animum jamjamque quafi in lapfuin defpe-
ratioms inclinant, converfus quifque hanc ipfarn
fublimicadiviam, quam fibi ad remedium elioit,
D expavefeat & quaÈin fummo eduflustitubât,°quî
in im n Hi 1 idi il c /lukut- T.rt —:____ r ■ i
JlBltioæftimat,
quæ adhuc blandimenra elfe inchoationis
ignorât. Unde fit , ut dum fubita tentationis
Ptocella tangitur, defpedum fe Deo Sc perditum
fufpicetur. Quifi inchoationi luæ non palïim cre-
deret, adhùc inprolperis pofitus, menteni ad ad-
verfa præpararet, Sc vitiis venientibus poftmodum
tam firmiùs refifteret , quàm ea etiam fagaciùs
prævidiflet. Quæ quidem tranquilliùs fi prævi-
det tolérât. Eorum tamen omnino certamina,
etiamfi prævideat, non déclinât : c quia curfus nof-
tn itineris nequaquam peragitur fine pulvere tentationis.
, 3°* Plerumque autem converlùs quifque tali-
.a' S tcn,catî0num ftimulis agitatur, qualibus ante
in imo lolidius ftabat. Ita verb circumfrementibus
tentationum motibus anguftatur, ut redè de co
dici debeat : '^ ib om in a b ilis e i f i t i n v i t a f u a p a n t s ,
( f i a n im a i lliu s c ib u s a nte d e f id e ra b ilis . Vel certè:
a p p r o p in q u a v i t corruptioni a n im a e j u s , ( f i v i t a
i lliu s m o r tife ê is . Sed quia mifcricors Deus probari
nos permittit tentationibus , non reprobari, ficut
feriptum cft : F id e l i s a utem D e u s , q u i n on p a t itu r
v o s te n ta r iZ fu p ra i d q u o d p o t e f i i s ,f id fa c ie t c u m te n -
ta tio n e e tiam p r o v e n tum , u t p o f i i t i s fu f i in e r e : citiùs
nobis confolationis ope fuccutrit, Sc furgentes tentationum
ftimulos mitigat, impugnantefquefe cogitationum
motus interna pace tranquillat. Mox-
L 1 S B •tune eadem tenta- rav t . ut ju r e de hnr i;ki____1 1._
Deus ttntatfd-
nibus probat,
r. Cor. 10.13.
:lt "t' ®un!fcitlu': non quia tunç hæc éadem radix tentationis
deerat, fed quia non apparebat. Humanus
quippe animus multis cogitationibus occupatus ,
æP,bimetipfi aliquo modomanetincognitus, ut
omnino quod tolérât, nefeiat : quia dum per multa
Left!™!« p^er’9uc> adverjitate frangantur. Optiraè quantum adfenfuro.
Norm \r jamen banc deffiere coafli fiimus communi confcnfu mlT.
' fis. ,nd0c- ®a uz' Colb. Sic. quos^ fequitur vêtus editio Parilicn-
« J ? " - devicerunt.
t 1 ,c"?cod- cum Baluz. & Colb. qui ufus noftri itineris.
vindoc. & Norm, pedibus conculcatur.
Tom. ƒ.
ravit, ut jure de hoe tentato liberatoque hominc
dici debcat : V id e b it fa c i em e ju s in ju b i lo : S c , l i b
e r a v i t a n im am fu a m , n e p c rgcret in in t e r i tum ,
f ie d v i v e n s lu c e n i v id e r e t . Iftis itaque duabus vicibus
, id eft converfionis Sc probationis, per mce-
* Ita Norm. Vindoc. Turon. Baluz .<Qolb. editis habentibus, confrirh
gitur, non aliS rationc quam quod buic loco magis congruerc vidca-
tur. ®
f Ita quoque Baluz. Colb. Vindoc. Ebroïc. aliique Norm. quibus
conientiunt vet. cd. Parif. & Ba/il. At in recent, legitur,depre[fa *
^»Baliiz. Colb.Pratel. fupra quam poteftis, Vindoc.'fidelis'autem efi
C C c ij