2 4 7 San& i G re go rii Moralimn. 248
tione laffefcît. Unde «Sc eledus quifque vitam À 14. Mercenarius etenim cùm facienda o p e ra te .rj
fuam quad mercenariî dies penfans, tanro fiden-
tiüs fpe tendit ad premium , quanto nunc robuftius
perdurât ad laboris incremcntum : qui fit decur-
fiis prxfentis temporis penfat| dies cum operibus
nuriierat ; ne à labore vacua tvanfeant vitæ momenta,
formidat: adverfis gaudet, paflione refici-
ttir, mcerore refovetur ; quia fubfequentis vitæ
præmiis tanto fe rémunérai! largiùs confpicit ,
quanto pro amore illius quotidianis fe mortibus
venus impendit. Hinc namquc e ft, quod cives
r ■ . . , • - S o . detcorum conlpicit, mentem protinus ex longinquitatc 8c iabor
pondère laboris addicit : cum Verb laftefeentem nicrcedisicVJ,
aninium ad confiderandum operis præmium revo- wr‘
cat , vigorem mox animi ad exercitium laboris
reformat : 8c quod grave perpendit ex opere, levé
exiftimat ex remuneratione. Sic fic eledi qui-
que cùm mundi hujus adverfa patiuntur ~ cùm c «
honeftatis contumelias , rerum damna, cruciatus
corporis tolerant, effe gravia quibus exerccntur
penfant : fed cùm mentis oculos ad æternæ patriæ
fupernx patriic condicori ejus , Pfalmiftx vocibus confiderationem tendunt,ex comparatione prxmii,
............. - t r .— r> quam fit leve quod patiuntur , inveniunt. Quod
enim valde effe Importabile ex dolore oftenditur,
■ confideratione provida ex remuneratione leviga-
tur. Hinc eft, quod Paulus femper fe ipfb robuf-
tior contra adverfa erigicur : quia nimirum finem
fin operis ficut mercenarius prxftolatur. Grave
namque quod fuftinet teftimat; fed leve hoc per
prasmil confiderationem penfat. Ipfe quippe quam 3.
fit grave quod paticur indicat, qui in carceribus
abundantius, in plagis fupra modum, in mortibus
frequenter le ruiffe teftatur : qui a Judaris
quinquies quadragenas una minus accepit: qui ter
virgis carfus, femel lapidatus eft, ter naufragium
paffus, node 8c die in profundo rharis fu it: qui
pericula fluminum, latronum, ex genere, ex gen-
tibus, in civitate, in fblitudine, in mari, in falfis
fratribus pertulit: qui in labore 8c xrumna, in jepfiil.
**• dicunt : Propter te morte ajjicimurtota dic.Wmc Pau-
. cor. a . 31. lus ait : Jguotidie morior propter vefiram gloriam,
2. rim. 1. is. fratres. Hinc iterum dicit : Ob quam caufam
hue patior,fed non confundor : fcio enim cut credi- ®
di y dr certus fum , quia potens tfi depofit um meum
Jervare in ilium diem. Sandi igitur viri quot labo-
ïes nunc veritati commendantes exhibent , tot
jam remunerationis fuæ pignora, intra fpei cubi-
& culum claufa tenent. a Sed gravis nunc fentitur
æftus in opere : ut quandoque refrigerium perci-
piatur ex. quiete. Unde 8c apte mox fubditur:
V*rf- -• & *■ Sicut fervus defiderat umbram, dr Jkut merccnarius
prafiolatur finem operis fui : fie dr ego habui
men les vacuo s , Ô1 nolle s laboriofas enumeraroi mi~
hi.
C ap.VIII. ij.Umbram quippe fervo defiderarè, eft poft
Re c. iv. tentarionis æftum, fudoremquc operis,.æterni re-
Reqp,,,Hcfimd e<r*a**t*. - f-r i• gcriirequi• em quæ■r e: re. -Hanc namqueumbram Q juniis multis, infame & fiti,in frigore & nuditate
fervus illc defideraverat, qui dicebat : Sdivit ani- laboravit : qui foris pugnas, intus timorés fuftinuit;
.ma mea ad Deum vivum, quando vernam, & pa- qui ultra vires gravatum fe aflerit, dicens' Supra 2.Cor. r.s.
rcbo ante fact cm Dei ? Et rurfum : Heu me, quod modum gravati fiimus, fitpra virtutem, ita uttadeincolatus
meus prolongatus efi. Qui quafi à labore ret nos etiam vivere. Sea quomodo remuneratio- "
b acri æftum fugiens, atque ad obtinendam re- nis Unteo fudores tanti laboris tergat, ipfe denun-
quiemrefrigerii, tegmen quærens, iterum dicit: tiat , dicens : Non funt condign# pafsiones hujus Rom.*.is.
Jngrediar in locum tabernaculi admirabilis , ufque temporis d ad futuram gloriam, qua revelabitur in à
nobis. Finem ltaque operis, quafi mercenarius præ-
ftolatur, qui dum prove&um remunerationis con-
fiderat, vile exiftimat, quod pene defreiens la-
ad domum Dei. Hanc umbram comprehendere
Paulus anhelabat, defiderium habens diflolvi, Sc
cum Chrifto effe. Ad hanc umbram ex defiderii
12. jam perfeftione pervenerant qui dicebant : Nos qui
Matih. 20.12.jamperfedione pervenerant qui dicebant : Nos qui borat: Apte autem fubditur: Sic dr ego habui
iseftnon 'portavimus pondus diei & a fias. Bene autem qui menfes vacuos ,dr no lie s laboriofas enumeravi mi- .
liber, quoad {Jefiderare umbram dicitur, fervus vocatur : quia ht.
fubjaccc. eleftus qüifque quoufque infirmitatis conditione iy. Eledi quippe conditori rerum ferviunt,& Cas- Elcftîs (uat,.
conftringitur, .fub dominantis corruptionis jugo, ^ p e rerum inopiâ coanguftantur : per amorem Deo J ......"
quafi fub xftus anxietate retinetur. Qui^nimirum
cum corruptione exutus fuerit, tunc fibimetipfi liber
Sc tranquillus innotefeit. Unde Sc rectè etiam
per Paulum dicitur: Ip fa creatura liberabitur a fer-
vitute'corruptionis, in libertalentgloria filiorumDei.
Electos enim nunc poena corruptionis aggravat,
fed tunc incorruptionis gloria exaltat: 8c quantum
ad prxfentis neceflitatis pondera, nunc in Dei fi-
liis de libertate nihil oftenditur, tantum verb ad
fubfequentis libertatis gloriam , tunc in Dei fa-
mulis de fervitute nihil apparebit. Creatura ergo
fervitute corruptionis exuta, Sc dignitate libertatis
accepta, in filiorum Dei gloriam vertitur: quia
mifêræ conditionis portât. Ubi apte fubditur .- Et
ficut mercenarius pufiolatur finem operis fui.
inhærent, 8c tamenvitæpræfentis fubfidiisegent. riofe, pad- .
Q—ui- igitur rp er a£tiones fu...a s rp ræfrè ntia non q*■ u.æ - pcniatlm!:> u&siano^-
runt , a mundi com pendus menfes vacuos du- Vcr&.
cunt. Nodes quoque laboriofas tolerant : quia ad-
verfitatum tenebras non folùm ufque ad inopiara,
fed fæpe ufque ad corporis cruciatum portant.
c Defpectum namque egeftatemque perpeti, la- e
boriofum bonis mentibus non, eft : fed cùm ufque
ad afflidionem carnis adverfitas vertitur, labor
procul dubio ex dolore fentitur. Poteft etiam non V*t. tin-
inconvcnienter intelligi, quod fandus quifque
menfes vacuos ficut mercenarius ducit : qu’14 la-
borem jam fuftinet,fed præmium necdum tenet:
unitaDeo per fpiritum, quafi hoc ipfum ,, quod £ hoc tolerat, illud expedat. Nodes verb laborio- Ac prmmium
creatura eft, tranfiffe ac fubegiffe declaratur. Sed fas, enumerat : quia adverfitates fibi prxfentis necdum tcqui
adhuc umbram defiderat , fervus eft : quia temporis fefe in virtutibus exercendo coacervat. nentl us‘
ququfque æftum tentationum tolerat, jugum Nam fi proficere in mente non appétit, minùsfortaffe
afpera, quæ mundi funt, fentit.
16. Quæ tamen fententia fi ad vocem fàndæ
• Vindoc. & Corb. Germ, ut cum gravis nunc fentitur aftus in 0-
fere, quandoque refrigerium percipiatur ea quiete. Plcriquc mfs. qui-
fcus adhxrcmus , habent fed gravis , non fed gravius, ut legitur in
edit.
b Ita Vindoc. Compend. Norm. &c- cum in editis recent, lcgacur,
qui quafi a labore agri.
‘ Norman. &,Vindocin. cUm honefiatis contumelias. Bell
d Norm. Bellovac. Germ, ad fuperventuram gloriam.
.* Guflanv. dejpeftum namque efie: nullis farencibus mft.
a Ecclefiæ ducitur, intclledus ejus paulb fubtiliùs
; EccI<bds^nfir- “1^agatur- guippe vacuos menfes habet , 11
i 2$ menfes val quæ in infirmis fuis membris terrenas adioncs abf-
cuos, in ford- que vitæ præmio defluentes fuftinet. Ipfa nodes
boriofa?Ta-3’ iaborio^ s enumerat, quæ in membris fortibus mul-
bcc. tiplices tribulationes portât. In hae etenim vita
quædam laboriofa funt, quædam vacua, quædam
verb vacua fimul Sc laboriofa. Amore quippe con-
ditoris, præfentis vitæ tribulationibus exerceri, la-
boriofum quidem eft, fed vacuum non eft. Amore
autem fæculi voluptatibus folvi, vacuum quidem
eft , fed non laboriofum. Amore verb ejufi-
dem fæculi adverfa aliqua perpeti, 8c vacuum fimul
eft 8c laboriofum : quia 8c ex adverfitate mens
afficitur, 8c remunerationis præmio non replctur.
In his itaque fanda Ecclefia, qui in ea jam po-
fiti, adhuc voluptatibus defluunt, 8C proinde fru-
du boni operis non ditantur, menfes vacuos du-
cit : quia vitæ tempora fine retribucionis munere
expendit. In his verb , qui æternis defideriis de-
diti, mundi hujus adverfa patiuntur, laboriofas
nodes enumerat : quia tribulationum tenebras ,
quafi in caligine vitæ præfentis portât. In his autem
, qui 8c tranfeuntem mundum diligunt, 8C
tamen ejus contrarietate fatigantur, fimul menfes
vacuos 8c nodes laboriofas tolerat : quia eorum
vitam 8c retributio fubfequens nulla rémunérât, {
8c præfens tribulatio anguftat. Redè autem ne-
quaquam dies, fed in eis menfes vacuos habere
labor pro fx- fe perhibet. Menfium quippe nomine , dierum
exfined^gnof- co^e^*° ^ fumma fignatur. Per diem ergo una-
tciiur. ; quæque adio exprimitur; per menfes autem , a-
dionum finis innuitnr. Et fæpe cùm in hoc mun-
do aliquid agimùs, intenta fpei alacritate fufpenfi,
hoc ipfum quodagimus , vacuum non putamus;:
fed poftquam ad adionum terminum perveni-
mus , non obtinentes quæ appetimus , laboraffe
nos in vacuum dolemus. Non folùm igitur dies,
fed 8c menfes vacuos ducimus, cùm nos in terrenis
adionibus fine frudu laboraffe, non ex adionum
principio, fed fine penfamus. Cùm enim labores ■
^ noftros adverfitas fequitur, quafi vitæ noftræ vacui '
menfes arguuntur : quia ex completione adionum
agnofeitur, quàm fruftrairi adionibus fudabatur.
De inani hoc V; S«d quia in facto eloquiononnumquamnox
labore Ecclefia; pro ignorantia ponitur, Paulo atteftanre, qui ven-
tSjt's'. s mram vitam fâenribus àifcipulis dicit : Omnes vos
filii lucis efiis, drfilii diei ; non fitmus nollis ne-
fbid. 4. que tenebrarum. Quibus præmifit : Vos autem fratres
non efiis in tenebris, ut vos dies ilia tamquam
fur comprehendat : poteft hoc in loco ex eorum
perfona, vox fandæ Ecclefiæ accipi, qui poft ig-
norantiæ fuæ caliginem ad amorem reditudinis
redeunt, 8c veritatis radiis illuftraui, fletibus di-
luunt quod erraverunt. Illuminatus etenim quifque
refpicit, quàm turpe fuerit quod præfentis
Vît.». vitæ amore laboravit. In, eis ergo fanda Ecclefia,
in quibus ad vitam revertitur, laborem fuum æf-
tuanti fervo , 8c defideranti finem mercenario
comparât, dicens : Sicut fervus defiderat umbramy
& ficut mercenarius prafiolaturfinem operis fui : fic
& ego habui menfes vacuos, dr nolles laboriofas e-
numeravi mihi. In comparatione etenim duo funt,
quæ præmifit : in expreffione etiam fatigationis
duo protinus fubdidit. Ad æftuantcm quippe ,
menfes vacuos reddidit : quia quo magis æternum
* Gcmct.gwÆ in infimis fuis terrenas.lu* Vindoc. qui in infirmitate fua.
1 1talcmper legitur Mc textus in mis. pler. ius Vindoc. habet ta-
{ refrigerium quæritur, co magis confpicitur quàm
vacuè pro vita ifta laboratur. Adpræftolantem verb,
laboriofas nodes fubintulit : quia quo magis
ex termine operis præmium quod aflequamur in-
fpicimus, eo magis ingemifeimus diu nos nefcifl’e
quod quærimus. Unde 8c ipfà poenitentis cura vi-
gilanter exprimitur, ut laboriofas nodes enume-
rafle diceretur : quia quanto venus ad Deum re-
vertimur, tanto fubtiliùs labores, quos perigno-
rantiam in hoc mundo pertulimus, dolendo penfamus.
Nam quo unicuique plus dulce fit, quod
- de æternis defiderat, eo ci magis grave oftendi—
tur, quod pro præfentium amore tolcrabat. Si
; verb ad folam hiftoriam fequentia verba penfan-
tur : per hæc procui dubio animus, dolentis exprimitur
, qualiter per diverfos b mocus defiderii, b
moefticia impellcnte variatur. Nam fubditur :
S i dormieroy d icam : . c Jp uan do fiurgam ? d r rur-, c Verf.
f u m e xp e lta b o vefperam.
18. In node quippe dies quæritur , in die vef- C ap. IX.
pera defideratur : quia nimirum dolor non per- D°icns pr*-
mittit placere quæ adfunt; cumque mentem per cTedacfu^’
experimentum præfentium afficit , femper hanc Wm at UC“"
quafi confolante defiderio , ad alia per expe-
dationem tendit. Sed. quia 8c afflida mens per
appetitum ducitur, 8c tamen dolor ejus etiam fê-
; dudus defideriis non finitur , redè fubjungitur :
Replebor d o lo r ib u s u fq u e a d ten eb ras . Caufii autem ibidem
ejufdem doloris exprimitur, cùm protinus fubin-
fertur :
- In d u ta e f i caro mea p u t r e d in e , & fio rd th u s p u l - r ‘ r^ s- .
v e r i s , c u t is mea a r u i t , d r contratta efi.
iy>. Sed hæc fubtiliùs congruentiufque differi- C a p . X.
mus, fi ad præmifTæexpofitionis ordinem redea- HomiJsri
mus. Somno namque torpor otii, furredione au - fi iaftabilitas.
tem cxercitatio adionis exprimitur. Vefperæ quoque
nomine, quia fomno congruit, rurfiis otii defiderium
figuratur. Sanda verb Ecclefia quoufque
vitam corruptionis ducit, flere mutabilitatis
fuæ damna non définit. Ad hoc namque homo
) conditus fuerat, ut ftante mente , in arcem fe
contcmplationis erigeret, 8c nulla hune corru-
ptio a conditoris fui amore declinaret. Sed in eo
quod ab ingenita ftandi foliditate voluntatis pe-
dem ad culpam movit, à diledione conditoris in
femetipfum protinus cecidit. Amorem verb Dei,
veram fcilicet ftationis arcem deferens, ncc in fe
confiftere potuit : quia lubricæ mutabilitatis im-
pulfu, infra fe per corruprionem proruens, etiam
àfemetipfo d diflenfit. Qifi nunc , quia condicio- d
nis fuæ foliditate non figitur, alternantis femper
defiderii motu variatur : ut 8c quietus adionem
defideret , 8c occupatus ad otium anhelet. Quia
enim fixa mens ftare cùm potuit, noluit : ftare
jam non valet, etiam cùm volet. Conditoris quippe
fui contemplationem deferens, falutis fuæ for-
titudinem perdidir : 8c quolibet pofîta , femper
ægra alium locum quærit. Varietatcm ergo hu-
manæ mentis exprimens, dicat : Si dormieroy dicam
: Jpuando fiurgam ? dr rurfum expeltabo vefperam.
Ac fi apertè diceret : Nihil perceptum menti
fufficit : quia ipfum qui verè fufficerc potuit, ami-
fit. In fomno namque fùrredionem defidero , in
furredione vefperam expedo : quia 8c quietus exercitium
adionis appeto , 8c exercitatus otium
quietis quæro.
men refurgam. nullus autem confurgam, ut editi.
. f Coc. & recent, cd. difcejfit pro dijfenfit, quod legitur in omnibus
mis. Anslic. & noftris. B i