Quatuor mocompunâionc
afficiuntur.
(î^uod exempta
Pauli o C-
tenditur.
I. Cor. is. 9-
I. Cor. 9.2J.
2. cor. s. 6.
Rom. 7.23.
2,. Cor. s. r.
1îphef.x. it .
J o i 7 .r.
PJÀl. 38. <f.
Ec Davidis.
Pftil. 119. s.
Pfal. 30.23.
751 S a n d i G re g o r ii M o ra lium 75z
ôionem fiunt. Sicut cnim venter cibis rcpletus a malis hîc adeffet, invenit. Neque enim quîs præcxtenditur
: ira mens pravis cogitationibus dilata-
ta fublevatur. Abftergunt igitur mala, 6 c livor vul-
neris, 6 c plagæ in fecretioribus ventris : quia 6 c dif-
ciplina exterior culpas diluit , ÔC extenfam men-
tem compundio poenitentiæ ultione transfigit. Scd
hoc inter fc utraque hæc differunt ; quod plagæ
pereuflionum dolent, lamenta compunftionum la-
piunt. Illæ affligentes cruciant : ifta reficiunt, dum
affligunt. Per illas in affli&ionc moeror eft : per hæc
in mccrore lætitia. Quia tamen ipfa compun£tio
mentem lacerat, eamdem compunctioncm non incongrue
difciplinam vocat.
41. Quatuor quippe flint qualitates , quibus
fentis vitæ mala', lie ut font, confpiccre prævalct,
fi bona æternæ patriæ per çontcmplationis guftum
contingere needum valet. Unde 6 c à vultu oculo-
rum Dci proje&um fe efle cognovit. Sublcvatus
quippe vidit, quod de fe hîc videre non pofle, ad
fe relapfos ingemuit.
41. Perfe&am fcilicet animam ifta compunétio
afficere familiariùs {blet, qua omnes imaginations
corporeas infolentcr fibi obviantes d difeutit, 6 c
nisclLl
P'tfcft'i
cordis oculum figere in ipfo radio incircumfcriptæ
lucis intendit. Has quippe figurarum corporalium
{pccies, ad fe intus ex infirmitate corporis traxit.
Sed perfeâè compun&a hîc fummopere invigilat,
jufti viri anima in compumftione vehementer af- g ne cùm veritatem quærit, eam imaginatio circum-
gjjjr D feriptæ vifionis illudat : cunttafque fibi obviantes
imagines refpuit. Quia cnim per illas infra fe la-
pfa eft, fine illis fuper fe ire conatur poftquam
per multa indecenter fparfa eft, in unum fe col-
ligere nititur : ut fi magna vi amoris prævalet, efle
unum arque incorporeum contempletur.
43. Unde àliquando ad quamdam inufitatam ç
dulcedinem interni faporis admittitur, ac raptim n
aliquo modo ardenti fpiritu afflata renovatur : tan- n
toque magis inhiat, quanto magis, quod amet, fi
deguftat.e Atque hoc incra fe appétit, quod fibi i
dulce fàperc intrinfecùs fentit : quia videlicet ejus
amore dulcedinis fibi coram fe viluit : 6 c poftquam
hanc utcumque f percipere pomit, quid fine ilia
ficitur, cùm aut malorum fuorum rcminilcitur,
confiderans ubi fuit : aut judiciorum Dci fen-
tentiam metuens, &: fecum quærens, cogitât ubi
erit : aut cùm mala vita: præfentis folerter atten-
dens , moerens confiderat ubi eft : aut cùm bona
fupernæ patriæ contemplatur, qua: quia needum
adipifeitur, lugens confpicit ubi non eft. Malorum
fuorum Paulus meminerat, 6 c ex eis fe, in quibus
fuerat, affiigebat , cùm diceret : Non fum dignus
vocari t^Apofiolus s quia perfecutus fitm Ecclefiam
Dei. Rurfum divinum judicium fubtiliter penfans,
in futuro malè elfe metuebat, dicens : CaJHgo corpus
meum , & fervituti fitbjicio s ne forte aliis p radkans
, ipfe reprobus ejfkciar. Rurfos mala præfentis
vitæ penfabat, cùm diceret : Dum fumusa in C dudum fuiflet invenit. Cui inhærere conatur, fed
hoc corpore, peregrinamur a Domino. Et : Video a-
liam legem in membris me is repugnantem legi mentis
me a , dr captivum me ducentem in lege peccati,
qua eß in membris meis. Infelix ego homo, quis
me liberabit de corpore mortis hujus ? Et rurfum bona
xterna: patria: confiderabat, dicens : Videmus-
nunc per fpeculum in anigmate : tunc autem facie
ad faciem. Nunc cqgnoßo ex parte : tunc autem co-
gnofeam }ßcut dr cognitus fum. Atque itcrum: Sei-
mus quoniam ß terreßris domus noflra hujus habita-
tionis clijfolvatur, quod adißcationem ex Deo ha-
bemus, domum manufattam, aternam in calis. Cujus
domus bona intuens, Ephefiis dicit: Dt feiatis
ab ejus fortitudine, fua adhuc infirmitate repel-
litur ; &r g quia ejus munditiam contemplate non j
valet, flere dulce habet, fibique ad fe cadenti in-
firmitatis fuæ lacrymàs fternerc. Neque enim mentis
oculunv poteft in id quod intra fe raptim con-
fpexerit, figere * quia iplo vetuftatis fuæ ufu de-
orfum ire compellitur. Inter hæc anhelat, æftuat,
foper fe ire conatur : fed ad familiäres tenebras
fuas vida fatigatione relabitur. Quia ergo fic af- 1
fe&a anima contra femetiplam ^rave certamen n
l1 tolcrat femetipfam, 6c quia omnis hæc de no- e:
bis controverfia, » cùm nos afficit, quamvis dele-
datione permixta , non modicum dolorem parit :
q u a fit f p e s v o c a tio n !s e j u s , d r q u a d i v i t ia g lo r ia pEliu , poftquam dixit Dcum nobis per fomnium
hereditatis ejus in fanciis, dr qua fit fupereminens
magnitudo virtutis ejus in nos, qui credidimus. Mala
vita: pra:fcntis beams Job confiderans, ait: Tenta-
tio eft^vita hum an aJuperterram. Unde David quo-
que ait : XJniverfa vanitas omnis homo vivens. Et
quamquam in imagine Dei ambulet homo, tamen
vane conturbabitur. Qui rurfum teternam patriam
contemplatus, 6c hxc mala penfans, in quibus erat,
atque ilia bona confiderans, in quibus adhuc non
erat, ait: Hcu me, quia incolatus pteus prolongatus
eß. Et, Ego dixi in pavore meo : projettus fum a
vultu oculorum tuorum. Sublevatus in eeftafi, quod
noftri interpretes pavorem c proprie vocaverunt
loqui, 6c locutione ejus noftras aures aperiri, non
immerito eamdem apertionem aurium difciplinam
vocat: quia eo magis nos afficiendo conterit, quo
magis ad nos per occultam ejus infpiratiönls gra-
tiam interne intelligentix fonus erumpit. Neque
cnim fleret extrinfecus quifque quod eft, fi non
intrinfecus potuiflet fentire quod nondum eft.
Namque cumnolmetipfos infpicimus bene condi-
tos, fed ad perfuafionem diabolicam peftifera con-
fenfione deceptos, in nobifmetipfis attendimus a-
liud efle quod fecimus, aliud quod fadi fumus;
conditione nos integros, fed culpa vitiates. Proin-
de compundi appetimus vitare quod fccimus, ut
à vultu oculorum Dei vidit fe efle projedum. Poft E ad id quod fadi fuimus, reformemur. Unde 6c
interni quippe luminis vifionem, quæ in ejus ani- apte fequitur :
ma per contcmplationis gratiam radio claritatis c-
micuit, ad femetipfum rediit : 6c cognitionc per-
ccpta, vel quibus illic bonis deeffet, vcl quibus
* Decft, hoc, in mff Norm. & Colh.
fc Colb. Utiç. & alii, vita hominis.
• In ediris additur particular», qiue omittitur in mil! Anglicanisme
4 Vindoc. & Norm, decutit.
• Ebroic. & Vindoc. atque ad hoc intrare appétit.
* I idem cum Uric. Pratel. & Becc. percipere meruit.
■ lta Norm, com Vindoc. Colb. Sc al. ubi edici habent : quia ejus
Vt avertat hominem ab his qua fecit, dr libe-.
ret eum de ßtp erb ia.
4 4 ’ QHid cnima homo dc feipfb, nifi peccatum C a p »:
m
munditit contemperari non valet. V
h Hue rcvocavimus femetipfam, qux vox in editis exciderat, licet len*
fum exquifitiorem cfficiat.
‘ Editi recent, cum nos ajpeit, affligit. Non loldm redundat affligit.
fedetiam fenfum collie. Hinc delcvimqs, fecuti rofl! Colbert. Norm,
yindoc. &c.
* Ebroic. & alii Norm, de proprio.
fecit?
n;onc fecit ? Et feriptum eft : Ihitium omnis peccati Jit- A mitate ejus. Cùm enim quifque curis ficcularibus
Sur i perbia. Bene ergo dicitur, quia homo cum ab his fatigatus , deferere per divinam gratiam hujus
JPrlu^ quæ fecit avertitur, de fuperbia liberatur. Con- mundi itinera laboriofa compungitu'r, cogitare fb-
:bia fi- tra conditorem quippe fuperbirc, eft præccpta ejus let quomodo præfentis vitæ defideria fugiac, 6c ab
nr* peccando tranfeendere : quia quad a-fe jugum do- ejus laboribus requicfcat : fibique mox defidcra-
u 't minationis ejus excutit, a cui per obedientiam fub- tæ quietis erdinem quærit, 6c vclut quoddam ftra-
cfle contemnit. At contra, qui id quod fecit, vita- turn, fie à cunftis laboribus ceflationis locum in-
re appétit, id quod à Deo fa&us eft, rccognöf- venire edneupifeit. Sed quia in hac vita adhuc
cit : 6c ad conditions fuæ ordinem huiniliter redit, homo pofitus, in cujuflibet ordinis loco, in cujuf-
k dum fua opera fugiens, talem fe, b qualis à Deo libetfecretic feceffu vivere fine tentationibus nul- *
factus eft, diligit. Quia verb per hanc intélligen- latenus poteft : plerumque in id quod ad requiem In <luo,ibec
tiam gloria fempiterna recipitur, fupplicia æterna conftruitur, major dolor tentationis invenitur. Un- nc^cowdoni-
vitantur, apte fubjungitur : . de re£lè per Prophetam dicitur : Vniverfium fira- bus non poff«.
, Eruens animam ejus de corruption, & vitam il- B tum ejus verfafii in infirmitate ejus. Ac fi diceret : raus‘
lius, ut non tranfeat in gladium. Omnc quod hîc fibi paravit ad requiem hoc ei
4j. Omnis quippe pcccator ab hac corruptio- mutafti occulto judicio ad perturbationem. Quod
pio quidem fDei confilio agitur, ut hujusperegri- f
nationis tempore cledorum vita turbetur.
47. Via quippe eft vita præfens , qua ad pa- Vet. xxiv.
triam tendimus: 6c idcirco hîc occiîlto judicio rre- optimo '
quentiperturbatione conterimur, ne viam pro pa- ne
tria diligamus. Solent etenim nonnulli viatorcs, viam pro Pa-
cùm amoena fortafle in itinere prata confpiciunt, triadaiSaraus'
pergendi moras innerere, 6c à ccepti itineris re-
£titudine declinare ; corumque greflus cardac pul-
critudo itineris, dum deledat. Ele&is ergo fuis ad
fe pergentibus Dominus hujus mundi iter afpe-
BXIII ne v^^orum ad gladium compellitur tranfi-
• ' re pcenamm : ut unde hie inique dele£latus eft,
■ nuitur a- inde illic jufte crucietur. Notandum eft ergo ,
Deus nobis per fomnium loquens, prius nos
idicii ä corruptione , 6c poftmodum a gladio liberat:
^ quia nimirum illius vitam illic eripit ab ultione
fupplicii, cujus hie mentem fubtrahit a delecVa-
tionc peccati. Neque enim illic habet quod for-
midarc debeat dc'gladio fententix, quem hie poft
emendationem foam pollutio non corruperit culpa:.
Bene ergo dicitur: Eruens animam ejus de corruptione,
dr vitam illius, ut non tranfeat in gladium. Crum facit: ne dum quifque vitæ præfentis requie,
quafi ameenitate via: pafeitur , magis eum diu
pergere, quam citius pervenire dele&et: ne, dum
oblcdatur in via, oblivifeatur quod defiderabat in
patria. Quia ergo in hac vita omnis noftra , quam
fortaffe paravimus., requies turbatur, reifte dici-
De corruptione namque ad gladium tranfire, eft
poft peraifta vitia, ad toleranda fupplicia pervenire.
Sequitur :
Increpat quo que per dolorem in leffulo, dr omnia
, ■ # ejus marcefcere facit.
J&PUT 46. In Scriptura facra lechis , five grabbatus, tur : Increpat quoque per dolorem in leftulo ; id
JÜV. e feu ftratum, aliquando voluptas carnis, aliquan- eft, in præfentis vitæ requie vel tentationis nos fti-
• «111. do repaufatio in bonis operibus , aliquando re- mulis, vcl flagelli afflictione conturbat. Nam fæ-
ifcntivi- clu'es temporalis accipitur. Quis eft cnim quod in pe humanus animus quamlibet brevi tempore fi-
lisquam Evangelio, fanato cuidam Dominus dicit : Surge, ne tentatione in bonis ftudiis fuerit, mox de eif-
wui« Wm grabbatum tuum, & vade in domum tuam : ni- dem ftudiis, in quibus quiefeendo fe exerit, de ip-
onibus fi quod per grabbatum voluptas corporis defigna- fis virtutibus, quibus multiplicari nititur, dum pro-
F tur? Et jubetur utique ut hoç fanus porter , ubi ficere fe fentit, elevatur. Unde pio reiftoris noftri
infirmus jacuerat : quia nimirum omnis, qui adhuc j^moderamine, impuifu tentationis afficitur, ut in
vitiis dele&atur , infirmus jacet in voluptatibus eo ipfa profeclus fui elatio comprimatur. Quapro-
d carnis. Sed fanatus hoc,portât, A ubi infirmus ja- pter poftquam dixit : Increpat quoque per dolorem
cuerat : quia divino adjutorio ereptus à vitiis, ejuf- in leftulo, apte fubjunxit. Et omnia ojfa ejus mar- r.b c.xyt.
dem carnis contumelias poftmodum tolerat, in cu- cefcere facit. -
jus prius defideriis requiefeebat. Rurfum per le- 48. Offa in Scriptura facra virtutes accipimus, Pcrtematio-
dum vel ftratum repaufatio in bonis operibus de- ficut feriptum eft. Dominus eußodit omnia ojfa eo- ncm c°gn.°&-
fignatur. Unde in Apoftolorum Aiftibus Petrus A- rum, unum ex eis non conteretur. Quod utique non tribus pro-CX
f i poftolus dicit : t^Aenea 3fanet te Dominus JcfusChri- de offibus corporis, g fed de viribus dicitur men- priis, quid di-
fitts :furge, dr ferne tibi. Quid eft dicere, Surges tis. Nam cerrè novimiis, quod 6c multorum Mar-
nifi mala, quæ perpetrafti, derelinque ? Et quid eft tyrum corporaliter ofla confrada font : 6c perfe- pßL 3™2*.
dicere, Sterne tibi ; nifi mercedis caufas, in quibus cutorcs Domini, latronis illius, cui diiftum eft , 8
tequiefeere debeas operare ? ut 6c deferat furgen- Hodie mecum eris in paradifo s ficut latronis alte- Lue. Z}.
do quæ fecit, 6c inveniat fternendo quod fece- rius in cruce crura fregerunt. Cùm ergo increrit.
Quod utrumque Propheta brevitcr compre- pat per dolorem in ledulo, omnia offa Seit marnendit
, dicens : Déclina à malo , dr fac bonum. 11 cefcere : quia cùm in ea requie , quam nobis ab
Declinare quippe à malo, eft ab eo quo jaeuit fur- hoc fæculo præparamus , flagelle tentationis afgere
: bonum verb facere, eft mercedis opera, in ficimur , qui fortaffe de virtutibus noftris inflari
quibus requiefeere debeat, præparare. Qui, enim potuimus, cognitæ infirmitatis noftræ tædio extedeclinat
à malo, fed bona adhuc non facit ; fur- nuamur. Cùm enim ficut cupimus ad Dcum prorexit
quidem ab eo quo jaeuit, fed ubi requief- ficimus : fi profe&um noftrum tentatio nulla pulcere
debeat, nondum ftravit. Et rurfum ledusvel farec , aiieujus nos fortitudinis efle crederemus.
ftratum, requies temporalis accipitur, ficut feri- Sed quia nobifeum fuperna difpenfatione agitur,
ptum eft : XJnivcrfitm firatum ejus verfafii in infir- ut infirmitatis noftræ quia proncientes oblivifcilta
cum Vindoc. Colbert. Sec. vet. edit. In recent, qui per inobedien- 4 Deeft, infirmus, in Pratel. Beccenfi, Utic. & ali;*.
f i ' . . " I « In ii(Hem membranis, reeeßu vivere fine tentatione, /
« isjK m ed' t‘s > eß e «jood expunximus adlucrentcs mfl! £ Omittitnr, Dei, in PratcJ.
Norm, feu ftratus; Sc itainfra^ »Ebroic. Sc Vindoc. fed dt virtutibus.
Tom. L h B b