Quod unuoi
lignât, hoc
alterurn cxliites
H i opencntes oraculum , a qui fe mumb A nit : fcdpoft femeripfum revetfum eft , qiiiajuxa
lefpiciunt verfis vultibiis in propitiatorium, nifi litteram, rëfpiciurit ----- . . „ . . . in præceptis luis 8c facrihciis utque ad
quod utraquc Teftamenta ita fibi in Mediatore
Dei 8c hominum b congruunt, uc quod unum de-
fiernac hoc alterum exhibeat* Quid enim per pro-
pinarorium , nifi ipfe Redemtor humani generis
defionatur ? De quo periPaulum dicitur : ftlucm
propofuit Deus propitiationem per fdem in [anguine
ipfius. Quid verb per duo Cherubim , quae
plenitudo feientiæ dicuntur , nifi utraque Tefta-
menta fignata func ? Exquibus unum à fummitate
una propitiatorii, aliud verb à fummitate altera
Rat : quia quod Teftamentum vêtus de incarna-
lione noftri Redemtoris coepit prophetando pro
finem fervarinon potuit. Non enim fine immuta-
tione permanfit, cum in eo fpiritalis intelligentia
defuit. Se<\ cbm Redemtor nofter in mundum ve-
nit, hoc fpiritaliter fecit intelligi, quod carnaliter
invenit teneri. Itaque dum fpiritaliter littcra ejus
intelligitur, omnis in eo ilia carnalis exhibitio vi-
vificatur. Teftamentum verb novum etiam per
Teftamenti veteris paginas teftamentum sternum
appellatum eft ; quia intelledus illius numquam
mutatur. Bene ergo dicitur , quod rota: euntes
ibant, 8c non revertebantur cum ambularent 5 quia
dum novum Teftamentum non refeinditur, dum
mittere, hoc 'Teftamentum novum perfedè nar- r> vêtus jam fpiritaliter mtellechim tenetur, poltle
? I • . ___ " ___ nfniK* 1/1 f iw m m im r li im m u - rat cxpletum. Duo autem Cherubim ex auro
mundiflimo fada funt ; quia utraque Teftamcn-
ta , pura ac fimplici veritate deferibuntur. Ex-
pandunt verb alas, & oraculum operiunt ; quia nos
qui omnipotentis Dei oraculum fumus , à culpis
imminentibus, Scripture facre ædificatione pro-
tegimur. Cujus dum fententias follicitè afpicimus,
ab errore ignorantiæ, ejus alis velamur. Duo ergo
Cherubim fe mutuo refpiciunt verfis vultibus
in propitiatorium -, quia utraque Teftamenta in
nullo à fe diferepant. Et quafi ad femetipfa vicif-
fim facies tenent; quia quod unum promittit,hoc
aliud exhiber, dum inter fe pofitum Mediatoren!
Dei 8c hominum vident. Facies quippe à femetnon
redeunt; qua: ufque ad finem mundi immu-
tabilia perfiftunt. Ambulant ergo, fed non rever-
tuntur; quia fie fpiritaliter ad cor noftrum veniunt,
ut eorum precepta vel ftudia ulteriüs non muten-
tur. Sequitur :
Statura quoque eratrotis ,& altitudo, d & horri- r«#,«.;
bilisafpetfus. /
18. Quid eft, quod in Scripture faerie eloquiis s.Scrip«
tria hxc inefle narrantur, ut ftaturam , altitudi-
nem, 8c horribilem afpedum, id eft terribilem
habere memorentur ?. Qruerendum nobis magno-
pere eft, qua: divine Scripture ftatura, qua: altitu-
do , qui horribilis afpedus dicitur. Sciendum ergo
eft , quia ftare, ad vitam congruit bene opeipfis
Cherubim averterent I fi quod unum Tefta- ^ rantis. Unde per Paulum dicitur 3 fiat, vi- h
r . . . 1 1 o 1 1 J ........................IWVirvnli'f •Cir WSB Pi
VixTacrz
Scriptune ad
corda homimentum
promitteret, aliud negaret. Sed dum
coiicorditcr de Mediatore Dei 8c hominum lo-
quuntur, ut viciftim fe refpiciant, in propitiatorium
intendunt. Rota ergo in medio rota: eft ; quia
ineft Teftamento veter i Teftamentum novum. Et
ficut fæpe jam diximus, quod Teftamentum vêtus
promifit, hoc novum exhibuit : 8c quodillud
occulte annuntiat, hoc iftud exhibitum apertè
clamat. Prophetia ergo TeftaHhenti novi, Teftamentum
vêtus eft ; Sc expofitio Teftamenti veteris,
Teftamentum novum. Sequitur:
Per quatuor partes e'arum c ibant, dr non rever-
ièbantur.
Ï6. Quo alibi divina eloquia, nifi ad corda hodeat
ne cadat. Qm etiam difcipulis dicit: Sic ftate
in Domino ■> carißimi. Et Propheta, quife vitaac
moribus ante Dominum ftare videbat, ait :Vivit+M-\
Dominus, in cujus confpetfu fio. Altitudo verb eft,
cadeftis regni promiflio. Ad quam tune pertingi-
tur , quando jam mortalis vitx omnis corruptio
fubjugätur. Horribilis verb afpettus, eft terror ge-
henme, qua: fine fine reprobos cruciat, & femper
in cruciatu confervat. Statura ergo c in re£litudi-
ne pra:ceptionis eft : altitudo in celfitudine fuper-
na: promiffionis : horribilis verb afpe&us in minis
atque terroribus fupplicii fequentis. Scriptura igi-
tur facra ftaturam habet; quia mores ad ftandum
^ dirigit, ut auditorum mentes ad terrenam concuffiinum
vadunt ? Sed per quatuor partes euntes
ibant; quia Scriptura facra per Legem ad corda
hominum vadit, fignando myfterium. Per Prophe-
tas vadit paulo apcrtiùs, prophetando Dominum.
Per Evangelium vadit-, exhibendo quern prophe-
tavit. Per Apoftolos vadit , predicando cum-
quem Pater pro noftra redemtione exhibuit. Ha-
bent ergo rorie facies 8c vias ; quia oftendunt facra
eloqüianotitiam preceptorum cum exhibitio-
ne operum. Et per quatuor partes vadunt ; quia
diftinftis, ut prediximus, temporibus loquuntur :
vel ccrtè quia in cundis mundi regionibus incar-
uatum Dominum predicant. De quibus apertè
mox fubditur :
M g Et non revertebantur, cum ambularent.
Novum Tefta- V ‘ Ha:c fuperiùs de animalibus diftafunt, fed
mcntum æter- non eadem intelligi.derôtis, quædc animalibus j
nUIadUteram P°^*unc* R°tas qu'PPc fig,nare Teftamenta dixi-
mu°tatum.aam, IUUS. Et Teftamentum vetus ambulavit quidem,
quia per -predicationem ad mentes hominum ve-
» Ita C. Germ. SuelT. Norm. Val-cl. Longip. & c.'At editi, quid eft
b Editi, concordant.
c In Sueff.Norm. & pi. mff- euntes ibant. Abc Rames, à C. Germ. &
al. vccuft. Reperitur tamen paulo infra: fid'per quatuor partes euntes ibant.
* /ztorribile, horrendum , ftepe fignificant tunerabile, ut Encid. 7. de
pifeentiam non curventur. Altitudinem habet;
quia in ca:lefti patria icternie vire gaudia promit-
tit. Horribilem quoque afpeftum habet; quia omnibus
reprobis gehenna: fupplicia minatur. Often-
dit igitur ftaturam fuam in xdificatione morum:
oftendit altitudinem in promiffioile premiorum :
oftendit horribilem afpe&um in terroribus fuppli-
ciorum. Refta eft enim in preceptis, alta in pro-
milfionibus, horribilis in minis. Habet ftaturam,
cum per Prophetam dicit : Jjhiiefeite agere per- rib'H
verse, difeite benefacere, quarite judicium ,jubve- j
nite opprejfo, fudicate pupillum, defendite viduam. f
Et rurfum : Frange efurienti panem tuum, & ege- "j '1
E nos vagofque indue in domum tuam : cum videris
nudum, open- eum: & domefticos feminis tui ne def-
pexeris. Habet altitudiaem , cum per eumdem
Prophetam dicit: Non erit tibi fol amplius ad lu- 1 1
cendum per diem, nec fplendor luna illuminabit te»
fed erit tibi Dominus in lucem fempiternam , &
Deus tuus in gloriam tuam. Habet horribilem aldomo
Pici canitur: horrendum fylvis relligione parentum, hoc eft
venerabde. Hcbraice hie legitur prpprie terribilis ; quod ad religiofum
pavorem fpeftarc poteft. . _ , -
• Editi, in reSthmlmc prtdicationis, invitis mff Anglic. Norm. C>
Germ. Corb. Sucff. &c.
f Ita C. Gcrm. & alii antiquiores. Vulgsti judifatt pupillo.
■ 8
pedum , cùm infernum deferibens , dicit : Dies A rurfum voce Veritatis dicitur ; Vos in pèccatis v e f Johan. v, 2
ultionis Domini, annus retributionis judicii Sion: iris moriemini. Habet ftaturam> cum primi paf- ^
& convertentur törrentes ejus in picem, a & humus toris vocibus dicit : cMiniftrate in Jide veftra vir- a. Pttt r. Z
ejus in fulphur : & erit terra in picem ardentem , tutem, in virtute autem feientiam, in feientia autem
nolle & die non extingueturinfempiternum. Quam abfiincntiam , in abftinentia autem patientiam, in
beatus quoque Job defenbit, dicens : Ter ram te- patientia autem pietatem, in pie fate dutem amorem
nebrofam & opertam mortis caligine, terram miferU fraternitatis, in dmore autem fraternitaiis carita- b
& tenebratum, ubt umbra mort is, & nullus ordo, fed tern. Habet altitudinem , cum paulö poft dicit :
fempiternus hortor, inhabitans. Habet ftaturam , Sic enim abundanter minißrabitur vobis introitus m .It,
cum per earn Dominus propitius pollicetur, di- in aternum regnum Domini dr Jalvatoris noftri Je-
cens : Sicutcdi novi & terra nova, qua ego ftare fa- fu Chrifti. Qui rurfus bonis paftoribus pollicetur,
cio-coram me, dicit Dominus i fic ftabit fernen vef- dicens : Cum apparuerit princeps paftorum, percipieer. Petr. s. +.
trurn & nomen veftrum. Illi enim vetacirer coram tis immarcefcibilem gloria coronam. Habet horri-
Domino ftant , qui vitam fuam in pravitate non bilem afpe&um, cùm dicit : Adveniet autem dies 2 pur 3 w
dilfipant. Habet altitudinem, cum ftatim fubdit: Domini ut fu r , in qua cali magno imp etu c tranft- t0- & *
Et erit menfis ex menfe , & fabbatum ex fabbato, 15 bunt, elementa verb calorefolventur. Cùmhæcigi- c
Ar mnniatnonnic r*«n u* F .r io tur omnia diflolvenda fint, quales oportet vos elfe
in fandis converfationibus &pietatibus, ex pédantes
& properantes in adventum diei Dei d per d
quam carii ardentes folventur, elementa verb ignis
ardore tabefeent ? Habet ftaturam , cùm per
Paulum nos à terrenis defideriis erigit, dicens :
CMortiftcate membra veftra qua funt Juper terram, colop. 3. a
fornicationcm, immunditiam, libidinem , concupif
ccntiam malam, & avaritiam, qua eft idolorum fer-
'vitus. Habet altitudinem, cùm promittit, dicens :
Vita veftra abfeondita eft cum Chrifto in Deo. Cum ibid. 3:
& vcnict omnis caro ut adoret coram facie mea,
cit Dominus. Quid eft menfis, nifi perfedio die-
rum ? Et quid eft fabbatum ; nifi requies, in qua
fieri opus fervile non liceat ? Menfis ergo' ex menfe
eft; quia qui hîc perfede vjvunt, illuc ad per-
fedionem gloria: perducuntur. Sabbatum verb ex
fabbato eft, quia qui hîc ceflant à perverfo opéré
, illic quiefeunt in cælefti retributione. Habet
etiam horribilem afpedum, cùm protinus adjun-
git : Et egredientur & videbunt cadavera virorum.
qui pravaricaji funt in me. Vermis eorum non morieur,
& ignis eorum non extinguetur. Quid enim enim chriftus upfatuerit vita vüß„ ,, .J P B S
horribilius did , quid cogitari pocefl:, quàm dam- C appareiitis cum ip f i in gloria. Habet horribiii
nnaartiioonniiss vvunllnnerrraa ffunffre.iipnerrr«e , &Rr d^/o-l»olnrtevsc vwunllnn/e»-- I H — j-__ , , .
rum numquam finire i Dc hoc horribiii afpedu
roramm bene per Sophoniam dicitur, cum fuper-
venire duris mentibus dies judicii denuntiatur :
Juxta eft dies Domini magnus , juxta & velox ni-
mis. Vox diei Domini amara, tribulabitur ibi for-
tis. Dies ira dies ilia, dies tyibulationis & anguf
tia , dies calamitatis & miferia , dies tenebrarum
& caliginis, dies nebula.& turbinis, dies tuba dr
clangoris.
19. Sed quia exterioris rota: dida pofuimus, ref-
’’ tat nunc ut interioris quoque ftaturam, altitudinem,
8c horribilem afpedum proferre debeamus.
tunc dr vos
éni
afpedum , cum minatur, dicens : In revelation. .Theft r.fy
Domini noftri Jefu Chrifti de calo, cum Angelis vir-
tutis ejus in flamma ignis , dantis vinditfam his
qui non noverunt Deum, dr c qui non obediunt E- e
vangelio Domini noftri Jefu Chrifti : qui pcenas da-
bunt in interim aternas a facie Domini , dr a gloria
virtulis ejus. Habet ftaturam, cümnosadmo-
net , dicens : Videte, ne quis alicui malum pro ma- 1. Thep.
lo reddat, fed femper quod, bonum eft, fectamini in
invicem dr in omnes. Habet altitudinem, cum promittit
, dicens : Si commorimur , dr convivemus : 2. Tim. 1
fifuftinemus , dr conregnabimus. Et rurfum : Non Rom. s. I
funt condigna pafsiones hujus temporis ad futuram
Habet quippe rota interior ftaturam fuam, cum D gloriam, qua revelabitur in nobis. Habet horribiper
fandum-Evangelium adterrena defideria in
curvare nos pfohibet, Redemtoris noftri vocibus
dicens : y^Attendite ut non graventur corda veftra
in crapula dr ebrietate , aut in curis hujus vita.
Habet altitudinem, cùm de eodem Rcdemtore
promittit, dicens : £hiotquot autem crediderunt in
eum, de dit eis poteftaternrftlios Dei fteri. Quid e-
\ nim hac poteftatc altius, quid hac altitudine fu-
blimius diei poteft, in qua creatus quifque effici-
tur filius creatoris ? Habet horribilem afpedum,
u cum de reprobis loquitur, dicens : ibunt hi in fup-
plicium aternum. Habet ftaturam , cum Veritas
difcipulos admonet, dicens : Vendite qua pofside■
lem afpedum, cùm minatur, dicens : f Terribilis Hebt. t0.27.
quadam expettatio judicii, dr ignis amulatio, qua £ ' ■
confumtura eft adverfarios. Qui. ruffus ait : Horren- ibid. n.
dum eft incidere in manus Dei viventis» Qua: omnia
brevi quoque fententia ftringit, dicens: TJtPfhep. 3. ts;
pofsitis comprehendere cum omnibus Sanftis, qua Jit
latitudo , dr longitudo, dr fublimitas, dr profun-
dum. Lata quippe eft caritas, quia 8c inimicorum
diledioncm capit, 8c per earn caritatem qua nos
Deus omnipotens late diligit, etiam longanimitcr
portât. Hoc ergo nos debemus exhibere proximis,
quod indignis nobis à creatore noftro confpicimus
exhiberi. Latitudo itaque & longitudo ad ftatutis
, & date eleernllßnam. Tacite vobis facculos E ram pertinet ; quia per amorem mores dilatat
non veterafeentes. Habet promiflionis altitudinem.
• cum dicit: Venient ab Oriente dr Occidente, dr recumbent
cum y^Abraham dr Ifaac dr Jacob in regno
calorum. Habet horribilem afpedum , cum fubdit
: Filii autem regni cjicientur in tenebras exte-
riores : ibi erit fletus dr ftridor dentium. Quibus
fraterna mala caritas longanimiter portet. Sublimi-
tas autem eft leternorum illa remuneratio premiorum
, de cujus immenfitate dicitur : Jguia nec ocu- 1
lus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis a f
cendit, qua praparavit Deus diligentibus ft. Habet
ergo in fublimitate altitudinem , quia leterna
'* Ed. ijoiv craffo errore, fumus ejus ; quem tamen fequentes editor
« , cxcepto nemine propagarunc & rccepcrunc, inconfultis mff. &
ipio Ifaix textu.
h C. Germ. & Corb. puritatem.
'Excufi t ratifient; licèt in m ff C. Germ. Norm. Longip. & pene
omnibus Icgamus, tranfibunt.
* Guflanvil. per quem, recedcndbamff & fup'erioribus excuils.
1 * Norm. non obedierunt.
f Edici omnes, terribilis quidem, quibus nulli ex mff. noflris favent.
Frequenter autem prioribus edit, labentibus, ceteri incautè coilabun-
H H h h iij