z 6j Saniâi Gregorii Moralium.
P non valet quam raptim videt. Ipfa quippc car- A p x , fa&a eft homini pondus poenæ i ut corruptio-
nis infirmitas tranfcendentcm fe animam retrahît, ni fuæ male liber ferviat, qui bene fervu^ de rncoratque
ad coritanda ima ac neceffaria i'ufpirantem ruptionis libertate gaudcbat. Salubrem quippe
i o .h5 ■ . _ 1 n______ saSEäyft: J<.r«ranc humilitatis arcem deferens, »aidrl iinnffiirrmmiimtatf iies ljuucgruumm
fiiperbiendo pervenit, 8c cervicem cordis erigen-
do fuppofuit; quia qui fuhefle divinis juffionibus
noluit, fub fuis le neceffitatibus ftravit. Quod melius
oftendimus, fi ea qua: deje&us fuftinet, 8C
prius carnis | &: poll: pondera mentis exprimaredueit.
Saliva ergo ex capite defluens os tangir,
fed ad ventrem minime pervenit : quia liquore fti-
perna contemplationis jam quidem intelle&us no-
fter infunditur, fed nequaquam mens plene fatia-
tur. In ore etenim guftiis eft, in ventre fatietas.
Salivam itaque glutire non polfumus : quia fupernæ
clajritatis bono fatiari non permittimur, quod x ,
adhuc ex tenuitatc guftamus. Sed quia hoc ipfum, 53. Ut enim taCeamus hoc, quod dolores tolérât, Quot modi,
, quod utcumque jam 3 fupernè cognofcimus, ex quôd febribus anhelat ; fua quadam agritudine g B | § |
pietate parcentis eft; quodvero hoc percipere per- conftringitur ipfa hac noftri corporis qua falus e corpus,
fedè non poffumus, adhuc ex pcena vetufta darçi- g vocatur. Nam otio tabefcit, opere deficit : media c
nationis , reftè nunc dicitur : Ufquequo non farcis (Jeficiens , cibo reficicur ut fubfiftat : refe£tione
tnihi , nec di minis me, utglutiam falivam me am 8 laffefcens , abftinentiâ relevatur ut vigeat : aqua
Ac fi apertè diceretur : Tunc homini plenè parcis, perfunditur, ne arefcat : linteis tergitur, né ipfa
cùm hune ad perfettionem tua contemplationis minis perfufione liquéfiât : labore vegetatur, ne
admiferis, ut claritatem tuam raptus interiùs vi- quiete torpeat : quiete refovetur, ne laboris exeiv
dear &: eum carnis fuæ corruptio exterius non re- citatione fuccumbat fatigata vigiliis, fcmno re-
pellat. Tunc permittis ut falivam glutiam, cum me paratur : opprella fomno, vigiliis excutitur, ne fua
faporé tuæ claritatis ufque ad abundantiam fitie- pejus quiete laffetur : veftibus tegitur, ne frigoris
tatis infuderis , ut nequaquam jam per indigen- adverfitare penetretur : quæfito calore deficiens,
b tiam cruftu oris efuriam fed in te b folidus irrigato aurarumflatu refovetur.f Cumque inde moleftias f
mentfs ventre fubfiftam. Sed qui promereri vult invenit, undevitaremoleftias quafivit, male fau-
e bonum quod c expetit , debet malum confiteri ciata , ut ira dixerim , de ipfo fuo medicamine
quod fecit. Sequitur : languefcit. Remotis ergo febribus, ceflantibufque
Peccavi : quid fact am tibi 0 cuftos hominum ? q doloribus, ipfa noftra talus agritudo eft, cuig eu- g
ji. £cce fatetur malum, quod egit, fed bonum randi neceffitas numquam deeft. Quot enim fola-
Verf.
C a r u t
X X X I quod Deo in recompentationem debeat offerre, tia ad vivendi ufum quarimus, quali tot noftra
R e c. xix.* non invenit : quia ad abluendam cu'pam quælibet agritudini medicamentis obviamus. Sed ipfum
Homo per fe lnimanæ acHonls virais infirma eft, nifi hanc mife- quoque medicamen in vulnus vertitur : quia ex-
Sn>aicPcCrfi- ricordia parcentis foveat, 8c non juftitia reûè ju- quifitô remedio paulo diutiùs inhærentes, ex eo
gOnj « ur premat. u n£|e rectè per Pfalmiftam dici- gravius deficimus, quod prqvidè ad refeétionem
pf*l. 62.40. tur : cMelior eft mifcricordia tua fufer vitam : quia paramus. Sic nimirum debuit prafumtio corripi,
quamlibet videatur innocens, apud diftrictum ta- tic fuperbia fterni. Quia enim elatunj femel fum-
men judicem noftra nos vita non libérât, fi ei reams
fui debitum mifericordiæ benignitas non relaxât.
Vel ccrte cum dicitur : £>u,d faciam t ’.bi ?
patenter oftend'tur, quia hæc ipfa bona,quæ age- w . .. - r, „
re præcipimur, non præceptori, fed nobis profunt. Dpavore vexatur, modo i dolore dejicitur , modo
Unde rurfum per Pfalmiftam dicitur: guoniam falfa hilaritate relevatur : tranfitoria pertinaciter
bonorum meorum non ind'ges. Humilitas aiitem noftræ
deftitutionis exprimitur, cum Deus hominum
cuftos vocatur : quia fi ejus nos cuftodia minime
protegit, ante occulti hoftis infidias, noftræ folli-
citudinis oculus vigilans dormit, Pfalmifta ruvfiis
p/al. 126.1,2. atteftante, qui ait : Nifi Dominus cufiodierit civiia-
tem y in vanumrvigilant qui cuftodiunt earn. Per nos
namque cecidimus, fed noftris refurgere viribus
d non valemus. Culpa nos d voluntatis propriæ femel
ftravit, fed pcena culpæ deteriùs quotidie depri-
mit. Ad amiflam rectitudinem furgere ftudiorum
conatibus nitimur : fed merirorum pondéré grava-
mur. Unde & apte fubditur.
p/al. If. 2.
fimus tpiritum, ecce deflûens quotidie portamus
lutum.
54. Ipfa quoque mens nbftra à fecreti interioris Et propt« |
fecuro q;audio exclufa, modofpe decipitur,modo ineaten1.
diligit, eorumquc amiflione incetfanter atteritur,
quia &. inceflanter curfu rapiente permutatur.
Rebus autem mutabilibus fubdita, & a femetipfa
variatur. Nam quzerens quod non habet, anxia
f crcipi t : cumque hoc habere cceperit, tadet hanc
percepitfcquodquafiyit. Amat fape quod defpe-
xerat, defpicit quod amabat. Cum labore qua: x-
terna flint difcic: fed horum repente oblivifeitur,
fi laborare deficrit. Diu quarit, ut parum quid de
fummis inveniat: fed ad confueta citius relabens,
nec parum in his qua invenit, perfeverat. Erudiri
appetens, vix fuam ignorantiam fuperat: fed eru-
dita,gravius contra feientia gloriam pugnat. Vix
J/hiare pojuifti me contrarium tibi faffus fum j: carnis fua fibi tyrannidem fubjicit : fed tamen ad-
' hue intus culpa imagines tolerat, cu jus jam foils
opera vincendo reftrinxit. In àuûoris fui inquifitio-
ne fe eiigit : fed reverberatam hanc,coiporearum
rerum arnica caligo confundit. Semetipfam quali-
ter incorporea corpus regat, intueri vulr J & non
valet. Requirit miré, quod fibirefpondere non fuf-
ficit : & fub eo ignara deficit, quod prudenter remihimetipft
gravis .<
C a p u t I2-* T unc WÊ contrarium Deus hominem pofuit,
X X X II c^m ^omo ^ eum pcccando dereliquit. Serpentis
Vet XXII quippe perfuafionibus captus hoftis ejus extitit,
R e c XX. ciijus pracepta contemfit. juftus verb conditor
Peccandocon- [iunc contrarium pofuit : quia inimicum ex e-
trariustattus , . , ■ r xi i • r • i eft Deo. latione deputavit. Sea nxc ipla contrarieras cul-
* Turon. Germ. Norm. Anglic. 8c vet. cd. jam fuperna, Vindoc.
&.Corb. Óeim. jam /»penis. Editi porter, jam fitper nos.
b lea Corb. Germ. Vindoc. Norm. Bellov. In Tutoa./olidius irri-
gatione mentis /ubfifl. Editi, felidatus.
c Çorb. Germ, expedit.
d Lyr. & Bigot, voluptatis proprie.. I ta nunc legitur in Utic. antigua
manu additum ; prius enim legebatur, volmtttis proprit.
e Additur ineditis, egritudo eß, qua? redundant, & ifinullis mfs.
invenimus.
I Gemet; cume/ue inedit molc/ias.
K Bellovac. & Gemet. cui curanda necefßtas.
k Vindoc. Bellovac. unus Reg. Colb. & Gemet. modo de/j>tcie»do
dolore dejicitur Turon. Germ. Ebroic. cumreliquis Norman, modo
deficiendo dolore dejicitur.
1 6 9 Liber VIII. in Caput VII. Bead Job.
ens noftra
upla & anno
dum
to Deo,
,i fufficeedidit,
ni-
h lê nifi
iiltum per-
fitperfilios Adam ° , a die exitus di ventre matris eo-
rum ufque ad diem fepultnra in matrem omnium.
Beatus autem Job ifta confiderans, 8c quare ita
ordinata fint ingemifeens, non juftitiam redarguit,
fed mifericordiam inquirit: ut percun&ando ipfe
humiliter pulfet, quod parcendo divina pietas im-
miitet.' Ac fi apertè dicat: Cur quafi contrarium
tibi hominem defpicis, qui certus fcio, quia peri-
re vel ipfum quem defpicere crederis , non vis?
Unde bene adhuc 8c humilitatemconfeffioriis ex-
primit, 8c vocem libera inquificionis adjungit, dicens
4 reflusV
|b mifcricor-
[am Dci pofquirit.
Amplam fe fimul & angyftam confiderans, A mido. Exteriofem ergo mortem confiderans, di"
qualem fe veraciter xftimet,ignorat : quia fi ampla cat, Ecce nunc in fulvere dormiam : interiorem rae-
non effet, nequaquam tarn inveftiganda require- tuens adjungat : Et f i mane me qu.efieris, nonfub-
rct; & rurfum fi angufta non effet, hoc ipfum tal- fiftam. Quantalibet enim juftitia polleant, nequa-
tem quod ipfa requirit, inveniret. quam fibi ad innocentiam vel ele£ti fufficiunt, fi
55; Bene ergo dicitur : Pofuifii me contrarium ti- in judicio diftriàè requirantur., Sed hoc nunc ad Humilitas te-
b i, & faEius fiimmibimetipfigravis : quiadum re- folatium fuæ ereptionis inveniunt, quod nequa- gmenà gladio
pulfus homo, & à carne moleftias, & à mente quæ- qüam fe poffe fufficere humiliter fciunt. Sub hu -,udias'
ftiones tolerat, grave nimirum pondus fèmetipfum militatis ergo tegmine à gladio fe tanta animad-
portat. Undique a languoribus premitur , undique verfionis abfcondiint, Sc quo terrorem venturi ju-
infirmitatibus urgetur; ut qui reliclo D e o, fefibi dicis præftolantes continuo timoré trepidant, eo
ad requiem fufficere credid.it, nihil in fe nifi tu- indefinenter agitur, ut paratiores fiant. Sequitur.
multumperturbationis inveniret, inventumque fe Refpondens àutem Baldàd Subites dixiuvfqùe- fobs. ret/. 1.
fugerequæreret, fed au&ore contemto-, quo fe fu- quo ïoqueris tali a, & fpiritus multiplex S fermons s& 2:
geret, non habéret. Cujus infirmitatis pondera be- g oris tui ? ’■ ■ - ^ . 8
ne quidam fàpiens contemplatus, ait : Gravejugum 58. Injuftis femper gravia funt- verba juftorum : C a p u t
& quæ ad adificationem prolata audiunt , hæc X X X V
quafi fuperimpofitum pondus ferunt. Quod de Vet. xxiv.
fe apertè BaldadSuhites indicat, dicens : Ufquequo Rec *xh.' .
ïoqueris talia ? Qu^enim ufquequo dicit, quia ædi- bam/ui^s^râ-
ficationis verba jam portare non poffit j oftondit, via.
Sed cùin corrigi iniqui defpiciunt, bene prolata cri-
•minaiitur. Unde 8c protinus adjungk : Et fpiritus
multiplex ferma nis or is tui. Cùm multiplicitas in
fermone reprehenditur, elle procul dubio intelli-
gentiæ gravitas in fenfu denegatur. Vis quippe LoquenHi qua.
fumma loquentium, quadrifaria qualitate diftin- drupiex vis.
guitur. Nam funt nonnulli, quos fentiendi fimul ac
dicendi amplitudo dilatât: 8c funt nonnulli, quos
C fentiendi ümul & dicendi inopia anguftat. Sunt
:
Cur non tollis peccatum me tim, & quarc non aufers
iniquitatem meam f
L a p u t pxin.
Icdiacorcm
llidcrat &
Burrcftio- :
56. Quibus profeèiö verbis quid aliud c quam
deliderium praftolati Mediatoris innuitur ? de quo
Johannes ait: Ecce Agnus Dei , qui tollit peccatum
mundi. Vel certè ab humano genere tune pecca-
tum plenè tollitur , cum per incorruptionis gloriam
noftra corruptio permutatur. Elle namque ä
culpa liberi nequaquam poffumus , quoufque in
corpore mortis tenemur. Redemtoris ergo granonnulli,
qui efficaciam dicendi habent, fed acumen
fentiendi non habent: 8c funt norinulli, qui
acumine fentiendi fubnixi funt, fed ex inopia lo-
cutionis obmutefeunt. Hoc namque in hominibus
cernimus, quod in rebus fape infenlibilibus vide-
mus. Nam plerumque 8c abundans aquaab intimis
ducitur, & largis in (uperficiem meatibus deriva-
tur. Plerumque angufta in intimis latet, & progre-
L APUT
Ix x iv .
tiam, vel rcfurre&ionis (bliditatem defiderat, qui diendi rimas difficulter inveniens , foras anguftior
iniquitatem fiiam auferri funditus fperat. Unde b exfudat. Plerumque minima in abfeonditis ori- j,
mox 8c d poenam quam ex origine meruit, 8c judi- tur : cumque patenter qua exeat invenit, ex largo
cium quod ex propria a&ione pertimefeit, adjun- foramine tenuis procedit, magnique fe meatus ai-
gens fub die : latant, fed non eft quod fundant. Plerumque verb
Ecce nunc in pulvere dormiam : & f i mane me qua- ~ ampla in abfeonditis furgit, fed anguftis preffa me-
fieris, non fubfiftam. ^ atibus tenuiffimè profluit. Sic itaque in aliis os pa-
57. Peccanti primo homini didum eft : Pulvis ' ’ ” " ^
es, & in pulverem reverter is. Mane autem dicitur
ilia tunc manifeftatio mentium, qua in adventu
: judicis apertis cogitationibus, quafi poft no&is te-
1 nebras dêmonftratur. De quo nimirum mane pér
Pfalmiftam dicitur : Mane afiabo tibi & videbo.
Quarere autem D e i, eft hominem fubtili interro-
gatione difeutere, 8c diftriètè difeutiendo judica-
re. Beatiis igitur Job humana dejciftionis damna
confiderans, videat quia 8c prafenti jam pcena premitur
, 8c adhuc de futuris gravius c urgetur: Et
dicat: Ecce nunc in pulvere dormiam: & fimane me
qu.efieris, non fubfiftam. Ac fiapertius deploret, dicens
: In prafenti quidem mortem jam carnis pa-
tior, 8c tarnen adhuc de venture judicio graviorem
f mortem, diftri&ionis tua fententiam pertimefco:
interitum pro culpa fuftineo, fed adhuc ad judicium
veniens, culpas refticui 8c poft interitum for-
* Norm. & Bellovac. undique angoribus vel anguoribus premitur.
1 Gemet. ab exitu.
*BcIlov. 8c Gemet. quam defideriorum pnftolatio Mediatoris.^
• a In edit. & pcenam pravaricationis culpa, qua: duo ultima verba
nullis in mfs. repetta expungenda duximus.
* Bellovac. arguctur,
f Ex antiq. edit. & mfs. reftituimus mortem feil, interiorem illam
qua mox, ubi male Coccius fubftituerat morte , quem tamen
tens emanat , quod largus ingenii fons miniftrat.
In aliis intelleiftum nec fenfus porrigic, nec lingua
fundit. In aliis os quidem ad loquendum patet, fed
ad reddendum parata a fenfii lingua nihil accipit.
In aliis verb largus fentiendi fbnsacorde exuberat,
fed hunc quafi meatus tenuis impar lingua coangd-
ftat. In quibus nimirum quatuor dicendi qualitati- Unicicrimi.fi
bus, fola criminitertia fubjacet, qua hoc fibi p e ifu^acec'
locutionem arripit , ad quod per ingenium non
affurgit. Nam prima laudanda eft, qua utroque
valenter pollet. Secunda miferanda, qua utroque
humiliter caret. Quarta adjuvanda, qua explere
£ quod fentit, non valet. Tercia verb delpicienda at-
que 1‘eprimenda, quadum fermone fe erigit, fenfu
jacet: qua membris inflatione tumentibus limilis,
ad aures audientium vafta , fed vacua procedir.
Quod nunc Baldad 1 ad beati Job crimen intor-
quet, dicens \ S p ir itu s m u lt ip le x fe rm o n is o r is tu i. v e t . xxr.
porter, edit, fecuti funt.
s In Gemet. .& Utijz. aliifq; mfs. & edit, fic legimus, prxterquam in
Guflanv. ubi /ermones pro fermonis; cm favere videtur turn licbr. textus,
turn paraphrafls chald.
b Ita mfs. non, exundat, ut legitur in edit. Coc. & al. porter, qua:
le&io fenfum evertit.
' Ita quoque oinnes mfs. In edit, quod nunc Baldad beato fob crimen
intorquet.
#