Liber IV. in Caput III. BeatiJob.
C ap ut
XXVI.
R e g. XXIV.
Concupilcen-
t ix oftia con-.
fcnfus nofter
inmimera mala.
‘ ^ a
JfaL z *. '20.
C aput
X X V I I .
Quid ifuclli-
6 gendurn in ver-
'bis Job, cùm
le optât abor-
V b t . xxvii.
Rf c . XXV.
Pcccatum quatuor
modis lêu
gradibusin
corde, ac toti-
IZ3 vocavit. Sed quantalibet virtute ele&i mine fui-
géant, pcnetrarc nequeunt, quæ eri.t ilia nova: na-
tivitatis gloria, qua tunc cum carne ad contem-
plandum ceternitatis lumen afeendunt. Undè &c
Paulus ait-: Jÿuod oc u lus non vidit, nec an ri s audi-
v i t , nec in cor hominis a (cen dit, qtu prxparavit
De us diligent i l us fe. Dicat ergo: Expettct lucem,
d? non vident, nec ortumfurgentis auront : quia fpon-
tanco vitio tenebrata noftra infirmkas, nifi priùs
per mortem poenæ fuæ debitum folvat, elaritatem
lucis internæ non pénétrât. Sequitur :
Jffia non conclujtt ojlia ventris qui portavit me,
nec abfiulit main ab oculis meis. .
47. Sicut &: fuperiùs di&um eft, non conclttftt,
dicit aperuit; ôc nonnbjhdit, irrogavit. Hæcicaque
nox, videlicet ciadpa, oftia ventris apéruit : quia
concepto ad peccatum homini defideria con-
cupifcentiæ releravit. Oftia quippe ventris, funt
deîideria concupifcentiæ a, de quibus per P10-
phetam dicitur : Intra in cubicula tua, claude cfiia
tua. Cubicula quippe ingredimur , cùm fecreta
ncftræ mentis intramus. Oftia autem claudimus,
cùm defideria illicita coercemus. Hæc itaque con-
cupifeentiæ carnalis- oftia, dum confenfus nofter
aperuit, ad innumera nos mala corruptions per-'
traxit. Unde b jam nunc fub mortalitatis pondéré
gemimus, quamvis ad hocarbitrio noftro c verie-
rimus : quia & judicii fie juftitia exigit, ut quod
/ponte fccimus, invititoleremus. Sequitur:
Jjhtare non in vulvamortuUsfum > egrejfus ex utero
non fiatim périt ? cur cxceptusgenibus / cur lacfa-
tüs uberibus /
4$. Abfit nos credere, quod beams Job tanta
fpiritûs feientiâ præditus, tanta interni judicis at-
teftatione laudatus, abortivum fe optet interiifte.
Sed quia, ficut etiam per remunerationem cognofi-
citur, intus habet teftem fuæ fortitudinis, intus
penfanda funt ejus pondéra locutionis.
49- Quatuor quippe modis peccatum perpétra-
tur in corde , quatuor confummatur in opéré.
I11 corde namque/uggeftione, deledatione, con-
/enfu, & defenfionisaudaciâperpetratur. Fit enim
- /uggeftio per adverfarium, deledatio per camem,
confenfus per fpiritum, defenfionis audacia per
elationcm. Culpa enim, quæ terrere mentem de-
buit, extollit, & dejiciendo elevat, fed graviùs
elevando fupplantat. Unde & illam primi hominis
reditudinem antiquus hoftis his quatuor idibus
fregit.Nam ferpens fuafit,Eva deledata eft, Adam
confenfit; qui etiam requifitus, confiteri culpam
per audaciam noluit. Hoc verb in humano genere
quotidie agitur, quod adumin primo parentemo-
ftri generis non ignoratur. Serpens fuafit ; quia oc-
cultus hoftis mala cordibus hominumlatenter fiig-
gerit. Eva deledata eft; quia carnalis fenfus, ad
verba ferpentismox fe delecbationi fubfternit. Af-
fenfum verb Adam mulieri præpofitus præbuit :
quia dum caro in deledationem rapitur, etiam à
fiia reditudine fpirims infirmatus inclinatur. Et
requifitus Adam confiteri noluit culpam : quia videlicet
fpiritûs, quo peccando à veritate disjungi-
tur, eoin ruinæ fuæ audacia nequiûs obduratur.
Eifdem etiam quatuor modis peccatum confiim-
matur in opéré. Priùs namque latens culpa agitur :
poftmodum verb etiam ante oculos hominum fine
* Editiaddunr carnalis : hoc verbum abeftà mff. Cotb. Germ. & a-
liis quos confuluimus. In Lyrano pro referavit legitur refervavit. Ma-
gis dilcrepar à cetetis unus Vindoc. in quo habetur : quia concept a a i
peccatum hominis defideria, concupifcentia referavit. t
b Editi etiam loco jam. Et inox a i hanc pro a i hoc.
A confufione reams aperitur : dehinc& in confuetu-
dinem ducimr : ad extremum quoque vcl falfæ
fpei fedudionibus, vel obftinatione miferæ defpe-
rationis enutritur.
yo. Hos itaque peccati modos, qui vel in corde
latenter fiunt, vel,patenter in opéré perpetran-
tur, beams Job confiderat, &humanum genus in
quot peccatorum gradibus fit lapfum , déplorât,
dicens : £)uare non in vulva mortuus fum s egrejfus
ex utero non fiatim périt ? cur exceptus genibus ? cur
latfatusuberibus .<*Prima enim vulva conceptionis,
fuit lingua malæ fuggeftionis. Sedpeccator in vulva
moreretur, fi moriturum fe homo in ipfa fug-
geftione cognofceret. Qin taraen ex utero egref-
B fus eft : quia poftquam in peccato eum fuggerens
lingua concepit, foras mox etiam deledatio ra-
puit. Poft egrefîîonem verb exceptus eft gcnibusV
quia cùm ad dcle&ationem carnis prodiit, nimi-
rum culpam per confenfîonem fpiritûs, fubjectis
cunblis fenfibus, quafi fuppofîtis genibus confum-
mavit. Sed genibus exceptus, etiam uberibus eft
la&atus. In confenfu enim culpæ addidis fpiritûs
fenfibus, multa caffæ fiduciæ argumenta fubfecu-
tafunt, quæ natam in peccato animam, virulente
» lade nutrierunt, & ne afpera mortis fupplicia
metueret, hanc blandis exeufationibus foverunt.
Unde& primus homo poft culpam audacior exti-
tit, dicens : Muller, quam dedifii mihi d fociam,
C ipfa dédit mihi de ligno, & comedi. Qui quidem
per timorem femetipfum abfconfurus fugerat ;
fed tamen requifitus innotuit quantum etiam ti-
mens mmebat. Cùm enim ex peccato præfens
poena metuitur, & amiffaDei facies nonamamr ;
timor ex tumore eft, non ex humilitate. Superbit
quippe, qui peccatum, filiceat non puniri, non
deferit.
yi. Sed his, ficut didum eft, quatuor modis culpa,
ut in corde agitur f etiam in opéré perpetra-
tur. Ait enim : Jpuare non in vulva mortuus fum ?
V ulva quippe peccantis, eft hominis çülpa latens,
D o c c u l t e peccatorem concipit, & reatum fuum
adhuc in tenebris abfcondit. Egrejfus ex utero
non fiatim perii ? A vulva de utero exitur, cùm
peccator quæ in ocçulto commiferit, hæc etiam in
aperto committere non erubefeit. Quafi enim ab
occultationis fuæ vulva procefTerant, de quibus
Prophetadicebat: Et peccatum fuum quafi Sodoma 1
pradicaverunt, nec abfconderunt. Q uare exceptus
genibus ? Quia nimirum peccator , cùm jam de
iniquitate fua non confunditur, in iniquitate ea- •
dem etiam adminiculis.peffimæconfuetudinisro-
boratur. Quafi genibus peccator fovetur ut créf-
catjdum culpa confuetudinibusfïrmatur ut vigeat.
E Curlactatus uberibus ? Quia dum prodire culpa in
ufumcoeperit, nimirum fe vel falfa fpe divinæmi-
fericordiæ , vel aperta miferia defperationis paf-
cit; ut eo nequaquam ad correptionem redeat, quo
vel fadorem fuum pium fibi inordinatè fimulat,
vel hoc quod fecit, inordinatè formidat. Beatus
igiturvirhumani generis lapfus afpiciat, &: quibus
præcipitiis merfum fit in foveam iniquitatis inten-
dat, dicens : fituare non in vulva mortuus fum ?
ideft, in ipfa occulta perpetratione peccati, cur à
carnis vita mortificare me nolui ? Egrejfus ex u-
tero non fiatim perii ? id eft , poftquam ad aperc
Ih Corb. Germ. »0» venerimus. Minime probatur ; loquitur enim
hîc S. Dodor de corruptclis ad quas confenfus nofter oftium aperuit.
* Hune locum mfl. Rem. Corb.. Germ, yiudoc* eâ racionc hîc exhibent
qua jam num. 39. obfcrvatum.
Job déplorât
candi modos.
Déplorât ac
deprecatur
quatuor modos
quibus homines
peccant in
IZ J San6ti Gregoirii Mofâlium 1 2 6
tam iniquitatem exil, cuir me tune faltem perditum A didum eft, falfa Cpcs fiïëntêm non intèrclpit fed
non cognovi ? Periflet quippe in fuo jadicio, fife hanc deterior defperatio configiti quæ dum
perditum cognoviffet. Jpttare exceptus genibus ? nem fpem veniæ funditus interimit, errorislade
id eft, etiam poft apertam culpam > cur me adhuc animam uberiùs nütriti
in ilia etiam confuetudo fufeepit, ut valentiorem
ad nequitiaS redderet, & pravisme ufibus fufti-
nens foveret i Cur latfatus uberibus /id eft, poftquam
in culpa: confuetudinemveni, cur me ada-
troeiorem nequitiam vel falfe fpei fiducia, vel lade
miferje defperationis enutrivi ? Cum enim culpa
in ufum venerit, ei jam animus etiam fi appetac, de-
bilius refiftit: quia quot vicibus prava: Freqpentay.
3.Cohfideret igitur fandüs vir, poft primàm vi t . ***>
culpam quanta déteriùs homo mala cOmm'ifit ;
poftquam paradifum perdidit, ufque ad quanta mo Komm .•
hu jus exilii præruptâ defeendit, Ù. dicat : Jpufite j
non in vulva mortuus fum / id eft, cùiti ferpentis ærimii|is de-
fuggeftio peccatorem me conciperet, tunc ucinam ft«»
quæ mé mors fequeretur, agnoviflêm, ne ufque ad
deledationem fuggeftio raperet 4 morti ardiùs
tionis aftringitur , quafi tot vinculis ad mentem ligarét. EgYeJfusex utero non fiatimperii /Ac fi di-
Jio-atur. Unde fit , ut enervis animus , cum folvi cat: Utinam ad exteriotem deledationem exiens,
non valet, ad quidam fefolatia falfa: cónfolatio- g quodinteriore lumine privabar agnovifl’em: & fab
nis inclinet: quatenus venturum judicem tantife fi- tern in ipfa deledatione occumberem, ne per con-
bi mifericordix fpondeat, ut eos etiam, quos ar- fenfum mors acrius puniret. Cur exceptus genibus /
guendos in venerit, penitus non occidat. Cui rei Ac fi dicat: Utinam minimè me confenfus J fubje-
hoc deteriüs accidit, quod ei multorüm fimilium dis pravitati fenfibus excepilTet, ne ipfa me coniine
uaconfentit, cum multi etiam male gefta lau- fenfio ad audaciam deterius raperet. Cur lattatus
dibus exaggerant: unde fit, Utinceflanter crefcat uberibus / A c fi dicat : Utinam blandiri mihi fal-
culpa, favoribusnutrita. Curari autem vulnus ne- tern poft mala perpetrata nolui/Tem, ne tanto me
gligitur , quod dignum prasmio laudis videtur.
Unde bene per Salomonem dicitur <-Fili mi, f i ié
laiiaverintpeccatores, ne acquiefcas eis. Peccatores
etenim ladant, cum vel perpetranda mala blandi-
mentis inferunt, vel perpetrata favoribus extol-
lunt. Annonladatur, de quo per Pfalmiftam di-
j'alm. 9- 24- citur : Jguoniam laudatur peccator in defideriis ani*
m& f i u : dr qui iniquagerit benedicitur a / -
cccatiquar- yz. Sciendüm quoque eft, quod tres illi modi
peccantium juxta defeenfus lui ordinem facilius
corriguntur, quartus verb ifte difticiliüs emenda-
tur.Unde & Redemtor nofter puellam in domo,
juvenem extra portam, in fepulcro autem Laza-
rum fufeitat. Adhuc quippe in domo mortuus ja-
cet, qui latct in peccato. Jam quafi extra portam
educitur, cujus iniquitas ufque ad inverecundiam
publics perpetrationis aperitur. Sepukurx verb
aggere premitur , qui in perpetratione nequitis
etiam ufu confuetudinis prelfus gravatur. Sed hos
ad vitam miferatus revocat: quia plerumque divi-
na gratia, non Iblum in occultis, fed etiam in apericilius
coirigiculpæ
nequiùs aftringerem, quanto me in illa mof
liùs foverem. His itaqüe reprehenfionum fuarum.
Vocibus in parente primo fe peccaffe redarguit.Séd
fi ad ærumnam hujus exilii nequaquam homo peccando
defcenderet, dicat qua perfrui quietc po-
tuiflet. Sequitur :.
Nunc enim dormiens filcrcm , dr fomno meo re- fc-fi tji
C quiefcerem.
54. AdhoC in paradifo hömo pofitus fuerat, ut C A v u ï
fife adconditpris fui obedientiam vinculis carica- XXVIII.
tis aftringerét, ad cæleftem Angelorum patriam Prima immi-
quandoque fine carnis morte tranfirét. Sic namqtie ^ conG!tl° »
r1 1* n 1- r ‘ aquapccsa.1- ïmmortalis cit conditus, ut tarnen ii peccaret, & docceid.t.
mon pofl’et : 2>c fic mortalis eft conditus, ut fi non
peccaret,ctiamnonmoripo/fet; atque ex merito
liberi arbitrii beatitudinem illius regionis atringe-
ret , in qua vel peccare, vel mon non poflet, U bi
igitur poft redemcionis tempus, carnis morte inter-
pofita, e-leèti tranfeunt, illue procul dubio parentes
primi, fi in conditionis fuæ ftatu perftitiifent,
etiam fine morte corporum transferri pomilFent.
tis iniquitatibusmortuos, £& mole pravæ confue- „ Dormiens igitur fileret, & fomno fuo homo retudinis
nprr^e»(fTlbr»sc , irve.ffpn peöAun sc lfïui ii lIunmmiinnie“ iillllnufftt-rraatr.. n n u ’ irfir/ ’r n n m a n i v i r n y rpm u ^m n i i f t iK .
Quartmn verb mortuum Redemtor nofter nun-
tiante difeipulo agnofeit, nec tarnen fufeitat: quia
valde difficile eft , ut is , quem poft üfum mala:
confuetudinis etiam adulantium lingua: excipi-
unt,a mentis fus morte revocetur. De quo &
bene dicitur ?b Sine mortuos, fepelire mortuos fuos.
■ Mortui enim mortuos fepeliunt, cüm peccatores
peccatorem favoribuspremunt. Q uidc enim aliud
eft peccare, quam occumbere; & fepelire, quam
abfeondere / Sed qui peccantem laudibus profe-
quuntur, extinäum fub verhorum fiiorum aggere
abfeondunt. Erat autem & Lazarus mortuus, fed
tamen non a mortuis fepultus. Fideles quippe mu-
lieres ilium obruerant, qua: & ejus mortem vivifi-
catori nuntiabant. Unde & protinus ad lucem re-
diit: quia cum in peccato animus moritur, citius
ad vitam reducitur, fi fuper hunc follicits cogita-
tioncs vivunt. Aliquando autem r ficut &c fuperiüs
* In ml. Colb. poft, benedicitur, lequitur: d:fficT- emeniaturpec*
latum, quod linguis pravorumnutritur. Qax verba, addito enim G u t
länv. in luam editionem cranftulic, quamvis orationis feriem (olvant,
& ab omnibus aliis codicib. live manu exaratis , five excufis exulenr.
b In pler. mfl. ßae mortuosJepeliant mortuos fuos. melius unus Com-
Eend. & Val-d. fine mortuos, utfepehant mortuos fuos. Ita olim lege-
atur in U(ic>
quiefceret,dum ad xteinx pacrix requiem dutftus,
quafic feceffum quftndam a clamore hoc humane i
infirmicatisinveniret. Poft peccatum namque qua- Qnietunifilcn
fi clamans vigilat, qui contentionem carnis propria: Vu®hominis
repugnans portat.Hoc quietis filentiumhomo con- üinoccnus-
dims habuit, cüm contra hoftem fuum liberum
voluntatis arbitrium accepit. Cui quia fua fpotite
fuccübuit, mox de fe , quod contra fe perftrepe-
ret,invenit, moxin certamirte infirmitatistumul-
tus reperit: & quamvis in pace filentii ab au&ore
fuetat conditus , hofti tarnen fponte fubftracus ,■
clamor es de pugna toleravit. Ipfa enim carnjs fuggeftio
, quafi quidam clamor eft contra quietem
, mentis, quam ante tranfgreffionem homo non fen«
J fit; quia nimirum quod de infirmirace poflettole-
rare, non habuit. Poftquam verb fe fponte hofti
fub di die, aftrictus culpa: fu^E vinculis, in quibuf-
dam ei etiam nolens fervit, & clamores in mente
patitur , cüm caro fpiritui rclücratur. An non clae
Barthol. Qmd enim eft aliud fepelire quamocculere ? S ei qui. Ali«
V«. Ed. cum mfl". Reg- pro occulere, habent, occumbere. In ali;s mfl.
om’ittitur & fepelire quam abfeondere. quod typis data fine, Coccio.
debemus.
d Vindoc. fubjellis pravitati genibus eXcep.
«Mfl* magno coaCcaCafeceßum quoddam h ic& infra cap. ol. iSnuflS
C. 29. n./S.