opufculum ex Gregorii Moralibus dcfloratum concinm-vit; quad in bibliotheca Cafinenfi a
juuf.iui. fe invention teflatur idem Mabillonius.
In bibliotheca Laudunenfis Ëcclefia infignis efi codex manu exaratus eofdem Moralium libros
in compendium redaélos exhibent 1 quem huic Ëcclefia dono contulerunt duo ejufdem Canonici3
Adalelmus Thefaurarius3 pofiea tefie Flodoardo , ejufdem ëcclefia creams Epifcopus an. 9zi. ac
Gaii chÿi.'' Bernardus. Opus fie incipit : In nomine Domini. Prologùs beati Job. Inter multos fæpequæ-
mEtfc.Lau,. riturj ^ B j Qß ßßri fcrjptor haberetur. A lii quideiri Moyfen &c. fieabfolvitur prologùs :
fuæ vi&oriæ gefta narravit. Poft prologum legitur ; Incipiunt Moralia S. Gregorii Papæ de
libro Job. Vir erat in terra Hus nomine Job. Idcirco fan&us vir ubi habitaverit dicitur
ut ejus meritum virtutis exprimatur. Sicut enim gravioris culpæ eft &c. Liber primus definit
in bac verba : quia fine cclTationc Patri fuam pro nobis incarnationem demonftrat.
Sequuntur ordine xxxiii.libri. Nam tricefimus quintus deeß. £häs autem hujus ctlletfionis auélor
fity nondum nobis compertum efi.
Mor.iiiam IV . Ex his liquet quàm affidui ejfent veteres in legendis colligendifque velut in fafciculos
^nïfcîitcn- Gregorianorum Moralium libris ; quod habita de Ulis exiftimationis argumentum efi luculentijfi-
niajorutn^nof mum' autem imperitia quomims legerentur non obeffet 3 ipforum in vulgares
worum flu- linguas tranfiationes faéla funt plurima. Nam Notkerus eos Germanice vertijfe dicitur ; Hifpa-
Bibi. vet. hi/f. nice autem (frimoaldus3 monafierii S. Æmiliani Monachus, circa feculi undecimi finem3 ut de ce-
Tdlumfs. teris taceamus. Non minus aviditatem legendi libros Moralium probat codicum manu deferipto-
rtm3 qui libros illos reprafentant3inmmerapene mùltitudo. Pracipuos à nobis leélos & evolutos
hic recenfere opera pretium duximus.
Qui codices à Antiquitate prafiantiffimus efi codex Cl. Viri Stephani Balu^ii 3 qui Gregprii atatem pene at~
Baîùiïïi. fingere creditur. Vtinamverb p lures quàm quinque libros3ficilicei à vigefimo tertio ad vigefimum
feptimum 3 compleéleretur.
Rcmcnfcs. Secundus propter antiqiiitatem locus debetur Remenfi plus quàm nongentorum annorum, qui Ecole
fia Remenfi dono datus efi ab Hincmaro Archiepifcopo. Huncappeüamus Rem. vet. aut i. Rem.
ut ab alio codice ejufdem Ëcclefia 3 fed atatis inférions difiinguatur.
TresRemigia-, Très codices nobis fuppeditavit bibliotheca Archimonaßerii S. Remigii Kernen fis, Prior majoris
forma vocabitur à nobis Remig. i. fee quentes, z. & 3.
Beiiovacenfis. Infignis codicis ëcclefia Bellovacenfis copiam habuimus, annitente Cl. V. D . Foy à S. Hilario
ejufdem ëcclefia Canonico3 qui quoad vixit fiudiofijjimum fe ofiendit litterarum litteratorumque omnium.
Codex qui y 00. annorum atatem prafert, compleélitur viginti priores Moralium libros. In
quibufdam locis recentiori manu corretfus fuit3 feu potius corruptus ; fed prioris lefiionis qua facile
dignofeitur 3 rationem habuimus. Libro undecimo pramittitur index capitulorum 3 quorum, d if
tinttio ex textibus libri Job explicatis repetitur. Addumur argumenta quadam 3 de igné æterno,
de felicitate, de timoré Dei &c. Kemigianus codex 1. exhibet etiam nonnulla fummaria titulo-
rum loco adferipta. Codex Bellovacenfis primis his litteris Bellov. aut Belvac. fignificabitur.
Duo Coibe'ien- Decem priorum librorum Moralium variantes leéliones ex duobus codicibus Corbeienfibus ex-
Corb-Germ. ccrpfimus 3 qui cum ab invicem numquam ferè diferepent ambo fic notabuntur3 Corb. Alterius
Corbeïenfis occurret fiepe mentio > qui cùm Parifiis in bibliotheca S. Germant à Pratis nunc ajfer-
vetur3 dicetur Corb. Germ. EademS. Germant bibliotheca nobis prabuit optima nota codicemGc r-
manenfis titulo infra indicandum. •
Colbert. Afceterii Dionyfiant prope Parifios ohm fuit codex ab 800. circiter amis deferiptus 3 quem C o l
bertinum nominamus3 quod in celeberrima Colbertina bibliotheca nunc aßervetur.
Duo Laudun. Ëcclefia Laudunenfi duos codices in quibus libri Moralium continentur à decimo feptimo inclufive
ad ultimum3 utendos accepimus3 infra fic indicandos Laud, primus, Laud, fecundus.
Vai-ciar. $ Sex priores libros & totidem pofieriores cum vigefimo3 vigefimo primo3 & vigefimo fecundo eruu
mus ex bibliotheca monafierii vallis-Clara 3 Ord. Cifiercienfis in dioecefi Laudunenfi3 annuente Re-
'üerendijfimo Abbate3 faventeque doÛifjimo aquê ac humaniffimo viro Domno de Noyville ejufdem
monafierii vigtlantiffimo Prapoßto3 cujus ope ac labore multa alia ad nofiram editionem ad-
ornandam 3 confecuti fumus. Huic codiciwtam hanc affignamus Val-dar.
Longîpont. Decem priores Moralium libros, atque undecim novijfimos invenimus in monafierii Longt-
pontis ejufdem Ordinis Cifiercienfis membranis optima nota fiexcentorum circiter annorum anti-
Duo compeu *ïu*tatem P™ f e jferentibus j qua hoc dimidiato nomine Longipont. facile à ceteris fecernentur.
dL-nf. f Duobus codicibus S. Cornelii Compendienfis ufi fumus3 uno y00. annorum, altero inferioris ata*
tis
tii. Antiquiorem appcllabimus Compend. 1. alterum Compend. z.
Regia.apud Parifios bibliotheca codices elegantia & venufiatemagts quàmvetufiate common,
datos confuluimus 3 & magna ex parte evolvimus. U nus omnes Moralium libros continet 3 alter
decem & 06I0 3 tertius tantum quinque : quartus longe majori forma elegantiffimifque charalleri-
bus exaratus, decem & feptem dumtaxat.
E x codice Camotenfis Ëcclefia feculo JC. feripto 3 pauca delibavimus 3 quod ab aliis jam à no-
bis leélis non difireparet.
In monaflerio S. Petri in valle Carnot, extat codex Moralium arift annas 800. feriptus, quem
Ardeus Camotenfis Ëcclefia Decanus, pofiea in monafierio Floriacenfi Monachus3 indeque Car-
notum mijfus ad refiaurandum S. Petri monafierium, fecum detuliffe dicitur. Hunc in quibufdam
tantum locis infignioribus confuluimus 3 quod magna ex parte mutilus fit.
Floriacenfis monafierii bibliotheca magna olim mfs. fupelleflile infirutfiffima 3 tria Moralium
exemplaria manu exarata affervat3 ex quibus varias leéliones non.paucas excerpfimus.
Ex Bibliotheca S. Martini Turonenfis eorumdem Moralium vêtus exemplar obtinuimus evoL
vendum 3 fpondente pro nobis Cl. F'. D. de Galicyon Doélore ac focio Sorbonico 3 ejufdem Ëcclefia
Canonico & Pracentore3 cui littera plurimùm debent.
E x codice S. Albini Andegavenfis multas Moralium varias leéliones accepimùs 3 & no'üa in-
feruimus editioni.
In bibliotheca monafierii Fïndocincnfis très naéli fumus cvdices Moralium manu exaratos ve-
tufiifiimos. Qui antiquitate prafiat tredecim libros ultimo s exhibet ; alter duodecim priores3 tertius
viginti duos. In eo fingulis libris quidam pramittuntur indices argumentorum feu titulorum ac ve-
luti capiturhy in qua libri fecantur. Idem duplicem fape leélionem exhibet3 quod etiam in <Vticenfi3
Lyrano & Bigotiano infra commemorandis 3 obfervavimus.
Veritm majorem codicum mfs. copiam 3 çy variarum leéHonum fegetem nobis fubminifiravit
Normannia, qua in provincia nova hac editto potijfimùm adornata efl.
Libros quindecim priores accepimùs ex bibliotheca Ëcclefia Bajocenfis 3 favente prafertim ll-
lufirijfimo Reverendijfimoque ëpifeopo Henrico de Nefmondi qui citm refarcienda ex S. Gregorii
doébina difeiplina Ecclefiafiica fit fiudiofiffimus3ut emendatiora prodirent ejufdem S. Doéloris opera
curandum putavit.
Omnes Moralium libros legimus in codicibus Ebroicenfis Ëcclefia nobis commodatis beneficio
prafertim Clarijfimorum Firorum D. TJ. Bitaut Decani 3 Petit Pracentoris3 & Aubery Canonici
ac bibliotheca Prafeéli.
Eofdem libros contulimus ad varios mfs. S. Michaelis in periculo maris, S. Martini Sagienfis,
S. Ebrulfi in pago 'Uticenfiy B. Maria de Lyra3 B. Petri de Conchis, monafierii Beccenfis, Pra-
tellenfis 3 Gemeticenfis. Hi codices pene omnes y00. annorum atatem afjequi videntur 3 optimaque
funt nota, prafertim Pratellenfes & Gemèticenfes qui antiquitate prafiant. S. Ebrulphi codices ali-
quando Vticenfes appellabimus à pago Vticenfiinquo fitumefi illud monafierium. Conchenfis nune
affervatur in celeberrima bibliotheca Bigotiana apud Rotomagum 3 ex qua ilium accepimùs cum
plurimis aliis 3 humanitate Clarijfimi viri D. Bigot, de Monville in fuprema Normannia curia
fenatoris integerrimi ; quapropter eum non Conchenfem fed Bigotianum appellabimus.
Oélo Anglicanorum mfs. variantes leéliones fuppeditavit nobis Thomas Jamefius in Vindiciis
Gregorianis, fed pauciffimas -, ex quibus tarnen intelligere licet 3 Anglia codices manu exaratos à
noftris non diferepare.
Denique Romanorum Faticanorumque codicum leéliones diverfas ad nos mißt D. Claudius
Efiiennot, quem huic labori plurimifque aliis pro Reipublica litteraria bono fufeeptis immortuum,
lugemus.
V. Chrifiianorum fiudium erga libros Moralium S. Gregorii non minus probant frequentes eo-
rum editiones 3 à quo ars typographica amanuenfium labores levavit3 quàm codicum manu exara-
torum copia. Eas tantum quibus ufi fumus 3 hîc recenfere fufficiet, five feeorfim exeufi fint laudati
libri y five fimul cum aliis fàfiéli Doéloris operibus : omnes enim enumerare immenfi laborïs effet ac
fetpervacanei.
Antiquior a nobis leéla3 Parifienfis efi an. 149f. qua prodiit cura magiftri Udalrici Gering
Conftantienfis, & Berdholdi Rembok Argentincnfis Ibciorum in foie aureo vici Sorbo-
nici commorantium.
Quatuor Rcgü
Duo Carno-
Tres Floria-
cenf.
Turonenfis.
Très Vindo-
Bajocenfl
Ebroïcenfcs.
Micbaelirn,Sa-
gienfès, Uti-
cenfcs, aliique
é Normannia.
Anglican?.
Romani &
YaticanL
Librorum Moralium
editio-
ncs præcipux.