Sancti Gregorii Moraliura 2 4
infirmiores fidelium plebes accipimus. f Quæ ètfi A ves , Hebræos à. pafçuis Legis ad fidem venientes
ad perfedionem o peris nequaquam, forti virtute
permanent, fidem tarnen Trinitatis oognitam con-
ftanter tenent ? In feptem ergo filiis ordo pnedican-
tium, in tribus verb filiabus multitudo fignificatur
auditor um .Poffunt etiam per tres filjas tres ordines
fidelium defignari. Poft filios quippe fili« nominan-
tur, quia polt Apoftolorum confpedam fortitu-
dinem, tres diftindiones fidelium in Ecclefi« con-
. verfatione fecut« funt : paftorum videlicet, Sc
continentium, atque conjugatorum. Unde Sc Ezechiel
propheta <tres liberatos viros audiffe fe affe-
rit, Noë fcilicct, Sc Daniclem, Sc Job. Quid eniin
per Noë,. qui arcam in undis rexit, nifi pr«pofitoaccipimus,
nihil obftat ut per camelos, tortos mo-:
ribus, atque onuftos idolorum cultibus, Gentilium
populos fentiamus. Quia enim ex femetipfis fibi
invenerunt deos, quos colerent: quafi a femetipfis
eis onus in dorfo excreverat, quod portarent.
22. Poteft etiam per camejos, quia f communia f
funt animalia , Samaritanorum vita fignari. Ca-
meli namque ruminant, fed nequaquam ungu-
lam findunt, § Samaritan] quoque quafi ruminant, g
quia ex parte Legis verba recipiunt: Sc quafi un-
gulam non findunt, quia earn pro parte contern-
nunt. Qui, &: grave onus in dorfo mentis tolerant,
b quia in omne, quod faciunt, fine fpe «ternitatis h
rum ordo fi'uiatur j qui dum ad formamvitæ po- g élaborant. Fidem quippe refiirredionis nefciunt.
pulisipræfunt., fandam.Ecclefiam in tentationum 17 “ :J nfludibus
regunt îQuid per Danielem, cujus mira
•-abftinentia {cribitur, nifi continentium vita figura
cur; qui dum cuncta, quæ mundi funt, deferunt,
defpedæ Babyloniæ alta mente dominantur ?
'Quid per Job, nifi bonorum conjuguai vitafigna-
turj qui de rebus mundi, quas pomdent, duuvpia
opera faciunt, quafi per terra: viam ad cæleftem
patriam tendunt ? Quia igitur poft fandos Apofto-
los tres iftæ fidelium diftindiones fecutæ funt, reôte
poft filios, tres filiænatæ memorantur. Sequitur:
E t f u i t p o f e j fio e jiis fe p t em m i llia o v iu m , & t r i a
m i Ilia cam e lo nm .
C ap. XV. Quia fideles auditores ex varia converfatio-
Et quid elle gravius atque onuftius poteft, quàm
aftlidionem fæculi prætereuntis perpeti , Sc nequaquam
ad relevationem mentis, gaudiaremu-
nerationis Iperare ?Sed quia in carne Dominus ap-
parens, Sc Hebræorjim populos perfedionis gracia
implevit, Sc Samaritanorum quofdam ad co-
gnitionem fidei, mira opera oftendendd, perdu-
xit: dicatur rectè de umbra, quæ veritatem expri-
méret, quôd Sc feptem miÛia ovium, Sc camelo-
rum tria millia poflideret. Seqmtur :
Jîhiingenta juga boum, dr quingenta afina. *■ Ibid.
23. Jam fuperiûs dictum eft, quod in quinqua- C a p ut
genario numéro , qui feptem hebdomadibus ac X V L
monade addica impletur, requies defignatur : de- Boum nomintf
b* ne colledi funt, quod priùs univerfalice--, b me- C nario autemnumerofiimmaperfedionis exprimi- quiddefigm
moratis filiabus, dicitur, hoc diftindè poftmodum
Jis vitiofi gen- appellatione animalium fubinfertur. Quid enim
dies adumbra- jn foprem millïbus ovium, nifi perfectam quorum-
tl" x dam innocentiam exprimit, quæc ad perfectionem
gracia:, ex Legis paîcuis venit ? Quid verb in tribus
mülibus camelorum, nifi ad plenitudinem fi-
deiveniens, d torta Gentilium vitiofitas defigna-
Vj-t-. x iv . tur > j n Scriptura autem facra aliquando cameli
nomine ipfe Dominus, aliquando autem populus
gentilis exprimitur. Cameli enim nomine Dominus
defignatur, ficut ab eodem Domino Judæis
jiunk 0 24. adverfantibus dicitur : Liguantes culicem, camelum
glutïentes. Culex enim iufiirrando vulnerat, ca-
melus autem {ponte fe ad fufeipienda onera incli-
nat. Liquaverunt ergo Judæi culicem, quia fedi-
tiofum dimitti latronem petierunt : camelum verb
glutierunt, quia eum, qui ad fufeipienda nof-
træ mortalitatis onera fponte defeenderat, extin-
guere clamando conati funt. Rurfus cameli nomi-
Gtaef. 24.61. ne gentilitas defignatur. Unde Sc Rebecca ad Ifa-
ac veniens, dorfo cameli deducitur : quia ad Chri-
e ftumex gentilitate Ëcclefia properans, e in tords
vitiofifque vitæ veteris converfationibus inventeur.
Quæ, Ifaac viio, defeendit : quia Domino cogni-
to, vitia fua gentilitas deferuit, Sc ab elatione cel-
fitudinis, ima humilftatis petiit. Quæ Sc verecun-
data pàllio vclatur : quia coram illo ex anteâôta vita
tur. Quia veto fidelibus perfectioquietispromit-
titur, quafi quinquagenario decies duôto ad quin-
gentefimum pervenitur. In Scriptura autem-facra Ve t .
Boum nomine aliquando hebetudofatuorum, aliquando
bene operantium vita fignatur. Quia enim
bovis nomine ftultorum vecotdia figunatur,*reôtè
per Salomonem dicitur : Statimque eamfequitur, Proverb. 7.22.
quafi bos ductus ad viëtimam. Rurfiim quia boum
nomine vita uniufoujufque operantis exprimitur,
Legis præcepta teftantur, quæ per Moyfen præ-
cepit, dicens : Non alligabis os bovi trittir anti. Dm‘ *s- 4*
Quod aperce rurfiim dicitur : Dignus efi operarius 7. '
mercede fua. Afinorum quoque nomine aliquando ‘T^)rnomin*
ftultorum pigritia, aliquando immoderata petu- a orum‘
lantium luxuria, aliquando Gentilium fimpUcitas -
defignatur. Stultorum pigritia, afinorum appella-
tione figuratur, ficut per Moyfon dicitur : Non a- mut. 2* 19.
rabis in bove fimul & afino. Acfi diceret: FatuoS
fapientibus in prædicatione non focies, ne per
eum, qui implere rem non valet, illi, qui prævalet,
obfiftas. Immoderata quoque petulancium luxuria
afinorum appellatione exprimitur, ut Propheta te-
ftatur, qui ait : Quorum carnes firnt ut cames afino- jEmh. 23. tôt
rum. Afinorum rurfiis nomine, ïimplicitas gentilita-
tis oftenditur. Unde Jerufàlem tendens Dominus, Matth, n . s i
afollum fodifl'e perhibetur. Quid eft enim fodendo
afinum Jerufàlem venire, nifi Gentilitatis fim- i
confunditur. Unde Sc per Apoftolum eifdem Gen- r plicia corda poflidendo , ea ad vifionem pacis retibus
dicitur: £)u<cm ergo frucium habuifiis tunc in
iUisj in quibus nunc crubefeitis .pQuia igitur per o-
*. In felis vulgatis poll accipimus, adjicitur : fidem Sancle. Trinit.
tenentes. quod glolfema rejiciendum cenfuimus.
b Editi memoraiis filiis & filiab. renitentibus mff. & printer Grego-
rii mentem, paulo antea doeent i s tribus filiabus • nulla filiorum fa-
dla mentionc, tres fidelium ordines fignificari.
c Ed. Vet. & Rec. ad perceptionem, quod liabent tltic. & nonnulli ’
mff. Unus Vindoc. & al. ad perfeclionis gratiam. fequimur mf. Corb.
d Vatic. & Guffanv’s tota Gentilium, mendose.
e GiIot.Vatic.Guff. uno verbo intortis. repugnantib. m ff ac vet. edit.
f Primus Rem. commune eft animal. Corb. & Germ, commune funt
animal. : ^
* In Corb. Si Germ. Samarii. In Reg. Samarei; fic dicuntur lib. J«
gendo Sc priefidendo perducere ? Quod uno Sc fa-
cili teftimonio oftenditur: quia Sc per boves * Ju<-
ep. olim^a. & lib. 7. ep. olim 11.
h Ita mff. Corb. Germ. Rem. &c. ac vet. edit, pro id omne, quod
legttur in Vatic. Sc Guff
‘ Rem. Remig. vetus editio Bafil. ita babent. Alia 1^14. fedendo
afinam. banc fequuntur reccntiores cd. Pneferenda videtur prior leftio,
ut magis accedcns ad S.‘ Greg, mentem, qui infra cxplicat quid figni-
ficct afinus, non afina. Ceterdm fedens afellum, See. phrafis fell Gr^;o-
rio non infelens, nec in feriptoribus lacris peregrina. Optat.- lib.~a. de
lchifm. Donat, cap. 3. Cathedram unicam. . . ./edit prior Petrus. Ita
lib. i. cujus tu cathedram fedes. 8c quis cathedram federet alteram.
k Gilot. & feq. ed. fudii op. At Corb. Sc pier. raff. jfudf,t op. quod
couvenit feq. habuit fuds-a boves &c.
Jfat.i.3.
2.5 Liber I. in Caput I. Bead Job. 26
dææ operarii, Sc per afiniim gentiles populi defi- A pheta teftante perhibetur, qui ait : Et ecce vir O- :
gnantur, cum per Prophetam dicitur : Cognovit riens nomen ejus. Omnes ergo, qui in hoc Oriente
bospojfejforem futim , & afinus prafepe Domini fiii, fide confiftunt, ieGtè Orientales vocantur. Sed
Quis enim bos, nifi Juaaïcus populus extitit, cu- quia omnes homines tantummodo homines funt,
prædicatores
Judæorum boves
jugo legis
Matth. 23. is.
juscervicemjugumLegis attrivit?Et quis afinus,
nifi gentilicas fuit , quam quilibet fedudor repe-
rit quafi brutum animal, & nulla ratione reriitens,
quo voluit errore fubftravit ? Bos ergo poffeffo-
rem, Sc afinus Domini praffepe cognovit, quia Sc
Hebralcus populus Deum, quern colebat, fed ig-
norabat, reperit : Sc gentilitas Legis pabulum,
quod non habebat, accepit. Quod igitur fuperius
nominatis ovibus Sc camelis dicitur, hoc inferiüs
in bobus Sc afinis replicatur.
24. Habuit verb Sc ante Redemtoris adventum
ipfe autem Oriens Deus Sc homo; rede dicitur,
Eratmagnus inter omnes Orientates. A c fiaperte di-
ceretur: Omnes, qui in fide Deo nafeuntur, fupe-
rat; quia non ut ceteros adoptio , fed natura ilium
divinitatis exaltat, qui etfi humanitate ceteris ap-
paruit fimilis, divinitate tamen manfit fuper omnia
Cbrillusbu-
manitateàÉetc-
risfimilWdi-
vinicatc lirfgu-
laris.
fingularis.
Et ibantfilii ejus, & faciebant convivia pert
domos.
2-7; Filii faduri convivia per domos ibant, cum
prsdicatores Apoftoli in diverfis mundi regioni-
C a p u t
X I X .
In filiis Job
convivia celc-
brantibus Prx*
dicatofesinccl-
Matth. 14.17.
& is. 32.
Marc. 6. 37;
Luc. p. 13.
Zohan. 6. 27;
V i T. x x.
Judia boves, quia ad praedicandum mifit opera- ® bus, virtutum epulas audientibus, quafi edentp R
rios, quibus voce Veritatis dicitur : V* vobis hy-
poer ita, qui circuitis mare & aridam , ut faciatis
unumprofielytum, & cum fuerit faffus, facitis eum
filium ge henna duplo , quam vos. Qupsgrave jugum
Legis prefferat, quia' exteriora littera: mandata
tolerabant, Quibus voce Veritatis dicitur:
Venite ad me omnes, qui laboratis & onerati efiis,
& ego reficiam Vos.Tollite jugum meum fuper vos, &
difeite a me, quia mitis firn & humilis corde. Quod
ergo in Evangelio bene laborantibus requies pro-
mittitur, hoe eft, quöd hic juga boum quingenta
memorantur: quia qui Redemtoris dominio colla
fubjiciunt, quó, nifi ad requiem, tendunt?Unde
busminiftrabant. Unde Sc eifdem filiis de efurie: ....
bus plebibus dicitur: Date tills vos rnanducare. Et
rurfum: Dimittere eos jejunos nolo, ne deficiant in
via. Id eft in prxdicatione veftra verbum confo-
lationis accipiant, ne a veritatis pabulo jejuni re-
manentes, in hujus vitx labore (uccumbant. Hinc
rurfum eifdem filiis dicitur: Operamini non cibum
qui perit, fed qui permanetiii vitam aternam. Qua:
convivia quomodo exhiberentur, adjungitur, cum
protinus fubinfertur:
Vnufquifque in die fuo.
28. Si ignorantiaj obfeuricas fine dubitatione hox
cordis eft, incelleflus non immerito dies vocatur.
Sc afina: quingenta: perhibentur: quia vocata: pie- q Unde & per Paulum dicitur: Alius judicat diem in-
Genef 47. 14..
Ó" I*
bes Gentilium, dum ad requiem pervenire defi-
derant, cuncta mandatorum onera libenter portant.
Unde bene, quod hanc requiem populus gentilis
appeteret, Jacob filios alloquens, prophetica
hoc ftuduit voice fignare , dicens- : Ifachar afinus
fortis, accubans a inter terminos , vidit requiem
quod effet bona, & terram quod optima, dr Juppo-
fu it hume rum ad portandum. Inter terminos namque
accubare, eft præftolato mundi fine requiel-
cere, nihilque de his, quæ nunc in medio verfan-
tur, quærere, fed ultima defiderare. Fortifque afinus
requiem ac terram optimam vider, cum {implex
gentilitas idcirco fe ad robur boni operis eri-
git, quia ad æternæ vitæ patriam tendit. Quæ b ad
ibid.
C a p . XX .
Juxta menfu-
ram intelli-
genciæ pafcca-
di a ud itorcs.
Rom. 14. s.
ter diem, alius judicat omnem diem. A c fi apërtè di-
cat:alius quædam, nonnullis intermiflis, intclligir, a-
lius verb omnia c intelleôtu poflibilia, ita ut funt
videnda, cognofcit. Unufquifque ergo filius in die
fuo convivium exhiber : quia fanôtus quifque præ-
dicator juxta menfurain illuminatæ inteliigentiæ,
mentes audientium epulis veritatis pafeit. In die
fuo Paulus feccrat convivium, cùm dicebat : Bea-
tiores erunt fe fic permanferint, fecundum meum con-
filium. De die fuo unumquemque admonebat co-
gitare, cum diceret : Unufquifque in fuo fenfu abun-
det. Sequitur:
Et mittentes vocabant f .s forores fuas, ut come-
derent dr biberent cum eis.
Rom. 14. s.
ibid.
portandum, hufflerum fupponit : quia confpefta D ay.Sorores filii ad eonviviumvocant: quia infir- C a p u t
. Hi per filias
i Job fignifiib\
d.
C a p u t
X V I I .
•V E T. XVIII.
Stulti mundi
prius vocati
quam fapicnfuperna
requie, pr^ceptis etiam gravibus in ope-
rationc fe fubjicit, Sc quidquid intolerabile pufil-
lanimitas aflerit, hocei lcve ac facile {pes remu-
nerationis oftendit. Quia ergo ad a:ternam requiem
pro ele&orum parte Judxa gentilitafque
colligitur, re£te quingenta juga boum, & quin-
gent« afina: haberi perhibentur. Sequitur:
Ac ftmilia multa nimis.
25. Quid eft, quod prius animalium multitudo
deferibitur, Sc familia in extremo memoratur; nifi
quod ad cognitionem fidei prius ftulta mundi
colle£ta funt, utpoft ejus etiam aftuta vocarentur,
Paulo atteftante , qui ait: Non multi fapientes femis
auditoribus fanôti Apoftoli refeclionis fupernæ
gaudià prædicant, eorumque mentes, quia a veritatis
pabulo jejunas alpiciunt, divini eloquii epulis
pafeunt. Bene autem dicitur : Ut comedcrent &
biberent cum eis. Scriptura enim facra aliquando
nobis eft cibus, aliquando potus. Cibus eft in locis
obfeurioribus, quia quafi exponendo frangitur, Sc
mandendo glutitur. Potus verb eft in locis apertio-
ribus, quia ita forbetur ficut invenitur. Cibum vidit
Propheta Scripturam facram , qui exponendo
frangeretur, cum diceret : Earvnli peticrunt pattern,
dr non erat qui frangeref eis : ia eft, infirmi
quique Scripturæ facræ valentiores fenrenrias pe-
cundum carnem, non multi potentes, non multi no- £ tierunt exponendo comminui ; fed qui exponere
Vet. x
bus, modo po-
C APÜT
X V I I I .
biles, fed qua Jhdta funt mundi, elegit Deus, ut con■
fundat fapientes ? Ipfa namque {and:« Ecclefi«
principia, litterarum perhibentur ignara, ut videlicet,
cundis in pr«dicatoribus fuis Redemtor of-
tenderet, quod ad vitam credentes populos non
fermo, fed caufafuaderet. Sequitur:
Erat vir ille magnus inter omnes Orientates.
z6. Quod Redemtor nofter Oriens dicitur,Pro-
* Rem. Remig. Corb. Vindoc. 8c penc omnes, accubans in terminos,
Et infra: In terminos namque habitare. See.
b lidcm mff. £»« & ad portandum, humerum apponif.
debeat, non valet inveniri. Potum vidit Scripturam
facram Propheta, cum diceret: Omnes fitien- jfu. ss. /.
tes venite ad aquas. Si porus aperta mandata non
effent, per femetipfam Veritas non clamaret: Si iohan. 7. 37.
quis fitit, veniat ad me & bibat. Quafi cibum Sc
potum vidit Propheta Jud«ai defuilfe, cum diceret
: Nobiles ejus interierunt fame, dr multitudo ejus ifai. s. igK
fiti exaruit. Paucorum quippe eft, fortia Sc occulta
cCorb, Germ, ac pi. mff, cum ret. Edit, parif. 8c Bafil. omnia ad
intellect Htn pojfibilia
B iij