deris non habent. Et humanum genus a .paradifi >
a o-audiis expulfum, vim contemplationis a perdidit,
r'obur conditæ foramdinis amifit : cùmque ad fu-
perna repetenda fe erigit, fragrat quidem odore
memoriæ, fed digne non exerit pondus vitæ. Po-
niorum ergo odoribus repletur, 8c tarnen hue il-
lucque leviter mentis noftræ navis impellitur : quia
b & paradifi ceHitudem cum b odoris recordatione
meminimus , & importunos tentationum fludus
ex came toleramus. Unde &c apte fubjungitur :
V E T. XXV. Si cut a qui la volans ad efcam. Aquila etenim alto
valde volatu fufpenditur , 8c adnifii præpeti ad
æthera libratur ; fed per appetitum ventris terras
expetit I fefeque à fublimibus repente deorfum
fundit. Sic flc humanum genus in parente primo
adima de fublimibus corruit, quod nimirum con-
ditionis fuæ dignitas in rationis celfitudine quad
ni aëris libertate fufpenderat : fed quia contra
præceptum, cibum vetitum contigit, per ventris
concupifcentiam ad terras venir : 8c quad pod: vo-
latum carnibus pafeitur, quia ilia libera contemplationis
infpiracula perdidit, 8c deorfum corpo-
Teis voluptatibus lætatur. Si cut ergo aquila volans
ad efcam , dies noftri velociter tranfeunt : quia
quo ima petimus, eo fubdfterc in vita prohibe-
mur.
Quæftiones J1- Sed cùm hæc ante mentis oculos continua
dutx circa ho- cogitatione revolvimus, duris taciti quæftionibus
mims lapfum uraemur, cur omiiipotens Deus condidit quern qmrclrenan- O. 3 f . . a dx. penturum elle prælcivit ? cur is, qui furame potens
8c fummè bonus eft, nequaquam voluit hominem
talem facere, qui perire non pofTet ? Gum
veto hæc tacita mens interrogat, paver, ne ipfô
interrogationis aufu in fuperbiam erumpat : feque
c humiliter comprimit, c & cogitationes reftringit.
Sed eo graviiis affligitur, quo inter mala quæ did
tinet, etiam de conditionis fuæ abfeondito iiitel—
ledu cruciatur. Unde hîc quoque apte fubjungitur
: Cum dixero, Nequaquam ita loqnar ; cemmuto
fact cm me am, dr do lore torque or. Nequaquam quip-
pe ita nos debere loqui dicimus, cum noftræ in-
drmitatis modum ex inquidtione tranfeuntes, nof-
metipfbs pavore reprehendimus, 8c dipemæ re-
verentiæ condderatione refrenamus. In qua refre-
natione fcilicet mentis noftræ facies commutatur :
quia quæ prius non capiens audenter fumma re-
quirebat, indrmitatem fuam poftmodum agnöf-
Menti «fi juf- cens, vencrari inchoat quod ignorât. Sed in ipfa
ta, tamen du- commutation© dolor eft : quia valde affligitur ,
ra excitas. qUoniam primæ culpæ merito ad intelligenda ea
d quæ de d ipfa funt, cæcatur.Quæ patitur, jufta eflfe
condderat ; pavet, ne in dolore per licentiam lo-
cutionis excedat ; ori dlentium indicit :fedexci-
tatus dolor eo ipfo, quo reftringitur, augetur. Dicat
ergo : Cum dixero , Nequaquam ila loqnar;
commuto faciemmeam, dr dolore. torqueor: quia tunc
graviùs plerumque affligimur, cum quad per con-
folationis ftudium, afflidionis noftræ nobis cona-
mur malalevigare. Sed quifquis jam fubtiliter parentis
primi damnatione propagata, humani generis
damna condderat, fupereft ut his adjungere
propria metuat. Unde vir fandus poftquam communia
intulit, repentè fpecialia fubjungit, di-
cens:
* Turon. non perdidit, fed robur Sec. corruptc\
b T uron. Corb. Germ. Reg. Germ .cum afdoris recordatione, quos Ic-
quuntur edit. Coc. fuperiores.
c Turon. Longip. Norman.<& cogitationis fun verba reftringit.
* Lyr. Bigot. Utic. ea que. de feipfa funt. '
. Verebar omnia oft era me a fftiens. quod non par- y-crf. zs
ceres delinquenti.
51. Quæ beams Job opera exercuit, facræhu- £
jus hiftoriæ textus oftendit. Holocauftis quippe y-yv-rT
multiplicibus audorem placare ftuduit -, quia juxta rec
dliorum numerum, ut feriptum eft , confurgens 0P«ibusC['j,
diluculb, offerebat holocaufta per dngulos ; eof-
que non foliimab immundis adibus, fed a. prava docet-Um^
quoque cogitatione mundabat. De quo, Scriptu-
ra tefte , perhibetur : Dicebat cnim : Nc forte pec- f o b s
caverint Jilii mei, dr benedixerint Deo in côrdibus
fuis. Affedum ergo compaffionis exercuit ; quia
ipfe de fe amicorum quæftionibus exaftus, dicit:
\ Flebam quondam fuper cum qui afftietus erat. Mi- qoh 30 2
nifterium pietatis impendit • qui ait : Oculus fui qobx^
caco, & fes çlaudo. Caftitatis munditiam in corde
cuftodivit, qui obteftando' fe aperit, dicens : Sifob3l
deceptum eft cor meum fuper mttlierem. Humilitatis
culmen medtillitus tenuit, qui dicit : Si contemft ibid. i3
judicium,fubire cum fervo meo & ancilla me a, cum
difteptarent adyersum me. Benedcia largitatis impendit
, qui ait : Si comcdi buccellam me am folus, dr ibid. t7.
non comedit pupillus ex ea. Et rurfum: Sinon bene- m ,20
dixerunt mibi latera ejus , dr de 'yelleribus ovium
mearum calefatfus eft. Gratiam hofpitalitatis exhi-
buit, qui dicit .• F oris non manftt peregrinus, o f ibid.
tium meum viatori patuit. Et inter hæc ad virtu-
: cum I cumulum per excellentiorem viam carita- e
tis, &: inimicos dilexit, qui a it v Si gaviftts fum ad ibid. &
ruinam ejus qui me 0derat. Et rurfum i Nonenim ibid.3o.
dedi ad peccandum guttur meum, ut- expeterem ma-
ledicens animam ejus. fQuid ergo vir famftus fua £
opera verébatur, qui ilia femper exhibuit, ex qui-
bus placari Deus erga iniquitates folet ? Qind ergo
eft quod mira opera faciens , hæc ipfa etiam
veretur pavens , cum dicit : Verebar omnia opera j
wea; nid quod in fancU viri adibus verbifque col-
ligimus, ut d placere Deo veraciter cupimus,poftquam
perverfa fubigimus, ipfa in nobis etiam bone
gefta timeamus ?
^ Duo quippe funt, quæ in bonis operibusne- VsT- xm
cede eft ut ftudiosè formidentur, deddia videli-
ce t, & fraus..Unde & per Prophetam apud vetuf- & fcaus.C
tarn tranflationem dicitur : c ale diffus omnis, qui Jerem‘
facit opus Dei fraudulenter dr deftdiose. Sed feien-
dum magnopere eft, quia deddia per torporem
nafeitur , fraus per privatam diledionem. Illam
namque minor Dei amor exaggerat, hanc autem
male mentem poffidens , proprius amor créât.
Fraudem quippe in Dei opéré perpétrât, quifquis
femetipfum inordinate diligens, per hoc quod rede
egetit, ad remuneratidfris tranfitoria bona fefti-
nat.Sciendum quoque eft, quod tribus modis fraus Fraus tribus
ipfa committitur : quia per hanc procul dubio aut mod,sconl;
tacita cordis humani,gratia, aut favoris aura, aut
rës quælibet exterior dedderatur. Quo contra re- i f ,i.33.u.
de de jufto per Prophetam dicitur : g Beatus qui g
excutit rnanns fttas ab omni munere. Quia enim non
folùm fraus in acccptione pecuniæ eft, munus procul
dubio unum non eft. Très verb funt acception
s munerum , ad quas ex fraude feftinatur. h
Munus namque à corde, eft b. captata gratia à co- Munus3c0'!
gicatione. Munus aborc, eft gloria per favorem. m it ” 1’
Munus ex manu, eft præmium per dationcm. Sed
* Utic. & alii Norman, culmen-, non Corb. Germ.
■ * Turon. Corb. Colb .vir functus See. qua ergo Norman. &e.
* In Utic. Lyr. Reg. Corb. Germ, omlttitur, beatus.
11 Utic. Lyr. Big. Corb. Germ, eft capta gratia ; quod legitur in v«.
^Blidum nullum
eft inul-
JD/ pirilit. dift.
Wkp.fiptccajuftus
quifque ab omni munere manus excutit :
quia in eo quodredè agit, nec ab humanocorde
inanem gloriam, nec ab ore laudem, nec à manu
rccipere dationem quærit. Solus ergo in Dei operc
fraudem non facit, qui cum ad ftudia bonæ adio-
nis invigilat, nec ad corporalis rei præmia, nec ad
laudis verba , nec ad humani judicii gratiam anil
elat. Ipfa igitur bona noftra, quia inddiantis culpæ
evaaeregladiumnequeunt, nid follicito quo-
tidie timorc muniantur, per fandum virum nunc
rede dicitur : Verebar omnia opera .mea. Ac.fi hu-
mili confcfflone diceretur : Quæ apertè egerim,
video : fed quid iir his latenter pertulerim, igno-
ro.Sæpe enim bona noftra latrocinantia fraude de-
pereunt; quia redis fe noftris adibus concupifcen-
tiæ terrenæ fubjungunt. Sæpe defidia ïntervenien-
te deficiunt : quia à fervpre quo coepta funt, fri-
gefeente amoretabefiunt. Quia ergo culpæ fubre-
ptio velin ipfo virtutis adu vix vincitur : quid ad
fecuritatem fupereft, nifi ut ftudiosè femper & in
virtute timeatur?
J4. Sed poft hæc valde fcrupulofum cordi fe ob-
jicit, quod fubjungit : Sciens quod non parceres delinquenti.
Si enim delinquenti non parcitur, quis
ab æterna morte eripitur, cum à delido mundus
nemo reperitur ? An poenitenti parcit, 8c delinquenti
non parcit ? Quia cùm delida plangimus,
nequaquam jam delinquentes fumus. Sed quid
quod Petrus cùm negat rcfpicitur, & Redemtoris
negati refpedu ad lacrymas vocatur ? Quid quod
Paulus cum Redemtoris nomen in terra conare-
tur extinguere, ejus verba de cælo meruit audi-
re ? Sed tamen culpa in utroque punira eft : quia
& de Petro, tefte Evangelio, feriptum eft : b Re-
cordatus Petrus verbi Jeftt, egrejfus foras , flevit
am are. Et de Paulo hæc eadem, quæ hune voca-
vit, Veritas dicit : Ego oftendam ei , quanta cum
of orte at pro nomine meo pati. Delinquenti ergo
Dominus nequaquam parcit : quia delidum fine
ultione non deferit. Aut enim ipfe hoc homo in
fe poenitens punit, aut hoc Deus cum homine
vindicans ,,percutit. Nequaquam igitur peccato
parcitur ; quia nullatenus fine vindida laxatUr.
Sic David audire poft confeffionem meruit : Do-
minus tranftulit peccatum tuum. Et tamen multis
poft cruciatibus afflidus ac fugiens, reatüm culpæ
quam perpétraverat, exolvit. Sic nos falutis
unda à culpa primi parentis abfolvimur : fed tamen
reaturn ejufdem culpæ diluentes, abfoluti
quoque adhuc carnaliter obimus. Bene ergo dicitur
: Sciens q.iibd non parcercs delinquenti s quia
delida noftra five per nos, live per femetipfum re-
fecat, etiam cùm relaxat. Ab eledis enim fuis ini-
quitatüm maculas ftudet temporali afflidione ter-
gere, quas in eis in perpetuum non vultc videre.
Sedfæpe mens dum plus jufto trépidât, dum pa-
vore quatitur, dum finiftris fufpicionibus urgetur,
tædet hanc vivere, quæ fe ad vitam vel per labo-
res ambigic pervenire. Undc & fubfequenter ad-
jungitur :
Si autem dr fie impius fum , quare frujira labo-
ravi ?
a Tmon.fi,pe etenim nomull* bona See. .
b Sic Vindoc. & Gemct. &c. ubiediti, recordatus eft Petrus verbs fe-
fu quod dixerat, & egreJfus
e Ita Bellov. Vindoc. Corb. Longip. Norman, omnes. Editi vero
non vult vindicate.
JSicreftiiuimus cx mff. Turon. Gemetic.aliifqucNorm.ciimprids
legcretur, non qtibd hunclaborafte pomitet- fed quod incertus ejfct de
A yy. Si enim remota pietate difeutimur, opus no- C a pu t
ftrum poena dignum eft , quod remuncrari præ- XXXV .
miis præftolamur. Vir igitur fandus fub occulta r e c. XVin.
judicia trepidans, dicit : Si autem dr f ic impius fum, Sail£li itain-
quare fruftra laboravi ? d non quo hunc laborafle confidant
pcenitet ; fed quo incertus elle de præmiis &c in- confiduntut
ter labores dolct. Sciendum verb eft , quod viri n°ntorPcant-
fandi ita incerti funt, ut confidant ; atque ita con-
fidunt, ut tamen cx fecuritate non torpeant. Quia
ergo plerumque mens e & impenfa redis, adibus e
trépidât : reftat, ut poftquam bonum opus agitur,
lacrymæ f deprecationis exquirantur , quatenus f
ad æterna præmia meritum redi operis fubvehat
humilitas poftulationis. Sed tamen feiendum* eft., v e t . xx vm.
g quia mundos nos ad perfedumreddere, vel vita c- xlx-
vel lacrymæ non valent, quoufque nos mortalitas
noftræ corruptionis tenet. Unde & apte fubjungitur
:
Si lotus fuero quafi aquis njvis , dr fuiforint Verf3e.& 3t;
valut mundifsima manus mea : tamen fordibus
intinges me , dr abominabuntur me veftimenta
mea.
. 56. Aquæ enim nivis, funt lamenta humilitatis. C a pu t
Q uæ profedb humilitas, quia ante diftridi judicis XXXV I
oculos ceteris virtutibus præeminet, quafi per ma- Lacrymse
gni meriti colorem candet. Sunt namque nonnul- mundane, fi
li qui lamenta habent, fed humilitatem non ha- ^1u0r^iu^"cCgUm
bent : quia afflidi plangunt ; fed tamen in ipfis fle-
C tibus vel contra proximorum vitam fuperbiunt,
vel contra ordinationem conditoris. eriguntur. Hi
nimirum aquas habent, fed nivis aquas non habent
: & mundi elfe nequeunt, quia humilitatis
fletibus minime lavantur. Aquis autem nivis à culpa
fe lay erat, qui confidenter dicebat : Cor con- pfal.so.i9.
tritum dr humiliatum Deus non fpernit. Qm enim
lamentis affliguntur , fed murmurando rebelles
flint, mentem quidem conterunt, fed humiliari
contemnunt. Quamvis aquæ nivis intelligi 8c ali- si non propter
ter poftunt. Aqua enim fonds & fluminis ex ter- 'crrcna >/cd • ' \ ■ . . .. . ^ - luperna bona. . ra oritur, aqua vero nivis ex aere promit. Et hint
plerique, qui perorationum lamenta fe crucianr,
fed tamen totis lamentorum laboribus ad fola tef-
D rena defideria exfudant : compunguntur in preci-
bus , fed felicitatis tranfitoriæ gaudia exquirunt.
Hos itaque nivis aqua non abluit : quia corum fle-
tus ab imis venit. Quafi cnim ex terræ aqua per-
fufi funt, qui pro terrenis bonis in precibus compunguntur.
Qiu veto idcirco plorant, quoniam
præmia fuperna defiderant, aqua nivis hos diluit,
quia cæleftis compundio infundit. Nam cùm pe-
rennem patriam per lamenta appetunt, cjufque
accenfi defideriis plangunt, à fummis accipiunt
unde mundentur. Per manus autem quid aliud,
quàm opera defignantur i Unde quibufdam per
Prophetam dicitur : OPfanus veftra fanguine plena if1- '■ '!•
^ funt i g id eft, opera crudelitate. g
57. Notandum vero, quod vir fandus non ait : Perfcftam
Fulferunt mundifsima manus mea s Jed, velut rutin- y^nonafle-
difsima manus mea : quia quoufque poena corrup- quiinur,
tionis aftringimur, quamlibet redis operibus, b ve- b
ram munditiam nequaquam apprehendiiiius, fed
imitamur. Unde & apte fubjungitur : Tamen forfrtmiis
, & inter labores dolet.
'Turon. & inter pietatis actus trépidât.
1 In vulgatis, expiationis. Roftids mu. Germ. Longip. Norm, deprecationis
, ex quo corruptèin Corb. Germ., defperationis.
* €oc. Sc Ceq. edit.'opere crudelftatis, renitentibus mff. Norm. Sc aliis
ubi optimoIcnfu legitur, id eft opera crudelitate, fubaudi, plena funt.
Removimus bine, infudemus, fuadentibus mff.
H i
V iij