J0h4n.-13.30.
Luc. i i . zo' i
■ thïd.
C ap-, i l l .
»Quomodo An-
,'gcli Dcoad-
-lunretiam in
în'iili^ f iÊ
Daniel, ÿ , 10'
'Quanræ fîib—,
angeli.
exiifle perhibetur, cùm, egïediente illo, ab Evan- A ajffiercnt coram Domino. Quia illuc fpiritus con-
gelifta dicitur : Etat autem nox. Hinc enim 8c ini- verfione redeunt, ümde nulla mentis aveifione d if
quo diviti dicitur : Hac nofte arcfietent animam tuam cedunt.
abs te.Anima quippe, quæ ad tenebras ducitur, -Ajfuit inter eos etiam fa tan.
non in die repeti, fed in no£te memoratür. Hinc 4. Valde quærendum eft, quomodo inter ele- C ap IV»
eft, qubd Salomon, qui fapientiam non perfeve- £tos Angelos fatan adeffe potuerit, qui ab eorum satan inter au-
'raturus accepit., in fomnis liane 8c nocte accépiflc forte, exigence fuperbia, dudum damnatus exivic. faturâm1"3
deferibitur. Hinc eft, qubd Angéli ad Abraham Sed rc£tè inter eos adfuifle deferibitur, quia etfi amilk. - ,
meri die veniunt, punituri autem Sodomam,ad beatitudinemperdidit,naturamtameneisfimilem
eam vcfpere veniffe memorantur. Quia igitur bea- non amifit ; 8c ft meritls prægravatur, conditioné
•ti Job tentatio ad vi&oriam deducitur, à die coepta -nature fubtilis attollitur. Inter Dei ergo filios co-
■ perhibetur, cùm dicitur ^ ram Domino adfuifle dicitur : quia eo intuitu, quo
JPuadam die, chmvenijfcnt filüD e i, ut a/Jfie- omnipotens Deus cundta fpiritalia confpicit, etiam
rent coram Domino, adfuit inter eos etiam fatan. g fatan in or dine naturæ fobtilioris videt, atteftante
3. Quiautem Dei fil’d, nifi elebti Angeli vocan- Scriptura, quæ diçit xOculi Domini contemplantur prov. ïs.J?
tur? De quibus cùm conftet, qubdobtutibus ma- malos drbonos. Sed hoc, quod adfuifle fatan coram
jeftatis inferviant, valde quærendum eft, unde ve- Domino dicitur, in gravi nobis quæftione verfa-
niant, ut coram Domino afliftant. De his quippe tur. Scriptum quippe eft : Beati mundo corde, quo- Matth. t.
voce Veritatis dicitur : Angeli eorum in u lis fem- niam ipfi Deum vide bunt. Satan verb, qui mundo
fier vident faciem Patris mei, qui in calis efi. De ;corde eflfe non poteft, h quomodo a.d videndum h
•his Propheta ait : Millia millium minifirabant e i, Dominum adfuifle poteft.
«dr decies mïlües centena miUia ajifkbant ei. Si igi- y. Sed intuendum eft quia adfuifle côfàmDômi- Deo ajeft.cfüîài
tur femper vident, 8c -temper afliftunt, vigilanti no, non autem Dominum vidifle perhibetur. Venit afc> eo vidccut'
cura quærendum eft , unde veniunt, qui num- quippe, utvideretur,nonutvideret. Ipfein confpe-
quam reccdunt-. Sed cùm de illis per Paulum did- &u Domini, non autem in confpe£hi ejus Dominus
tur : Nonne omnes funt adminifiratorii fpiritus in fuit: fientcæcuscùm infoie confiftit, ipfequidem
minifierium mi(]l, propter eos , qui bereditatem b ca- q radiis folis perfunditur, fed tamen lumen non videt
_piunt falutis ? per hoc, qubd miflos cognofcimus, quo illuftramr. Ita ergo etiam inter Angelos in con-»
unde veniant invenimus. Sed êcce, quæftioniquæ- fpeiftu Domini fatan adfuit ; quia vis aivina, quîê
ftionem jungimus, & quafi c dum anfam folver'e intuendo pénétrât omnia, non fevidentem immun-
nitimur, jnodum ligamus. Quomodo enim aut dum fpiritum vidit. Quia enim & ipfa, quæ Deum
femper afliftere, aut videre femper faciem Patris fugiunt, latere non poflunt, dum eundanuda font
poflunt, fi ad minifterium exteriüs pro noftra fa- fuperno con{pc£tui,iatan adfuit abfens præfenti. Sequiturt/
ï ;
Cui Dixit Dominus, XJnde vents ? jrerp S
■ 6. Quid eft, qubd vénientibus Angelïs eledis ne- q av y .
quaquam dicitur, Unde venitis ; fatan verb unde vj-t . iv.
Veniat percontatur ? non enim requirimus, nifi uti- Rec-, Iirlute
mittuntur ? Quod tamen citiùs folvimus, fi
quanta: fubtilitâtis fit angelica natura , penfamus.
Neque enim fie à divina vifione foras exeunt, ut
internæ contemplâtionis gaudiis priventur : quia fi
eonditoris afpedum exeuntes amitterent, ncc ja-
ccntes erigere, nec ignorantibus■ ve r a nun■ d■areH pHotuiflent
; fontemque lucis, quern egredientes ip- eft. Unde quibufdam in fine dicturus eft : Nefeio Luc. 13.p |
fi perderent, cæcis nüllatenus propinarent. In hoc ^vos unde fins : di fee dite à me omnes ope rarii iniqui-
itaque eft nunc natura angelica l à naturæ noftræ tatis. Sicut & nefeire mentiri vir verax dicitur, qui
conditioné diftincta, qubd nos loco circumfcri- labi per mendacium dedignatur : non quo fi mend-
bimur, & cæcitatis ignorantiâ coardâmur : Ange- ri velit, nefeiat; fed quo falfa loqui veritatis arao-
lorum verb fpiritus loco e quidem circumfcripri re contemnat. Quid eft ergo ad fatan dicere XJn-
funt, fed tamen eorum feientiæ longe fuper nos devenis, nifi vias illius quafi incognitas reprobare ?
incomparabiliter dilatantur. Interiùs quippe ex- Veritatis igitur lumen tenebras, quas reprobat,
teriufque fciendof diftenti font; quia ipfumfon- ignorât: & facanæ itinera, quiajudicans damnat
tern feientiæ contemplantur. Quid enim de his, dignum eft ut quafi nefeiens requirat. Hinc eft
quæ feienda font, nefciunt, qui feientem omnia qubd Adæpeccanti eonditoris voce dicitur, Adam Genef. 3. sa
fciunt î Eorum itaque feienda g comparatione no- ubi es ? Neque enim divina potenda nefeiebat, poft
ftræ valde dilatata eft , fed tamen comparatione culpàm fervus ad quæ latibula fugerat : fed quia
divinæ feientiæ angufta : ficut & ipfi illorum fpiri- vidit in culpa lapfom, jam fob peccato velut ab
tus comparatione quidem noftrorum corporum, £ oculis veritatis abfconditum, quia tenebras erro-
fpiritus font, fed comparatione fommi & incircum- ris ejus non approbat, quafi ubi fit peccator igno-
feripti fpiritus, corpus. Et mittuntur igitur, &c a f- rat : eumque & vocat, requirit, dicens, Adam
fiftunt: quia & per hoc, quo'd circumfcrîpti funt, ubi es ? Per hoc quod vocat, fignum dat quia ad
exeunt; &perhoc,. qubd intus quoque præfentes poenitentiam revocat. Per hoc qubd requirit, a-
funt, numquam recedunt. Et faciem ergo Patris perte infinuat, quia peccatores jure j damnandos î
femper vident, & tamen ad nos veniunt: quia & ad ignorât. Satan ergo Dominus non vocat, fed ta-
nos fpiritàli præfentia foras exeunt, &: tamen ibi men requirit, dicens : Unde vents /’quia nimirura
fe,unde receflerant, per internam conteifiplatio- Deus apoftatam fpiritum ad poenitentiam nequa-
nem fervant. Dicatur ergo : Veneruntfilii Dei, ut quam revocat; fed vias fuper biæ ejus nefeiens
* lidem mff. hac node repeluntanimam. ita etiam Lyr. & Big.
b AntiquiorRem. cüm Corb. & Germ. qui hereditdtem capiunt falutis.
' S. Albini mf. dum hanc per hanc folvere nitimur. Floriac. faaua-
f i hanc per hanc 8cc. \ :
a Antiq. Rem. & Reg. a natura nofln cónditionis.
* In mL Colb. fuper hxc verba afcriptum eft: 1iel quantum ad no-
firum modum circumfiriptiper fiientiam non funt. Et mox : Vel difufi,
fupra verbum difienti. Ac poft pauca : circumfcrspta, fupra voceiq
angufia. qux gloflcmata dum arripiunt librarii, corruptos libros no-
bispra:bcnt.
‘ Ita omnes noftri mfT. In cdtt. Rom. Sixti V. & Guffanvill. Seien-
dodijfufi funt.
% Omnes Rem. Remig. Vindoc.Normanni, Corb. Germ, comparatione
noflra valde.
h Rem. Remig. & plur. alii. quomodo videndo Domino njfttijfc poteß,
.* Vindocincnfcs jure damnando, igrtorat. J .
damnat. Igitur dum fatah de itincrc fuo difeutititr
elefti Angeli requirendi unde veniant non font I
* a quia eorüm viæ tantb Deo notæfont, 'quànto &
I ipfo autftore pêraguntur; dumque foli ejusvolün-
tati inferviunt, eo efle incognitæ nequeunt, quo
per approbationis oculum ex ipfo femper ante ip-
fom fiunt. Sequitur :
ibid. Refp onde ns fatan, ait Circuivi terretm> & per am*-
bulavi earn.
C a p . VI. 1 - Solet per gyrum circuitûs, laboris anxietas de-
Satanæ circui- fignari. Satan ergo laborans terram circuivit, quia
tatis^gumen- <l llietus “ B | culmine ftare contemfit. Cumque fe
tam, non volafle, fed pérambulafle infinuat ; quanto peccati
pondéré in imis prematur, demonftrat. Peram-
bulansergo terram circuivit : quia ab iHo fpiritalis 1
potentiæ volatu corruens, malitiæ fliæ prèflus gra-
Vedine,foras ad gyrum laboris venit. Hinc eft enim
rgfil 11:9. qubd & de ejus membris per Pfalmiftam dicitur: In
; circuitu impii ambulant: quia dum intèriora non ap- '
'petunt, in exteriorum labore fatigantur. Sequitur :
Verf. oc -Numquid confidcrafii fervum me um Job, quodnon
Jit ei fimilis in terra, homo fimplex & re£tus, ac tinmens
Deum, dr recedens à malo ?
C à p 'ù 'T 8. Hoc qubd divina voce beatus Job fimplex Sc '
y j SjJ' rejftus, ac timens Deum, & recedens à malo dici-
R ec. iv. tur, quia fubtiliter membratimque foprà èxpofui-
Variæ Dei fpi- muSj replicare quæ diximus devitamus : ne dum
S T °" difeufla repetimus, tardiùs ad indifeuffa veniamus-. ^
iV■£ t. v. Hoc ergo nobis eft folèrter intuendum, quid fit,
qubd vel ad fatan loqui Dominus dicitur, vel quod
fatan Domino refpondere perhibetur. Difcutien-
*da quippe eft, quænàm fit ifta locutio. Neque e-
nim vel à Domino, qui fommus atqueincircum-
îb foriptus eft fpiritus, vel à fatan, b qui nulla eft
carriéâ natura veftitus -, huniano modo aereus flatus
folie ventris atrrahitur-, ut per organum gut-
turis, vocis èxprèflione teddatur. Sed dum naturæ
invifibili bamra incomprehenfibilis loquitur,
dignum eft ut méns noftra qualitatém corporeæ
locutioriis excedens, ad foblimes arqué incognitos
modos locutionis intimæ fufpendatur.Nos nam-
que ut ea, quæ fentimus intrinfecùs, extrinfecùs p
exprimamus ; hæc per organum gutturis , per fo-
num vocis ejicimus. Alienis quippe oculis intra fe-
cretum mentis, quafi poft parietem corporis fta-
mus : fed cùm manifeftare nofmetipfbs cupimus,
quafi per linguæ jânuam egredimur ; ut quales fo-
mus intrinfecùs , oftendamus. Spiritalis autem natura
non ita eft, quæ ex mente &c corpore compo-
fitä dupliciter non eft. Sed rurfus feiendum eft, quia
ipfa etiam natura incorporèa cùm loqui dicitur,
ejus locutio nequaquam una atque eadem qualita-
te formatur. Aliter enim loquitur Deus ad Angelos
, aliter Angeli ad Deum : aliter Deüs ad fanfto-
rum animas , aliter fancVorum animæ ad Deum :
aliter Deus ad diabolum, aliter diabolus ad Deum. È
c yi.Nam quia fpiritàli naturæ ex corporea c op-
■ Alitcr Deus pofitione nihil obftat; loquitur Deus ad Angelos
angelotad fanftoseo ipfo, quo eorum cordibus occulta fua
invifibilia oftentat;ut quidqüid agere debeant, in
ipfa contemplatione veritatis legant, Sc velut quæ-
dampræcepta vocis fint ipfa gaudia contemplations.
Quafi enim audientibus dicitur, quöd viden-
* Plurimi quia eorum vitt. Ütic. habet utratnque leftionem.
Hxc verba notanda fiint, ut inteljigatur quod fup. cap. 3. dixit,
angelos comparatione Dei ejjè corpus.habes in præf. gcnciali aflertam ejus
^ dodtrinam de natura angelorum incorpôrca.
c Ita mfT. ac vulgati appofitione.
d Pêne omnes mfE linguas. Idem obfèrvavimùs in confequentibus,
Ubi locus hic laudàtür.
* Editi qui adorant. Emendantur ope mff Cqrb. Germ. & al.
\ tibüs infpiratür-. Unde cum êoriim côrdibüs, Deus
contra humanamfiiperbiam,.animadvcrfionem ul-
tionis infu'nderet, dixit : Venite deficendamus, dr con- Gcr.tf. tu
fundamus ib id linguam eorum. Dicitur e eis qui d e
adhærent, Venite .quia nimirum hoc ipfum numquam
à divina contemplatione decrefoere , in
divina contemplatione femper accrefoere eft ; $c
numquam corde rècedere, quafi quodam ftabili
môtu eft femper venire. Quibus &: dicit | Dcficen-
■ damus dr confundamus linguam eorum. Afcendunt
Angeli, in eo qubd creatorcm. confpiciunt. Def- •
cendunt Angeli, in eo qubd crcaturam fefe in
illicitis erigentèm examine diftridionis premunt.
Dicere ergo Dè i eft : Deficendamus dr confunda-
^ mus linguam eorum, injfeipfo eis hoc, quod reftè
agatur oftenderé, Sc per vim internæ vifionis, eo-’ r
rum méntibus exhibenda .judicia occultis motibus
infpirare.
ïo . Aliter ïo.qüuntür Àngéli ad Dèum , ficut Sc Aliter Anèeïî
per Johannis ApOGalypfiin dicunt > Di gnus efi Ag- 3dDcum.
nus, qui occifius efi, accipere virtutem, dr divinita- ^°c' *'l2'
tem, dr fapientiam. Vox namqüé Angélôrûm eft
in laude eonditoris,ipfa admiratio intimæ côntem-
platiorîis. Virtutis divinæ miracula obftupuifle,
, dixifle eft : qùia éxciratus cum reVèrentia moms
cordis, magnus eft ad aures incircumfcripti fpiritus
clamor vocis. Quæ vox fe quafi per diftinfta verba
; explicat-, dum fefo per innumeros modos admira-
' tionis formât. Deus ergo Angelis loquitur, cùm
eis voluntas ejus intima f videndamanifeftatur. An- £
geli autem loquuntur Domino : cùm per hoc, quod
fuper femetipfcs refpiciunt, in mornm admiratio-
ïiis furgunt.
i i . Aliter Dêüs àd Sancforum animas, aliter San- V e
•cforum animæ loquuntur ad Deum. Unde Sc in AliterVDcus
Johannis Apocalypfi rul'fum dicitur : Vidi fubteral- ^.ûnftormn
tare animas interfettorum propter verbum Dei, dr ’Deum
propter tefiimoni-um quod habebant : dr clamabant
‘voce magna dicentes -.Ufquequo Dominé, fanttusdr
verus, non judicas dr vindicas fanguinem nofirum
de his qui habitant in terra /’Ubi illico adjungitur,
yDala funt illis firrguU fioU alba, dr dittum cfiillis,,
ut requiefièrent tempus adhuc modicum, donee impie
alur numertt s confirvorum drfratrum eorum. Quid
eft enim animas vindi&æ petitionem dicere, nifi
diem extremi judicii, refiirrcclionem extinûo-
rum corporum defiderare ? Magnus quippe earum
clamor, magnum eft defideriuml Tanto enim quif-
que minus clamat, qüantp minus defiderat : 8c tanto
majorem vocem in aüres g incircumfcripti fpiri- #
tus exprimit, quanto fe in ejus defiderium pleniùs
fundit. Animarum igitur verba ipfa funt defidc-
ria. Nam fi defiderium fermonon effet, Propheta
lion dicerèt -rDcfiderium cordis eorum audivit auris pj-j f i
tua. Sed cum aliter moveri foléat mens quæ petit,
alitérque quæ petitur, 8c fanûorum animæ ica in
interni fecreti finu Deo inhæreant, ut inhærendo
requiefeant : quomodo dicuntul- petere, quas ab
interna voluntate confiât nullatenus diferepare >
quomodo dicuntur petere, quas 8c voluntatem jt
Dei certum eft, 8c ea quæ futura funt, non ignb-
rare ? Sed in ipfo pofitæ, ab ipfo aliquid petere dicuntur,
lion quo quidquam defiderent, quod ab
f Rem. Remig. Longip Voii-Clor. Corb. intima. videndo.
t Ita Corb. Gèim. & omnes mfl. ac vetuftiores editiones Parifien-
lis & Bafîl! Gilôc. annoU 7i-& a'hæ deinccps habent in aures circum- .
feripti fpiritus. Manifeâus eft error. S. Gregorius per incircumfcriptum
fpiritum, Deum,intelligir. ,
h In edicts, quomodïrdicuntur vindiôhtm defiderare. nuÜis tnff. no->
ftris conlèncieniibus.
C iij