C ap. I.
Script, facra
ceteris libris
longe aticepozuz2.&*
3.
C a p . II.
Fidèles Eccle-
iîam docentem
audiunt , ejus
verba fecuturi,
non judicaturi.
R E G. IX.
625 San Cri Gregorïi Moralium » 036
Ejüs doflrinæ
nihil addunt.
S ecus hæretici.
Prxdicatores
ad auditorum
captura debent
lit contrahcre.
L I B E R V I G E S I M U S .
Explicantur jujius tjuincpie ultimi Verjus Cap.
barericis & carnahbus
i ./ " V U AMvi s omnem feientiam atque doftri- J
V ^nam Scriptura facra fine aliqua compara-
tione tranfeendat ; ut taceam quod vexa prædi*-
cat, quod ad cæleftem patriam vocat , quod à
terrenisdefideriis ad fuperna ample&enda cor legends
îmmutat, quod di&is obfcurioribus exercer
fortes, &c parvulis humili fermone blanditur:
quod nec fie claufa eft, ut pavefci debeat; nec fie .
patet, ut vilefeat : quod ufu faftidium tollit, &:
ranto ampliùs diligitur, quanto ampliùs medita-
tur : quod legends animum humilibus verbis ad-
juvat, fubliinibus fenfibus levât : quod aliquo modo
cum legentibus creicit : quod à rudibus lecto-
ribus quafi recognofcitur , &: tamen do£tis femper 1
nova reperitur : ut ergo de rerum pondéré taceam,
feientias tamen omnes atque do&rinas ipfo etiam
locutionis fuæ more tranfeendit : quia unô eo-
demque fermone dum narrat textum, prodit myf-
terium , & fie feit præterita dicere, ut eo ipfo no-
verit futura prædicare, & non immutato dicendi
ordine , eifdem ipfis fermonibus novk a & ante-
a£ta defcrïbere, & agenda nuntiare ■: ficut hæc
eadem beati Job verba funt, qui dum fua dicit,
nôftra prædicit ; dumque lamenta propria per fer-
monem indicat, fan&æ Ecclefiæ caufas per intellectual
fonat. Ait enim: . * ' . .
jju i me audiebant, expettabant fèntentiam, & C
intenti tacebant ad confilium meum. Verbis meis ad-
dere nihil audebant, & fuper illos fiillabat eloquium
meum. Expeclabant me ficut pluviam , & os fuum
aperiebant, quafi ad imbrem ferotinum.
z. Hanc etenim apud beatum Job fuiffe fubje-
éfcorum reverentiam indubitanter credimus. Sed ficut
jam fæpe diximus, fandl Ecclefia hæretico-
rum vel carnalium tribulationibus preffa, præteri-
torum reminifeitur temporum , in quibus omne
quoi ab ea dicitur, cum metu à fidelibus auditur,
ic adverfariorum fiiorum prorerviam deplorans,
dicit : Ji>ui me audiebant, expeclabant fententiam, j
& intenti tacebant ad confilium meum. Ac fi apen-
tè dicat : Non ut hi protervi ac tumidi, qui dum
veritatis verba fufeipere renuunt , prædicationis
meæ fententias quafi docendo præcurrunt. Cujus
nunc difeipuli intenti ad ejus confilium tacent :
quia verba ejus non audent impugnare, led credere.
Ut enim psoficere ex ipfis polfint, ea proculdubio
non judicaturi, fed fecuturi audiunt.
2. De quibus redè fubjungitür {Vcrbis meis ad-
dere nihil audebant ; quia nimirum tune hæretici
cum contra hanc libertate peflima fuerint effrena-
t i , didis ejus addere aliquid præfumunt , cùm
prædicamentorum ejus reditudinem quafi emen-
dare moliuntur. Quæ adhuc de bonis auditoribus 1
fubdit : Et fuper illos fiillabat eloquium meum.
4. In hac ftillatione eloquii, quid aliud quàm
meüfurafandæ prædicationis accipitur > quiaopor-
• Germ.Corb. Germ. & cod. mf. vallis claræ ad quem fequentes
libros moral, rccognovimus, & alii habent, é* **#<*. Laudatum codicem
hac nota dcinceps defignabimus Val-clar.
k LicÈt Barbara vidcatur hæc vox , ab ea tamen abüinendum efle
zp. Lih. Jobt, cwn intégra Cap. 30. maxime de
Ecclejiam ^zxmtihus,
. tet ut exhortationis gratia fingulis juxta capatî-
tatem ingenii conferatur. Per hoc ergo quod dicitur
: Verbis meis addere nihil audebant i reveren-
tia laudatur audientium. Per hoc verb quod fubdi-
tur : Et fuper illos fiillabat eloquium meum : in-
dicatur àfpenfatio magiftrorum. Débet cnimfub-
tiliter is qui docet, perfpicere, ne plus ftudeat, quàm
ab audiente capitur, prædicare. Débet enim ad in-
firmitatem audientium femetipfum contrahendo
defeendere, ne dum parvis fublimia, & idcirco non
profutura loquitur, fe magis curetoftendere, quàm
auditoribus prodefle. Jubenteautem Domino, non v£r J
folùm phialç ad menfam tâbemaculi, fed etiam cya-
thi præparantur. Quid enim per phialas, nifi larga
prædicatio, quid verb'per cyathos, nifi minima &
tenuis de Deo locutio defignatur? In menfa igitur
Domini &: phialæ præparantur & cyathi : quia videlicet
in doârina facri eloquii^ non folùm exhibenda
funt magna & arcana quæ debriant, fed etiam par-
va &: fubtilia quæ quafi per guftûm notitiam præ-
ftant. Hujus ergo diferetiflimæ difpenfationis fuæ,
fanda Ecclefia extremis prelfa temporibus remi-
nifeatur , & dicat : Super illos fiillabat eloquium
meum.
5. Ubi apte quoque fubjungitur : Expeffabant Eonmü
me ficut pluviam , & os fuum aperiebant quafi ad "tf*.
imbrem feminum. Verba quippe fandæ prædica-
tionis ficut pluviam fuftinemus, cùm-vera humili- humibi
rate ariditatem noftri cordis agnofeimus, ut potu f*“
fandlæ prædicationis irrigemur. Unde Deo rede
per Pfalmiftam dicitur : minima mea ficut terra fine Pfil-if-
aqua tibi. His do&rinæ fluentis infundi Propheta
nos admonet, dicens : Sitientes venite ad aquas, y*.«,«
Qui dum in extrema parte jam læculi vçrba fan&æ
prædicationis accipimus , quafi ad imbrem feroti-
num os cordis aperimus. Nam fi os in cordé non effet
, Pfalmifta non diceret : Labia dolofa in corde, p/Jm
dr corde locuti funt mala. Os igitur cordis quia ver-
bis intendimusultimæ prædicationis, hocvelut fe-
rotinis aperimus fluentis. Quæ nimirum prædicatio
ex ejus ad nos facrificio prodiit, qui per Pfalmiftam
dicit : Elevatio manuum mearum facrificium p/Æ
vejpertinum. Quia enim Redemtor nofter juxta
mundi finem vim perfequentium pertülit, femeti-
pfiim pro nobis facrificium vefpertinum dédit. De
hoc imbre ferotino alias feriptum eft : Dabo vobisjim'-A
pluviam b temporivam ô “ ferotinam. Temporivam b \
quippe pluviam dédit, quia ele&is fuis priori tempore
Legis intelle&um contulit. Serotinam quoque
pluviam tribuit , quia prædicari diebus ulti-
mis incarnationis fuæ myfterium fecit. Quod quia
fancta Ecclefia quotidie annunciare non définir,
. ora cordis audientium velut ex imbre ferotino in-
fundit. Sequitur :
Si quando ridebam ad eos? non credebant : (jr lux
vultus mci non cadebat in terram.
non ccnlnimus, quia in omnibus mff. Corb. Germ. Norm. Laud. Tu*'
iron. Vindoc. See. reperitur ; cuj'usioco in Germ. 8c ined. legitur, tfl»~
poraacam, ôc in cd. vct. Barthol. 8c Baiil. temperancam.
(>11 Liber XX. in Caput XXIX. Beati Job.
. ü
^38
6. 1-loc fi juxta hiftoriæ verba percipimus, cre- A blandimenta comitantur : Àrrifit illis tempus. Unde
_____6389 C__cl__ BBn___ r. di necefle eft quod vir fan&us talem fe exhi imb ue- \ . . . — . . » . *.
licfe rit fubditis , ut etiam ridens timeri potuiflet. Sed
■xhft cùm fuperiùs patrem fe pauperum, viduarum veld
«- 10 confolatorcm fuiffe perhibet ; magna valde dif-
viiis cretione res indiget , quomodo in tanto terrore
regiminis, tanta quoque affuerit lenitas, & man-
fiictudo pietatis. Sine magna enim benignitatis le-
nitate non fuit hoc, quod fe patrem pauperum
e contrario, ira appellatur Domini, à bonis a&ioni-
bus infirmari, ficut feriptum eft : Ne quando irafia- pfrl. i
tur "Dominus, dr pereatis de viajufia. Si igitur iraf-
ci Dominus perhibetur, cùm viam juûitiæ homines
perdunt, re&è arridere Dominus dicitur, cùm
bona noftraoperafavor gratiæ fupcrnæ comitatur.
Sedele&i quique quamdiuin hac vita funt, fecu- i\ec. \
ritatis fibi confidentiam non promittunt. Horis e-
& viduarum confolatorem dicit. Sed rurfum fine nim omnibus contra tentamenta fufpe&i, occulti
magna feveritate non potuit etiam ridens timeri. hoftis infidias metuimt, f qui etiam tentatione cef- f
Qua in re quid aliud doccmur, nifi quod talis de- fante, vel fola graviter fufpicione turbantur. Nam Grave periaibet
elle difpenfatio regiminis , ut is qui præeft, ea fæpe multisgrave periculum incauta fecuritas fuit : lumeftincauu
fe circa fubditos menfura moderetur , quatenus B ut callidi hoftis infidias non tentati, fed jam pro- fecunc3ï‘
& arridens timeri debeat, & iratus amari ? ut eum ftrati cognofcerent. Vigilandum quippe femper eft,
nec nimia Iætitia vilem reddat, nec immoderata fe- ut mens continue follicita num quam relaxetur inveritas
odiofum. Sæpe enim lubje&os frangimus, tentione fuperna : ne laboriofa deferens, in cogitadum
plus jufto a vigorem juftitiæ tenemus. Qm pro- tionibus fluxis, quafi in quibufdam mollibüs ftrafe&
6 vigor jam juftitiæ non erit, fi fe fub jufto mo- mentis jacens , venienti corruptori diabolo mens
deramine non euftodit. Et fæpe à difeiplinæ metu fe refoluta proftituat. Semper verb eft ad certarefolvimus
fubditos, fi noftro regimini hilaritatis menadverfarii erigendus animus : femper contra
frena laxamus : quia dum nos quafi licenter lætos occultas infidias cautela providenda. Hinc etenim
afpiciunt, auda&er ipfi ad illicita refolvuntur. Sed Habacuc propheta ait : Super eufiodiam me am fiabo. Hab. m r.
ut rc&oris vultus etiam lætus debeat timeri, necefle Hinc rurfum feriptum eft: Statue tibi fpeculamiqtrtm.3t.21.
eft ut ipfe vultum fui conditoris fine ceffatione ti- pone tibi amaritudines, qui évangélisas S ion. Hinc
meat. Illi etenim menti difficile de Iætitia creditur, per Salomonem dicitur : Beatus vir, qui femper e f i pr0v. zs. 14.
quæ quod fe pro amorc Domini continue affligat, à q pavidus : qui autem mentis efiduu, corruet in ma-
fubditis ffitur. Qui, enim inceffanti æftu fpiritalis lum. Hinc iterum dicit : XJniufcujufque enfis fuper cam. s, e.
femur fuum , propter timorés noclurnos. No&urni
quippe timorés , finit infidiæ tentationis occultæ,
Enfis autem fuper femur, eft euftodia vigilâns, Garnis
illecebras premens. Ne ergo no&urnus timor,
id eft occulta & repentina tentatio fubrepat, femper
necefle eft, ut femur noftrum fuperpofitus cu-
ftodiæ enfis premat. San&i etenim viri fie de fpe y IT. ir.
certi funt, ut tamen femper fint de tentatione fu-
fpe&i ; quippe quibus dicitur : Servile Domino ih pfd.z. n,
timoré , dr exultate ei cum tremore : ut & de fpe
éxultatio, & de fufpicione nafeatur tremor. Quorum
voce iterum Pfalmifta dicit : Late tur cor me umy p/d. s s.
defideriifuperna appétit,b valde de eo in dubium
venit hoc, quod aliquando antehomines hilarcf-
cit. Unde &: ifdem beatus Job non longé poft di-
. fturus : Semper enim quafi tumentes fuper me fluttus
timui Deum. Sic quippe metuebat judicem fuum,
c c quafi fubimminentes impetus flu&uum, jam-
4 jamque moriturus. Cujus ergo d in mentem merror
divini timoris infuderat, rc£tè hilaritati illius
fubditi non credebant : quia cogebantur ridenti
non credere, cujus cor in timoré conditoris nove-
rant quàm continua moeftitia tenebat.
7. Hoc quoque juxta hiftoriam non inconve
nienter accipitur, quod protinus fubinfertur : Et p) ut timeat nomen tuum. g Qua in re notandum
lux vultus mei non cadebat in terram. Scriptum
quippe e ft: Oculi fiultorum in finibus terra. Rur-
^ fumque per eumdem Salomonen! dicitur S Oculi
fapientis in capite ejus. Paulus quoque ait: Caput
viri Chrifius. Oculi ergo fapientis in capite ejus
funt, dum Redemtoris fiii femper opera qua: imi-
tari debeat, contemplatur. Lux ergo vultus ejus in
terram non cecidit; quia ea qua: terrena funt, per
concupifcentiam non afpexit.
8. Sed quia fuperficiem hiftorise fub brevitate
difciiflimus, quid in his de intelle&u myftico la-
. teat, I perpendamus. Unam effe perfonam Chrifquod
non ait: La:teturut fecurumfit; fed, Lxte-
tur, ut timeat. Meminerunt namque, quamvis eo-
rum a&io profperetur, quia adhuc in hac vita funt;
de qua per eumdem Job dicitur: Tentatio efi vita j0b 7. u
humana fuper terram. Meminerunt rurfum quod
feriptum eft : Corpus quod corrumpitur, aggravat sap. 9.
animam : & deprimit terrena inhabitatio fenfitm
multa cogitantem. Meminerunt 5c metuunt, & cer-
titudinem fibi in fe promitterenonpra:fumunt: fed
pofiti inter gaudium fpei, & tentationis metum,
confidunt, & timent: confortantur, &: titubant:
^certiorantur, &: fufpe&i funt. Bene ergo per vo- k
turn & Ecclefiam , plerumque jam diximus; &: £ cemele&i membri fub figura noftri capitis dicitur;
æpe vox capitis ad vocem corporis, fæpe vox cor- " Si quando ridebam ad eos, non credebant, quia Re-
poris ad voeem capitis tranfit. Qui enim funt in 1 ' ’ " " ' — ‘ ' ‘ "
carne una, nil obftat, ut conveniant etiam in voce
una. Dicat ergo ex voce capitis de ele&is fuis,
dicat Ecclefia : Si quando ridebam ad eos, non credebant.
Ridere etenim D<fi, eft San&orum vias
profequenti favore profperari ; ficut de his quoque
per ufum dicitur, quos in hoc fæculo felicitatis
* Turon. Ebroic. Sc alii Norm, rigortm, 8c infra, rigor jam inefi.
Ita Gcmet. Utic. & al. niff. In cdicis. valde dtea. In Corb. Germ.
KJ* enim.........valde de ea.
_ Nonnuili cd'quafi tumentes. Alii quafi imminentes. Leftioninoftra:
mmagantur quotquoc nobis fuppetunt mlT
f Germ. Corb. Germ. & Gcmcr. ita mentem moeror.
aUt*' 'nrl u*ramui > cuileftioni aliam addit, perpendamus.
. Norm, qui etiam fit tentationis eefiant. , , . fufipelitone turbantur.
demtori noftro quafi arridenti non credimus, dum
multis jam ejus aonis teftantibus , & gratiam favo-
ris ejus accipimus, & tamen adhuc fub ejus judicio
denoftra infirmitate titubamus. s. Paulus jam
9. Videamus qualiter Paulo & arridetur jam per tert'um « -
fiipernam gratiam , &: ipfe adhuc quafi non cre- tJmoreHbtx
dit per fufpicionis metum. Jam è cxlo illi Domi- ooo foie,
Noftri mlT. ubique habent fuJpeSio, fufieftionem, pro fitjpicio jufpicie-
nem. Venlm qua: S. Greg. Me docet de vigifantia, infinuat alibi, maxime
1.6. ep. 11. juxta antiquum epiftolarum ordinem.
8 Corb. Germ. Bcllov. Germ. 8c Norm, qui notandum qu'od.
Laud, ubi notandum.
hGerm. Turon. Vind. Corb. Germ, duo Laud. Val-cl. omaesNorm»
ita habent, non, certificantur, ut legitur in cd.