479
ri deb cant mala vota.
San&i Gregorii Moralium 48c
Nam quanto citiùs malum A priæ defeóhi pernegfigentïamcohfitmantur. In his
votum impleri permittitür, plerumquc canto ce-
lerius punirur. Unde ergo hypocrita fcftine mul-
tiplicaturut potens fit, hide agitur cum celerita-
te, ne fit : quia 8 c arbufta qua: tardiùs crefcunt,
b h annofa perdurant :•& qua: in temporis brevitate
proficiunt, celerius arefcunt : Sc quafi cum fefti-
J nant efle, c tendunt ad non efle. Sequitur :
'Verf. 21. dNec remanfit de cibo ejus.
C a p u T 2.5■ Gibus ejus, eft omne hoc quod perverfo de-
XXI. fiderio concupivit. Sed percuflb hypocrita, dc ci-
y et. xi. bo fuo nilremanct ; quia cùmipfead æterna fop-
plicia ducitur, à cuncHs bonis quæ hîc poflederat,
alienatur. Unde 8c adhuc fubditur:
•Zl’idem Prof tere a nihil permancbit de bonis ejus.
S i enim de bonis fuis ei aliquid permaneret
Itaque omnibus, g quia timor ipfe pcena eft, tanta in- «
felix payeur, quanta pati timet. Poft hoc quoquc
ad gehennam ducitur, 8c æternis cruciatibus man-
cipatur. Omnis ergo dolor fuper eumirruit, quern
& hîc prius pcena concupifcentiæ, poftmodum verb
cura cuftodiæ, 8c illicquandoque pcena ultionis
cremat.
28. Mira autem eft fecuritas cordis, aliéna non V n .n:
quærere : b fed uniufcujufque diei victu contentum Mirawti
manere. Ex qua videlicet fccuritate etiam perennis expofitbi
reqùies nafcitur., quia à bona 8c tranquilla cogita- mas.
tione ad gaudia æterna tranfitur. Quo contra re- **
probi 8 c hîc fatigantur in defideriis, illic in tor-
® mentis: eifquede labore cogitationis labor doloris
nafcitur, dura ab æftu avaritiætrahunturad ignem
fecum qua: habuerat, tolleret. Sed quia omnia gehennse. Et quia, utfupra jam diximus,fiepeper
ambiens, timere judicem noluit, e ex hac vita fub- verfus quifque quanto citius pervenit ad defide-
tradus, ad judicem nudus vadit. Cui tamen ini- l'ium, tanto facilius rapitur ad tormentum , op-
quo ad retributionem minus eft, quod in fubfe-. tando fubjungitur;
Utinam imp le atur •venter ejus, ut emit tat in cum
tram furor is fu i , & pluat fuper i dum bellum fuum.
2.9. Super hunc hypocritam bellum fuum Do- ç Api]
minus pluit, cum judiciorum fuorum gladiis ejus XXII
opera percutit. Bellum namque Deo pluere' * eft supcrdiri
iniqui vitam diftridis fententiis defuper ad inte- ava'
quenti pcena cruciatur, fi in hac faltem vita liber
efle permittitur. Sed nulla eft libertas in culpa,
n;cor. 3 .17. quia fcriptum eft : Tjbi fpiritus Domini, ibi libertas.
Et plerumque perverfæ menti ip fa fua culpa fit
pcena. Unde 8c redè fubjungitur-:
Verp.22. Cum fatiatus fuerit, arftabitur. -- x— ---- . .. .^
C aput Üjj quippe anhelat per avaritiam concu- ritumurgere.BellumDeqpluere, eft foperbientia j ,,c
X X I I P^ta congregare : 8 c aim quafi in quodam ven- C contrafe corda percutere, 8 c mentem aridam quafi
Rec. xm. ' tie avaritiæ multa congeflerit, fatiatus ardatur : quibufdam guttis pluviæ denfefcentibus, judicio-
■ Divitum ex quia dum anxiatur qualicer acquifita cuftodiat,ip- rum fuorum jaculis ferire : ut cùm jam adjudicium
pufliaK fa eum fua fatietas anguftat. Divitis enim cujuf- rapitur, modb memmerit, quia male concupivit,
dam uberes frudus ager attulcrat, fed quia ubi 8 c cöncupita pejus congregare ftuduit, modo doiw.
12.17. c o s tantos reponeret non habebat, dixit : £>uid leat quod congregata deferit, quandoque autem
fact am , quia non habeo quo congregem frutfus 8 c ultionis ignem fondât, quern ne bene viveret
oneos l Et dixit '. Hoc faciam, deftruam horrea me a,
contemfit. Sequitur:
fjp majora adificabo. Qui ergo ex abundantia co-
anguftatus dicebat , £>uid faciam ? quafi multo
cibo prcflus æftuabat. Pcnfemus quot vous appe-
-tiit, ut uberes frudus ager illius afferret. Ecce auprævidere
Fugiet arma ferre a, & irmet in arcum areum. Ynj.iç,
30. vSciêndum, quod avaritia alîquando per ela- C apùi
tionem fubrepit, aliquando ver6 per timorem. XXI
Sunt namque nonnulli, qui dum potentiores vi- X
.ïhidirH
temvota compléta font, quia frudus uberes ager D deri appetunt , ad alienarum rerum ambitum fuc- JcmFrlij
attulerat, Sed quia ad recondendum loca non fuf- cenduntur. Et font nonnulli, qui dum fibi fubfi-
ficiunt, multiplicatus dives quid faciat ignorât. O diorum neceflaria deefle timent, mentem ad ava- tuæ.M
ritiam relaxant, & aliéna ambiunt, cùm fua fibi iMs'àl
fofficere non poffe fufpicantur. Omnis verb ne- citur.
ceflitas non incongrue ferrum vocatur , quia vitam
inopis moeroris vulnere cruciat ; ficut de ejus
quoque neceflitatibus fcriptum eft , qui à fratri-
bus venditus afflidam vitam ducébat ? F e r rum
p e r t r a n ß v it a n im am e ju s . Quid ergo font arma fer-
rea, nifi neceflitates vitæ præfentis, quæ dure prémuni
, &: vitam inopis inlequuntur ? Ferrum' quipanguftia
ex fatietate nata! De ubertate agriangu-
ftatur animus avari, Dicens namque , J$uid faciam
r’profedoindicat, quia votorum fuorumaf-
fedibus preflus, fub quodam rerum fafce labora-
bat. Bene ergo dicitur: Cum fatiatus fuerit, arffa-
bitur. Quia mens avari, qua: prius ex abundantia
requiem quxfierat, poft ad cuftodiam gravius la-
borabat. Unde hie quoque adhuc fubditur:
Mfiuabit, & omnis dolor irruet in eum.
C a p u t -27. Prius namque dolorem habuit in ipfa fuæ E pc ærugoconfumit, æs autem confumere diffici-
‘ ^ • . r- liùs folet. Ferro ergo neceffitaspræfens, quæ tranfitoria
eft, æreautem fententia æterna figuratur.
Et quia judicium fopernum ab iniqui mente non
attenditur, juftè arcui comparatur : quoniam ve-
lut ex infidiis percutit, dum illud is qui percuti-
cur, non attendit. Fugiet ergo arma ferrea, & ir-
ruet in arcum æreum : quia dum præfentes neceffi-
tates metuens, multa per avaritiam rapit, extrem«
judicii diftridis fe percuflionibus anteponit. Et cum
fugit arma ferrea, ab arcus ærei fagittis invenitur :
quia mala temporalia ftultè præcavens, fententia
XX III. c°ncupifcentise fatigatione, qualiter concupica ra-
2n acquiren- pcret, quomodo alia blandimentis , alia terrori-
Jis& eufto- bus auferret: at poftquam acquifitis rebus perve-
Snxiecas’ n^c a<^ defiderium , alius hunc dolor fatigat , ut
«ternis fuppli-cum fbllicito timore euftodiat, quod curh gravi
•cusprailudit. ]abore meminit acquifitum. Hinc inde infidiato-
res metuit, atque fe hoe perpeti quod ipfe fecit
f aliis , pertimefcit. f Formidat potentiorem alte-
rum, nehunc fuftineat violentum: pauperem verö
cüm confpicit, fufpicatur furem. Ipfa quoque qua:
congefta funt, curatmagnopere, ne ex nature pro-
• Ebröïc. & Gcrml nam quantocius. £dit. Rom. Sixti V. Sc Gilot.
labent non fcd mcudosè, rcclamantibusmfs. tam Anglic. quam nofttit.
-b Norm- annoi perdurant plurimos, fa &c. In Utic* tarnen olim legc-
5>atur annofa perdurant, & .
c Gcrm. & Bcllov. tendunt non efie.
Norm. nonremdnfit. InUtic. olim necremunfit.
2 jT^rpn- Sc Norm. ex boe luct.,'
f Germ. Ebroic. & alii Nocm. formidatpotiorem, quam leflioncm ie-
quuntur vet. edit- Parif. & Bafil.
r Norm-4«f<> timer ipft poena eft. Utic. utramque leftionem admittit
# & ipfe
h Germ.Bellov. & Turon. necnon vet.cd. fiduniufcujufque diet contentum.
In ’Horn, fed uniufcujufque diei fuffeientia contentum.
‘ Juron. ejllniquitalem dftriftis See.
æterna
481 Liber XV. in Caput XX. Beati Job. , 48z
a-terna. percutitur. Qui enim hicinopia: duritiam A ejus mentem luxuria devaftat: cum luxuria ad temy
cum culpa fugit, illic perpetuitatem juftæ ultionis
invenit. Sed priüfquam ad judicium rapiatur, adhuc
quæ iniquus ifte hîc operetur, infinuat. Se-
Wm
XjÇVb
ilË
pus intermittitur , elatio protinus quafi de conti-
nentia in ejus cogitatione fobrogatur, atque ut à
ceteris timeatur, appétit videri terribilis. Sed cùm
resexigit, f ut loqui quid dupliciter debeat, quafi c
poftpofito terrore fuperbiæ, remifla locutione blan-
ditur ; & cùm foperbus videri defierit, duplex effi-
ci non pertimefcit. In cujus ergo mentem vitia vi-
tiis fuccedunt, recte de eo dicitur : Vadent, &
ventent fuper eum horribiles : quia quot vitiis S de- g
cedentibus &c fuccedentibus premitur, tot malignis
fpiritibus ejus animus quafi euntibus ac redeuntibus
devaftatur. Sed hæc quæ agit, extrinfecùs per partes
prodeunt : nam menti ejus fimul omnia mala
tatione. Et notandum, quod ait : Eduffus,dr egre- B colligantur. Undc 8c fubditur :
J ie n s d e v a g in a f u a \ edudftus fcilicet perfedudto- Omn es tenebra a bfcon d ita f i n i t i n o c cu lt is e ju s . verf.zs:
rem , egrediens verb per propriam voluntatem. 34. Quamvis enim hypocrita a&iones bonas in C a p u t
Nam is, qui ducitur, ducentem proculdubio fe- fopcrficie oftendat, quædam tamen in eo malo- XXVIII.
quitur > qui autem egreditur, fecundùm fuam per- rum operum tenebræ apparent ; fed tamen minus Omnia vicia
gere voluntatem videtur. Qui ergo ad mala quæ- prodit in opéré , quàm in ejus latet cogitatione. ^yp°^riîa:
que opera 8c ab antiquo hofte trahitur, 8 c tamen Nam qui cun&a fimul in effe&u non explet, cun- S g a u ? '
b foo libero arbitrio in eorum b defideriis obligatuT, £ta quæ noceant, in mente tàcitus tenet. Omnes
ergo tenebræ in occultis ejus abfconditæ dicuntur :
quia etfi in fe mala omnia non oftendit, omnia tamen
inferre proximis appétit. Sed mens iftafic rc- vit.hv
proba, qua ultionefit ferienda, fobjungat. Sequi- X ec. xvii.
quitur:
Edu&us, & egredietis de vagina fua , & fulgu-
t rans a in amaritudine fua.
T 51. Iniquus ifte infidiatur deprjedationibus pro-
q ximorum j fed dum prava in cogitationibus ma-
chinatur, quafi adhuc gladius in vagina eft: dum
vero malum quod cogitavit, inique perficit, de
vagina fua egreditur : quia de occultatione co-
«ritationis iwx. per iniquitatem mala: operationis a-
peritur. Oftenditur in opere, qualis latuit in cogide
vagina fua eduttus 8c egrediens dicitur, quoniam
hoc quod ex prava cogitatione exit ad pefli-
mam operationem , 8C illius eft fpiritus qui fug-
geflit, 8c ejusnequitiæ, qui ex propria voluntate
confenfit. Q
32. Cujus adhuc potentiæ terror oftenditur, cùm
JJjglfpi'ui- protinus fubinfertur : Et fulgurans in amaritudi-
^*° a" Ü f m - Fulgur quippe cùm repente defuper ve-
ddlpuiucn- chm terrore ante oculos clarefcit, claritatem
oftendit i 8c antepofita percutit. Sic fic videlicet
iniquus cùm gloriam vitç præfentis alfumferit,unde
in hoc mundo per potentiam clarus oftenditur, in-
I < de agitur, c ut in ultimo feriatur. Quafi enim ful-
gurare iniqui, eft in hujus vitæ honore elarefeere.
4 Sed quia d fplendor gloriæ illius æternis gehennæ
foppliciis mancipatur, re£te nunc dicitur: Fulgurans
in amaritudine fua. Qm enim modb quafi ex
terrore 8c claritate feriens gaudet, inde poft fop-
Devorabit eum ignis, qui non fuccenditur. ibidem
Miro valde modo paucis verbis expreflus eft C aput
ignis gehennæ. Ignis namque corporeus, ut efle X X IX .
ignis valeat, corporeis indiget fomentis. Qui cùm ignisgehen-
necefle eft ut fervetur, per congefta ligna procul- næ nwrèfovo*
dubio nutritur : nec valet nifi foccenfus, efle, 8c
nifi refbtus fobfiftere. At contra gehennæ ignis,
b cùm fit corporeus, 8c in fe miflos reprobos cor- k
poraliter exurat, nec ftudio humano foccenditur,
nec lignis nutritur : fed creatus femel durât inex-
tinguibilis, 8c fuccenfione non indiget, 8c ardore
non caret. Bene ergo de hoc iniquo dicitur : De-
vorabit eum ignis, qui non fuccenditur : quia Om-
LtXo.io. plicia in perpetuum fuftinet. Et qiiidem de quo-D nipotentisjuftitia futurorum præfcia,ab ipfamundam
divite fcriptum eft, quia epulabatur quotidie
fplendidè. Sed aliud eft cfplendere, atque aliud
fulgurare. Nonnumquam quippe fplendor fine
percuflione eft, fulguris verb nomine fplendor ex-
primiturcum percuflione. Qifi itaque inpoteftate
pofitus aliis nocet, non incongruè fulgurans dicitur
: quia unde ipfe contra bonos quafi ex luce gloria:
extollitur, inde bonorum vita cruciatur. Sequitur
: Vadent, & venientfuper eum horribiles.
33.Qm hoc loco horribiles, nifi maligni fpiritus
Cap
XjX V n. appellantur,bonis videlicet mentibus pavendi atque
B .
K : vitiis finguli obfequi funt credendi : cùm
tibuspr.mi- pcrverfus ifte alia quidem vitia ad momentum de-
ferere videtur,fed alia agere incipit; fuper hunc
lignjsij.'n'iri. profedo horribiles vadunt &: veniunt : quia perver-
busjtmnbus fi mentem, etfi alia mala deferunt, alia occupant.
B } '? bus ^æPc namque videas iniquum in terrena poteftate
conftitutum,gravi furore commoveri, quidquid ira
fuggeflerit exequi : 8c cùm furor abfeeflerit, mox
* Bigot.Utic. 8c.Lyt. in amaritudinem fuam \ Sc fic deinerps. ItiGet.
nunc & in Uric, leeebatur olim fulrorans, fulvorare Sc limilia.
b Sag. defideriis alligatur. ,
‘ Turon. ut multi feriantur.
* Turon. fed quia fplendore.
* Germ. Bcllov. & Norm. Jplendidare.
ItaGcrm. Anglic. Vindoc. Belloy. Turon. Norm. In edit, ut loqui
quid humiliier.
di origine gehennæ ignem creavit, qui in pcena re-
proborum efle femel inciperec, fed ardorem fuum
etiam fine lignis numquam finiret. Sciendum verb Et animam &
eft, quod omnes reprobi, quia ex anima fimul 8c corpnscmciar.
carne peccaverunt, illic kl anima pariter 8c came
cruciantur. Undc per Pfalmiftam dicitur : Pones eos Pfil.
ut clibanum ignis, in tempore vultustui : Dominus
in ira fua conturbabit eos , & devorabit eos ignis.
Clibanus namque intrinfecùs ardet, is verb quiab
igne devoratur, ab exteriori incipit parte concre-
mari. Ut ergo facra eloquia, ardere &: exterius 8c
interiùs reprobo?demonftrarent, eos 8c ab igne de
fugiendi? Et quia iidem maligni fpiritus certisqui- £ vorari, 8c ficut clibanum poni teftantur ; ut per
ignem crucientur in corpore, 8 c per dolorem ar-
aeant in mente. Unde hie quoque cüm de hoc im-
pio diceretur: Devorabit eum ignis, qui non fuccenditur
$ protinus de ejus fpiritu additur;
^ f i f l ig e t u r r e lic t u s i n ta b em a culo fu o . ibidem
36.Iniqui enim tabemaculum caro eft,quia ipfam C aput
la:tus inhabitat, & fi fit poflibile, optat ut earn num- X X X .
quam relinquat. Jufti verb, quia gaudium fuum in Rec. xvm,
* Bellov. quia quot vitiis derelmquentibus & fuccedentibus.
11 Ira quinque codices Vatic. Mis. anticjuiUimus codex Biblfothccte
Barberin*. Duo Biblioth. Chifiar. Anglicani & Gallicani plcri^ue.
Olim tarnen in exempl.Utic. legebatur , cum fit incorporeal. Ita etiam
in Germ. & in duob. mis. Vaticanis num. 576. Sc f So. led additionisfa-
Ctx lyllab*»» manifefta lunt argumenta. Lcgerunt quoque , corporeus »
qui morallaS. Greg, coritraxcrunt. Aliunde eonllat ex 1. 4. Dialog, c,
x9. Gregorium docere ignem infcrni efle corporeum.