1 4 9 * San£ti Gregorii in Evangelia ‘495
W H 4-
W - r.
I I P
Leûio fan&i Evangeiii fecundùm Matthæum.
'ttBus eßfefus in defertum h bus tollem te 3 ne forte offendas ad lapidem pe-
\tur à diabolo. Et cùm je- dem tuum. b Ait illi Je fus : Rurfum fcriptum efi:
Non tentabis Dominum Deum tuum. herum
ajfumpt eum diabolus in montem excelfum val-
de 3 & oflendit ei omnia régna mundi, (jft glo-
riam eorum 3 & dixit illi ■: Hac omnia tibi dabo
3 f i cadens adoraveris me. Tune dicit ei Jefùs :
Vade fatana. Scriptum eß enim : Dominum
Deum tuum adorabis , & illi foli fervies. Tune
relicjuit eum diabolus : & ecce Angeli acceße-
runt, & minißrabant ei.
T n illo tempore : D.
d Spiritu y ut tentaretur
junaßet quadraginta diebus 3 & tquadraginta
noólibus 3 poflea efuhit. Et acccdens tentator,
dixit ei : Si filius Dei es , die ut lapides ifli panes
fiant. £hfi refpondens3 a dixit: Scriptum eß:
Non in ß lo pane vivit homo 3 ß d in omni ver--
bo mod procedit de ore Dei. Tune ajfumßt eum
diabolus in ßmtlam civitatem 3 & ßatuit eum
fupra pinnaculum templi3 & dixit ei : Si ßlius
Dei es 3 mitte te deorfum. Scriptum eß enim :
Quia Angelis ßuis mandavit de te 3 & in mani-
H o M I L I A XVI.
Habita ad populum in d bafilica fanfiti Johannis, cjuæ dicitur Conftantiniana,
‘ Dominica prima in Quadragefima.
Chriftus tenta
■ I . T ^ \ U b I t a r i à q u ib u fd am ( b l e t , à q u o fp i-
fiiperatururin WÊSÊBÊ
i _^ritu fit Jcfus du dus in defertum, proptet
ie fufeepit. hoc quod fubditur : ^Ajfumßt eum diabolus in fan-
ham civitatem. Ec rurfum : Ajfumßt eum in montem
f excelf um *valde. Sed verè & abfque ulla g quæftio-
8 he convenienter accipitur , ut à fando Spiritu in
defertum dudus credatur : ut illuc eum fuus Spiritus
duceret, ubi hunc ad tentandum malignus
fpiritus inveniret. Sed ecce , cùm dicitur Deus
homo vel in excelfiim montem, vel in fandam civitatem
à diabolo affumtus , mens réfugie , hu-
manæ hoc audire aures expavefeunt. Qm tarnen
non die incredibilia ifta cognofcimus, fi in illo &
alia fada penfamus. Ccrcè iniquorum omnium caput
diabolus eft , & hujus capitis membra func
omnes iniqui. An non diaboli membrum fuit Pilatus
? An non diaboli membra Judæi perfequen-
te s, & milites crucifigentes Chriftum fuerunt ?
Quid ergo mirum fi fe ab illo permifit in montem
duci, qui fe pertulic etiam à membris illius crucifi-
gi ? Non eft ergo indignum Redemtori noftro
quöd tentari voluit , qui venerat occidi. Juftum
quippe erat, ut fie tentationes noftras fuis tentatio-
nibus vincerct, ficut mortem noftram vencrat fua
Très tentatio- morte fuperare. Sed feiendum nobis e ft, quia trims
gradus. hus modis tentatio agitur, fuggeftione, deleda-
tione, & confenfii. Et nos cùm tentamur, plerum-
que in deledationem, aut etiam in confenfum la-
bimur : quia de camis peccato propagati, in no-
bifipfis etiam gerimus unde certamina tolcrcmus,
Deus verb , qui in utero Virginis incarnatus, in
mundum fine peccato venerat, nihil contradidio-
in primo ftctit nis in femetipfo tolerabat. Tentari ergo per fug-
chrifti tenta- geftioncm potuit, fed ejus mentem peccati delc-
datio non momordit. Atquc idco omnis diabolica
ilia tentatio foris non intus fuit.
B Sed fi ipfum ordinem tentationis ejus afpici-
mus, penfemus quanta magnitudine nos à tenta-
tione liberamur. Antiquus hoftis contra primum
hominem parentem noftrum in tribus fe tentatio-
nibus erexit : quia hunc videlicet gula, vana gloria,
& avaritia tentavit : fed tentando fuperavit,
quia fibi eum per confenfum fubdidit. Ex gula
quippe tentavit, cùm cibum ligni vetitum often-
d i t , atque ad comedendum fuafit. Ex vana au-
tem gloria tentavit,.cùm diceret : Eritisßcut dit.
Et ex provedu avaritiz tentavit, cùm diçeret :
Scientes bonum dr malum. Avaritia enim non fb-
C lùm pecunia: eft, fed etiam altitudinis. Redè enim
avaritia dicitur, cùm fupra modum fublimitas am-
bitur. Si enim non ad avaritiam , honoris rapina
pertineret, ncquaquam Paulus de unigenito Dei
Filio diceret : Non rapinam arbitratus e fi3 fe ejfe
aqualem Deo. In hoc autem diabolus parentem noftrum
ad fuperbiam traxic, quod eum ad avaritiam
fublimitatis excitavit.
3. Sed quibus modis primum hominem ftravit,
eifdem modis h fecundo homini tentato fuccubuit.
Per gulam quippe tentât, cùm dicit : Bicut lapides
ijti panes ßant. Per vanam gloriam tentât,'
D cum dicit : Si ßlius "Dei es, mitte te deorjùm. * Per
fublimitatis avaritiam tentât, cùm régna omnia
mundi oftendit, dieens : Hac omnia tibi dabo y f i
procidens adoraveris me. Sed eifdèm modis à fecundohomine
vincitur, quibus primum hominem
fe vicifTe gloriabatur : ut à noftris cordibus ipfo
aditu captus exeat, quo nos aditu intromifTus tene-
bat. Sed eft aliud , fratres cariffimi, quod in hac
tentatione Dominica confiderare debemus : quia
tentatus a diabolo Dominus facri eloquii prxcepta
E rcfpondit, &quieo verbo quoderat, tentatorcm
fuum mcrgercin abyffum poterat, virtutem fu»
* BelV. & Corb. Germ, dixit-ei.
fc 1 idem codices, ait illi iterum JifiiS.
c Eft décima in codd. Lateran. Sc Corb. ac in cod. Reg. .Sued* duo-
décima.
d Cod. Later, in bafilica S. Salvatoris que. app, Conftantiniana ; duo
priores Gcmct. S, Salvatoris in Laterantnfi.
* Cod. Reg. Suce, die Dominica imtitm quadragefima. DefidcrantUf
tn Belv. C. Germ, primo & tertio Gcmct. Dominica Scç,
Ab eft, valde, à,C- Germ. & tribus Gemct.
1 Bigot. Sc duo priores Gemet. dubitation».
••Corb. Gcrm. & primus Cam. a fecundo homine Untato fuctHiuÎK
• Ptunus^Caxn. perfullimitatem avaritit.
Verfis.
rerf.,,.
Vtrfi,,.
tionibu fo
Gemfif. I.
f hilf. U
In totidea
Chriftus n
h
Quibus i
mit.
1494 Liber I. Homilia X V I. 149J
potentiæ non oftendit, fola divina: Scriptura; præ- A triginta & fex dies remanent. Dum verb per trecepta
dédit : quatenus fuæ nobis patientiæ præbe-
rct exemplum, ut quotiesà pravis hominibus ali-
quid patimur , ad do£trinam excitcmur potiùs,
quàm ad vindi&am. Penfate quanta eft patientia
Dei, & quanta impatientia noftra. Nos fi injuriis,
aut aliqua hefione provocamur , furore permoti,
aut quantum pofliimus nofmetipfos ulcifcimur,
aut quod non pofTumus, facere minamur. Ecce
adverfitatem diaboli Dominus pertulit, & nihil ei
nifi manfuetudinis verba refpondit. Portât, quern
punire poterat, ut hoc ain laudem ejus altiùs cref-
ceret, fi hoftem fuum non extinguendo , fed interim
patiendo fuperaret.
i 4. Notandum verb quod fubditur , quia rcce-
dente diabolo, Angeli miniftrabant ei. Ex qua re
quid aliud , quàm unius perfonæ utraque natura
oftenditur ? Quia & homo eft quern diabolus tentât
, & idem ipfe Deus eft, cui ab Angelis minif-
tratur. Cognofcamus igitur in eo naturam nofi.
tram : quia nifi hunc diabolus hominem cerncret,
non tentaret. Veneremur in illo divinitatem fuam :
quia nifi fuper omnia Deus exilieret, ei nullo modo
Angeli miniflrarent.
y. Sed quia his diebus Ie£fcio congruit : nam quadraginta
dierum abftinentiam noftri Redemtoris
audivimus , qui Quadragefimæ tempus inchoacentos
& fexaginta quinque dies annus ducitur,
nos autem per triginta &r fex dies affligimur, quafi
anni noftri decimasDeo damus:ut qui nobifmetipfis
per acceptum annum viximus, c audori noftro nos c
in ejus decimis per abftinentiam mortificemus. Un- revit. z 7 .
d e , fratres cariffimi, ficut offerre in Lege jubemi- ?• 3°- & c'
ni décimas rerum, ita ei offerre contendite & décimas
dierum. Unufquifque inquantum virtus fup-1
petit, carnem maccret, ejufque defideria affligat,
concupifcentias turpes interficiat, ut juxta Pauli
voeem , hoftia viva fiat. Hoftia quippe & immola- Rom. «. r.
tiir & viva eft , quando & ab hac vita homo non
g deficit, & d tamen fe à carnalibus defideBiis occi- à
dit. Caro nos læta traxit ad culpam, affli&a redu-
catadveniam. Audor etenim mortis noftræ, per
frudum ligni vetiti, vitæ præcepta tranfgrcffus eft.
Qm ergo à paradifî gaudiis per cibum cecidimus,
adhæc inquantum poflumus, per abftinentiam re-
furgamus.
6 . Sed nemo fibi eamdem abftinentiam folam jejunium ei,
credat poffe fufficere, cùm per Prophetam Domi- mofyna cor
nus dicat : Nonne hoc efimagis jejunium quod elegi ? /ƒ£'ƒ». v.o
fubjiciens : Frange efurientipanem tuum, & egenos, & 7-.,
vagojque indue in domum tuam : cum videris nudum3
operieum3& carnem tuam ne defpexeris. Illud ergo
jejunium Deus approbat, quod, ad ejus oculos mamus;
difeutiendum nobis eft, cur hxc ipfa abfti- C nus eleemofynarum levat, quod cum proximi dilenentia
per quadraginta dierum numerum cuftodi-
tur. Moyfes enim ut Legem acciperet, fecundo
diebus quadraginta jejunavit. Elias in dbferto quadraginta
diebus abftinuit. Ipfe audor hominum ad
homines veniens , in quadraginta diebus nullum
omnino cibum fiimfit. Nos quoque, inquantum
pofTumus, annuo Quadragefima; tempore carnem
noftram per abftinentiam affiigere conemur. Cur
ergo in abftinentia quadragenarius numerus cufto-
ditur,nifi quia virtus Decalogi per libros quatuor
fandi Evangeiii impletur ? Denarius etenim quadione
agitur, quod ex pietate coriditur. Hoc ergo
quodtibifubtrahis, alrcri largire : ut unde tuacaro
affligitur , inde egentis proximi caro reparetur.
Hinc etenim per Prophetam Dominus dicit : Cum Zach- 7• Hi
jejunaretis dr plangeretis 3 numquid jejunium jeju-- *'
naJHs mihi ? Et cum comeditis dr bibitis , numquid
non vobis comeditis, dr vobifmetipfis bibitis ?Sibi
enim comedit &c bibit, qui alimenta corporis, quæ
funt communia dona Conditoris, fine indigentibus
percipit. Et fibi quifque jejunat, fi ea quæ fibi ad
tempus fubtrahit, non pauperibus tribuit, fed venter
dudus , in quadragenarium furgit : quia tunc tri poftmodum offerenda cuftodit. Hinc per Joe-
Decalogi mandata perficimus, cùm profedö qua- ^ lem dicitur: Sanftificate jejunium. Jejunium quippe Joel
tuor libros fandi Evangeiii cuftodimus. Ex qua re
fandificare, eft adjundis bonis aliis, dignam Deo 1
fenciri & aliud poteft. In hoc enim mortali corpore
abftinentiam camis oftendere. Ceflet ira, fopiantur
ex quatuor elementis fubfiftimus, & per volu-
jurgia. Incaffum enim çaro atteritur, fia pravis fuis
ptates ejufdem corporis, prxeeptis Dominiciscon-
voluptatibus animus nçn refrenatur, cùni per Prophetam
traimus, Prxcepta autem Dominica per Decalo-
gum funt accepta. Quia ergo per carnis defideria,
Decalogi mandata contemfimus , dignum eft ut
eamdem carnem quaterdeciesaffligamus. Quam-
vis de hoc Quadragefima; tempore eft adhuc aliud
quod poffit intclligi. A pra;fenti etenim dieufque
b ad Pafchalis folemnitatis gaudia fex heBdomada;
Dominus dicat : Ecce in diejejuniivejhi Jf a- *s- a
invenitur voluntas vejba. Ecce ad lites dr contentio-
nes jejunatis , dr percutitis pugno impie 3 dr omnes
débitons vejkos repetitis. Neque enim c qui à debi- e
tore fiio hoc quod dédit, repetit, aliquid injuftum
facit : fed dignum eft ut quifquis fe in pcenitentia
macerat, etiam hoc quod fibi juftè competit, in-
' veniunt: quarum videlicet dies quadraginta duo E tcrdicat. Sic fie nobis afflidis &: pcenitentibus a
. fiunt. Ex quibus dum fex dies Dominici ab abfti- Deo dimittitur quod injufte egimus, fi pro amore
nentia fubtrahuntur, non plus in abftinentia quam illius & hoc quod nobis jufte competit, relaxemus.
• Idem cod. in laudem gloria, ejus.
h Idem, ad pr&fentis folemnitatis.
,* Long ip. afters noftro j Sc infra, aftor etenim mort.
d Duo priores Germ. tamen in fe camalia defideria occidit.
? C . Germ, qui debitorem fuum.