WM
ÜHBttC-TOÊÜs k iptA «ox futiâicür :
[;s,„ 'Cbtifdbà'làbitr cum amaritudine anima Mét.
' a p u T -1 ^S.ïivofe'iiimqüé Jivini judicii äffltäi , dum
X X 1 1 ^ràedani malè gefta pkiiguâtiS';' ipfa vi noftræ a-
CompunOa' iriariredinis addffiutiefldosnô^igilantiùs cxcita*-
' ' tî alia4n nobisetiam qua: aiïipliùsdcflcamlis, in-
vehtmus. Nam fepe quod corpOnccs latuit, flen-
tibus fubtiliùs ihnoteféit ■: Si affliâa tnsns.eer-
tïûs ïrfvenic malùm quod fc'cerat Sc nefciebat, ei-
que rixa fua veriùs aperic, quantum à veritatis pa-
xc doviavit ; quia reacum fuum, cujus fécura non
îtiértùnit ,• hiific-inlè commotà deprehendit. Suc-
crèfcens quippe amaritudo poehitentia, verecun-
danti eordi importuné ingciit illicica qua commimens
multa
le dccegi
flcnda.
A quid autem ceci nomine, nifi antiquus hoftis ex-
primitur? Qui dum mentes b fæcularium pofliden-
do pénétrât, c quafi in. eorum lubrica cogitatio-
ne natat. Sed cetüs carcere ftringitur : quia ma-
lignus fpiritus in inferioribus deje&us, ne adcæ-
•leftia evolare prævaleat, pcenæ fuæ pondéré co-
ar&ratur , Petro atteftante, qui ait : Dens ange lis ■
peccantibus non pepercit, fed rudentibus inferni de-
traclos in tartarum tradidit in judicium crucian-
dos refera an. Cetus carcere aftringitur : quia ten-
tare bonos quantum defiderat prohibetur. Carcere
quoque mare circumdatur : quia carnalium
mentium tumida infanaque defideria ad peragen-
da mala quæ appetunt, impoffibilitatis fuæ angufit,
diftri&um contrahæc jùdicem oftendit,fup- B ftiâ gravantur. Sæpe enim dominari melioribus
Rccolit quot
DeidoniS
quàm fuerit
pliciorum minas incutit , pàvore animum ferit,
pudore confondit, motus illicitos increpat, quîe-
temnoxiæ fecuritatis tuibat : quæ éi conditor bo-
nâ contulit, quæ ipfe bonis ïllius mala réfpondit,
enumèrat, qubd miré ab eo conditus, quod gratuité
nutritus, quod rationis: fobftantiàin condi-
tiohe ditatus eft, quod conditoris gracia vocatus,
quod fequi ipfe Sc vocatus noluit, quod vocantis
mifericordia nèc furdum hune renitentemque
defpexit ; quod illuminatus donis, quod fua fpon-
te pravis aelibus etiam poft donacæcatuseft; qubd
à cæcicacis foæ èrroribus paternæ follicitudinis fla7
gellis expiatus -, quod à flagellorum doloribus ad.
falutis gaudia mifericordiæ medicamento reduconcupifcunt:
fed tarnen eis, divino judicio cun-
cta mirabiliter difponente , fubftrati font. Nocere
bonis elati defiderant: Sc tarnen fubjecti ab eis fo-
latia fperant. Pro explendis voluptatibus carnis ^
longxvitatem vitx prxfentis cupiunt; fed tarnen
ab ea fob celeritate rapiuntur. De quibus bene
per Pfalmiftam dicitur : Statuit aquas quafi in
utre. Aqux quippe in utre font, cüm lubrica eorum
defideria , quia operis effeélum non inve-
niunt, fob carnali corde deprimuntur. Cetüs ergo
ac mare circumdationê premitur carceris: quia
vel malignus fpiritus-, vel fequaces illius, in quorum
fe mentibus colligit, atque in eis undas tu-
mentium cogitationum volvit, utimplere mala
£tus çft1} quod quibufdam culpis etfi non gravi- C quæ appetunt nequeant, fuperna eos diftri&io an-
bus fubditus, peccare tamen & inter flagella non guftat.
définit j quod peccatorem fuum fuperna gratia
nec contemta dereliquit. Cùm idtur affliétam
mentem modo per replicationem donorum Dei,
modo per improperia aftionis foæ tanta feveritate
increpat, habet in corde juftorum amaritudo a-
nimæ linguam foam , quæ tanto eis fubtiliùs loquitur
, quanto & intends auditur. Unde & ne-
quaquatn dicitur : Fabulabor in amaritudine ani-
mæ meæ, fed, Confabulabor turn amaritudine a-
nirnx meæ : quia vis doloris, quæ peccata fingula
reputans ^ torpentem animum ad lamenta excitât,
quafi âd eum verba confabulationis format, in
40. San&i autem viri , quo mundiori corde
cæleftium arcana confiderant, auûis ad hæc quo-
tidie ardoribus anhelant. Ibi jam plenè fatiari defiderant,
unde adhuc parum aliquid ore contem-
s. Pet. 2. f.
Pfal.77.it.
V vET. XVII.
Rec. xn.
Idem fe pati
quetunturjï'
M
plationis deguftant. Perfe6tè cupiunt carnis fti-
mulum fubdere, nihil incogitatione illicitum de
«jus jam corruptione tolerare : fed quia feriptum
•eft : Cor fus quod corrumpitur, aggravat animam,
ef deprimit terrena inhabitatio fenfum multa cogitant
em i intentione jam quidem ultra femetip-
fbs eminent , fed tamen adhuc infirmitatis foæ
incertis motibus fubditi, corruptionis fe carcere
quàbus femetipfum correctus inveniat, Sc ad fui Dclaufos dolent. Ait ergo : Numquid mare fnm
Verf. i
jam euftodiam follicitior exurgat. Dicat itaque vir
juftus ex voce fua, & fan&æ Ecclefiæ typum tenens,
dicat exnoftrâ: Confabulabor cum amaritudine
anima meæ. Ac fi apertiùs infinuet, dicens :
Intus contra me cum cordis mei dolore colloquor,
& foris me à verbere judicis abfcondo. Sed mens
poenitentiæ doloribus prefla in femetipfa conftrin-
gitur, atque -à cundis deledationibus carnis iforti
cogitatione feparamr, ad fumma proficere appétit,
& tamen adhuc de corruptione corporis con-
tradi&ionem fentit. Unde ôc aptè mox fubdi-
tur :
Numquid mare fum ego , aut cetus , quia cir-
cumdedtfii me carcere
aut cetus , quia circumdedijlt me carcere ?Kc fi a-
pertè diceret : Mare vel cetus, iniqui videlicet,
eorumque audor malignus fpiritus, quia effrena-
ri ad folam perpetrandæ iniquitatis licentiam appetunt
, rede poenæ foæ carcere conftringuntur.
Saf. 9• it.
Ego autem , qui jam æternitatis tuæ libertatem
defidero , cur adhuc meæ carcere corruptionis
premor ? Qucd tamen nec à juftis fuperbè requi-
ritur , quia amore veritatis accenfi, infirmitatis
fuæ anguftias tranfgredi perfedè concupifcunt :
nec ab audore juftorum injuftè difponitur , quia
eledorum fuorumvota difterens cruciat , crucians
Non pr* ru-
more, lcdi*
-more veritatis
»
purgat ; ut ad percipieiidum quod defiderant,
quandoque meliùs ex dilatione convalefcant. El-
C A PU T
XXIII.
Carcere con-
flringuntur
homo, diabo-
39. Carcere homo circumdatur : quia plerum- E- edi autem quoufque ab intima quiete diffe-
“ «••••• •• ' - • ruritur, ad cor fuum redeunt : ibique à carnis foæ
d tumultibus abfconfi, quafi amoeniflimum fecre-
tum petunt. Sed in eo fæpe tentationis aculeos
fentiunt, carnis incentiva patiuntur; SC ibigravif*
fimos labores inveniunt, ubi magnam requiem à
labore quæfierant. Unde fandus vir poft infinuaque
Sc virtutum provedibus ad alta exurgere ni-
titlir, Sc tamen carnis fuæ corruptione præpedi-
tur. Qua bene exui Pfalmifta deprecatuil, dicens :
lu s , râmaics : Educ de carcere animam meam, ad confitendum no-
cùm quod mini tuo. Quid verb appellatione maris, nifi cor-
no^vaiem^a0 carnalium ? tumidiscogitationibus fluduofa :
Pfd. 14/. s.
* Lyran. & Bigot, turbidii cogitationibus. Ita quoque mine legitur
in Uric, ubi priùs, tumidis cogitationibus.
b Ebroïc. Lyran. & Bigot, carnalium. Utic. utramque leftionem exhibée*
*Gemct. & Turon. quafi in eorum lubricas cogitationts. Ita priùs
legebatur in Utic. nunc , in eorum lubricis cogitationibus. ica quoque
Jcgitur in Bigot. & Lyran.
* aus y indoe, flimulis vel tumultibus,
ferf.H.&i*'
! C aput
jXXIV.
J rec. xin.
nullus ab ex-
:rioribus ad
Dr redit, nec
[ibi requiem
3 tue. 17■ 21.
Uehan. iC. 7*
IPfil.
Vpfd.40.4.
[Judiciorum
|Dei terrore
261
turn corruptionis foæ carcerem , a ad quieta cordis
fpatia redire feftinans, quia eamdem rixam Sc
in intimis invenit , quam ab exterioribus fog it,
protinus fubdit, dicens :
Si dixero, confolabitur me le61 ulus meus , dr re-
lev abor loquens mecum b in firatu meo : terrebis
me per fomnia, dr per vifiones horrore concuties.
41. In facro namque eloquio ledulus, cubile,
vel ftratum, fecretum folet cordis intelligi. Hinc
eft enim quod fob imiufcujufque animæ fpecie
fponfaoccultis ftimulisfandi amoris excitata,in
. Canticis canticorum dicit : in le6tulo meo per no-
6ies qu.efivi quern diligit anima mea. In ledulo
quippe & per nodem diledus quæritur : quia ni-
mirum invifibilis conditoris fpecies, repreflaomni
corporeæ vifionis imagine, in cubili- cordis inve-
nitur. Unde Sc eifdem fuis diledoribus Veritas dicit
: Regnum Dei intra vos cfi. Et rurfum : Si ego non
abierOyParaclitus non veniet. Ac fi aperce diceret: Si
ab intentionis veftræ oculis corpus non fubtraho,ad
intelledumvos invifibilem, per confolatoremSpiritual,
non perduco. Hinc de juftis per Pfalmiftam
dicitur : Exultabunt San6H in gloria, Utabun-
tur in cubilibus fuis : quia fcilicet cum mala ab
exterioribus fogiunt, fecuri intra mentium fecreta
gloriahtur. Sed tupc lætitia cordium eric perfeda
cùm carnis exteriùs pugnanon fuerit.Nam quouf-
qtie caro illicit, quia quafi domus noftræ paries
quatitur, etiam cubile turbatur. Unde& redè per
eumdem Pfalmiftam dicitur : TJniverfum ßratum
ejus verfaßt in inßrmitate ejus : quia dum nos cen-
tatio carnis concutit, tremefada noftra infirmitas
etiam mentis cubile confondit. Quid verb hoc loco
fomnia , vel vifiones accipimüs, nifi imagina-
tiones Ultimi diftridique examinis ? quod jam ut-
cumque per timorem cernimus, fed tamen ut eft
veraciter non videmus. Sandi icaque viri, ut di-
ximus ad cordis femper fecreta redeunfc, cum
ab hoc mundo vel ultra votum profpera, vel ultra
yires adverfa patiuntur ; atque externis la-
boribus fefli, quafi ftratum vel ledulum, cubilia
mentis petunt. Sed dum quibufdam imaginatio-
nibus cogitationum, quàm fint fobtilia divina ju-
dicia confpiciunt, quafi in ipfa ftrati fui requie,
fomnii vifione turbantur. Contemplanrur enim
quàm diftridus judex veniat, qui dum vi immense
magnitudinis cordium fccreca illuminât, om-
nes ante oculos culpas reducat. Penfant quanta
ilia fit verecundia , in confpedu tune totius h.u-
mani generis, Angelorum omnium, Archarigelo-
rumque confondi. Perpendunt, qui poft confo-
fionem cruciatus maneat, cum Sc reams animum
immortaliter morientem , Sc indeficienter defi-
cientem carnem gehenna confomat. Cum itaque
tarn pavida imaginatione mens quatitur, quid a-
liud quàm in ftratu trifte fomnium videtur ? Dicat
ergo : Si dixero , Confolabitur me leltulus meus,
dr relcvabor loquens mecum in firatu meo : terrebis
me per fomnia , dr per vifiones horrore concuties.
Ac fi aperce fateatur, dicens : Si exteriorafugiens,
introrfus redeo, Sc utcumque reqviefcere in cor- ■
dis c cubili concupifco, ibi me, dum diftridionis
tuæ contemplationi objicis, vehementer per ip-
. fas meæ providentiæ imaginationes terres. Bene
autem dicitur : Et relevabor, loquens mecum in ftra-
* Edit, pofteriores, ad quietam cordis patriam, repugnantibus mis.
Bello vac. Vindoc. Turon. Norman. &c.
. k Gemet.inflrato.
c Editi in cordis cubiculo concup. ibi mihi dum dißruHionis tut con-
' templationem objicis.
A tu meo : quia nimirum cùm ad mentis noftræ filen-
tium fefli revercimur, quafi in ftratu colloquentes,
occulta intra nos cogitationum verba verfamus.
Sed hæc ipfa noftra collocutio in pavorem verti-
tur *. quia ex ilia vehementiùs intelledus nobis,
qui terrorem judicisd intenter, in mente aperitur. ^
4L. Ne quis verb hæc ftudèat juxra litteram per- v E T xvni
ferutari, exquirendum magnopere eft , quot mo- Somniorum
dis tangant animum imagines fbmniorum. A li - fexcauf**
quando namque fomnia ventris plenitudine , vel
ihanitate, ali quando verb illufione, aliquando cogitatione
fimul Sc illufione, aliquando revelatio-
ne, aliquando autem cogitatione fimul Sc revela-
tione generantur. Sed duo , quæ prima diximus,
ômnes experimento cognofchnus : fubjunda autem
quatuor , in fàcræ Scripturæ paginis inveni-
mus. Somnia etenim nifi plerumque ab occulto
hofte per illufionem fièrent, nequaquam hoc vir
fapiens indicaret dicens : Multos errare fecerunt Ecd,. 3+. 7.
fomnia, dr illufione s vanx.Vel certè : Non augurubi-uvit. ,9. zc.
mini , nec obfrvabitis fomnia. Quibus profedb
verbis , cujus fint deteftationis oftenditur , quæ
auguriis conjunguntur. Rurfum nifi aliquando ex
cogitatione fimul Sc illufione procédèrent, Salomon
minime dixiffet : Multas curas fequuntur fom- Eccle. s. 2.
nia. Et nifi aliquando fomnia ex myfterio revela-
q tionis orirentur, Jofeph præferendum fe fratribus Cenep.37.7.
fomnio non videret : nec Mariæ fponfum, ut abla- M*tth. 2.13.
to puero, in Ægyptum fogeret, per fomniumc An- /+'
gelus admoneret. Rurfum nifi aliquando fomnia c
cogitatione fimul Sc revelatione procédèrent, nequaquam
Daniel Propheta, Nabuchodonofor vi-
fionem diflerens , à radice cogitarionis inchoaf-
fet : Tu rex cogitare ccepifii in firatu tuo quid effet Dan. 2.29.
futurum pofi hæc , dr qui révélât my fieri a , ofien-
dil tibi quæ ventura funt. Et paulb poft : Videbas, Ibid. 31*
dr ecce quafifiatua un a grandis, fini u a ilia magna,
dr fiatura fublimis fiabat contracte dre. Daniel
itaque. dum fomnium adimplendum rever enter
infinuat, Sc ex qua ortumfît cogitatione manife-
D flat , patenter oftenditur, quia hoc plerumque
ex cogitatione fimul Sc revelatione generatur.
43. Sed nimirum cùm fomnia tôt rerum quali- Somniisnon
tatibus alternent, tanto eis credi difficiliùsdebet, ^ etcrcdcn'
quanto Sc ex quo impulfu veniant, faciliùs non e-
lucet. Sæpe namque malignus fpiritus 'his, quos
amore vitæ præfentis vigilantes intercipit, profpera
etiam dormientibus promittit; Sc quosfor-
midare adverfa confiderat, eis hæc duriùs fomnii
imaginibus intentât : quatenus indiferetam mentem
diverfa qualitate afficiat, eamque aut fpe fo-
blevans, aut deprimens timoré, confondat. Sæpe Cur dxmon
^ autem etiam fanâorum cordà afficere fomniis ni- janf0mniis afl
^ ticur , ut ab intentione cogitarionis folidæ , adficerefmacur.
tempus faltem momentumque dériventur, quam-
vis ipfi protinus animum ab il’ufionis imaginatione
difeutiant. Sud hoftis infidians quo eos vigilantes
minime fuperat, eo dormientes gravius îm-
pugnat. Quem tamen hæc malignè agerefoper-
na difpenfatio benignè permittit , ne in electo-
rum cordibus ipfe faltem à paffionis præmio fom-
nus vacet. Bene ergo reftori omnium dicituj» : Si
dixero, Confolabitur me, lecttdus meus, dr relevabor
loquens mecum in firatu meo : terrebis me per
fimnia, dr per vifiones horrore concuties : quia ni-
*> ld Ita Bcllov. Corb. Germ.& Norm- In editis, innotefiat. Vindoc. \
pro, in mente, habenc, intente.
c Bcllov. Gemet. Corb. Germ. Colb. per fomnium veritas admoneret.
In Utic. expunââ voce veritas, antiqua manus fcripfit, angélus.