s ! I i
flere malarenuic, fingat aliéna. Nam quafi fola- 1
cio facinoris utitur , fi falfis vocibus te vita corri-
V i t. i v. piencis inquinetur. Sciendum verb eft, quod pie-
„ Tumque perverlî verbotenus bona optant , a ut
mala elfe, quæ in præfentibus habentur , often-
dant; te quafi faventes prolpera expetunt, ut béni
g ni videantur. Unde Ht Sophar protinus fiibji-
c it, dicens :
Verf. f. K^Atque ut: nam De us loqueretur tecum, df aperiret
labia fua tibi.
C ap. V. L ïpfe quippe fibi homo loquitur, cùm per hoc
Homini <juan- quod fentit, nequaquam divimtatisfpirituàcarna-
doDcus loqua- j{s prudcntie intelleâu feparatur; cùm caro fenlum
tur.quando 1 . ' 1 r 1 i • ... .
ipfe fibi. exerit, te mentem quafi ad mtclligentiam provo*
cans. Foras mittit. Unde te adhuc Petro terrena J
Man. 8.3j. fapienti Veritas dicit : Non enim fapis qua Dei funt,
Jed qua hominum. Cui tamen recta confitenti di-
jijatth, ta. <7. citur: Caro dr fançuis non revelavit tibi, fed Pater
meus qui in catis eft. Quid autem Dei labia, nifi
judicia ejus aecipimus î Claufis namque labiis vox
premitur, te fenfus tacentis ignoratur : apertis au-
b tem 1er mo dum promitur, animus loquentis b in-
venitur. Labia itaque fua Deus aperit, cùm volun-
tatem fuam hominibusper apcrta judicia oftendit.
Quafi enim relèrato ore loquitUr, cùm remota ob-
fcuritate difpofitionis intima: renuit occultare
•quod vult. Nam velut claufis labiis fenfum nobis
fuum non indicat, cùm per occulta judicia cur
quid faciat, celât. Sophar itaque beatum Job ut ^
de carnali intelleftu redarguat, feque ipfum quanta
fit benignitatis oftendat, ei bona optât , qua:
te cùm habentur, ignorât, dicens : f^Atque utinam
Deus loqueretur tecum , df aperiret labia Jita tibi.
Ac fi patenter dicat : Imperitiæ tua potiùs quàm
poenæ compatior : quia fblâ carnis prudentiâ pra-
ditum, à veritatis te Ipiritu vacuum agnofco. Si
enim Dei judicia occulta cognofceres, tam pro-
caces contra ilium fententias nonfonares. Et quia
omnipotens Deus cùm ad confideranda nos fua
judicia fublevat, ignorantiæ noftræ protinus caci-
tatem fùgat : quæ apertis ejus labiis , ad nos eru-
dîtio prodeat, protinus adjungendo manifeftat,
dicens :
Verf. <s. jjp oftenderet tibi fecreta fapientia, dr quod multiplex
fit lex ejus.
C ap. VI. 6. Publica fapientia fuperna funt opera,cùm
K e c. iv. omnipotens Deus régit, quos créât ; perficit bona,
quæ inchoat ; te afpirando adjuvat, quos vifita-
ca. tioniÿ fua lumine illuftrat. Cunâis etenim liquet,
quia quos gratis condidit, benignè difponit. Et cùm
fpiritalia dona largitur, ipfe perficit, quod ipfe ex
Qu* fecreta. munere fua benignitatis inchoavit. Sécréta verb
fapientia fuperna funt opera, cùm Deus quos cre-
avit, deferit ; cùm bona, qua præveniendo coe-
perat, nequaquam proie quendo confummat ; cùm
claritate nos fua illuftrationis illuminât, & tamen
permilfis carnis tentationibus , tenebris cæcitatis
pullàt; cùm dona quæ contulit, minime euftodit;
cùm te mentis noftræ ad fe dcfideria excitât, te tamen
occulto judicio, difficultate nos noftræ imbe-
cillitatis anguftat.
v e t. v. 7. Qua nimirum fecreta ejus lapientia pauci
nieTdo'invenft" va^ent inquirere, fed nullus invenire : quia quod
qui compre- ■ fuper nos de nobis ab immortali fapientia non inhen.
di non pof-
fc didicit.
juftè dilponitur, juftum profe&o eft, ut à nobis adhuc
mortalibus ignoretur. Sed hac ipfa fapientia
illius fecreta confpicere , utcumque jam incom-
prehenfibilitatis ejus eft potentiam videre : quia
etfi in ipfa confiliorüm ejus inquifitione deficimus,
deficiendo tamen veriùs diftimus quemtimeamus.
Ad hæcfePaulus fapientia illius fecreta tetenderat,
cùm dicebat : o altitudo divitiarum fapientia dr ttom.n.}}i
feientiaDei, quam incomprehenfibilia funt judicia
ejus j df inveftigabiles •via ejus. J$u}s enim cognovit
Jenfus Domini ?vel quis confiliarïus ejus fuit? Qui
lùperiùs etiam ex ipfa inquifitione lalfefcens, leef
tamen ad cognitionem infirmitatis propria lalfef-
cendo proficiens, pramittit dicens î 0 homo, tu quis Rtm. 9. ^
i es qui refpondeas Deo ? Numquid dicitfigmentum
ei qui fejinxit, JipnaTe me fecifti yfc/Qui igitur ad
occulta Dei pertingere non valens, ad infirmitatis
fua cognitionem redirt, arque ad eriiditionem fe
propriam deficiendo revocavit, ut i ta dicam, fecreta
làpientiæ non inveniens, invenit: quia cùm
ad fuperna confiliarequirenda laflèleeret, didicit
ut humiliùs timeret : te quem fua infirmitas à cog-
nitione intima repulit, hune ei veriùs humilitas
junxit. Sophar itaque te per feientia ftudium pe-
ritus, te per audaciam tumida locutionis ignarus,
quia ipfe gravitatem non habet, meliori optât >
quod habet, dicens : clique utinam Deus loque-
retur tecum, de aperiret labia fua tibi î ut oftenderet
tibi fecreta fapientia. Qu| earn quoque, quafe
fuper amicum pollere æftimat, optando c fapien- e
tiamoftentat, cùm protinus fubdit : Et qubd multiplex
fit lex ejus. Quid hoc loco Dei lex accipi, LerDeifc
nifi caritas debet, per quam lèmper in mente dle- chrifti.o»
gitur, pracèpta vita qualiter in aâione teneantur > ta|*
De hac etenim lege Veritatis voce dicitur : J/oc
eft praceptum meum, utdiligatis invicem. De hac ^
Paulus ait: Plenitudo legis, dilectio. Dehaciterum Rom. 13. k
dicit : e Invicem onera vejbra portate, & fie a dimple- G*Ut, ta\
bitis legem Chrifti. Lex etenim Chrifti quid con- e
gruennus intelligi, quàm caritas poteft : quam tune
verè perficimus, cùm fraterna onera examoreto-
leramus.
, 8. Sed hac eadem lex multiplex dicitur : quia Canusà'k
ftudiofa follicitudine caritas ad cunfta virtutum buspraapà
fada dilatatur. Quæ à duobus quidempraceptis
incipit, fedfe ad innumera extendit. Hujusnam- extendit.
que legis initium, dile&io Dei eft, ac dile&iopro-
ximi. Sed Dei diledio per tria diftinguitur : quia Vet.tn
ex toto corde, te ex tota anima, te ex tota f for- j
titudine diligi conditor jubetur. Qua in re notan-
dum eft , quèd divinus fermo cùm Deum diligi
præcipit, non lolùm narrat ex quo, fed etiam informât
ex quanto, cùm fubjungit, ex toto : ut videlicet
qui perfedè Deo placere defiderat, fibi
de fe nihil relinquat. Proximi autem diledio ad
duo præcepta derivatur , cùm te per quemdam
juftum dicitur : Jpuodab alio tibi odisfieri, vide ne 4,,t;
tu alteri facias. Et per femetipfam Veritas dicit:
J$ua vultis ut faciant vobis homines , g dr vos fa*- Matih. 7-'*!
cite illis. Quibus duobus fcilicet utriufque Tefta- protjmiil^l
menti mandatis, per unum malitia compelcitur, £io «v«"1
per aliud benignitas prarogatur : ut malum quod |
pati non vult quifqùe non raciens, celfet à nocen- !
di opéré % te rurfum bonum quod fibi fieri appétit,
* Bellov. ut bona ejfè tjui in prt/intïbus.
h Ica in omnibus noftrismff. Sc vet. edit.; in rccentioribus vero in•
‘ OmnesNorm .fiientiam.
f f » Gciun. ty r . fiigoc.Utic. & p l« . m£f. In vet. Edit. Ugmttt.
In recent, poft Cocc. legitntur.
e Editi alter alteritts onera portate. ParetnuS mfi.'
f In vulgatis virtule.
« Vindoc. Gemct. Corb. Germ. It a er vos facile illis. Bigot. Lyr,;
P tic. ea & vos facile illis.
^Britas multi-
■ fern - cxeinjM
« fanflo-
Jfflln oftendi-
3 4 *
impendens , erga utilitatem lè proximi éxerccat A
ex benignitate. Sed hæc nimirum duo dum folli-
cita intentione cogitantur, cor ad innumera virtutum
minifteria tenditur : ne vel ad inferenda qua
non debet, defideriis inquiéta mens ferveat*, vel
erga exhibenda quæ debet, otio relbluta torpef-
.cat. Nam cùm cavet alteri facere, quodnequa-,
quam vult ab altero ipfa tolcrare, follicita fe intentione
circumfpicit, ne lùperbia elevet, te ufque
ad dcfpe£tum proximi, animum dejiciens exaltet :
ne ambitio cogitationem laniet ; cùmquehancad
appetenda aliéna dilatât, anguftet : ne cor luxu-
ria polluât,& fubjedfcum defideriis per illicitacor-
rumpat : ne ira exafperet, te ufque ad proferen-
dam contumeliam infiammet : ne invidia mordeat, &
te alienis felicitatibus amula, fua fe face confu-
mat ; ne immoderatè linguam loquacitas pertra-
hat, eamque ufque ad lalciviam obtreûationis ex-
tendat : ne odium malitia excitet, te os ufque ad
jaculum malediâionis irritet. Rurfum cùm cogitât
, ut ea alteri faciat, qua ipfa fibi fieri ab altero
expe&at, penfat nimirum ut malis bona, te bonis
meliora refpondeat : ut er*>a procaces manlùe-
tudinem longanimitatis exhibeat : ut malitiæ pefte
languentibus gratiam benignitatis impendat ut
difeordes pace uniat, te concordes ad concupif-
centiam veræ pacis accingat : ut indigentibus ne-
celfaria tribuat : ut errantibus viam redlitudinis oftendat
: ut afflictos verbo te compalfione mulceat : ç
ut accenlos in hujus mundi defideriis increpatio-
1 ne a reftinguat : ut minas potentum ratiocinatione
mitigée : ut opprelïbrum anguftias quanta præva-
letope levet : ut foris refiftentibusopponat patien-
tiam : ut intus luperbientibus exhibeat cum pa-
tientia difeiplinam : ut erga errata lùbditorum fie
manlùetudo zelum temperet, quatenus à juftitiæ
ftudionon enervet : fie ad ultionem zelus ferveat,
ne tamen pietatis limitem fervendo tranfeendat :
utingratos beneficiis ad amorem provocet : ut gra-
tosquofque minifteriis inamore fervet : ut proxi-
morum raala cùm corrigere non valet, taceat, b ut-
que cùmcorrigi loquendo polfunt, filcntium con-
fenfum elfe pertimelcat : ut fie ea quæ tacet, tôle- £)
ret, ne tamen in anima virus doloris occulter : ut
fie malevolis munus benignitatis exhibeat, ne tamen
per gratiam à jure re&itudinis excedat : ut
cunfta proximis , qu£ prævalet, impendat, fed
hæc impendendo non tumeat : ut fie in bonis quæ
exhiber , tumoris præcipitium paveat, ne tamen
à boni exercitio torpefeat : ut fie quæ poflidet, tribuat
, quatenus quanta fit largitas remunerantis,
attendat: ne cùm terrena largitur, fuam plus quàm
: necefie eft inopiam c cogiter, te in oblatione mu-
neris, hilaritatis lumen triftitia obfcuret.
9. Bene ergo lex Dei multiplex dicitur : quia
nimirum cùm una eademque fit caritas, fi mentem
plenè ceperit, liane ad innumera opera mul-
tiformiter accendit. Cujus diverfitatem breviter E
exprimimus, fi in electis fingulis bona illius per-
• ftringendo numeremus. Hæc namque per Abel te
elefta Deo munera obtulit, te fratris gladium non
relu&ando toleravit. Hæc Enoch te inter homines
vivere fpiritaliter docuit, te ad fublimem vi-
tam ab hominibus etiam corporaliter abftraxit.
* Plcrique Norm. & Cork. Germ, reftringat.
fc Corb. Germ, ut quecumtjue corrigt.
' Sic Bellovac. German. Longip. yindoc. Norman. <&c. In uno'
Rfgio itatotus hie locus legitur : ne'cum terrena largitur , f i ampliiis
quam necejfe efi inopiam timet, & in oblatione. In cxcu/Is pro cogitet ha-
bes pertimefcat.
Tom. ƒ,
Hac Noë, delpectis omnibusd fblum Deo plaça- c
bilem oftendit, atque in area fabricam ftudio lon-
gi laboris exercuit, t e mundo fiiperftitcm pio o-
pere exercendo fervavit. Hac per Scm t e Japhet c
humiliter c verenda patris erubuit, t e fuperjetfto ,
dorfis pallio , qua non videbat, abfeondit. Hæc c
Abrahæ dextramquia ad mortem filii obediendo
extulit, hune prolis innumera, gentium patrem
fecit. Hac Ifaac mentem, quia femperad mundi- c
tiam tenuit, caligantibus atatc oculis, ad videnda
longe poft ventura dilatavit. Hæc Jacob compulit c
t e amifliim bonum filium medullitus gemere t e
pravorum filiorum præfentiam fiib æquanimitate
toierare. Hæc Joleph docuit à fratribus venunda- G
turn, t e libertateanimiinfra&afervkiumperpeti,
t e eildem poft fratribus mente non elafüfprincipa-
ri. Hæc Moyfen, delinquente populo, & ufque ad e
petitionem mortis in precibus ftravit, t e ufque ad
interfe&ionem populi per zeli ftudium erexit : ut &:
pro pereunte plebe fefe morti objiceret, t e contra
peccantem protinus vice Domini iralcentis fæviret.
Hæc Phinees brachium in ultionem peccantium ^
erexit.; utarrepto gladiocoeuntes transfigeret, t e
iram Domini iratus placaret. Hæcf Jefum explo-
ratorem docuit, ut t e priùs contra falfiloquos cives
veritatem verbo dcfenderet,&: hanepoftmo-
dum gladio contra hoftes allegaret. Hæc Samuel
t e in principatu humilem prabuit, t e integrum in
dcje&ione fervavit : qui cùm perfequentem fe ple-
bem diligeret, ipfe fibi g teftimonio extitit, quia
culmen, ex quo deje&us eft , non amavit. Hæç
David anteiniquum regem t e humilitate commo-
vit ad fugam, t e pietate replevit ad veniam : qui
perfecutorem fuum t e timendo fugit ut dominum,
t e tamen cùm poteftatem feriendi reperit, non ag-
novit inimicum. Hæc Nathan t e contra peccantem
regem in au&oritatcm libera increpationis
fuftulit, t e cùm regis culpa deeffet, in petitione
humiliter ftravit.Hac per Ifa'iam nuditatem carnis
in pradicatione non erubuit, t e fubdu&o carnali
velamine , fuperna myfteria penctravit. Hæc E-
liam, I quia fervoris zelo vivere fpiritaliter docuit,
ad vitam quoque t e corporaliter abftraxit.
Hac Elilaum, quia magiftrum diligerc fimplici-
ter inftituit, magiftri fpiritu dupliciter implevit.
Per hanc Jeremias ne in Ægyptum populus def-
ccnderet, reftitit : fed tamen t e inobedientes dili-
gens,qub defeendi prohibuit, t e ip ft defeendit.
Hæc Ezechielem, quia priùs àterrenis defideriis
fuftulit, poft per cincinnum capitis inaëre libravit.
HæcinDaniele, quia à régi is dapibus gulam com-
pefeuit , ei t e efurientium ora leonum claufit.
Hæc tribus pueris, quia in tranquillitate pofitis incendia
vitiorum fubdidit, tribulationis temporel
flammas in fornace temperavit. Hac in Petro &T
minis terrentium principum fortiter reftitit, t e in
circumcifione fubmovenda, minorum verba humiliter
audivit. Hac in Paulo t e manusperftquen-
tium humiliter pertulit, t e tamen in circumcifio-
nis negotio longe fe imparis prioris fenfum auden-
rer increpavit. Multiplex ergo ilia lex Dei eft, qua
fingulis rerum articulis non permutata congruit,
te caufis fe variantibus non variata conjungit.
10. Cujus nimirum legis multiplicitatcm bene
a ius Vindoc. ut Cotb.Germ./olurn Deum placabilem. Gemct. & alii,
folum Deo placabilem. Quibus confentiunt excufi omnes.
e Plcrique Norman, verecunda patris.
/Editi, fofuc.
* I ta Turon. Vindoc. Gemct. Editi vero fibi tefiimonium extititt
A* Ulic. Eyr. Bigot, quiaferventiori zelo.
fofue i. 2. &c.
V et. vm.‘
Caritatis officia
cx Paulo.
!