perimento difcerent, alîenæ afflidioni qualiter mi- A eft, tic qui ex aperça correptîone détériorés fiunt, Ptotmi<j,,
fereri debuilfent; atque edomiri doloribus, à fua quodam cemperàmerîto corréptionis ad fölutemdircr.et,onc
paflione traherent, confolacionem aliis qüalicer in- iedeant. vUnde eciam Paulus dicit : Jt>u&putamus |||||||
ferrenc, & cunc falubriùs intrinfecus viverent,cum ignobiliora membra cjje corporis > bis honorem a*
aliquid extrinfecùs de infirmicate fencirenc. Notan- bundamiorem circumdamtts : dr qua inhonefta funt
a dum, qubd non aie : *Utindm ejfet anima me a pro noßra , abundantiorem honefiätem habent » honef-
anima vejbra ; fed , Utinam ejfet anima veftra pro ta autem noßra nullius ege nt. Sicut enim inhonef-
anima mea : quia profedb fibi malediceret, fi fe il- ta membra in corpore , ita quidam fiint incra
lis fieri fimilem optaret. Illis verö meliora voluit, fandam Ecclefiam potentes &c protervi; qui dum
.quos fibi fieri fimiles quæfivit. Confolamur verb aperça invedionc feriri nequeunt, quafi honoré
pravos in flagellis conftitutos, cùm de exteriore tegminis velantur. Sed hæc de occultis potentium
perculfione interiorem in eis convalefcere falutem delidis loquimur. Nam quando & aliis cognofccn-
V e t . in . b indicamus. Caput eciammovemus, cùm mentèm, tibus peccant, aliis etiam cognofcenubus increpän-
** c-quæprmcipale noftium eft,ad compaflionem in- ® di funt : ne fi prædicator caceac, culpam approbalfe
c fledimus. Eofque inter flagella roboramus, cùm videatur ; atque hæc crefeens, in exemplumveniat,
doloris eoruin vim vèrbis mitibus tenimus. Sunt quam paftoris linguä nön fecat, Sanda ergo Eccle-
namque nonnulli, qui dum interna nefeiunt, de fia, cum per prædicatores fuos quædam fada malo-
malis exterioribus defperabiliter affliguntur, de rum fub difpenfatione invedionis increpat, labia
pfAl.139.xt. quibus per Pfalmiftam dicitur : In miferiis non quafi parcens movet : fed tarnen parcendo non par-
fubßßent. Ille etenim bene novit in exterioribus cit, quia ab invedione culpæ generaliter non tacec,
fubfiftere, qui fcic femper de fpe interna
quam fpecialicer tacet. Sequitur :
gaudere.
Sed quid agam ? Si locutus fuero non quiefeet do- Verf. 7:
E . Quod verb non ait, Parcens, fed, Jfduafiparcens
lor meus : dp J i tacuero, non recede t à me.
8. Hoc perfonæ bead Job qualiter congruat, Cap.VI,
huIlus ignorât. Sed fi ad fandæ Ecclefiæ typum Doiot&d
non parcens trahatur , hæc & cùm loquitur, dolor minimè $*£2“
parcit ecelcmiferiis
v o b is > nequaquam hoc negligenter prartereundum
puto: quia fancta Ecclefia difciplina; vigorem cum
permixtione manfuetudinis fervans, aliquando malis
& quafi parcens non parcit, aliquando verb & C quiefeit, quando locutione fua perverfbs minimè corripi«^
quafi non parcens parcit. Quod meliùs oftendimus,
confpicit, Et cùm tacet, dolor minimè cic-
fiipfa quæplerumque accmunt, proferamus. Po-
namus itaque ante oculos mentis, duos pravos in
fanda Ecclefia efife conftitutos , quorum fit unus
potens & protervus, alter mitis & fubditus. Si qua
miti & fubdito culpa fubripuerit: hanc protinus in-
crepando prædicator infequitur & corripit, eum-
que corripiendo, à culpa libérât, atque d ad viam re-
ditudinis reformat. Quid itaque huic , nifi non
parcens pepercit ? quia dum corréptionis verbum
non diftulit, citiùs hune à culpa liberavit. Libéré
enimarguens non pepercit ; fed in eo qubd correcorrigi
receait; f quia etfi averfata contioueritv, hoc ip- f
film ampliùs quod tacet gemit : quia fe tacente,
perverlorum culpas excrefcere confjpicit. Sequitur;
Nunc autem opprefsit me dolor meus, dr in ni hi- yerf.tj
lum redafti funt omnes artus mei.
5>. Dolorefuo fan&a Ecclefia premitur, quando C ap.VE
in malitia fua crefcere perverfos intuerur. Et quia RE c.mf
dum pravi crefcunt, etiam infirmi qui in eafunt, Et adc°®
ad fequenda ftudia pravitatis irritantur, rede ad- „ospaid
ditur : Et in nihilum redatti funt omnes artus mei.
Sicut enim per olfa fortes, fic per artus infirmi quixit,
pepercit. At contra potens & protervus, cùm que defignari folent. Membra ergo Ecclefiæ ad ni-
aliquid perpetrafle cognofcitur, tempus quæritur, ^ hilum rediguntur, quando ex imitationc pravorum
ut de malo quod fecit, increpetur. Nifi enim prædicator
fuftineat c quando ferre congrue correp-
tionempoflit, auget in eo malum quod infequitur.
5 æpe enim contingit, ut tabs fit, qüi nulla increpa-
tionis verba fiifcipiat. Quid itaque in hujus culpa
prædicacori agendum eft, nifi ut in fermone admo-
nitionis, quem pro communi falute omnium audi-
rorum facit, talcs culpas ad medium deducat, qua-
les eumperpetrafie confiderat, qui & præfto eft,.&
de fe folo adhuc argui non poteft, ne deterior fiat ?
Et cùm generaliter contra culpam inve&io iritendi-
tur, corréptionis verbum libenter ad mentem duel
in hoc mundo crefcentium, infirmi quique deteriùs
infirmantur. Vidcntes etenim felicitatem malorum,
fæpeab ipfo fidei ftatu dilabuntur, bonatempora-
lia appetunt, & veluti in nihilum rediguntur ; quia
? dum manentem Dei elfentiam deferunt, diligen- g
tes tranfitoria, quafi ad non elfe tendunt. Bene autem
dicitur ; Nunc autem opprefsit me dolor meus:
quia videlicet tempus doloris Ecclefiæ modo eft, &c
tempus gaudii poftmodum kfèquetur. Sæpe verb k
contingit, ut fanfta Ecclefia nonfolùm infidèles atque
extra pofitos adverfarios toleret , fed eorum
quoque infidias ’ atque adverfitatem vix ferat, quos •
tur : quia potens pravusignorat, qubd fibi hoc fpe- £ intus habet.Undc bcativiri vocc apte moxfubdi-
.ciafiter dicatur. Quid itaque ifti prasdicator fuus, tur:
nifi parcens minime pepercit ? cui &: fpecialiter cor-
reptionis verba non intulit, &: tarnen vulnus illius
fub communi admonitione percuffit. Unde fit ple-
lumque, ut eo vchementiùs perpetrâtam culpam
lugeat, quo reatum fuum & cùm fe percuffum fen-
tiat, nefeiri purat.
7. Magna itaque prædicationis arte agendum
* DccR'Vtinam in Bellov. & Norm.
h Edic. Gilor. & Rom. Sixti V- habent inducamus j contra fenfum
& m£T tam Anglic. quam noftrorum fidem.
‘ Hincapud Grxcos tum Philofophos tum Theologos ri
dicitur animi pratftantia, mentUque principatus.
d Tnron. & Norm. ad viam reéiitudims, In Uric., olim advitamrcci.
Vet. edic- Parif. a i vitam•
Ruga mea tejlimonium dicunt contra me. ye,
10. Quid per rugas , nifi duplicitas defignatur?
Rugæ itaque funt ianÓlx Ecclefiæ omnes, quiinea
dupliciter vivunt, qui fidem vocibus clamant, ope-
ribus denegant. Hi nimirum pacis tempore, quia
hujus mundi poteftatibus eamdem fidem honori cf-
fe confpiciunt, fideles fe elle mentiuntur. Sed cùm
• Sic Turon. Vindoc. Norm. &c. In vet. edit. Balil. 1^14. quando
conferrt. Alise recent. Gilot. Vatic. Guflanv. quando prof cm, Mctyls
cum mis. quando ferre pojfit, 1c. potens & protervus.
f Ita m ff. 8c vet. edit. In aliis quia etfi aivtrfa.
6 Turon. dum manentem Dei fententiam.
1 Norm. fequitur.
* Plcriquc atque adverfitatts.
421 Liber XIII. in Caput XVI. Bead Job. 422
fanètamEcclefiamfubifaadverfitatis procella tur-A frémit, eamque terribilibusoculis întuetur; quia
baverit, illico oftendunta quid in perfida mente
moliuntur. Has autem rugas in ele&is fuis fanda Ecclefia
non habet, quia videlicet nefeiunt aliud de fe
foris oftendere, & intus aliud habere. Unde rede
egregius prjedicator dicit : Ut exhiberet ipfe fibi
B B qloriofam Ecclefiam, non habentem maculam aut ni-
^gam. Maculam quippe & rugam non habet, qua;
& turpitudine operis, & duplicitate fermonis caret.
Sed quia nunc intra finum fidei multos etiam
reprobos tenet, cum tempus pcrfecutionis exarfe-
rit, ipfos hoftes patitur, quos przedicationis verbis
alere ante videbatur. Dicat itaque quia: Ruga mea
per alios Crudelia exercer , & per alios quæ exer-
ceat provider.
13. Dentes namque hujus hoftis, funt bonorum Diabolidentes,
perfecutores atque carnifices, qui ejus membra la- P“^cuc°r” ^
niant, dum eledos illius fuis perfecutionibus af- oerifiiiisruis**
fligunt. Oculi verb hujus hoftis funt hi, qui con- rcgu“t*
_tra earn provident mala k quæ faciant , fuifque k
confiliis perfecutonim ejus crudelitates inflam-
mant. Antiquus ergo ejus adverfarius frémit contra
earn dentibus luis , dum per crudeles reprobos
in ea infequitur vitam bonorum. Intuetur hanc
terribilibus oculis , qui pravorum confiliis non ceC
tefiimonium dicunt contra me, id eft ipfi me infe- ^ far mala exquirere, in quibus hanc femper dete-
— r. nus affligat. Nam ficut incarnata veritas in præ-
dicatione fua pauperes idiotas & fimplices elegit :
fie e contrario 1 damnatus ille homo, quem in fi- 1
ne mundi apoftata angelus alfumet , ad prædi-
candam falfitatem fuam, aftutos ac duplices, atque
hujus mundi Icientiam habentes eledurus eft.
Unde & per Ifaiarn dicitur : Va terra cymbalo ala-
rum, qua efi trans jlumina JEthiopia, qua mitlit in
mari legatos ,dr in rvafis papyri fuper aquas. Terra
quippe, cui væ dicitur,ille principaliter homo damnatus
eft, qui alarum cymbalum vocatur : quia hi ,
qui per fuperbiam in altirudinem cogitationis evoquendo
increpant, qui nunc in meo corpore pofi-
I b ti, duplicitatis fuæ in fe malitiam b non emendant.
Unde bene adhuc fubditur :
fiditm Et fufeitatur falfiloquus adverfus faciem me am,
contradicens mini.
C “| p IX. 11. Etiam pads fuæ tempore fanda Ecclefia fal-
Pereodivic filoquium patitur, dum funt in ea multi, qui de
ætemitatis promiflione diffidunt, & tarnen fe fideles
elfe mentiuntur. Qui dum prædicationi e-
jus apercé contradicere non præfumunt, falfilo-
quium non contra faciem , fed quafi poll dor-
fum patitur. Sed cùm malitiæ tempus eruperit
Cjp.X..
Rb& V.
M S occulta,
modoaperta
paficunoiK-.
V |r . Vi.
is qui nunc metuens derogat, ad contradicendum c lant, eumdem perverfum hominem prædicando lb-
««r» . miio Turkic ort^rfic - nant. Quæ fcificet terrarèdè trans flumina Æthiopiæ
elle perhibetur.Æthiopia etenim nigrum popu-
lum mittit : & omnem hominem mundus ifte, quia
peccatorem profère, quafi nigrum Æthiopia popu-
lum parit: Sed terra, cui væ dicitur, trans flumina
Æthiopiæ elfe pcrhibccur: quia damnatus ille homo
tanta immenfitate iniquus eft, ut omnium peccan-
tium peccata tranfeendat. Qu[mittit in mari legates,
quia prædicatores fuos in fæculum fpargit. De
quibus redè fubditur qualiter mittantur, dum dicitur
: In va fis papyri fuper aquas. Expapyro quippe
charta eft. Quid itaque per papyrum, nifi fæcularis
Icientia defignatur ? Vala ergo papyri funt corda do-
D&orum fæcularium. In vafis igitur papyri fuper
ante faciem venit : quia verbis veræ fidei apertis
vocibus obfiftit. Sciendum verb eft , quia cùm
hæcâcarnalibuspatimur, nontam ipfi funt, qui
in noftra morte læviunt, quàm malignus fpiritus,
qui eorum mentibus principatur, ficut per Paulum
dicitur : Non eft nobis colluüatio adverfus carnem dr
fanguincm ,fed adverjiis principes dr poteftates, adverfus
mundi restores tenebrarum h arum. Unde cùm
hîc quoque de falfiloquio loqueretur, aptè mox ad
5 deferibendum ejus c falfiloquii principem, verba
convertit, dicens :
Collcgit furorem fuum in me ,dr comminans mihi,
infremuit contra me dentibus fuis : hoftis meus terribilibus
oculis me intuitus eft:
12. Quid aliud omnes iniqui, quatn membra
funt diaKoli ? Ipfe itaque per eos agit, d quid-
quid in eorum cordibus c ut agere debeant im-
mittit. Habet autem etiam nunc diabolus contra
fanctam Ecclefiam furorem, fed fparlus ejus
furor eft : quia occultas tentationes per fingulos
movet. Cùm verb contra earn in aperta perlecutio-
ne proruperit, furorem fuum in earn colligit, quia
in affii&ione illius tota fe intentione conftringit.
Membra autem ejus hoc pacis tempore ( idcirco
contra ele£tos collegium furorem non habent :
quia malitiam fuam minùs fe fentiunt polie imple-
; re , quàm volunt. Cùm verb fibi lùppetere g li-
centiam pravitatis afpexerint, tanto hanc audaciùs
1 feriunt, quanto & contra illam h ex unanimitate
glomerantur. Re£tè itaque nunc dicitur : Collegit
i furorem fuum in me. Cujus adhuc furor1 ut latiùs
exponatur, dicitur : Et comminans mihi, infremuit
contra me dentibus fuis. De quo & liibditur : H o f
tis meus terribilibus oculis me intuitus eft. Ille quippe
antiquus hoftis Ecclefiæ contra hanc dentibus
aquas legates mittere, eft præcücationem fuam in
lapientum carnalium fenfîbus ponere, & defluentes
ad culpam populos vocare. Qiû ergo illic per vala
papyri, ipfi hîc, quia carnaliter vident, per ocu-
îos defignantur. De quibus & adhuc fubditur:
c s îp c r u e r u n t fu p e r m e ora f u a , exprobrantes. Verf. u ;
14. Ora fua reprobi exprobrantes aperiunc, cùm Cap. XI.
& erroris fui mala prædicare non metuunt, & præ- os ejus, qui
dicamenta reûæ fidei irrident. De quibus lèien- crrorcs PrA’dl:
dum eft, quia illos præcipuè in fanda Ecclefia per- caac’
fcquuntur, quôs multis conlpiciunt elfe profutu-
P ros, qui vitam carnalium verbo corréptionis con-
terunt, m eofque in Ecclefiæ corpore Ipiricaliter ra
vertunt. Unde & fubditur:
E er cujfe ru nt m a x illam m e a m , J a t ia t i f u n t poe n is ikdem
m e is .
ij. Maxilla quippe Ecclefiæ , fandiprædicato- C a p u t
res funt, ficut filb Judææ Ipecie per Jeremiam di- XII.
citur : P lo ra n s p lo r a v i t in n o d e , & lacryma e ju s in Rec.yi.
m a x i ll i s e ju s : quia in adverlîtatibus Ecclefiæ illi ^'IarlUiEcc,c~
amplius plangunt,n qui vitam carnalium conrringe- n Deatons.
* Ebroïc- quid inperfida mente confpiciunt & moliuntur.
k Norm. non emundant
* Vindoc. falfiloqui f riutem. Germ, falfiloqui prhtcip. ut &fupia,
kis; falfiloquum patitur.
* Lyr. & Bigot, quidquid eorum mentièus.
* V indoe, ut agere non debeant.
f I ta mfs. & vet. edit. Parif. & Bafil. At recent, circa elcftos.
«Plurimi, Itcenüam fus. pravitatis. Vind. licentiam pravit. appetunt.
1 Turon. ex vi irutate glomerentur.
1 Uric, ut altiut ;-feperfeiptum tamen lcgitux,mUtius.
k Sag. & alii Norm, qui fiant.
I Vide infra 1.31. n. t i . 8c 1.33.0.41. & S7-
. m Turon.Utic. &Norm. eofque in ecclefia corpus.’Ebio’ic. eofque in cc-,
clefit corpusfpeciaiiter vertunt.
II Quidam editi, qui vitam camalium conjlringere; mfs. Anglic. 3c noC?
tri kabent, eonfringere.