7 0 7 Sancti G r eDgo ri i M o ra lium 708
vulgata: pavetque vehementer, ne fpcs futuri mu- A
neris in mercedcm permutetur tranfitorii favoris.
Sandi fuis lau- Qua ex re agitur, lit ele&oram animus raa-
^ibuscuaan- Q ]aucium fuarum igne crucietur, atque ab omni
corporis fui rubigine, mcerore cogitationis exequatur.
Cauta enim confideratione trépidât,
nc auc de his, in quibus laudatur Sc non func, ma-
jus Dei judicium inveniat : aut de his, in quibus
laudatur Sc funt, compecens præmium perdat. Unde
plerumque fit , uc ficut injuftus ex laude fua
polluicur, ita vir juftus audita fua laude purgetur.
Nam dum bona, quæ egit, ab hominibus profer-
ri cognofcic ; fubtile contra fe, ut di&um eft, ex-
tremi judicii examen metuit, ac trepidus ad confci-
entiam rècurrit, &c quidquid illic ineft reprehenfi- g
bile, corrigic. Dum enim bona fua innotuifle formi-
dat, fiibtilitatem fecuturi examinis pertimefeens, fi
qua in fe mala occulta funt, amputat. Pavet nam-
que fi falccm tabs Deo non oftenditur, qualis ab hominibus
putatur : Sc neque contentus eft, ut in quo
potuit innotefeere, in hoc debeat remanere. Jam
enim de bonis fuis quafi retributioncm fibi fa&am
æftimat,nifieis & alia quæ ab hominibus nefeiun-
tur, adjungaf. Unde bene per Salomonem dicitur :
Xrov.z7.21. s i cut prob atur in confiât orio argentum , & in fornace
aurum , ita probatur homo ore laudantis. Argentum
quippe vel aurum fi reprobum eft, igne confumitur:
fi ptobum vero, igne declaratur. Sic nimirum eft Sc
% fenfusoperantis. Nam qualis fit, in eo quodlauda- ^
tur,oftenditur. Si enim fe, auditis fuis laudibus ex-
tollit, quid ifte aliud quàm aurum vel argentum reprobum
fuie, quem videlicet fornax linguæ con-
fumfit? Si autem favores fuos audiens, ad fuperni ju-
3 dicii confiderationem redit, ac ne de his apuda oc-
cultum arbicrum gravetur, metuit -, quafi expurga-
tionis igne ad magnitudinem claritatis excrefcit, SC
undeincendium trepidationis fuftinet,inde clariùs
fulget. Beatus igitur Job, quianequaquam deope-
lationefe prætulit, fidenter dicit : Si v id i folem cum
b f o lg e r e t . Quia verb hune b à judicii interioris intuitu
fama laudabilis non divertit, adjungic : E t lunam
incedentem dare. Quia autem opinionis fuæ gratia
animum devinci,nec tacita cogitationepermifit,
protinus fubdidit : E tf i Utatum e ft in abftondito cor D
V e t. X. meum. Et quia plerumque inconfiderata mens, dum
tranfitorio favori non renititur, ad hoc ufque per-
trahitur, ut laudet ipfa quod facit ; conditioni qua:
præmiffa eft, quafi congrue fubinfertur :
ibidem E t oficulatus fum manum me am <jxe meo.
C ap. IX. Per manum quippe operatio, per os autem
Deo non fibi locutio defignatur ; ficut per Salomonem dici-
frfbuunt tLir : ^ b f t o n d i t p ig e r m a num fu a m c fiu b a x illa f u a ,
prov. ip. 24. & laborat y f i a d o s f iiu m p o r rig at earn. Pigro labor
c eft manum fuam ad os porrigerc ; quia defidio-
fus quifquc prædicator nec hoc vult operari quod
dicit. Manum quippe ad os porrigerc, eft voci fua:
opere concordare. Manum ergo fuam ofculatur
ore fuo, qui laudat quod facit, Sc teftimonio pro-
pria: locutionis fibi virtutem tribuitoperis. Qua in
re quis defpicitur, nifi is qui ipfa operandi muncra
largitur ? Unde bene per egregium prædicatorem
u cor. +. 7. dicitur : J jh t id a utem b abe s , q u o d non acc ep ifti ? S i
autem accepifti , quid gloriaris, quafi non acceperis ?
Sanfli autem viri feiunt poft primi parentis lapfum, Grati
de corruptibili ftirpe fe editos, Sc non virtute pro- oieos
pria, fed præveniente fuperna gratia ad meliora fe
vota vel opera commutatos : Sc quidquid fibi mali
inefle cognofcunt, de mortali propagine fentiunt
meritum : quidquid verb in (e boni infpiciunt, im-
mortalis gratiæ cognofcunt donum, eique de acce-
pto muncre debitores fiunt, qui& præveniendo de-
dit eis bonum velle quod noluerunt, Sc fubfequen-
do conceflit bonum pofle quod volunt. Unde bene
per Johannem dicitur : Adoraveruntviventem in fie-
cula fieculorum , mittentes coronas fiuas ante thronum
Domini. Coronas namque fuas ante thronum Domini
mittcre, eftcertaminum fuorum victorias non
fibi tribuere, fed auctori ; ut ad ilium référant glo-
riam laudis, à quo fe feiunt vires accepifle certami-
nis. Beatus ergo. Job, quia fic bona quæ operatus
eft, narratjUt tarnen hæc fuæ operationi non tri-
buat, fed ad audtoris laudem recurrat, manum
fuam ore fuoofculatum fuifle fe denegat. Ac fi patenter
dicat : Ego mea opera tamquam mea non
profero : quia audtoris fui gratiam negare convinci-
tur, quifquis fibi tribuit quod operatur. Unde Sc
protinus fubdit :
eft iniquitus maxima , dr negatio contra fWfrtj
De um altifiimum.
z i . Liquet etenim , quia ilium negat, cujus def- qJ
pedta gratia, fibi vires boni operis arrogat. Quod Demi
redtè quoque Sc iniquitas maxima vocatur ; quo-|J ^
niam omne peccatum , quod ex infirmitate eft,
fpemnequaquam perdit, quia à fuperno judice vc-
niam requirit. Præfumtio autem virtutis propriæ
tanto graviùs in defperatione eft, quanto longiùs ab
humili rate. Cumque vires fibi tribuit operis, ad
adjucorium non rècurrit audtoris : fitque ut eo graviùs
peccator pereat, quo &: ipfum hoc, quia eft
peccator, ignorât. Sequitur :
Si gavifius fium ad ruinam ejus qui me oderat, dr
exultavi quod inventfifet eum malum.
zz. Omnipotentis Dei nos efle difeipulos , fola Cap.»
cuftodia caritatis probat. Hinc eft enim , quödiUe.J
per femetipfam Veritas dicit : In hoc cognoficentom- n"
nes , quia mei dificipuli eftis , f i dilettionem ha- \
bueritis ad invicem. Quæ nimirum diledtio fi cor
noftrum veraciter replet, duobus modis oftendi
folet : fcilicet fi &: amicos in Deo, & inimicos di-
ligimus propter Deum. Sed feiendum eft , quiaCanW
inimici diledtio tune veracicer cuftoditur, cum nec mcnu*
de profedtu addicimur , nec de ruina illius lxta-
mur. Nam fæpc in diledionis imagine erga inimi-
cum animus faliitur, feque hune diligere æftimar,
fi ejus vitæ contrarius non exiftat. Sed diledtionis
vim occulte & veraciter autll gfofedtus inimici, *
aut cafus interrogat. Hac etenim de re ad plenum
femetipfam mens hominis nefeit, nifi eum,
quem fibi adverfarium credit, in defedtu vel profedtu
mutafle modum fui ftatus jnvenerit. Si enim
de profperitate addicitur , &c de calamitate fc 0-
dientis lætatur,} conftat quia non amat, quem non
vult cflemeliorem : cumque etiam ftantemvoto
perfcquitur, quem cecidiflb gratulatur.
4 Laud, duo Sangcrm. & Val-d. occultum arbitrer»; quod jam non
mel obfervavimus.
b Val-d. a judicis interioris. Vindoc. quia verb hunc auditus interioris
intuitu fama laudabilis.
• Laud. Norm, duo Sangcrm. & plur. fub afcella fua. Quanj lec?
tionenj exhibent vcr. edit.
* H ie totics legitur prove ff u s , proveclu Sc fimilia, in mH. duoh’
Sangcrm. & Norm, quorics in editis legicur profeclus , profeitu j cti.im
ubi vocis, de feet us, oppofitio, ad feribendum, profeet us, fuadcre vide-
batur : in defeclu vol proveclu mutajfe modum. Ec infra, nec ejus jam dr
fectus t nec provetIus.addicil.
L ib e r X X I I . in C a p u t X X X I . Bead Job.
zj. Sed inter hare feiendum eft, quia evenire pie- Anibus inimicum impetunt, quid aliud in illo fa-
Ldfumns xumque lblec, ut non amifla caricatc & inimici nos
|W atc_ rliina lxtificet, 6c rurfum ejus gloria fine invidia:
auc culpa contriftet: cum & ruente co, quofdam bene
e §i°ria erigi credimus , & proficiente illo, plerofquc in-
jufte opprimi formidamus. Qua in re mentem no-
a ftram nec ejus jam defectus a erigit, nec ejus profe-
ftus addicit, fi re£ta noftra cogitatio non quid in
, ipfo, fed quid dc ipfo circa alios agatur, attendit.
fi hac in re 5ed ad h x c fervanda valde eft neceflarium fubtilif-
i. fima: diferetionis examen : ne cum noftra odia exe-
quimur, fallamur fub fpecie utilicatis alienee. Si
enim de inimici morte gaudendum omnino non ef-
11. f e t, Pfalmifta non diceret: L a ta b i tu r ju f tu s > cum
v id e r it v in d i t lam impiorum. Sed aliud eft impium,
aliud verb inimicum perpeti. Nam funt plerique
inimici, qui non funt impii: Sc fiint nonnulli impii,
qui nobis fpecialiternon videntur inimici. Humana
autem mens omnem quern inimicum tolerat, etiam
impium Sc iniquum puta t: quia ejus culpas apud
cogitationem fuamlivor accufator exaggerat. QuL
buflibet verb flacritiis prematur, minus iniquus cre-
ditur , fi adverlarius minime fentitur. Qua in re
difeernendum eft, aliud eftTe quod nobis, äliud verb
quod fibi Sc ceteris nofter- inimicus nocet. Nam
fi aliis bonus eft, fine noftra forfitan culpa efle non
poteft nobis malus : nec omnino jam ae ejus rui-
b’ n a gaudendum e ft, b cujus nosiblos certum eft
cere Deum volunt, nifi quod ipfi facere aut ne-
queunt, aut erubefeunt ? Mortem namque adverfa-
rio exoptanc, quam Sc fi poflunt, inferre metuunt:
ne aut perpetrati homicidii lei teneantur, aut iniqui
appareant etiam cumfint. Quid eft ergo Deo dice-
re : Occide quern odi, nifi apertis ei vocibus clama-
re : Hoc fac meo adverfario, quod me in ilium
facere nec peccatorem decet? In quibus profecto
verbis penfandum nobis eft, übi ifte vir legerat:
Diligite inimicos veftros. Ubi legerat: Bencdicite, & Luc, ^
nolite malediccre. Et rurfum : Non reddentes ma- ’
lurn pro malo , nec m a le dictum pro malediffo. Sed x*
exteriüsnon audita fuperna gratis prxeepta ferva-
bat, quia h x c in mente illius fan£ti Spiritus afflatus
feribebat. Cui tarnen minus eftet, quod pofitos extra
diiigerct, nifi Sc intcrius viventes , fccumque
quotidie converfantes etiam familiäres adverfarios
toleraret. Unde fubjungit:
Si non dixerunt viri tabemaculi mei, £>ujs det yer^ 3t.
de carnibus ejus > ut faturemur ?
z 6 . Qua: nimirum fententia poteft quoque per ^
myfterium ex voce Redemtorisintelligi. Viri quip- T
pe ejus tabemaculi dc carnibus illius faturari cu- R z c *
pierunt, vel ] u d x i fcilicet perfequences, vel Gen- Domefticas&
tiles credences : quia Sc illi moliti func corpus il-
lius , quafi confumendo , extmguere: Sc ifti efu- p^ientcr rok-
rientem mentem fiiam defiderant c per quoti- Miedebcmus.
adverfa tolerafle. Cum verb nofter ac multorum ^ dianum immolationis facrificium de ejus carni- AcJtaris ûcrig_
hIinoffttifsc pnpe.rriimmiictiuifr ,. ddee eerreenpttiioonnpe oprrnoxviimmoormumm pnnortiiiui«s:, ^ Knc C-irw* m in J IXKur u; r „ ■_
quam dc inimici interitu necefle eft ut animus la:-
tetur.
Warn 24.0portet namque, utpereunte adverfario, fub-
^ ix& t^'ccr Penferc debeamus, Sc quid debemus ruina:
peccatoris, Sc quid juftitia: ferientis. N am cum per-
^ufiiiia verfum quemque Qmnipotens percutic; Sc condo-
lendum eft miferix pereuntis , Sc congaudendum
juftitia: judicis: ut nobis Sc in luóhi fit poena mo-
rientis proximi, S c rurfus in gaudium veniat exhibita
xquitasjudicantis Dei iquatenusnec pereuntiho-
mini exiftamus adverfarii, nec judicand Deo inve-
niamur ingrati. Beatus igimr Job, quia cun&ain adbus
fatiare. Sed nunc folius hiftorix virtutem fe- cium.
quences , penfemus quanta fortitudine fanfti viri Vet- XI1'
animus extra inrraque follicitus ad omnia ,l parri- d
tur. Qjd fi injufte agentibus aut umquam per fi-
lentium cederet, aut per reefcitudinem non con-
trairet, profe&o adverfarios non habuiffet. Sed
in eo quod vias vita: tenuic, exopratores fiix mortis
invenit. Foris patentes adverfarios permlit, intus
latentes. Minor eft autem virtus certaminis,
foris quempiam videre mala qua* fuperet, Sc in-
tus quod toleret non habere. Perfe&x autem ma- Adverfa pan?-;
gnitudinislaus eft, adverfa perpeti Sc exterius forti- da/ u^ xtc'
ter , Sc inceriüs dementer. Nam funt nonnulla, & ?nt
verfitate odia perfeâè calcavit, dicat : Si gavifius j) quæ in ipfa quoque familiarium converfacione cor-
fim admtinam ejus qui me oderat, & exultavi quid rigi nequeiint fine culpa corrigentis : atque ideo
in v e n ijfe t eum m a lum : qui videlicet Sc inimicum
diligens, dum adverfario menti condoluic, in ma-
lis illius ipfe ad bonum crevit, ut inde ifte ad beni-
gnitatem crefecret, unde ilium mala quæ mereba-
tur, invenifTent.
Quia verb fæpe nonnulli eos, quos fibi adverfa-
xios æftimant, maledidionc feriunt, quoniam virtute
nequaquam poflunt : in quibus patenter ap-
parcc, quæ mala fi poffent facerent, qui ea quæ
facere nequeunt, im precari minime defiftunt : bea-
tus Job oftenejens fe à culpa etiam maleduftionis
alienum, fecutus adjunxit :
N on en im d ed i a d pcccandum g u t tu r m eum , u t
jp a p ut Cxp et*rem ma le d ice n s an in: am e ju s .
|Hl. . Pcccaret quippe, fi hoc optaret à Deo fie-
xi, quod ipfe facere, vel omnino non poflet; vel
fi poflet, minime deceret. Nam qui maledictio-
Omittinir, erigit, in mff. Norm. & legitur ut in (iiperiori nota
Mpreflîmus, optimo fané fenfu: fignificat enim S. Doftor mentem no-
«ram nulli quandoque reatui Aibjaccre aut addici, fi déficiente vel
proficiente immico, vel lztemur vel dolcamus. Vet. cd. pro addicit,
nabent afficit. Ceccrdmquid fignificec addicit & addicere apud Greg. &
«'os jam obfervavimus l. z. c. <>. num. rj. Vide P.Chryfol. Seim. 74.
«Ennod.Dia.iz.
• Norm, cujus nos folitm. . . tolerare.
Tom. I.
cum vel corrigentem inquinant, c vel non omni- *
no hæc agentem gravant, magna magiftcrii arte
diffimulanda funt, ipfaque hac diflimulatione to-
leranda. Qua: contra nos illata ciciùs à corde la-
xamus, fi noftra circa proximos errata cognofci-
mus. Unde bene quoque per Salomonem dicitur :
CunEtis ftrmonibus qui dicuntur, ne accommodes eciIc. 7. 22,
cor tuum , ne fortè audias fiervum tuum maledicen- J?»
tern tibi. Seit enim tua conftientia, quia dr tu cre-
bro maledixifti aliis. Dum enim penfamus quales
erga alios fuimus , efle circa nos tales alios mi-
, nùs dolemus : quia aliéna injuftitia in nobis vin-
I dicat, quod in fc juftè noftra confcientia acculât.
Sequitur :
Foris non manfit peregrinus , oftium meum via- verf 32.
tori patuit.
27. Quia, tefte Paulo, caritas patiens Sc beni- C a^p^u t
Rec. vui.
* Ita omnes mff. noflri, editis habentibus, quotidian» immolationis
facrificio.
* Invet. ed. Parif & Bafil. aliifquerecentioribus paratur, quam leo*
tionem deferere cogunt mff- duo Sangcrm. T uron. Vindoc Norm, omnes,
Laud. Val-d. &c. Partitur hic fumitur paffivè ; nam dicitur,
partio, cujus paffivum eft partior. Edit. Barthol. habet patitur.
* In recent, editis contrario lènfii, vel omnimodo ; cui lc&ioni repu^
gnant ed. vet. & m ff tum Angl. turn poftri.
Y y i j