*°75 San&i GregOor» Möralium 1076
L I B E R T R I G E S I M U S - T E R T I U S .
Expofitioncm ôicrfm decimi cptinti CT relicptorum Çapitis 4.0. nec non duodecim priorum Cap. 41.
exhibet: ubi 'varia lUmonis artes ietegmtur, docetfirtpte prxdcftinatio gratuita , & cum
libero arbitrio conciliatur.
VET. & R. I.
Superbi diabolo
iàmiliariùs
Iccmut.
Verf. iS.
C ap. I.
Quid mons,
quid vc montes
in S. feriptuta
ïîgnificent.
Pfal. 124.
Pfal. 3S. 7.
I . A N T I <vn,o hofti, qui Tub Behemoth no-
mine Dominica vocedeferibitur , fuperbi
quique tanto familiarius ferviunt, quanto hujus vi-
tx fucceflibus apud femetipfos altiùs intumefeunt.
His namque cum gloria augétur clatio, cum ela-
tione verb additur cura : hue illucque animus ten-
ditur, quia & defideria cum rebus crefcunt. Cum-
que cogitationes innumcras quad agri fenum pro-
ferunt, eifdem cogitationibus velut defiderato pa-
bulo Behemoth iftius fairfêm pafeunt. Unde nunc
rede dicitur :
Huic montes herbas ferunt.
z . In Scriptura facra quum numero fingulari
mons ponitur , aliquando incarnatus Dominus,
aliquando fanda Ecclefia, aliquando teftamentum
Dei, aliquando apoftata Angelus, aliquando quili-
bet hxreticus defignatur. Quum verb montes plu-
rali numero nominantur, aliquando. cclfitudo A-
poftolorum atque Prophetarum , aliquando verb
fecularium poteftatum tumor exprimitur. Mons
namque Dominum defignat, ficut feriptum eft :
Et erit in novifsimis diebus prtparatus mons domus
'Domini in vertice montium. Mons quippe eft in vertice
montium incarnatus Dominus, tranfeendens
eelfitudinem Prophetarum. Rurfum per montem
fanda defignatur Ecclefia, ficut feriptum eft : £>ui
conjidunt in Domino, ficut mons Sion. Sion namque
fpcculatio dicitur, per quamfcilicet fpeculationcm
contemplans Deum Ecclefia figuratur. Rurfum per
montem* teftamentum Dei exprimitur, ficut Haba-
cuc ait : Deus a Libano vernet, dr fanffus de: monte
umbrofb dr condenfo. Qui enim venturum fe per te-
ftamenti^fui paginas fpopondit, quafi inde venit,
unde velut fub promiflione fe'tenuit. Quod videlicet
teftamentum bene mons umbrofus & con-
denfus dicitur ; quia fpilfis allegoriarum obfeuri-
tatibus opacatur. Rurfum per montem Angelus
apoftata defignatur, ficut fub Babylonis régis fpe-
cie de antiquo hofte prxdicatoribus dicitur : Super
montem a caliginofum lev ate fignum. Prxdica-
tores quippe fandi fuper caliginofum montem lignum
devant, quando contra fatanx fuperbiam,
qui fæpe fub nebula fimulationis abfeonditur, vir-
tutem crucis exaltant. Rurfum per montem hxreticus
quilibet exprimitur, ficut éx vpce Ecclefix
Pfalmifta air: In Domino confido , quomodo dicitis
anima me a , Tranfinigra in montemficut pajfer? Cum
cnim fideli animxunitate rclida, in turnend do-
drina confidere hxretici prxdicatoris dicitur, dc-
ferto Domino quafi in montem tranfmigrare fua-
detur. Rurfum per montes , Apoftolorum atque
Prophetarum cclfitudo defignatur, ficut feriptum
eft : Jufiitia tua ficut montes Dei. Et voce Pauli dicitur
: XJtnos efficeremur jufiitia Dei in ipfio. Vel ficut
iterum voce fperantis Ecclefix Pfalmifta ait : Le-
* Gcmet. duo Germ. Val-cl. & pi. calico fut» ; 8c m infra, fuper caligo-
fum.
,fc Germ. Laudiin. Ebroi'c. aliique Norm, penitrartnt?
A vavi oculos mcos in montes , unde veniet auxilium
m ih i . Rurfum per montes fecularium poteftatum
tumor exprimitur, de quibus Pfalmifta ait : cMon-
tes ficut cera fluxerunt a facie Domini : quia multi
qui priùs alta rigiditate tumuerant, Deo in carne
apparente, magno funt per poenitentiam timorc
liquefadi. Vel ficut idem Propheta iterum dicit:
c^ifiendunt montes, dr defendant campi. Pleriquc pfil.u,]
enim perfecutores Domini fuperbi contra cum ve-
niunt, fed ab eo humiles revertuntur. Qui montes
afeendunt per tumorem potentix , fed campi
defeendunt, plani videlicet radi per cognitionem
« culpx.
✓ j. Sed quia nonnulli in elationis fux altitudine vet.h
Remanent, i c ad divinà obfequia fledi humiliterEl
dedignantur, co quod juxta defiderium antiqui^,
hoftis prava cogitare ac perpetrare non definunt ;
rede hoc loco de Behemoth dicitur : Huic montes
ferunt herbas. Elati namque feculi huic Behemoth
herbas ferunt ; quia ex co ilium reficiunt,
quod nequiter operantur. Huic Behemoth herbas
ferunt ; quia fuas illi offerunt fluxas & lubricas vo-
luptates. Brunt enim, ait Apoftolus, homines feip- i.f*
f i s amantes. Quorum deferiptionem complexus eft, j
dicens : Voluptatum amatores magis quam Dei. Qux jbiij
q eft ergo herba montium, nifi voluptas fluxa, qux
ex corde gignitur fuperborum ? Qu^nifi Deum fu-
perbiendo contemncrent, nequaquam tot lubrica
lafeiviendo b perpetrarent. Quibus nimirum herbis t>
ifte Behemoth pafeitur; quia in eis pcenam xternx
mortis c efuriens, eorum perditis moribus fatiatur. e
Superbi enim hujus feculi etfi quando fupernx
difpenfationis ordine prxpcditi, ab expletione pra-
vorum operum ceflant, prava tarnen in cogitatio-
ne multiplicant, modö ut fe potentiores ceteris,
rebus &; honoribus oftendant, modö ut eamdem
fuam' potentiam in ftudio alicnx lxfionis exer-
ceant, modo ut lubricis motibus dudi, per levia
fe fada voluptatefquc diflolvant. Qui, dum rebus
divinitus acceptis nequaquam reda, fed prava fem-
per agere cogitant, quid aliud faciunt, nifi fuis
contra Deum donis pugnant ? Quia igitur Behemoth
ifte in fuperborum mentibus fua femper defideria
recognofcit, quafi herbas in montibus inve-
nit, quibus refedüm fux malitix ventrem tendit.
Bene autem fubditur : . a
Omnes befiia agri ^ ludent ibi. .
4. Quid per beftias, nifi immundi fpiritus : quid C a*|
peragrum, nifi prxfens feculum defignatur ? Unde
dc ipfo malignorum fpirituum principe contra E- numdi,
E phraim dicitur : Befiia agri fiindet eos. Vel ficut ««n*"
Ifaias ait :E t mala befiia c non afiendetper earn. Qu'a
autem agri nomine mundus accipiatur, Dominicus 0 (t< ^
per Evangelium fermo teftatur , qui ait : trlgcr
autem eft mundus. Agri ergo beftix in herbis mon-
* Laud, efuries.
** Pratcl. ac Utic. ludunt.
* Val-cl. &.duo Gctra. non tunfibit.
»
1077 Liber XXXIII. in Caput X L . Bead Job. 1078
tium ludunt; quia projeda de fuperioribus a in A primus homo poft culpam inter arbores paradifi G m e fi.s .
hoc mundo dxmonia, pravis fuperborum operibus
deledantur, Beftix in herbis ludunt, cum reprobi
fpiritus humana corda in illicitas cogitationes per-
trahunt. An non immundis fpiritibus ludere, eft
mentes hominum ad imaginem Dei çonditas, modo
fida promiflione deciperé , modö vacuis ter-
roribus irridere, modö eis tranfitoria gaudia quafi
manfura imprimere, modö manfuras pcenas quafi
tranfitorias levigare ? Harum proculdubio beftia-
rum illufionem pertimucrat, qui dicebat : D e n s
mens in te con fid o , n on erubeftam ; .n e q u e ir r id e a n t
me in im i c i m e i. Quia igitur fuperborum cor ad om-
ne vitium fternitur, ut cuilibet maligno fpiritui ir
ad auram poft meridiem abfeonfus invenitur. Quia
cnim meridianum caritatis calorem perdiderat,
jam fub pcccati umbra quafi fub frigore aurx tor-
pebat.
6 . Ifte igitur Behemoth quia in illis quafi quam- satamsin hfi
dam requiem invenit, quos à veri folis at do re fub- quos fngidos
trahendo frigidos facit, fub umbra dormirc per-
hibetur. Nonnumquam verb per unjbram , fi ta- ^ra rc^id'ac.
men cum adjedione mortis ponatur, vel mors car-
riis exprimitur , vel quilibet reprobi , qiii antiqui
hoftis tenebras ftudio pravx operationis imitantut.
Unde voce Martyrum per Pfalmiftam dicitur
. . . , H u m i l ia f ii nos i n l'oco à ff iicH om s, d r coopérait n os P u i . .
ruenti prava cogitationc prxparetur, rede de lier- B umbra m o r t is r Umbra enim mortis eledos Dei M \ ' ’
bis montium dicitur : Omn es b e f iia a g r i lu d e n t i b i . périt, cum mors carnis, qux imago mortis xternx
Pro eo enim quod fuperbi quique nullum ma- eft, ab haceos vita disjungit : quia ficut ilia ani-
lum cogitando prxtcreunt, nulla eft agri beftia, mam à Deo, ira hxc ab anima feparat corpus. Vel
qux non horum montium herbis farietur. Nam et- certè umbra eos mortis operit, quia de antiquo*
fi quando carnis luxuriant fugiunt, intcrioris luxu- hofte feriptum eft : | N om en i ll i mors. Umbra ero-o Apot. s. s.
rix vitium de ipfa caftitate gloriando committunt. mortis funt omnes reprobi , quia illius nequftiam c
Si quando nil avarè exterius rapiunt, nequaquam elationis imitantur -, ejufque imaginem quafi um-
ab illecêbra avaritix mundi funt : quia etfi res nul- bram exprimunt, dum ejus in fe malitix fimilitu-
las ambiunt, favore tamen hominum laudem de dinem trahunt. Qui eledos Dei operiunt , dum
continentîa rapere conàntur. Huic ergo Behemoth contra illos ih atrocitate perfecutionis temporaliter
montes herbas ferunt, & omnes beftix agri ludunt convalefçunt. Hoc'âutem loco umbra, nequitix
ibi, qüia inTuperborum corde quilibet malignus q torpor accipitur, in qua ifte Behemoth dormit,
fpiritus tantd latiùs pafeitur , quanto & omne vi- quia contra corda caritate calentia f follicitus vigi- f
lat, in frigidis autem menribus fèciirus jacet. Dor- in ;ius Cccu-
mire cnim in fandorum mentibus non poteft ; quia r<isja«c.
& fi quando fe in eis ad breve momentum collo-
cat, ipfe eum defideriorum cxleftium xftus fati-
gat, & quafi totics ut recedat.* pungitur, quoties
ab eis amore intimo ad xtema^fiifpiratur. Tancx
eum voces excitant f quanrX ex. iilotum mentibus
fandx cogitationes ad cxlum clamant. Unde fit,,
ut bonarum adionùm àrmis territus, ac fufpirio-
rum fpiculis percuflus fugiat, & ad corda repro-
borum frigida rediens, earn quam fecurus poffi-
tium de fuperbia generatur. Sed quia audivimus
quid ifte Behemoth cornedat: nunc audiamus ne-
celTe eft ubi interim per pravum fiium defiderium
requiefcat. Sequitur :
Sub umbra d o rm it in f e c r c to ca lam i , i n lo c is h u -
m en tib us .,
j-. Obumbratio in facro cloquio aliquando incarnatio
Domini ponitur, vel mentis refrigerium.
~t a fervore carnalium cogitationum : unde appel-
Iatione umbrx ex fuperna proteftione hoc ipfum
refrigerium cordis infinuari folct. Aiiquando verb
umbra, recedente caritate, torpor fiigidx men-
. . ^ deat, malitixumbram quxrat. Qux ubi abillo iriw
tis accipitur. Nam quod Dominica incarnatio fer-D veniatur oftenditur, cum protinus fubinfertur : I n
vata vetitate hiftorix, obumbrationis appellatio- ' f i c r e t o ca lam i.
nefigaetur, angdiflpfermo reftatüf, qui adXia- 7. Infacro cloqïiio calami Velarundinii'âppel- Vir »
nam ait : V ir lu s obumbrabit- t i b i . Quia iatione aliquando vefbum maneris , aliquando do- Calami * a.
cnim umbra non aliter exprimitur, nifi per lumen aotüm peritia, aliquando mobiliras mentisi ali- ™d“ is
& corpus ; virtus ei Altiflimi'obumbravit , quia quando niror gloria: temporalis accipitur. Per cala-
in ejus utero lux incorporea corpus fumfit. Ex qua mum .quippe, Verbi æternitas defignatur, quum
videlicet obumbratione omne in fe refrigerium voce Patris per Pfalmiftam dicitttr;f l% w 4 ea «- , t
mentjsiaccepit. Rurfum per umbram , ex fuper- U x m i j i t t h x v e to i ï f e r J çH b en tis . Quia enim quod
na protefiHohe refrigerium cordis exprimitur, fi- loquimur tranfit, quod feribimus permanet ; fin-
cut Pfalmifta' ate : Su b umbra a larum tu a n m f r o - gua Patris, feribæ calamus dicitur, quiaabeoeft
toot m e . - V e l ficut fponfa in Canticis canticorum VerbumS illi.coæternum, àefinetranfitu oenera-
adventum fponfi pratftolata pra-nuntiat, dicens : turn, Rurfum per calamum feriptotum doftrina
Sub umbra i l l iu s , b q u em d c j i ie r a v m m , J c d i . Ac fi £ exprimitur ; ficut de fanfta Ecclefia Propheta polecat:
Ab arftu defideriorum carnalium fub ad- licetiir, dicens : I n m b i lib u s i n q u ib u s draconesp r iù s
ventusi; illius protectione requievi.Rurfum.h a b i ta b a n t i o r ie tu r v i n r ca lam i r6 -‘ i i « r i . o/ani.
d(
^quievi. Kurlum per
umbram recedente caritate , torpor frigidx mentis
exprimitur, ficut depeccante homine feriptum
eft, quia fecutus eftumbram. Calorem enim caritatis
fugiens , veritatis folem homo deferuit, Sc
fiib umbra fe interni frigoris abfeondit. Unde &.
. vogc ejufdem Veritatis dicitur : c cAb undab it ini -
quitas , d r r e f r ig e f ie t caritas multorum . Unde
ita b a n f y r o r c a l am i d r j u n c i . Qua ni-mirum fententia, ficut in hoc opéré longèfupe- sup. Ub. 29,
rius diximus j per calamum exprimitur doiftrina }tt '
feribehtium, per juncum viridicas audirorum. Rurfum
per calamum, feu certè arundinem, mentis
mobilitas defignatur ; ficut Judxorum turbis in
Johannis laude à Domino dicitur : J p a id e x i f i i s i n Matth, u . 7,
d e fir tum v id è r e ? a ru n d in em v en to agitatàm /’ut vi-
* Al. in hune mundum.
defider^' ^fidei-abat». Laud, quam deßderavi. Vàl-cl. qutm
J Laud. & Val- cl. abundavit. . . rrfrigefeit.
£ ctiam vec. cum duob. mlT. Gcrm. opprimit. E t infcriils : um-
: eos mo'ftis opprimit. Lcgcndum elle operit, perfuadetur tum ex
lacrx Script, textu addudo, {§• coopefuit nos j turn ex m£T. Anglic,
Norm. Vindoc. &c.
* Laud. & Val-cl. nomen illius.
{ Ebroi'c. aliique Norm, fbllicitiiis, . . .fecurius jacet.
t Turpn. Laud. Norm. & Germ, illius. Corb. Germ, quia ab eo verbum
tl.ltus. . . generatur.